Ui
weekpuzzel door dr. Pluizer
SCHAKEN
dierenportret
sterrenhemel
y oplossing vorige puzzel
DENKSPORTEN/HOBBY
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 29 APRIL
De prijswinnaar van de puzzel van vone week zi|n
De chèque wordt binnen drie weken toegestuurd.
NR 17
KRUISWOORDRAADSEL
Horizontaal:
1 veilingfunctie, 7 R.-K. geestelijke; 14
eertijds het typische attribuut van de
nachtwacht; 16 krijgsmacht; 17 Techni
sche Hogeschool (afk.); 19 dwaas; 20
plechtige verklaring; 22 door teerdistil-
latie verkregen stof; 23 soortelijk ge
wicht (afk); 24 splitsingsprodukt v.e.
molecule; 26 schermbloemige plant; 29
honingdrank; 30 grondsoort; 32 be
diende; 33schoon; 34muziekinstru-
ment; 36 gelaatskleur; 37 per adres
(afk.); 38 koraalbank; 39 bewijs van
betaling; 41 speelgoed; 42 vogelpro-
dukt; 43 metaal; 44 dragend deel in
bruggen enz.; 46 tot en met (afk 48
vrouwelijk beroep; 49 innerlijk besef
van goed en kwaad; 51 over, langs;
52 signaal; 54 nog eens; 56 in oprich
ting (afk.); 58 slangvormige vis; 59
hansworst; 60 lidwoord; 61 dat is (afk.);
62 halfedelgesteente; 66 insekt; 68 stad
in Algerije; 69 kruiderij; 73 echtgenoot;
74 deel v.e. tang; 75 vrucht; 77 land
tong; 78 sportevenement (afk); 79
schaakterm; 80 hoofddeksel; 81 oude
lap; 83 bijbeldeel (afk.); 84 familielid;
86 schrijfkosten (Latijn); 88 ten slotte;
89 inborst.
Verticaal:
1 hertachtig dier; 2 de oudere (afk.
Latijn); 3 jong schaap; 4 dakbedekking
voor inlandse huizen in Indonesië; 5
gewricht; 6 oude lengtemaat; 8 hoewel;
9 specerij; 10 stekelhuidig dier; 11 Ned.
rivier; 12 paardeslee; 13 telwoord; 15
insekt; 18 uitroep; 20 plaats op de
Veluwe; 21 binnen korte tijd; 23 rivier
in Frankrijk; 25 zelfkant van linnen; 27
R.-K. godsdienstoefening; 28 vochtig;
29 bloeimand; 31 denkbeeldige cirkel
over de aardoppervlakte; 33 proefuit-
voering v.e. ingestudeerd stuk; 35 lat
om er lijnen langs te trekken; 36 soort
visnet; 39 bij elkaar; 40 kleurling; 43
ten opzichte van (afk.); 44 Ned. staats
bedrijf (afk.); 45 snelle loop; 47 snij-
werktuig; 50 bloempje; 53 tak van
sport; 55 niet vrijstaande pilaar; 57
hellend wegvlak; 61 schermwapen; 63
zoogdier; 64 mannelijk beroep; 65 Ned.
omroepvereniging (afk.); 67 tenen
mand; 69 logeermogelijkheid voor au
tomobilisten; 70 met water gemengd
beestevoer; 71 boomloot; 72 stad in
Engeland; 75 walkant; 76 ambtskleed
v.e. rechter; 79 kikvorsachtig dier; 82
scheepsvloer; 84 wereldorganisatie
(afk.); 85 file; 86 muzieknoot; 87 sint
(afk.).
VI
Crans-sur-Sierre vormde het de
cor voor de 7e ronde van het
Philip Morris Europa Cup toer
nooi, dat ook ditmaal wel weer
gewonnen zal worden door de
Oostenrijker Peter Manhardt, die
inmiddels een comfortabele voor
sprong van 60 EC punten heeft
opgebouwd op zijn achtervolgers,
onze landgenoten Kreijns-van Be-
souw en eentje meer op het Fran
se echtpaar Romanet.
