Leliecultuur beleeft
tweede renaissance
Nieuw pand Waterings
regeninstallatiebe dri j f
november 1978 gereed
-—lA
IND EN TUINBOUW
S3 NA VERWOESTING DOOR BRAND IN JANUARI
INVOERHEFFING KOMKOMMERS GEWIJZIGD
INVOER UIT ISRAEL WORDT VOELBAAR
OVERPRODUKTIE BOLLEN GEVREESD
ilNf-
LE1DSE COURAN;
MAANDAG 24 APRIL 1978 PAGINA 9
Show in Keukenhof gaat het bewijzen;
LISSE Met name in het
buitenland zijn er nog hele
volksstammen, die meteen
aan graftakken en aanver
wante artikelen gaan denken,
als men over lelies hoort pra
ten. Een imago dat nog stamt
uit de jaren dat de witte trom
petlelie het peloton aanvoer
de. Die periode is reeds lang
voltooid verleden tijd. De wit
te trompet staat al vele jaren
niet meer op de eerste plaats
in het klassement. Want sinds
I Jan de Graaff zijn nieuwe hy-
1 briden op de markt bracht,
zijn er lelies in vele kleuren
en nog meer vormen. Het is
zeker niet overdreven te stel
len dat de leliecultuur in Ne
derland aan een tweede re
naissance bezig is.
Om dat ook het grote publiek
duidelijk te maken, zal de ver
eniging De Lelie van 4 tot en
met 7 mei in het Koningin
Julianapaviljoen op de Keu
kenhof te Lisse een grote le
lieshow organiseren waar
men tal van nieuwe rassen zal
I kunnen bewonderen. In totaal
I worden er zo'n duizend tak-
I ken geëxposeerd.
In die periode laten ervaren
j bloembinders en -sters in het
paviljoen zien dat men van
lelies ook stijlvolle bloemstuk-
jes kan maken.
Jan de Graaff legde dus de
basis voor de tweede lelie-re-
naissance. De eerste beleefde
men na de komst van Lilium
speciosum uit Japan en de
Koningslelie (Lilium Regale)
uit China. Maar dat is alle
maal al ruim zeventig jaar
geleden.
Wieg
De Graaff was eigenaar van
de Amerikaanse kwekerij de
Oregon Bulb Farms, maar
zijn wieg - en de naam wijst
daar al op - stond op Holland
se bodem. Zijn voorouders
hadden al omvangrijke kwe
kerijen van narcissen in Lei
den en Sassenheim. Later as
socieerden zij zich met de
heer S(iem) van Konijnenburg
uit Noordwijk. Vlak achter de
duinreep tussen Noordwijk en
Katwijk hadden ze daar in de
jaren dertig een van de groot
ste bloembollenkwekerijen
van Nederland.
"9) 'Nieuwe typen
De Graaff kruiste verschillen
de wilde lelies uit China onder
meer met bestaande hybriden.
Een van die kruisingen resul
teerde in een geheel nieuw
Midcenturyhybriden: een nieuw type lelie, dat Jan de Graaff in de handel bracht.
Jijck
type, dat hij Midcenturyhybri
den noemde. Dat zijn lelies,
met opstaande kelken die vrij
dicht bij elkaar aan de top
van de stengel zijn geplaatst.
Een nieuw type niet alleen
qua vorm, maar er zaten ook
Meuren in die men tot dan toe
in de lelies nauwlijks kende:
fel-oranje, heldergeel en
warmrood als een glas oude
wijn.
Een van die zaailingen was
Enchantment, een lelie die in
1941 voor het eerst begon te
bloeien en die de naam van
Jan de Graaff over de gehele
wereld droeg. Ook vandaag is
Enchantment in Nederland
veruit de meest geteelde lelie.
Op de basis van Jan de
Graaff bouwden Hollandse
veredelaars verder en de re
sultaten van hun werk zal
men dus van 4 tot en met 7
mei in de Keukenhof kunnen
bezichtigen.
