Healy stimuleert
gebruik kredietkaart
Jonn akkoord met
tationering N-bom
Duitse Anti-terreurwetten
volgende week van kracht
Oma Ruhulessyn (77) en Domino (7)
moeten Nederland uit
-OORWAARDE: OOK BIJ PARTNERS Bikini
wordt weer
ontruimd
Benzine in
riool
jevtsjenko
een ambitieuze,
onplezierige en
harde werker
Acties voor vrijlating
Noreen Winchester
UITENLAND
LEIDSE COURANT
VRIJDAG 14 APRIL 1978 PAGINA 9 19
in onze correspondent Ami van
ee)
)NN De Bondsrepubliek gaat al-
n met een eventuele stationering
de neutronenbom akkoord, wan-
r alle NAVO-landen zich daarvoor
iben uitgesproken en wanneer dit
ien niet alleen op Westduits grond-
iied wordt opgesteld maar ook
buiten. Dit heeft bondskanselier
idt gisteren gezegd in een rege-
iverklaring voor de Bondsdag.
1 aanzien van de neutronenbom heeft de
idsregering vier maanden geleden een stand-
t geformuleerd dat sindsdien niet meer is
bijzigd, aldus Schmidt. Dit omvat de volgende
L punten: A. De Bondsrepubliek wil geen
Bezeggenschap over de eventuele produktie
dit. wapen, aangezien het geen kernmacht
foeze beslissing komt uitsluitend de Verenig-
JStaten toe. B. Als president Carter besloten
Ift het wapen aan te maken, moet het worden
[bracht bij de ontwapeningsgesprekken fus-
Oost en West. C. De Bondsrepubliek is
Ud de neutronenbom op zijn grondgebied toe
laten, als niet binnen twee jaar na de beslis-
het wapen te gaan vervaardigen redelijke
1 bij deze besprekingen zijn geboekt,
nidt begroet de beslissing van president
Jer om de optie op het wapen vooralsnog
n te houden als een bijdrage aan de ontspan-
«spogingen en aan de politiek van wapenver-
jdering in de wereld. Tegelijkertijd toonde
Kanselier Schmidt
hij zich bezorgd over de ongelijkheid die er
bestaat tussen de militaire krachten van de
NAVO en het Warschau Pakt. Het Westen mag
niet bereid zijn zich bij de Oostelijke overmacht
neer te leggen, aldus de Bondskanselier. Hij zei
te verwachten dat de ontspanningspolitiek ook
ter sprake zal komen bij het bezoek dat Brezj-
nev begin mei aan Bonn brengt. Schmidt hekel
de de houding van de oppositie die een fervent
voorstander van de neutronenbom is en die
volgens hem daardoor de politiek van ontspan
ning in gevaar brengt.
WASHINGTON(AP) - De
Amerikaanse regering heeft
besloten de 112 zielen tellende
bevolking van het eiland Bikini
in de Stille Zuidzee, tegen hun
zin, over te brengen naar een
ander eiland vanwege toene
mende radioactieve besmet
ting.
Het atol werd in de periode '47
- '58 gebruikt voor proefnemin
gen met de waterstofbom. Vóór
die tijd werden alle eilandbe
woners geëvacueerd, maar in
1969 verklaarde het Ameri
kaanse bureau voor atoomza
ken dat het eiland weer open
gesteld kon worden voor bewo
ning. In de jaren daarop keer
den 112 eilandbewoners terug
naar het Bikini-atol.
ST.EUSTACHE (AFP)
Sinds begin maart is meer dan
15.000 liter benzine terechtge
komen in het riool van St-Eus-
tache, een plaats van 24.000
inwoners bij Montreal. Tot dus
ver heeft men niet kunnen ach
terhalen waar de benzine van
daan komt.
De autoriteiten hebben beslo
ten 400 inwoners te evacueren,
nadat zich twee ontploffingen
hadden voorgedaan waarbij
twee mensen werden gewond.