Uit het Zwitserse toernooi onder
staand spel. waarin een preëmj>
tief (verhinderend) bod van de
westspeler diverse malen als een
boemerang werkte. Dergelijke
biedingen hebben wel het voor
deel dat er biedruimte voor de
tegenstanders wordt weggeno
men, maar als nadeel staat daar
tegenover, dat de kaartverdeling'
voor een groot deel wordt verra
den, zodat de leider een ander
speelplan gaat volgen dan hij nor
maal zou hebben gedaan en een
contract binnenhaalt dat anders
zou zijn gesneuveld
A 10 7 3
1 H B 7 3
}H V6
83
B92 W 0 86 4-
9 Z j V 10 5 2
A B 10 8 75 4 93 2
A 2 V B6
H 10 9 7 5 4
Met oost gever en noord-zuid
kwetsbaar ging het bieden: oost
pas - zuid 1 klaveren - west 3
ruiten (dat is het dan; niet geheel
klassiek, want dat tweede aas
hoort er eigenlijk niet te zijn) -
noord doublet - oost pas - zuid
3 harten en noord 4 harten.
Vrij vaak kreeg de leider een
goede kans omdat west met ruiten
aas startte. De Brit Paul Hackett
(met als partner Mme. Jacqueline
Maus) greep die kans onmiddel
lijk. Hij troefde de eerste slag en
speelde nu niet hartenaas. wat hij
zonder het preemptive bod wel
zou hebben gedaan, maar ver
volgde met harten 6 naar de heer
en een kleine harten na en sneed
met de 8. toen oost een kleine
bijspeelde. Het zou overigens niet
geholpen hebben als oost een
hogere harten had bijgespeeld.
Hackett kon nu driemaal troefspe
len en de klaverkleur ontwikkelen
voor het verlies van twee slagen
door op de vrouw-boer te snijden.
Dat leverde 620 punten op en was
goed voor 62 punten, bij een top
van 82. De spelers die niet de
goede conclusie uit het preëmp-
tieve bod trokken en de troefkleur
op de normale manier aanpakten,
verloren allen, zonder mankeren,
de controle over het spel en gin
gen down.
Een paar uit Polen. Janusz Polec
en Marek Kudla kwamen niet in
de hartenmanche, maar in 3 SA
terecht, die Kudla (nooro) moest
spelen. Oost kwam met ruiten uit
en de 10 van west werd met de
heer genomen. Kudla taxeerde,
dat hij niet voldoende tijd zou
hebben om de klaverkleur te ont
wikkelen en ging daarom op de
hartens af. die hij op dezelfde
manier als Hackett behandelde,
zodat ook dat contract werd ge
maakt.
Manhardt speelde in deze ronde
niet mee. maar won de volgende
(Londen), waarmee hij zijn riante
uitgangspositie bereikte Er res
ten nog twee toernooien: "Dussel-
dorf (13 en 14 mei) en Biarritz
(2-4 juni). De Hagenaars Selis-
Kaptein voeren het juniorenklas
sement aan met 5 punten voor
sprong op de Zweden Elmroth-
Magnussen en moeten nog ten
minste een keer spelen om in de
eindklassering te worden opgeno
men, terwijl hun concurrenten
beide malen moeten optreden.
Een beste kans voor onze landge
noten. als ze aan hun verplichting
kunnen voldoen.
door
C. J. de Feijter
Voor de schaakspelers die graag
met zwart het tweepaardenspel
spelen vond ik een aardige va-
riant- af en toe een klein beetje
theorie is toch wel goed. Het
nadeel is misschien dat alle
"Schaakvrienden die met u spelen
dit óók lezen. Maar wellicht spe
len die liever wat anders en heb
ben er geen belangstelling voor.
Daar gaan we
1.e2-e4, e7-e5 2.Pg1-f3. Pb8-c6
3Lf1-c4, Pg8-f6 4.Pf3-g5!7
Dat hier zowel een uitroepingste
ken als een vraagteken staat bete
kent dat de één de zet sterk vindt
en de ander te vroeg (en dus
zwak). De waarheid zal wel in het
midden liggen Zaak is het dus
óm naast het midden te lopen en
dat dan aan de winnende kant
We gaan verder:
4d7-d5 5.e4xd4, Pc6-d4 In de
hoofdvariant gaat het paard naar
a5 Maar deze zet speelde Rubin
stein tegen Bogoljubov in Stock
holm. een kleine zestig jaren ge
leden. De stand is dan aldus:
(zie diagram nr. 1)
Voor Rubinstein was Pc6-d4 geen
ongewone zet. hij speelde die ook
in de Spaanse verdediging wel.
