DE AMBACHTSHEERLIJKHEID VAN
NIEUWVEEN EN DEN UITERBUURT
Leimuidense
raad over afbraak
St. Jansschool
Verzekering
dekt slechts
deel schade
Alkemadese potgrondstrijd
opnieuw in raadsvergadering
Niimmerift-
kieslijsten^*
Alkemade
Jubileum zuster Boere
KORTWEG
Historie herleeft
REGIO
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 19 APRIL 1978 PAGIN.
ALKEMADE - Het h<
stembureau van de geme
Alkemade komt morgen
tend op het gemeentehui
Roelofarendsveen bijeen 01
lijsten te nummeren voo
komende gemeenteraad
kiezingen. Verwacht word
het CDA nummer 1 en de
nummer 2 zal krijgen. De
nummers 3 en 4 zullen tu
progressief accoord en de
worden verdeeld.
Het hoofdstembureau
morgen om half negen bi
Volgende week zal het stei
reau opnieuw bijeenkomen
maandag 24 april zal narajlDE]
worden beslist over de ge|3000
heid van de ingeleverde ka3050
datenlijsten. Ook deze ziesch
zal openbaar zijn. entei
65
Nog geen
bibliotheek
voor Ter A
TER AAR In de onl efd*
gehouden raadsvergaderii k>p'
de Ter Aarse gemeente
vooralsnog nog niet uit ecte
plaatselijke bibliotheekplai fled<
gekomen. Men besloot pas 'kra
over vier jaar te gaan den ov
aan de realisering van ee geli;
gen bibliotheek. Ook een
bliobus doet Ter Aar nog u
aan; dat zal mogelijk pas c
het eind van dit jaar gaariart
beuren. Het raadslid Van i
Vliet pleitte er bij B en W d
om te proberen een tussenk 1
se oplossing te vinden,
dacht hierbij aan een
winkelwagen. Burgeme app
Verhoef dacht aan een mden
lijkheid om de parochiëleft
bliotheek van Langeraar |n
uit te breiden. Hieraan zoqg 1
gemeente dan haar steun
nen geven. De raad nam 1
over echter nog geen besluilreel
LEIMUIDEN De gemeenteraad van
Leimuiden zal zich in zijn vergade
ring van morgen moeten buigen over
een voorstel van burgemeester en
wethoudes om G.S. te verzoeken de
St. Jansschool aan de Vriezenweg te
mogen slopen. Hiervoor zal G.S. zich
evenwel eerst akkoord moeten verkla
ren met het voornemen van de ge
meente om de betreffende grond voor
goed aan het plaatselijk onderwijs te
onttrekken. De gemeente wil namelijk
op de vrijkomende grond een viertal
casco-woningen laten verrijzen.
Het saneren van de Leimuidense basisschool is
mogelijk geworden nadat het r.k. schoolbestuur
besloten had de leerlingen van de St. Jansschool
over te plaatsen naar de drie-klassige basis
school in Rijnsaterwoude. Voor wat betreft de
voorgenomen woningbouw stelt het college van
burgemeester en wethouders de raad voor de
totale vrijkomende grond in vieren te delen en
deze voor de somma van 28 duizend gulden aan
geïnteresseerde woningzoekenden te verkopen.
Onbewoonbaar
Maar daarmee zal de raad nog niet door de
gemeentelijke slopersagenda heen zijn. Op ver
zoek van de heer Notenboom stelt het college
de raad voor akkoord te gaan met de sloop van
twee woningen aan de Tolhuiskade, te weten de
nummers 14 en 15. Uit een onderzoek is geble
ken dat beide woningen in zeer slechte staat
verkeren. Indien de raad akkoord gaat met de
voorstellen zullen de woningen binnen 6 maan
den moeten worden ontruimd. Voor de betref
fende bewoners zal vervangende woonruimte
worden gezocht. Indien de raad zich te zijner
tijd daarmee akkoord verklaart zal op de vrijko
mende grond aan de Tolhuiskade een vrijstaan
de woning voor de zoon van de heer Notenboom
worden gebouwd.
De te slopen woningen aan de Tolhuiskade.
ROELOFARENDSVEEN
Een commissie uit de raad van
Alkemade is er niet in ge
slaagd te bemiddelen tussen
de firma Dobbe en de heer P.
Koek, die bezwaren heeft inge
bracht tegen de vestiging van
het potgrondbedrijf Dobbe in
Roelofarendsveen. Twee po
gingen heeft de commissie on
dernomen maar dat leidde niet
tot het gewenste resultaat.