TEN
(van onze correspondent Jane Rosen)
NEW YORK „Als het een andere Rus geweest was, zou
ik niets verbaasd geweest zijn. Maar Sjevtsjenko? Een
overloper? Ik kan het nog niet geloven." Die verbazing
van een VN-functionaris was typerend voor de grote schok
die Arkady Sjevtsjenko teweeg heeft gebracht met zijn
weigering om naar Moskou terug te keren, zoals zijn
regering bevolen had. Hoewel zijn advokaat Ernest Gross
er op gewezen heeft dat zijn cliënt niet echt overgelopen
is, heeft Sjevtsjenko zelf zijn collega's bij de VN gezegd
dat hij niet naar Rusland zal terugkeren vanwege „me
ningsverschillen" met zijn regering.
Populair is Sjevtsjenko nooit geweest in de twaalf jaar dat
hij in New York verbleef, eerst als lid van de Russische
VN-delegatie en later als hoogste Rus bij het Algemeen
Secretariaat. Volgens VN-functionarissen die nauw met
lem samengewerkt hebben is Sjevtsjenko bazig, uitermate
ambitieus en opvliegend.
Hij heeft vaak luidruchtig opgeschept dat hij de jongste
Rus was die ooit de post van VN-vertegenwoordiger bekleed
heeft. Voor hem was die VN-post niet meer dan een
ijdelijke „parkeerplaats" zei hij vaak. Hem wachtte een
,hoge baan" in Moskou. De post die hij vervulde bij de
ITN, assistent-secretaris-generaal voor politieke zaken en de
Veiligheidsraad, is traditiegetrouw bestemd voor een Rus.
Dit volgens de verdeelsleutel van de VN, waarmee bepaalde
functies toebedeeld worden aan de lidstaten, die zelf mogen
beslissen wie de post zal bezetten.
Sjevtsjenko werd door Moskou uitgekozen en hij gedroeg
zich als zodanig. „Als een Westerling in Sjevtsjenko's
I#.is afdeling ooit promotie zou maken, zou dat alleen over zijn
lijk kunnen", zei een VN-functionaris. Een Europese afge
vaardigde zei: „Hij was een man van de harde lijn. Hij
heeft eens gedreigd dat als we niet een bepaalde positie
zouden innemen, zijn sectie niet met ons zou meewerken.
Ik heb dat met hem uitgevochten, en daarna waren onze
letrekkingen met elkaar uiterst correct. Hij schertste vaak
dat wij allemaal dachten dat hij voor de Russische regering
werkte, maar dat hij in werkelijkheid een goede internatio
nale ambtenaar was. Dat was echt een grap."
jevtsjenko woonde met zijn vrouw in een luxe-apparte-
lent in Manhattan met een adembenemend uitzicht over
stad. Misschien schaamde Sjevtsjenko zich een beetje
lor zijn stijlvolle huis, want hij ontving er bijna nooit
ensen. Sommige van zijn collega's dachten aan huwelijk-
iroblcmen, omdat zijn vrouw bijna nooit met hem mee-
ig. Mevrouw Sjevtsjenko is met haar dochter naar Rus-
id teruggekeerd.
■tsjenko's persoonlijke assistent bij de VN, Viacheslav
lezmin, wordt gezien als een duidelijke KGB-agent die
tor de Sovjets gestuurd was om Sjevtsjenko in de gaten
f houden. Koezmin vertelt nu andere VN-stafleden dat
Ijevtsjenko een serieus alcoholprobleem had. Koezmin zou
Jtzegd hebben: „Ik hoop dat de Amerikanen begrijpen dat
Sjevtsjenko ziek is. Zè moeten hem terug sturen naar de
Ray jet-Unie, zodat hij de medische aandacht kan krijgen
die hij nodig heeft."
De Sovjet-Unie bweert dat Sjevtsjenko tegen zijn wil
Kjistgehouden wordt door de Amerikaanse inlichtingen
dienst en heeft van Amerika geëist dat hij teruggestuurd
wprdt. Maar de Russen kunnen weten dat Sjevtsjenko niet
gedwongen werd, want op zondag hadden Sjevtsjenko en
]p advokaat Gross een ontmoeting met twee Russische
inctionarissen in het kantoor van Gross in New York.
jevtsjenko vertelde toen de twee Russen volgens zeggen,
ambassadeur Troyanovski en VN-vertegenwoordiger Make-
jev, dat hij niet terug zou gaan naar Rusland. Hij liet ook
ïen brief zien waarin hij de Russische regering op de
ioogte stelde van zijn besluit.