Maar als u nu met wit spelend
zou moeten voortzetten dan zou
u toch ook: 6.d5-d6. spelen?
Die dubbele aanval op het punt
f7 is toch alleen maar te keren
met een dubbelpion op de e-lijn
en een pion verlies voor zwart
Het lijkt wel zo. maar de Rus A
Dospechov heeft zo juist in Sjach
maty uit de doeken gedaan dat
6...Dd8xd6! voor zwart een goede
verdediging is. Hij verwerpt zon
der vee! kommentaar: 7.Pf7:?,
Dc6! en laat wit voortzetten met
7.Lc4xf7+. Ke8-e7 8.Lf7-b3.
Pd4xb3. a2xb3. h7-h6 10.Pg5-f3.
e5-e4 11.Pf3-g1en is van me
ning dat zwart voor zijn pion een
sterk initiatief heeft Dospechov
voorziet de zesde zet dan ook van
een vraagteken en nu hoop ik
maar dat uw tegenstander met wit
u in de gelegenheid stelt deze
variant eens te spelen. Beter nog,
maak er maar een match van om
een beetje stevig in de schoenen
te staan - goed voor de tientallen-
kompetitie!
Prijsrechter L. Zagoroeiko heeft
de prijswinners van de driezetten
in Sjachmaty bekend gemaakt.
Daar is een hele mooie bij die ik
u wil laten zien:
F Dabidenko. 2e prijs Sjachmaty
1977. (Zie diagram nr. 2J
Wit: Ka4.Ta2,La1,Pd5
Zwart: Kc1.Pf3,pioen: g4
Wit begint en geeft mat in drie
zetten.
Een fraai miniatuur met een heel
mooie verleiding. Zou u na:
1.La1-c3ook niet denken de
oplossing te hebben gevonden?
Want wat is er te vinden tegen
1Kc1-b1 2.Pd5-b4, Kb1-c1
3.Ta2-a1,... mat. Of tegen: 1P
onv. 2Lc3-d2f. en mat met het
paard. Het lijkt alles heel mooi,
maar: 1g4-g3! zet uw hele op
lossing op losse schroeven!
De juiste oplossing is: 1.Ta2-
e2!en daar mag u zelf de
varianten bijzoeken!
Een tijdje terug heb ik u een
kompositie voorgelegd van de
Mongool S. Tsjimedtseren. In de
aankondiging van een komposi-
tietoernooi van Mongolië is ook
een afdeling voor studies en daar
voor kan men opgaven inzenden
met een bepaald thema En het
is weer een studie van onze Mon
gool Tsjimedtseren van wie een
studie als voorbeeld wordt gege
ven. Het is weer eens een minia
tuur: De strijd gaat om het ont
krachten van een reeds gevormde
batterij. (Zie diagram nr. 3.)
Wit: Ka4.Tb7.Lc6; pion:a5.
Zwart: Ka8,Dc5; pion:h3.
Wit begint en wint.
Omdat de loper aangevallen staat,
kan wit niet met voordeel schaak
geven. Eerst moet de loper veilig
gesteld worden. Maar waar? Na.
1.Lh1, Dc2f bereikt wit niets.
Maar: 1.Lc6-e4!,... dreigt de dame
te winnen. Zwart moet deze zoda
nig verplaatsen dat wit niet door
het openen van de batterij de
dame kan winnen. Alleen: 1...,
Dc5-e3 is daarvoor voldoende. En
eerst nü gaat de loper naar
h1:2.Le4-h1!waarna zwart het
moet zoeken in schaakgeven van
de witte koning. Dus: 2....De3-e8t
3.Ka4-a3!, De8-f8f 4.Ka3-a2!.Df8-
g8t 5.Ka2-a1!, Dg8-h8f 6.Ka1-
b1en zwart heeft geen verdere
verdediging meer. Een opmerke
lijke koningsmars!