Van de genoemde Midcentu
ryhybriden zal men o.m. kun
nen zien de dieprode, middel
grote Pirate, die zeer houd
baar op het water is, de
prachtige diep-gele Connecti
cut King, die eveneens een
lang vaasleven heeft, de hel
dergele Destiny en natuurlijk
old favorite Enchantment.
Daarnaast: Yellow Star, een
lelie met hangende gele bloe
men, de uit Japan afkomstige
Lilium speciosum in diverse
typen (vooral in Akersloot en
omgeving veel geteeld) en ook
de voorname Lilium auratum,
die heerlijke geursignalen uit
zendt en die bekendheid kreeg
als de Goudbandlelie.
Men wil het publiek ook na
drukkelijk kenbaar maken
dat er op het gebied van de
trompetlelies ook andere zijn
dan uitsluitend witte exempla
ren. Getoond zullen onder
meer worden de oranje trom
petlelie African Queen, de ro
se Pink Perfection en de gele
Golden Splendor.
Een hoog bejaarde, maar ken
nelijk onverwoestbare trom
pet zal er ook te bewonderen
vallen, te weten de Koningsle
lie: Lilium Regale, die reeds
in 1905 in de Europese tuinen
prijkte. Een lelie die ook van
daag voor de tuin - voor de
huiskamer is de geur wat al
te zoet - veel gevraagd is.
De vereniging De Lelie zai dit
jaar trouwens op meer plaat
sen aan promoting van lelies
gaan doen. Dat gebeurt onder
meer eind juli op de Flevohof,
maar voor die tijd zal men
ook acte de presence geven op
de grootste leliemanifestatie
van West-Europa, de Liliade
in Akersloot. Deze befaamde
expositie staat voor 1978 veel
vroeger op de tentoonstel
lingskalender dan in voor
gaande jaren. De opening is
op vrijdag 26 mei. Ongetwij
feld zullen dan weer vele lief
hebbers koers zetten naar het
dorp aan het Alkmaarder-
meer.
Het nieuwe pand van de handelsonderneming Revaho, dat aan de Wateringse Dorpskade wordt gebouwd
en in november klaar moet zijn.
WATERINGEN Het pand
van het tuinbouwtoelever-
ingsbedrijf Revaho (handels
maatschappij in regeninstal
laties) te Wateringen, dat drie
maanden geleden tot de
grond toe afbrandde, verrijst
weer uit de as. De driejarige
kleinzoon van directeur S. P.
H. van Holstein heeft vrijdag
middag de eerste paal gesla
gen.
Direct na de brand werd het
bedrijf voortgezet in behui
zing, die door Adr. van der
Voort B.V. te Kwintsheul
werd beschikbaargesteld in de
vorm van een opslaghal en
kantoorruimte. De ongeveer
dertig personeelsleden slaag
den er daardoor in de' cliente
le vrijwel op haar wenken te
blijven bedienen. De directie
zegt bijzonder blij te zijn met
de medewerking van burge
meester en wethouders en de
afdeling algemene zaken van
de gemeente Wateringen,
waardoor nu reeds de eerste
van 167 stuks Goudse palen in
de grond kón worden gesla
gen.
Het nieuwe gebouw komt
weer op de oude plaats tussen
Cogebéné-Mudde en Van der
Hoeven aan de Dorpskade. Er
komt een kantoor in twee ver
diepingen van 300 vierkante
meter en een bedrijfshal van
4100 vierkante meter groot.
Bij het ontwerpen van het
nieuwe gebouw is gezien de
nare ervaringen met de hevige
brand de grootste zorg be
steed aan de on brand baarheid
van de toegepaste materialen
en aan de brandveiligheid van
het gehele gebouw.
De hal wordt opgebouwd uit
een lichte draagconstructie
van ronde stalen buizen vol
gens een patent van de direc
teur ir. Mick Eekhout. Die
vormen een zodanig sterk ge
heel, dat er zelfs kraanbanen
aan het dak gehangen kunnen
worden. De staalconstructie is
afgewerkt met een staalbepla-
ting op het dak en een sterk
brandwerend-geïsoleerde
wandbeplating. Bovendien
zijn in de hal, waarin pvc-bui-
zen worden opgeslagen en
verwerkt, de nodige brandpre-
ventieve maatregelen geno
men, zoals brandluiken en
slanghaspels. De buitenbepla-
ting van de hal is blauw van
kleur. De autodeuren hebben
een vrolijke gele kleur met het
regendruppelmotief van het
bedrijf erop geschilderd.