Sjevtsjenko bevindt zich nu ergens in New York onder
politiebescherming.
Zijp ambtstermijn bij de VN zou deze maand aflopen, maar
in^overleg met Moskou was die in februari al met twee
jaar verlengd. Waarom heeft Moskou hem dan vorige week
plotseling teruggeroepen? Sommige bronnen hier geloven
dat Moskou bang was dat Sjevtsjenko met zijn huwelijks-
en drankproblemen, een gemakkelijk doelwit zou vormen
vc*>r chantage. Andere collega's vragen zich af of Sjevtsjen
ko met een Amerikaans agent is.
Volgens het boek van Edward J. Epstein over Lee Harvey
Oswald had de FBI een agent binnen de KGB onder de
codenaam Fedora. Sinds 1962, schreef Epstein, „speelde
Fedora, officieel een Russische diplomaat bij de VN aan
de FBI informatie door over Russische spionage-activitei
len. De informatie die geleverd werd door Fedora werd
zo belangrijk geacht door (J. Edgar) Hoover dat deze die
vaak direkt doorstuurde naar het Witte Huis" Er is geen
bewijs dat Sjevtsjenko Fedora is, maar alleen de mogelijk
heid al is spannende gespreksstof onder VN-gedelegeerden.
Amerika probeert de affaire Sjevtsjenko in de doofpot te
Stoppen. Washington en de VN zelf zijn danig in verlegen
heid gebracht. Minister van buitenlandse zaken Vance staat
nu op het punt naar Moskou te vertrekken voor een
Volgende week te beginnen nieuwe ronde SALT-gesprek-
ken, en op 23 mei begint in de VN een speciale zitting
over ontwapening, waaraan 20 staatshoofden zullen deelne
men, onder wie Carter en Breznjev. De angst is nu dat
8|s het geval Sjevtsjenko uit de pan springt, beide bespre
kingen in gevaar zullen worden gebracht.
V°Pyright The Guardian.
RHODESIË LAAT GEVANGENEN VRIJ
In Rhodesië zijn gisteren uit de Wha Wha-gevangenis
honderd gevangenen vrijgelaten. Zij vormen de voorhoe
de van een groep van 461, die vrij komen als onderdeel
van het regeerakkoord tussen Ian Smith en de gematig
de leiders van de zwarte bevolkingsgroep.
Bonn (DPA) De Westduitse Bondsdag
heeft de wetsonderwerpen ter bestrijding
van het terrorisme gisteren goedgekeurd
en daarmee het veto van de Bondsraad
(Eerste Kamer) doorbroken. De Bondsraad
bestaat uit vertegenwoordigers van de
deelstaten, die in meerderheid oppositie
voeren tegen de regeringscoalitie van so
ciaal-democraten en liberalen. Ook giste
ren stemde de christendemocratische op
positie in de Bondsdag tegen de wetson
derwerpen, die echter werden aangeno
men met drie stemmen meer dan de abso
lute meerderheid. Vier socialisten die aan
vankelijk geweigerd hadden de wetson
derwerpen te steunen, stemden gisteren
voor en voorkwamen daarmee dat de re-
gering-Smidt haar eerste parlementaire
nederlaag leed.
De wetsonderwerpen maken een veel
strenger optreden tegen terroristen en ver
dachten mogelijk, maar zijn volgens de
oppositie nog niet streng genoeg. De politie
kan, als de wetten volgende week van
kracht worden, wegversperringen oprich
ten en twaalf uur lang personen zonder
papieren bij zich vasthouden ter vaststel
ling van hun identiteit, zelfs als er geen
verdenking op hen rust.
Er mag huiszoeking worden verricht als
het vermoeden bestaat dat zich in het
betreffende gebouw terroristen ophouden.
Tot dusver moest de politie zich beperken
tot een nauwkeurig omschreven ruimte.
Ook kan een advocaat worden uitgesloten
van een proces tegen personen die van
terreurdaden worden verdacht, uitsluitend^
op verdenking van illegale samenwerking^
met deze verdachten. De verdedigers mo
gen slechts met deze verdachten spreken^
als zij van hen door vensterglas gescheiden^
zijn.