We gaan nog en verder met het
Nederlands Kampioenschap dat
2v «erraw J eindigde. Johan
Bastiaame plaatste zich na de
herkam; as tweede speler voor
het we.eldkampioenschap. De
eindspelkenner blijkt meer in zijn
mars te hebberr. Als voorbeeld
zijn partij tegen Gert van Aalten
uit de derdp 'onde. Bastiaannet
heeft wit.
1. 32-28 17-22 2. 28x17 12x21 3.
34-29 7-12 4.40-3411-17
5. 45-40 6-11 6. 37-32 1-6 7. 31-26
18-22 8. 41-37 19-24
9. 46-41 14-19 10. 34-30 13-18 11.
40-34 20-25 12. 29x20
15x24 13. 33-29 24x33 14. 38-29
n 21-2715. 32x21 16x27
"1-16. 37-31 19-23 17. 41-37 9-13 18
t 43-3810-14 19.37-32
11-16 20. 32x21 16x27 21. 42-37
13-19 22. 39-33 23-28
23. 44-39 8-13 24. 48-43 19-23 25.
38-32 27x38 26. 33x42 (zie dia
gram)
Niet voor de hand liggend, zwart
p onderkent de gevaren echter niet
BASTIAANNET
die zijn open stelling met zich
brengt. 26. 6-11? en nu het
winnende 27. 31-27 22x31 28.
36x27! en zwart geeft zich gewon
nen. Er dreigt immers 27-22 en
op het gedwongen 17-22 volgt
dan zeer verrassend 39-33 28x48
42-38 22x24 30x6 48x30 35x24
met winnende doorbraak. Johan
Bastiaannet heeft in de studeer
kamer ook al veel ontdekt. Een
'mjÊjsjSL
P S M
«5 JJ L
i
BASTIAANNET
fraaie lokzet willen wij u niet
onthouden.
Het tweede diagram geeft de ana
lysestand aan Zwart denkt een
schijf te winnen en speelt 25-30
34x14 23x45 en komt dan van de
regen in de drup: 24-20 15x24
32-28 9x20 28-22 17x28 27-21
16x27 44-40 45x34 39x17 11x22
38-32 27x38 en 43x1. impone
rend!
Dan ben ik u nog de oplossingen
schuldig van de zes vraagstukken
van Anton Jurg sr. Hier volgen ze:
nr. 1: 33-28 14-19 (gedw.) 27-22
18x27 32x3 23x43 3-21 43-49 (ge
dw.) 21-16 49-40/35 50-44
40/35x49 42-38 49x32 16x43 19-23
43-38 23-28 38-29 28-32 29-42.
nr. 2: 40-35 20-24(gedw.) 29x20
15x24 39-34 30x39 48-43 39x48
35-30 48x22 30x28.
nr. 3: 29-24 9-13 (gedw.) 47-41
31-36 (gedw.) 24-20 36x38 20x9
13x4 39-33 38x29 30-24 en 25x12.
nr. 4: 43-39 33-38 (gedw.) 27-22
18x27 39-34 30x50 48-43 35x44
43x1
nr. 5: 24-19 13x24 (gedw.) 20x29
en nu staat zwart machteloos te
gen de dubbele dreiging 47-41
24-20 25x5 en 25-20 39x8!
nr. 6: 45-40 23-29 (gedw.) 26-21
16x49 39-34 30x39 44x2 35x44 en
2x16. Leuke serie, die eens te
meer bewijst dat met geringe
middelen een groot effect kan
worden bereikt.
De Abessijn bijzonder en vrijheidsliev
De Abessijn is een kat die op
nagenoeg iedereen die hem ziet
een diepe indruk maakt. Ook op
mensen die eigenlijk niet zo gek
op katten zijn. Zijn verschijning
roept door zijn wildkleur en zijn
vrijheidslievende karakter gelijke
nissen op met de wilde katten-
soorten. Hij behoort qua type met
de Siamees, de Blauwe Rus en
de Havanna tot de oosterse kat
ten. Deze kenmerken zich door
een slanke lichaamsbouw. De
Abessijn voert echter in tegenstel
ling tot de andere oosterse ras
sen..geen Siamezenbloed.