Maandag 24 april komt de
zaak opnieuw in de gemeente
raad ter sprake.
In de raadsvergadering van 30
januari kwam het bezwaar
schrift van de firma Dobbe
tegen de weigering van burge
meester en wethouders om het
mest- en potgrondbedrijf vrij
stelling te geven van de gelden
de bestemmingsplannen. Tegen
het verlenen van een vrijstel
ling had de bewoner/eigenaar
van het aangrenzende perceel
aan het Noordeinde de heer P.
Kok bezwaar gemaakt Stank,
geluids- en verkeersoverlast
waren van het potgrond bedrijf
volgens hem te verwachten.
De gemeenteraad stelde, dat
een poging moest worden on
dernomen om de buren nader
tot elkaar te brengen. Als ze tot
elkaar zouden kunnen worden
gebracht, wilde de gemeente
raad de firma Dobbe alsnog'
ontheffing van het bestem
mingsplan toestaan.
Na de mislukte bemiddeling
spoging staat het probleem
Het college van burgemeester
en wethouders meent evenwel
dat na na de bestudering van
het bezwaarschrift van de fir
ma Dobbe en de voorschriften,
die bij het bestemmingsplan
horen, dat van ontheffing geen
sprake kan zijn. Volgens de
interpretatie van b en w is er
geen wettelijke grond, die ont
heffing toestaat. Andere be
zwaren, die tegen de vestiging
van het potgrondbedrijf zou
den zijn aan te voeren, zijn
daarom volgens b en w overbo
dig en b en w hebben de ge
meenteraad daarom voorge
steld om het beroepschrift niet
ontvankelijk te verklaren.
HAZERSWOUDE/EGMOND AAN DE HOEF Zuster Maria
Antonia (Helena) Boere viert morgen Tiaar gouden professiefeest
in het klooster van de ongeschoeide karmelietessen te Egmond
aan de Hoef.
De tweeënzeventig jaar geleden in Alphen aan den Rijn geboren
en vervolgens in de Hazerswoudse buurtschap 't Zwaantje
getogen karmelietes deed eenenvijftig jaar geleden haar intrede
in de karmel te Schiedam. Ruim een jaar daarna deed zij in
het klooster te Egmond aan de Hoef haar geloften. Behoudens
een kort verblijf in Drachten tijdens de tweede wereldoorlog
heeft ze daar haar kloosterleven doorgebracht.
Gisteren vierde de zuster het feest met de leden van de Egmondse
communiteit. Morgen komt de familie Boere naar de karmel aan
de Egmondse Herenweg het jubileum luister bijzetten. Op zondag
21 mei, na de eucharistieviering die om 10.00 uur in de Scheepjes-
kerk' begint, recipieert de „gouden" zuster in het Groenendijks
parochiehuis te Hazerswoude-Rijndijk.
BRAND IN SCHOOL OUDE
WETERING
OUDE WETERING De schade van de brand, die in de nacht
van 1 op 2 januari in twee lokalen van de Gerardusschool in
Oude Wetering woedde, zal maar gedeeltelijk door de verzeke
ring worden betaald. De schade wordt geschat op 50 duizend
gulden en de verzekeringsmaatschappij zal niet meer dan 22,5
duizend gulden voor haar rekening nemen. Aan de gemeente
raad van Alkemade is voorgesteld om het resterende bedrag
voor rekening van de gemeente te nemen.
De brand, die begin februari de twee houten lokalen van de
Gerardusschool voor een deel in de as legde heeft de inventaris
van de combinatieklas 2-3 en het handenarbeidlokaal vernield;
het leslokaal is nagenoeg geheel vernield, terwijl van het hande
narbeidlokaal nog enig meubilair bruikbaar is.
Toch was het bestuur van de Stichting Gerardus Majella niet
onderverzekerd. Het is namelijk bij scholen gebruikelijk, dat het
gebouw tegen nieuwwaarde is verzekerd, terwijl de inventaris
tegen afschrijvingswaarde wordt verzekerd.
Plan voor reconstructie
Koudekerks Lagewaard
KOUDEKERK AAN DEN RIJN De commissie openbare
werken en planogie van Koudekerk heeft zich deze week
gebogen over een plan tot reconstructie van de Lagewaard. Het
plan is opgesteld door de Grontmij nv.