Gisteren is overigens de Duitse politie al^
een nieuw opsporingsof-fensief begonnen'"-'
tegen terroristen. Er worden grote belonin-fT-
gen uitgeloofd voor de ontdekking vari-?1
'verdachte woningen'. De meeste interesse-?
van de politie gaat uit naar Monica Hel-:^?
bing, een 24-jarige voormalige verpleeg-; V
ster, die ervan wordt verdacht betrokken-
te zijn geweest bij de ontvoering van en-V
moord op de Duitse werkgeversvoorzitter-'^
Schleyer.
Olie terug naar
Franse kust
BREST (Reuter) Door de
harde noordwesten wind is een
deel van de aanvankelijk naar
zee gedreven olie van de super
tanker Amoco Cadiz op de
Bretonse kust geslagen, over
een afstand van 100 km. Het
is een deel van de kust, in het
westen en noordwesten van
Bretagne, dat eerder van olie
is gezuiverd.
BELFAST(REUTER) Vrouwenbewegingen in Noord-Ierland
hebben een actie op touw gezet voor de vrijlating van Noreen
Winchester. Noreen is tot zeven jaar gevangenisstraf veroor
deeld omdat zij haar dronken vader met messteken om heeft
gebracht.
Zij kwam tot deze daad omdat haar vader haar vanaf haar elfde
jaar gedwongen had gemeenschap met hem te hebben.
Noreens moeder had zo'n afschuw van deze incest, waar zij vaak
getuige van was geweest, dat zij haar huis en 12 kinderen verliet.
Zij zit nu in een psychiatrische inrichting.
Ted Kennedy
overweegt
kandidatuur
BOSTON(AP) Senator Ed
ward Kennedy, de broeder van
de vermoorde president John
Kennedy, heeft tot intieme,,^
vrienden en collega's gezegd
dat hij ernstig overweegt zich
kandidaat te stellen voor het -
presidentschap, in 1980.
(Van onze correspondent Roger
Simons)
LONDEN - Als het regent in
Amerika, druppelt het in Enge
land. De Engelsen volgen graag
de Amerikaanse voorbeelden, zij
het niet in alles en ook niet
altijd. Toch is het zo, dat bijna
iedere vorm van Amerikaanse
„vooruitgang" meestal via Enge
land naar ons overwaait.
De Verenigde Staten zijn al sinds enkele
jaren een zo geheten kredietgemeen
schap. Miljoenen Amerikanen kopen alles
met behulp van kredietkaarten. Zij kopen
nu en betalen later. Dat is uiterst belang
rijk voor de economie van dat land. Wie
geen gebruik maakt van kredietkaarten,
wordt er al een beetje beschouwd als een
zwart schaap of een saboteur. Het dreigt
zelfs zo ver te komen, dat vele Ameri
kaanse zaken geen cash meer aanvaar
den.
Als de Amerikanen zich in een bepaalde
maand minder aanschaffen op krediet
dan in de vorige, beginnen hun economen
zich ongerust te maken. Wanneer de snel
heid waarmee ze hun oude schulden af
betalen, groter is dan die waarmee ze
nieuwe schulden maken, wordt in alle
winkels en warenhuizen van de Verenig
de Staten een alarmerende ophoping
vastgesteld van onverkochte goederen.
De totale schulden van de Amerikaanse
consument exclusief hypotheken, be
draagt tegenwoordig ongeveer 179 mil
jard dollar. Experts zijn van oordeel, dat
het gebruik van kredietkaarten de ge
meenschap rijker maakt. Een Ameri
kaanse economie, gebaseerd op directe
betaling met klinkende munt, zou volgens
de economen niet alleen kleiner, maar
ook armer zijn, met minder produktie.
lagere inkomens en minder arbeidsplaat-
Uit de nieuwe begroting, die de Britse
minister van Financiën, Denis Healy, af
gelopen dinsdag ingediend heeft, blijkt
dat de regering Callaghan Groot-Brittan-
nië in de Amerikaanse richting probeert
te sturen, om een sterke stijging van de
consumptie tot stand te brengen, die op
haar beurt zou moeten leiden tot de
noodzakelijke verhoging van de produkti-
viteit, met als rechtstreeks gevolg een
gevoelige daling van de werkloosheid.