Over de afstamming van de Abes
sijn is nogal wat te doen. De ene
deskundige meent aan de hand
van oude schilderijen en prenten
met zekerheid vast te kunnen
stellen dat het land van herkomst
Abessinië is, (het tegenwoordige
Ethiopië), terwijl de ander dat
beslist tegenspreekt en met ze
kerheid meent te weten dat één
van de voorouders van de Abes
sijn een Silver Tabby geweest is.
Als deze strijdvraag ooit een keei
opgelost wordt, is dat leuk voor
de statistiek, maar verder doet het
aan dit prachtige ras niets toe of
af. Wat karakter betreft neemt de
Abessijn ten opzichte van' zijn
andere oosterse broeders een uit
zonderingspositie in. Hoewel er
veel verschillende meningen be
staan over de „abby" en zijn
karakter, kunnen wij met een ge
rust hart stellen, dat hij voor
vreemden veel minder toeganke
lijk is dan de andere oosterse
rassen. Over het algemeen is hij
ook veel minder luidruchtig dan
bijvoorbeeld de Siamees, wiens
stereotiepe geluid vooral tijdens
de krolsheid sommige eigenaren
bijna tot wanhoop brengt. Ook
heeft de Abessijn veel meer tijd
nodig om deel te nemen aan een
sociale gemeenschap, waarvan
andere dieren zoals honden, an
dere katten en kippen deel uitma
ken. Over vogels hoeft men hele
maal niet te piekeren. Een enkele
uitzondering daargelaten is de
Abessijn een felle vakkundige ja
ger. die moeilijk concessies aan
zijn jachtinstinct doet, ook al be
treft het huisgenoten. De vacht
van de Abby is onder de korthari-
gen uniek Elk haartje vertoont
twee of drie banden die een
nuance donkerder zijn dan de
grondkleur. Dit verschijnsel
noemt men ook in Nederland met
de Engelse naam: „ticking".
Vroeger kwam de Abessijn louter
in de wildkleur voor.
Deze wildkleur komt het:
overeen met die van een
Door de eeuwenoude kwesi
vraag, aanbod en kassa
door selectief fokken ook
kleuren ontstaan, zoals crér.
ver. rood. blauw, chocolal
nog enkele andere. Men za
net als bij auto's kunnen zt
..leverbaar in alle modeklë
Deze selectieve fokkerij isi
door de Amerikanen op ga
bracht, maar riekt ondanl
knappe fokken toch duidelij
commercie.
Het uiterlijk is volgens de
daard voor alle kleurslage
zelfde. De kop is iets r
puntig dan die van de Sij
en de oren blijven wat klein
ogen moeten vol uitdrukkii)
en groen-geel of hazelnol
rig, de voetzolen en de
zwart. Een witte kin is ff
gewenst maar toegestaan. A
witte plekken niet. De Aö
houdt er niet van opgeslo'
worden. Zijn karakter is V
ondernemend. Gun hem die
dan blijft hij zoals hij is. Aa
kelijk aan zijn mensen, gezet
bijzonder,
Gigantisch zwart gat in sterrenbeeld—
Virgo
Virgo. Maagd, is één van de ster
renbeelden van de dierenriem dat
reeds voorkomt op de lijst van
Ptolemeus. Volgens een overi
gens ten onrechte aan de
schrijver Hesiodus toegeschreven
lijst van echtgenotes van opper
god Zeus. zou de oppergod bij
Themis, de godin van recht en
gerechtigheid. een dochter
Astraia hebben. In de aardse pe
riode dat de mensen nog blij en
gelukkig waren, regeerde Astraia
over de wereld. Maar toen de
mensheid veranderde en ver
slechterde. vond Astraia dit zo
afschuwelijk dat zij als het ster
renbeeld Virgo naar de hemel
terugkeerde.