De commissieleden plaatsten wat vraagtekens bij de door het
bedrijf opgenomen bedragen, maar het plan werd gunstig ont
vangen, ervan uitgaande, dat het een globaal plan betreft. Met
omwonenden zal nog overleg dienen plaats te vinden, terwijl ook
de Nutsbedrijven een inbreng hebben ten aanzien van het
verleggen van leidingen e.d.
De commissie had bezwaren tegen het college-voorstel om de
verkeerssituatie bij de Dorpsstraat 63 te verbeteren. Het voorstel
hield in, dat beleggingsmaatschappij J. Noordam bv een halve
ton zou ontvangen voor de bouw van een woonhuis annex
praktijkruimte. Vooral PvdA-commissielid J. Wondergem verzet
te zich. Hij had bedenkingen tegen de praktijkruimte omdat dit
weer extra verkeer zou aantrekken. De commissie wil een andere
oplossing vinden, waarbij toch een behoorlijk trottoir kan wor
den aangelegd.
Nieuwe wagen voor Alkemade
ALKEMADE De dienst openbare werken van de gemeente
Alkemade is aan een grote uitgave toe. Een van de vrachtwagens
met kraan is namelijk aan vervanging toe. Gekozen is voor een
nieuwe DAF met een laadvermogen van 7500 kilogram, omdat
de vrachtwagen ook bij sneeuwval en ijsafzetting als zandstrooier
dienst zal doen. Met de aanschaf is 108 duizend gulden gemoeid.
De dienst openbare werken is ook toe aan vervanging van de
breekhamer. Reparatie zou tweeduizend gulden kosten, terwijl
de aanschaf van een nieuwe bijna zesduizend gulden kost. Door
de onverwachte noodzakelijke aanschaf van een nieuwe breekha
mer, moet de aanschaf van een maaimachine een jaar worden
uitgesteld.
WOUBRUGGE In afwijking van de eerder geplande datum,
wordt de jaarvergadering van visclub de Blauwe Zeelt vrijdag
gehouden. Aanvang 20.00 uur in het clubhuis van de v.v.
Woubrugge. De heren van 't Wout en van Leersum zijn niet
herkiesbaar voor het bestuur. Voor een van de bestuursvacatures
staat de heer R. Roosemalen kandiaat. Voor de voorzittersfunktie
heeft men op dit moment nog geen kandidaat kunnen vinden.
Op de vergadering hoopt men eruit te komen.
ALPHEN AAN DEN RIJN Alphenaar A. de Kok is op de
ledenvergadering van de „Historische Vereniging" tot nieuwe
voorzitter gekozen. Hij volgt hiermee de gemeentesecretaris Mr.
H. v.d. Top op, die de voorzittershamer negen jaar heeft gehan
teerd. De scheidende voorzitter ontving uit handen van de
loco-burgemeester J. Goedhart een wandbord met het gemeente
wapen.
Historie zal mensen tot in het einde der
dagen bijven boeien. Niet zozeer om wat er
nu eigenlijk allemaal precies gebeurd is maai,
veeleer omdat de geschiedenis ons iets vertel i11
over onszelf. Nog aardiger wordt het als de
historische informatie wat meer licht werpt
over de naaste omgeving, zoals bijvoorbeeld
bet eigen dorp.
de C
ïtinj
lllfelSt - N.
Een kijkje op „de vrolijke gelegenheid des Nieuwveens"
De heren Van Ollefen en Bakker begrepen
dat het aardig was het toenmalige feitenmate
riaal en de toen als normaal aanvaarde
verhoudingen vast te leggen. Dat idee kregen
de at geruime tijd geleden verscheiden heren
in pakweg 1790. Daarop verschenen in die
periode van 1793 tot 1801 een achttal boeken
onder de titel „De Nederlandsche Stad- en
Dorps beschrijver". In de loop der jaren
werden met name de illustraties in de
boekwerken razend populair, vooral vanwege',r
de nauwkeurige weergave. De beschrijvingen
zelf raakten evenwel in de vergetelheid. T;e
Vandaar dat Leidse Courant-correspondent
Hans van der Wereld nog eens diep in het t>E»
stof dook om de historie van een aantal (P
gemeenten in Hollands Midden in het ff!'
vergeelde papier te hervinden.
fDe kunst vertoond ons hier Nieuwveen,
Dat onderscheiden is van 't geen
In Delftlands oord geleegen is,
En reeds voorlang beschreeven is.