Een versoepeling van het gebruik van
kredietkaarten is het voor de hand lig
gende middel om dit doel te bereiken,
door de koopkracht te verhogen zonder
gevoelige vermindering van de belastin
gen en zonder wijziging van het strenge
loonbeleid, dat alle loonsverhogingen be
perkt tot maximaal tien procent per jaar.
Kredietkaarten zijn uiteraard in Groot-
Brittannië al lang bekend. Tot afgelopen
dinsdag moest iedereen, die een dergelij
ke kaart gebruikt, maandelijks minstens
vijftien procent van zijn schuld betalen.
Dat was een wettelijke verplichting. In
zijn nieuwe begroting heeft minister van
Financiën Healy evenwel die veiligheids
grendel van het krediet weggetrokken.
Het maandelijkse betaalbare minimum
van het totaal bedraagt van nu af nog
maar vijf procent, wat uiteraard bete
kent, dat eventuele afbetalingen langer
gespreid kunnen worden.
Een ander nieuw voordeel voor Britse
houders van kredietkaarten is, dat ze
voortaan telkens 300 pond (ca. 1400 gul
den) in baar geld mogen incasseren. Te
voren was dit cash bedrag beperkt tot
30 pond per keer. Beide maatregelen, die
erg belangrijk zijn voor de middenstand,
werden niet wereldkundig gemaakt in
Healy's begrotingstoespraak, maar wel in
aanvullende noten bij zijn uiteenzetting
in het Lagerhuis.
Het ministerie van Financiën in Londen
heeft berekend, dat Healy's „plastic revo
lutie", zoals zijn maatregelen in verband
met de kredietkaarten genoemd worden,
2,16 miljard pond extra in de Britse
economie zou kunnen pompen. Hij
beoogt kennelijk een mini-hoogconjunc
tuur, en hoopt die tot stand te brengen
zonder speciale belastingconcessies aan
de middenstand. Op die manier krijgt hij
geen last met Labour's linkervleugel, die
zegt dat alleen de Britse arbeiders gehol
pen mogen worden.
Financiële waarnemers zijn evenwel van
oordeel, dat Healy gigantische risico's
neemt. Kredietkaarten zijn voor veel
mensen een onweerstaanbare prikkel om
overbodige uitgaven te doen, die ze vroeg
of laat toch moeten betalen, ook al heb
ben ze niet voldoende geld. Hoeveel Brit
ten gaan nu voor zichzelf een financiële
kuil graven, waarvoor later weer grotere
offers nodig zullen zijn om hem te vul
len?
Een ander nadeel is, dat de Brit
se industrie wegens haar lage
produktie wellicht nooit zal kun
nen voldoen aan een sterk toege
nomen vraag op de binnenlandse
consumptiemarkt. Groot-Brittan-
nië zal dan weer minder exporte
ren en nog meer dure produkten
invoeren. In dat geval gaat de
inflatie opnieuw met grote spron
gen omhoog.
JUSTITIE: SCHOONDOCHTER IN INDONESIË KAN VOOR TWEETAL ZORGEN
(van een onzer verslag
gevers)
APELDOORN „Wat
kan zo'n oude vrouw
nu nog doen? Ze
spreekt geen Neder
lands; ze kan amper le
zen en is slecht ter
been. Het enige dat ze
kan doen, is bidden".
Tranen springen in de
ogen van de 45-jarige
Apeldoornse mevrouw
Adriana Pattinasarany.
Een jaar vecht ze nu al
om haar moeder, de 77-
jarige mevrouw F. Ru
hulessyn en haar 7-jarig
neefje Domino in ons
land aan onderdak te
helpen. Dezer dagen
werd de hoop op een
spoedige verlening van
een verblijfsvergunning
de bodem in geslagen.
Een officieel verzoek
om de oude vrouw de
laatste dagen van haar
leven in ons land te la
ten doorbrengen, werd
exact een jaar na de
aanvraag afgewezen.
De 77-jarige vrouw zou
volgens deze beslissing
van justitie terug moe
ten naar haar oorspron
kelijke woonplaats Su
rabaya.