Doordat het kantoor wordt
uitgevoerd in een lichte kleur
metselwerk en een lichte be
plating in de gevel komt het
als het ware los van de be
drijfshal. Gezien de toekom
stige woonbestemmingen aan
de achterzijde van het gebouw
heeft de architect ervoor ge
zorgd, dat het ook aan die
kant een levendige aanblik
heeft. Hoofdaannemer Roover
bv hoopt het gebouw, dat te
gen de twee miljoen gulden
gaat kosten, in november van
dit jaar op te leveren.
De invoerheffing voor komkommers is bin
nen een week twee keer veranderd. Op 15
april besloot de Commissie van de Europe
se Gemeenschappen de heffing op kom
kommers uit Bulgarije, Griekenland, Roe
menië en Spanje gelijk te trekken. Er werd
een bedrag vastgesteld van 48.38 per 100
kg. netto. Dit betekende voor Griekenland
een verlaging van de invoerheffing, want
deze bedroeg 65,57. Voor de overige lan
den betekende het een verhoging. Dit be
sluit was geen lang leven toebedeeld, want
met ingang van 19 april werd er een
nieuwe regeling in werking gesteld. De
invoerheffing voor Roemeense komkom
mers kwam te vervallen. Voor de andere
landen werd een heffing van 47,40 vast
gesteld. Dat de heffing voor Roemeense
komkommers is vervallen hoeft niemand
ongerust te makn, omdat de export van
Roemenië in de 2e week van april nog
slechts zeer beperkt was, deze viel name
lijk terug van 500 ton naar 10 ton. Er is
sprake van een levendige West-Duitse
vraag. Uit gegevens van het Produktschap
voor Groenten en Fruit blijkt dat West-
Duitsland in de periode van 14 t/m 17 april
2523 ton invoerde uit Nederland tegen een
import uit andere landen van 176 ton. De
prijs op de veiling wist zich dan ook
uitstekend te handhaven. Voor de sorte
ring van 36 tot en met 61 varieerde de prijs
per stuk van 48 tot 65 cent. De aanvoer
zal echter blijven groeien waardoor de
prijs meer onder druk komt en als gevolg
daarvan op een lager niveau terecht zal
komen.
Tomatenprijs daalt langzaam
Het prijs verval bij de tomaten bleef de
afgelopen week van beperkte omvang.
Voor de A-tomaten bleef de klok stilstaan
op 3,16 per kilo (vorig jaar 2,21). Het
is echter wel zo dat de aanvoer behoorlijk
achter loopt bij die van vorig jaar. Dit
wordt veroorzaakt door het koudere weer
en een latere plantdatum. Toch zal de
aanvoer blijven groeien waardoor de prijs
meer onder druk komt. Het prijsverval zal
zich waarschijnlijk in een rustig tempo
afspelen. Hierdoor zullen de prijzen voor
lopig gunstig blijven afsteken in vergelij
king met die van vorig jaar. Voor vleesto
maten kwam een gemiddelde prijè van
4,25 per kilo tot stand.
Sla in prijs gestegen
Het aanbod van glassla neemt wekelijks
af. De kwaliteit van de sla is over het
algemeen zeer goed. In de afgelopen week
heeft het prijsherstel doorgewerkt. Over de
hele linie steeg de prijs gemiddeld met 13
cent per krop. Voor de lichte sla kwam
dit neer op een prijs van 34 cent per stuk
en voor de zware sla 40 cent. Het aanbod
zal de komende weken verder afnemen, de
prijs zal enkele centen oplopen of op het
zelfde niveau blijven hangen.
Paprikaprijs fors gedaald
De aanvoer van groene paprika's is al
enige weken achtereen kleiner dan vorig
jaar. In de 2de week van april was de
aanvoer van de 4 grootste veilingen 274 ton
tegen vorig jaar 340 ton. Daardoor stak de
prijs van de groene paprika's de afgelopen
weken gunstig af bij die van vorig jaar.