Spica, de hoofdster van deze
groep (a), kunt u het best vinden
door de staart van de Grote Beer
te volgen via de „rode reus"
Arcturus van het sterrenbeeld
Boötes (Ossenhoeder).
Er zijn nog verschillende andere
heldere sterren in dit sterren
beeld. c. Virgo is een prachtige
dubbelster, met bijna gelijke com
ponenten wat hun magnitude be
treft. Het is een echt binair sys
teem. waarbij de twee sterren in
ruim 177 jaar om elkaar heen
draaien. Gedurende een halve
eeuw per cyclus lijken ze samen
te vallen. Op het ogenblik draaien
ze weer naar elkaar toe, vanaf de
aarde gezien en zullen omstreeks
het jar 2015 tot één ster versmol
ten zijn. Omdat de ecliptica door
Virgo loopt krijgt Spica zo nu en
dan bezoek van „dwaalsterren"
(=Planeten). Het noord-oostelijke
deel van dit sterrenbeeld is even
als het zuidelijke deel van het
sterrenbeeld Coma Berenices
(Haar van Berenice) zeer rijk aan
melkwegstelsels. De voor ons op
het ogenblik meest interessante is
wel Messier-87.
Amerikaanse astronomen menen
in de kern van dit ver verwijderd
sterrenstelsel een enorm zwart
gat gevonden te hebben, dat vijf
miljard keer zoveel materie zou
bevatten als onze zon. Indien dit
waar zou blijken te zijn, zou het
de eerste keer zijn dat waarne
mingen op het bestaan van een
zwart gat met een zo grote massa
wijzen. Een zwart gat ontstaat als
een ster aan het eind van zijn
„leven" in elkaar stort en tot een
zo groot mogelijke dichtheid sa
mengeperst wordt. Deze zware
materie oefent een zo grote
zwaartekracht uit op zijn omge
ving, dat er niets meer aan kan
ontsnappen, zelfs geen licht. Het
gat wordt daarbij dan ook volko
men onzichtbaar.
Volgens de theorie moet het op
zuigen van gas van een. begelei
dende ster door het zwarte gat
gepaard gaan met krachtige uit
barstingen van röntgenstralen. Dit
soort röntgenstraling is inderdaad
waargenomen, ondermeer door
de Nederlandse satelliet ANS. On
danks de grote afstand van M 87
zendt het radio- en röntgengolven
uit die na het overbruggen van
de 50 miljoen -lichtjaar nog bijzon
der krachtig zijn.
De zwarte gaten die tot nog toe
ontdekt waren, hadden slechts
een massa van enkele malen onze
zon. Op de foto's van M 87 zien
we een soort straal, die vanuit de
kern 5000 lichtjaar ver de ruimte
in schiet. Dit duidt wel op de
gigantische explosies die zich in
de kern van dit melkwegstelsel
afspelen. |n de kern van M 87
ontdekten onderzoekers een bui
tengewoon helder lichtpunt. In dit
heldere gebied bleken de j
zo wild door elkaar te bet
dat er een bijzonder grote ri
in de kern aanwezig moe:
om deze sterren bij elkaj
houden. Er bleken niet vold$
sterren of ander materiaal i
zig te zijn, om deze grotej
tekracht op te leveren,
wordt nu serieus gedacht aa|
super zwaar gat in de
kern van M 87.
DUBBELSTERREN Magnitudes
BOLV. CLUSTER:
NGC5634
Fotomagn. 10.4
Vis.magn. 10.4
Doorsnee 1.3 bgmin
Afstand 75.000 ly
PLANETAIRE NEVEL
IC 972
Doorsnee 45 bgsec.
Fotomagn. 14.9
MAGNITUDE- PEPf
BEREIK
7 3 - 11.2
fotografische magnitude v
KONJUNKT1ES
5 mei 02hr Mercunus 2° ten
21 hr Venus 6"
baran (Stier) 0.9° tend2
11hr Venus 6° ten noorden
05hr Jupiter 5° ten noorden
15hr Mars 6° ten noorden
llhr Saturnus 5° ten noorcfH
07hr Uranus 3° ten zuiden fZC
15hr Neptunus 3° ten zui
d.*>ri
02hr Venus 1.6° ten noord