De Turf en het milde Graan,
Zijn bier de Hoofdzaak van 't bestaan"
Aldus Bakker en Van Ollefen in 1793, als ze
het hebben over Nieuwveen en de Uiterbuurt,
de naam die afgeleid is uit het feit dat dit
gebied aan het eind van het ambacht van
Nieuwveen, op het grondgebied van Holland
gelegen, tegen het „Stigt" van Utrecht is aan
leggende".
Nieuwveen wordt Nieuwveen genoemd omdat
men hier later dan te Zevenhoven begonnen
is met het winnen van turf. Nieuwveen is dus
een duidelijke verwijzing naar een nieuw
veengebied.
Omtrent de ouderdom van het dorp moeten we
in het duister tasten. Bakker en Van Ollefen
waren destijds geneigd om aan te nemen dat
het al zeer oud moest zijn, afgaande op het
soort grond dat hier gevonden wordt. Ze veron
derstelden dat het een stichting van de heren
Van Woude was. Als dat zo is, dan kan er
sprake zijn van omstreeks het jaar 800, want
toen al was er sprake van het geslacht Van
Woude.
De oppervlakte van Nieuwveen en de Uiter
buurt is ook met zeer groot. In een Rijnlands
reglement van februari 1796 wordt een grootte
opgegeven van 337 morgen en 50 roeden. De
Nieuwveners moesten daarvoor een verponding
jaarlijks een bedrag opbrengen van 832 pon
den, 4 schellingen en 4 deniers.
In 1632 stonden er in Nieuwven 133 huizen.
Precies een eeuw later was dat aantal met
veertig vermeerderd. Aan het eind van de 18de
eeuw, toen Nederland omgezet werd in de
Bataafse Republiek, woonden er 552 mensen in
het dorp. Over de huizen schreven Bakker en
Van Ollefen: „Wegens de Huizen en Gebouwen
kunnen wy niet anders zeggen dan dat dezelve
na de manier van het Platteland en wel van
Veendorpen is aangelegt".
Sinds 24 juli 1816 heeft Nieuwveen officieel een
gemeentewapen. Het werd toen door de Hooge
Raad van adel toegekend en als volgt omschre
ven: „Zijnde van keel, beladen van boven met
een dwarsbalk waaraan hangende drie bellen,
alles van goud; van onderen met een achtpunti-
ge ster van zilver,,.
Het wapen is afkomstig van de familie van
Cralingen, uit welks geslacht ene Daniël in 1410
de eerste Heer van de Uiterbuurt werd. In zijn
tijd echter kwam er op het wapen een toernooi-
kraag voor, in plaats van de drie bellen.
Nieuwveen behoorde tot het graafschap Hol
land. De kerk, al sinds 1559 aan de H. Nicolaas
gewijd, werd door de graaf van Holland „bege
ven". Hij mocht dus uitmaken wie er pastoor
in Nieuwveen kon worden en wie niet. Ook de
koster werd door de graaf aangesteld. De
Nieuwveense kerk had weinig onroerende goe
deren. De pastoor beschikte over een armoedig
huisje en hij werd in leven gehouden door zijn
parochianen, die hem jaarlijks ondersteunden
met twintig goudguldens. Het lijkt er op dat
de armoede gelegen was in het feit dat de kerk
zo oud was. Immers, er bestond een wet -
uitgevaardigd door keizer Lode wijk - waarin
bepaald was dat in plaatsen waar een nieuwe
kerk gebouwd werd de parochianen verplicht
waren-om de pastoor behoorlijk te onderhou
den. Deze Lode wijk was een zoon van Karei
de Grote en regeerde van 814 tot 840. Heel veel
meer uit die tijd betreffende de kerk is niet
bekend. Ook namen van geestelijken die deze
kerk bedienden zijn niet te noemen.
Het kerkgebouw, sinds 1559 staande aan het
eind van de tegenwoordige Kerkstraat, ging in
1578 over in handen van de Hervormden. In
1830 werd het gebouw gesloopt en pas in de
zomer van 1867 werd er aan de Dorpsstraat
een nieuwe katholieke kerk gebouwd. Dat ge
beurde door toedoen van pastoor H. Verstraa-
ten, die een kleine twee jaar de parochie van
de H. Nicolaas diende. Zijn opvolger J. J.