Hier kwam de afgelopen week verandering
in, de prijs daalde sterk en kwam op
gemiddeld 3,60 per kilo terecht. Hierdoor
zit de prijs in een klap 80 cent tot 1 gulden
onder de prijs van vorig jaar. De aanvoer
zal verder toenemen maar een verdere
prijsdaling wordt nog niet verwacht.
Voor de rode paprika's kwam de klap nog
harder aan. De aanvoer van deze sortering
was gelijk aan die van vorig jaar, te weten
55 ton. Een groot verschil met vorig jaar
is de prijs, toen lag de prijs op 7,58 per
kg., nu echter op 5,52. Ook voor de rode
paprika's wordt er gerekend op een
groeiend aanbod, voor deze sortering wor
den lagere prijzen verwacht. Het is vooral
voor de liefhebbers van paprika's onder
de consumenten belangrijk om de prijsvor
ming goed te volgen, omdat er voor de
rode paprika's prijzen per stuk gevraagd
worden die alle perken te buiten gaan. Zo
wordt er een consumentenprijs van 2,50
per stuk gevraagd, als men dan weet dat
de veilingprijs op ongeveer 90 cent ligt dan
komt een redelijke prijs op 1,80' Als'er
dan nog eens 70 cent extra wordt ge
vraagd, dan kan men zich niet aan de
indruk onttrekken dat men het onderste
uit de kan vraagt.
Overige gewassen
Prei wordt wekelijks in grote hoeveelhe
den aangevoerd. De prijs staat hierdoor
onder zware druk, ook de afgelopen weejc
was dit het geval. Er werd gemiddeld 36
cent per kilo betaald. Er wordt weinig
verbetering in de situatie verwacht On
danks de groeiende aanvoer van radijs
wist de prijs zich goed te handhaven,
namelijk 73 cent per bosje. Voor de ko
mende week wordt er op lagere prijzen
gerekend. Andijvie zal in ruime mate aan
gevoerd worden, de prijs lijkt hierdoor
onder 1,40 per kilo te blijven
De Hollandse koolrabi doet het in West-
Duitsland goed, want het ruime aanbod
wordt tegen goede prijzen verhandeld. De
afgelopen week liep de gemiddelde prijs
op naar 87 cent per stuk. De aubergine
heeft zich de afgelopen week niet in prijs
kunnen handhaven. Op de gemiddelde
prijs moest 2 kwartjes ingeleverd worden
waardoor de prijs op 3 gulden per kilo
kwam. Een verdere prijsdaling lijkt on
waarschijnlijk. Voor bloemkool werden de
afgelopen week nog steeds goede prijzen
betaald, de achten brachten 3,45 per stuk
op. De aanvoer van natuurspinazie heeft
de prijs doen dalen naar 1,25 per kik»,
een verdere prijsdaling wordt nog niet
verwacht. De aanvoer van glasaardbeion
komt schuchter op gang. Voor een doosje
van 150 gram werd 1,80 betaald.
Het is waarschijnlijk dat de invoer van
bloemen uit israël zijn invloed begint uit
te oefenen op de handel in ons land, vooral
wat betreft de irissen waarvan vrij grote
hoeveelheden worden ingevoerd en in het
bijzonder van de Statice. Bij een vrijwel
gelijk aanbod van ruim drie miljoen in
dezelfde week van het vorig jaar, viel de
gemiddelde prijs terug van 27 cent tot 16
nu.
Wel moet hierbij worden opgemerkt, dat
over vrijwel de hele bloemenlinie de prij
zen ongunstiger lagen dan vorig jaar toen
het de paasweek was en deze de prijzen
gunstig beïnvloedde.
Over de afgelopen week kan dan ook niet
worden gesproken van een sterke prijsvor
ming. Aan het eind van de week trokken
de prijzen wel wat aan, waarschijnlijk
door een matige aanvoer. Zoals reeds eer
der gemeld stelt men in Israël zich tot doel
om de bloementeelt uit te breiden en ex
port te verruimen, hetgeen een weinig
rooskleurig beeld geeft voor de toekomst.