Nog één strohalm is er voor
dochter Pattinasarany: een
beroepschrift kan mogelijk
uitkomst brengen. Een jurist
zal daartoe op de kortst mo
gelijke termijn de nodige
stappen ondernemen. Van
justitie mag moeder in ieder
geval in ons land blijven zo
lang de procedure loopt.
De levensgeschiedenis van de
bejaarde moeder is triest. Op
dochter Adriana na verloor ze
al haar kinderen. Har man
sergeant bij het KNIL werd
aan het eind van de Tweede
Wereldoorlog in de gevange
nis van Kali Sosok op Sura
baya onthoofd door de Japan
ners. Een maand na zijn dood
stierf de oudste zoon. Typhus
was de doodsoorzaak.
In armoe leeft het gezin
moeder, twee dochters en de
jongste zoon verder. Uit de
KNIL-pensioenpot werd jaar
lijks 360,- uitgekeerd en
daarvan moest men rondko-
De twee dochters uit het gezin
zagen in de Indonesische ar
chipel geen toekomst meer en
vertrokken naar Nederland.
Alleen Frederik, de jongste
Oma Ruhulessyn, haar dochter Adriana en haar
kleinzoon Domino.
zoon, bleef bij moeder. Hij
trouwde een Javaanse.
Tot begin 1970 een goed hu
welijk. Maar kort na de ge
boorte van de kleine Domino
ging de vrouw er vandoor.
„Ze liet haar acht maanden
oude baby achter en ging
naar het schijnt aan de haal
met een andere man", aldus
dochter Adriana.
Kort na het vertrek van Do
mino's moeder stierf vader
Frederik. Oma Ruhulessyn
bleef met de baby achter en
voedde hem zo goed mogelijk
op. Geld om de jongen naar
school te kunnen sturen was
er niet.
„In 1972 overleed", zo vertelt
de in Apeldoorn wonende
dochter, „mijn zus. Ik ben dus
het enige-nog in leven zijnde
kind van moeder". Vandaar,
dat ze op de hoogte van de
moeilijke situatie in Indonesië
besloot om moeder en
kleinzoon naar Nederland te
laten overkomen. Ze betaalde
de tickets en op 13 januari
1977, stapte Oma Ruhulessyn
met de kleine Domino op
Schiphol uit het vliegtuig.
Het werd een ongelukkige
aankomst. Op de roltrap
gleed de oude vrouw uit en
viel. Dertig dagen verbleef ze
ter observatie in een Apel-
doorns ziekenhuis. Pas na uit
gebreid onderzoek begon
haar vakantie bij de dochter.
Toen grootmoeder uit het zie
kenhuis werd ontslagen,
stond voor dochter Pattinasa
rany vrijwel meteen vast, dat
ze moeder onder deze om
standigheden niet terug kon
laten gaan naar het voor haar
onzekere Indonesië, een land,
waar ze niemand meer heeft
om zich aan vast te klampen.
Er werd dus een verzoek in
gediend voor een definitieve
verblijfsvergunning. Op 5
april werd die door justitie
afgewezen, omdat mevrouw
Ruhulessyn in Indonesië nog
familie zou hebben.
„We hebben dat opgemaakt
uit haar eigen verklaringen",
aldus een woordvoerder van
het ministerie. „Het gaat
daarbij om de moeder van
Domino. Op justitie gaan we
ervan uit, dat in eerste instan
tie familie in het land van
herkomst aangewezen is voor
de verzorging. Dat is'dus die
vrouw".
Maar Domino's moeder is
spoorloos. Hoelang de behan
deling van het in te dienen
beroepsschrift gaat duren
kan niemand zeggen. Voor
Adriana is het een bijna on
houdbare situatie. Gedrieën
wonen ze op de bovenste helft
van een duplex. „Ik heb al
eens gevraagd om een andere
woning. Het enige aanbod tot
nu toe was een flat, vier hoog
en geen lift. Maar daar kan
moeder toch ook niet!", aldus
de dochter.
Het blijft intussen afwachten.
Domino heeft inmiddels on
derdak gevonden op een kleu
terschool, waar hij zijn drie
jaar onderwijsachterstand
kan inhalen. Naar de „grote
school" kan nog niet, want
eigenlijk woont hij hier nog
niet officieel. Hij is nog steeds
op vakantie. AI bijna ander
half jaar.