Bruystens, blijkbaar een zeer vermogend man,
schonk een toren, want die was - daar er geen
geld voor was - bij de bouw achterwege geble
ven. Kerk en pastorie werden, naar een ont
werp van architect Theo Asseler, voor
Nieuwveen in boeken
Voor wie meer over Nieuwveen wil lezen
zijn er de volgende boeken, allen van de
hand van de oud-gemeentesecretaris van
Nieuwveen, de heer J. Roovers: „Oude
prentkaarten vertellen over Nieuwveen",
1971
„Vertellingen over Nieuwveen", 1972
„Gesprokkeld in oud Nieuwveen", 1977.
36.000,- gebouwd door de Nieuwveense aan
nemer Henricus Janmaat.
Sinds 1578 kent Nieuwveen een Nederlands
Hervormde Gemeente. De eerste predikant
werd met ingang van 1 november van dat jaar
Lucas Hespe. Het ontwerp van de tegenwoordi
ge uit 1832 daterende Nederlands Hervormde
kerk is van de Nieuwkoper Elsmeijer. In 1887
en 1929 volgden herstellingen en verbeteringen.
Van 1887 dateert de Nieuwveense Gereformeer
de Gemeente. In december 1895 namen zij een
kerkje in gebruik. De bijbehorende pastorie
werd wegens bouwvalligheid in 1964 door de
gemeente aangekocht en gesloopt Ter plaatse
is nu een parkeerterrein.
leden en een secretaris.
Enkele rechten van de ambachtsheer zijn i
genoemd: de aanstelling van een pastoor en ee
koster. De schout mocht een schoolmeester
een voorzanger benoemen
In het jaar 1634 werden er twee verklaringefrde
gepasseerd waarbij de Nieuwveners samen mejend
de inwoners van Kalslagen aantoonden dat zijjent
destijds een vrije watergang door Amstellai%sti
tot Amsterdam hadden gekocht van de broeiienl
Willem en Gysbert van Amstel. Dat voorrechfen
werd op Sint-Pietersavond van hetzelfde jaafcedi
bekrachtigd door hertog Albrecht van Beyerenj
Op 1 mei 1629 werd bij de schouten vaa
Nieuwveen, de Uiterbuurt en Kalslagen met
„Moolemeesters" (polderbestuur) van de Oostj,]^
en Westeindsche Polders een ordonnantie ge
maakt en aan het Hoogheemraadschap voorge^
legd. Rijnland bracht een wijziging aan in
keur en bepaalde dat vanaf 12 april tot aai|
Sint-Jacobsdag „aan elk en een iegelyk
Visschen verboden" werd. Een boete van d
gulden moest betaald worden door ieder dil
de vaart van de Nieuwveensedijk af noord,
waarts tot aan de Drecht bevoer. Aldus bepaal"
de een keur vanRijnland d.d. 4 september 163&L'
Veenderij
DEI
Opgekocht
Aan het eind van de 18de eeuw behoorden
Nieuwveen en de Uiterbuurt tot de baljuw en
de „Welgeboore Mannen" van Rijnland, alt
hans, wat de criminele zaken aangingen. Met
het heem- of waterrecht behoorde het gebied
tot het Hoogheemraadschap van Rijnland.
In 1724 kocht de stad Haarlem de heerlijkheid
Nieuwveen op voor een bedrag van 5500 gul
den. Haarlem stelde een „toeziend heer" aan
die de Nieuwveense zaken moest behartigen.
Waarschijnlijk kocht Haarlem aanvankelijk al
leen het dorp Nieuwveen en pas enkele tiental
len jaren later de Uiterbuurt. Deze twee kernen
hadden ieder een eigen bestuur, bestaande uit
een schout en een „Collegie van Municipaliteit"
(een soort gemeenteraad), bestaande uit drie
Waar hielden de inwoners van Nieuwveen ziel
in vroeger dagen mee bezig om te voorzien ij
hun levensonderhoud? Het belangrijkste v
de veenderij. Verder werd gedeeltelijk de lai
bouw beoefend, werden er de nodige handw
ken verricht en waren er enkele winkels.
de bijzonderheden van Nieuwveen rekenden d te i
18de eeuwse schrijvers „de fraaye Kerk" en jaa
vrolyke geleegenheid des Dorps zelve". L
Net zoals op zoveel andere dorpen in die 1
waren de verbindingen met de omgeving slechj
gerekend naar de hedendaagse opvattingen. T
Nieuwveners namen in de 18de eeuw genoegf
met de schuit die op marktdagen de verbindi
gen onderhield tussen Leiden en Amsterdai
In de twintiger jaren opende de Nieuwvei
Koppenol een busdienst, waarmee hij o.a. e
le malen per dag heen en weer naar
dam reed.