De afgelopen week bracht een totaal om-
zetbedrag aan de CCWS. van 9.461.191,38
bij een bloemenaanvoer van 28.885.093 bos
of stuks tegen een omzetbedrag van
10.262.485,81 in dezelfde maand van het
vorig jaar en bovendien geringer bloemen
aanvoer van 26.458.998 bos of stuks, het
geen het prijsverschil reeds aan geeft. De
aanvoer van potplanten lag afgelopen
week aanzienlijk ruimer dan vorig jaar
namelijk 559.296 stuks met opbrengst van
1.062.225,07 en vorig jaar 318.561 stuks
tegen 610.024,25.
Het koude weer trad remmend op in de
aanvoer. Waarschijnlijk zal Moederdag de
situatie wat verbeteren, zowel wat aanvoer
als prijzen betreft. Ondanks de sneeuw
worden kennelijk de tuintjes aangelegd,
gezien het feit dat de aanvoer het dubbele
beliep van dezelfde week in het vorig jaar
met geen ongunstige prijzen.
Dat de kwaliteit van de buitenbloemen
nogal te lijden heeft gehad van het koude
weer, laat zich begrijpen en de belangstel
ling voor de buiten-narcissen was dan ook
niet groot. Hier volgen wat gemiddelde
prijzen met tussen haakjes die van dezelf
de week in het vorig jaar.
Amerikaanse anjers 26 (38) trosanjers 30
(33) anthurium 30 (33) snijgroen 21 (15)
jaarrond troschrysanten 51 (71) idem ge
plozen 61 (77) freesia 18 (23) gerbera 30
(30) lelietakken 43 (51) leliekelken 27 (44)
cymbidia groot 64 (77) idem klein 30'(34)
grote rozen 40 (40) idem klein 27 (26) sonia
37 (39) tulpen 12 (21).
Men ziet het, duidelijke taal vooral voor
bepaalde soorten. Was de aanvoer van
snijbloemen ongeveer 13 procent lager, die
van de potplanten liep met 74 procent op.
De weersomstandigheden tot dusver geven
geen aanleiding om op korte termijn een
grote aanvoer van bloemen te verwachten,
mogelijk dat daardoor de prijs op een
redelijk niveau blijft. Dinsdagavond 25
april komt in de algemene ledenvergade
ring van de CCWS de gang van zaken weer
ter sprake. Voorgesteld wordt om het voor
lopige veilingpercentage voor dinsdag,
woensdag en donderdag te bepalen op vijf,
voor vrijdag en maandag op vier en op
zaterdag zeven procent Voor bijschrijven
op de ledenrekening wordt voorgesteld
over 1978 het percentage te bepalen op
anderhalf.
Schaalvergroting. voor de agrarische
wereld het toverwoord van de tweede helft
der twintigste eeuw. En ook het panacee
om alles weer gezond te krijgen. Streven
naar een zo hoog mogelijke produktie per
man per dag, dat was het parool. Ook van
de heer Sicco Mansholt die nu vanuit zijn
comfortabele boerderij in Drente heel an
dere geluiden de wereld instuurt.
Ook het bloembollenvak heeft uitbundig
aan schaalvergroting gedaan. Er zijn al
tulpentelers die kans zien om vier bunder
tulpen alleen „na te lopen", maar u moet
maar liever niet vragen hoe dat soms gaat.
De gezondheidstoestand van de tulpen is
er de laatste jaren dan ook lang niet overal
beter op geworden. Vooral het tulpemo-
zaiekvirus is een geduchte vijand gewor
den. Dat had weer tot gevolg dat op vele
bedrijven alleen die tulpen in cultuur wer
den genomen die, wat de virusziekten be
treft, de minste problemen gaven. Apel
doorn en andere Darwinhybriden waren
zulke tulpen.
Verschraling assortiment
De schaalvergroting heeft zonder meer
geleid tot een verarming van het assorti
ment. De positie van de tulpenproducent
is daarmee kwetsbaarder geworden.
Schaalvergroting maakt het gevaar van
overproduktie ook veel groter. Dat gevaar
wordt nog vergroot omdat in een „hausse"-
periode ook landbouwbedrijven zich met
de teelt van tulpen gaan bezighouden. De
zg. „gelegenheidstelers". Vandaag lijkt er
voor de tulpenkwekerij echter nog geen
kou aan de lucht Onvoorziene omstandig
heden voorbehouden je künt nooit we
ten! kan er voor 1978 niets meer fout
gaan. Er zijn al vele miljoenen tulpen
verkocht voor levering in juli a.s. voor een
beste prijs.
Uitzondering
Tulpenteelt op landbouwbedrijven vooral in tijden van hoogconjunctuur
geen ongewoon verschijnsel,
zo blijft Als de leverbaren van Apeldoorn
straks over de mand gaan lopen en ze
zakken weg naar 5,- per 100, zullen dan
de prijzen van een Kees Nelis, een Mirjo-
ran, een Prominence, een Rosario, een
Thule, enz. dan ook nog op dat hoge peil
blijven?
Of is de kans dat Apeldoorn in de hierbo
ven geschetste situatie opnieuw als de
moordenaar van de rest van het assorti
ment gaat optreden, toch levensgroot aan-
wezig? Wie de zaken nuchter op een rijtje Prijzen Op nul
zet, kan tot geen andere conclusie komen
dan dat de mogelijkheid daarop bepaald
niet aan de kleine kant is.
Is een bepaald artikel duur, dan voelen
kennelijk tal van producenten zich geroe
pen om er op grote schaal ook mee te
beginnen. Zie de aardappelen, zie de uien,
zie de peen en ga-maar-door. Het gevolg
is dat het areaal veel te snel toeneemt, dat
men met het aanbod maar al te gauw door
het plafond prikt en dan begint de misère
Er is één uitzondering: Apeldoorn met de
diverse mutanten doen niet meer mee. In
de slechte jaren 1973 en 1974 trad Apel
doorn op als de grote prijsbreker. Toen
sleurde deze tulp nagenoeg alle andere
cultivars mee in de val-der-prijzen. Wat dat
punt aangaat is er vandaag iets gewijzigd.
Want wat de prijzen betreft is Apeldoorn
geheel losgekoppeld van de rest van het
assortiment. Men koopt vandaag twaalven
van Apeldoorn graag voor 7,50 per 100,
maar een zeer groot deel van de andere
tulpen kan men vandaag voor het dubbele
van die prijs niet op de kop tikken.
Apeldoorn leeft nu qua prijs kennelijk een
geheel eigen leven. Het is de vraag of dat
Golfbeweging
Een team van de Erasmus Universiteit te
Rotterdam heeft de gang van de bollenza-
ken in de afgelopen jaren geanalyseerd.
Men kwam tot de ontdekking dat de golf
bewegingen in de prijzen met een haast
wiskundige zekerheid voorspeld kunnen
worden. Niet zo verwonderlijk als men ziet
welke produktiepolitiek er wordt gevolgd.
Produktiepolitiek. een dik woord dat
voor de bloembollen en tal van andere
agrarische bedrijfstakken! met anders
kan worden vertaald dan als „op heel
onnuchtere wijze achter de markt aanhol
len."
Met de tulpen heeft men nu een oppervlak
te bereikt van plm. 5500 ha. Vrijwel hét-
zelfde als in 1974. En toen vond ais gevplg
van een te groot aanbod, een catastrofale
prijzenval plaats.
Gaat het weer die richting op? Het lijkt
er angstig veel op. Er is vergeleken met
toen, nu een groot verschil. In 1974 had
men nog innameprijzen, nl. 5,- voor de
twaalven en 4,- voor de elven. Nu staat
de ipnameprijs op. nul. Met andere
woorden: als de klap nu valt, komt de
dreun zo veel te harder aan. De bollen
kunnen nl. voor alle prijzen van de hand
gaan.
Maar wie weet gaat op het laatste moment
het produktie-roer nog om. En daar mag
men uit de grond van zijn (bloembollen)-
hart op hopen.
