Voor het eerst na
Reformatie ontmoeting
Europese kerken
BURGERS VAN
MARIEKERKE
PREKEN
VLAAMSE
PASSIE AAN
DE BOORDEN
VAN DE
SCHELDE
rH
slachtoffer misverstand
Korte metten
De Argentijnse bisschoppen
hebben in een nota voor de
derde maal dit jaar de militai
re regering opheldering ge
vraagd over de vele spoorloos
verdwenen personen en over
de duizenden politieke gevan
genen. Over de nota is niets
anders bekendgemaakt dan dat
deze inging op nieuwe feiten
en met name op de lijst van
politieke gevangenen die de re
gering onlangs heeft gepubli
ceerd.
De Schotse presbyteriaanse
theoloog, prof. dr. Thomas Tor
rance, heeft uit handen van
prins Philip van Engeland de
Templeton-prijs (ongeveer twee
ton) uitgereikt gekregen. De
prijs, ingesteld door de Ameri
kaanse bankier Templeton gaat
naar mensen, die bijzondere
verdiensten hebben op religieus
gebied. Prof. Torrance pro
beert de kloof tussen theologie
en profane wetenschap te over
bruggen. Bij de uitreiking zei
hij, dat de cultureel zo schade
lijke scheiding geleidelijkaan
verdwijnt. Wetenschap en theo
logie noemde hij geen vijanden
van elkaar maar partners in
het zoeken naar de synthese.
De landelijke beweging „Open
Kerk" houdt zaterdag 29 april
van tien tot vier uur haar lan
delijke bijeenkomst in het ge
meenschapshuis „De Meent" te
Den Bosch. Het onderwerp is
„sexualiteit in contekst van
kerk en maatschappij". De
groepsdiscussies worden inge
leid door drs. Th. Beemer, lec
tor in de ethiek aan de univer
siteit van Nijmegen. De resul
taten van de groepsdiscussies
worden besproken in een fo-
Vicaris mgr. L. Meertens van
het bisdom Roermond zal op
Paaszondag 26 maart zijn veer
tigjarig priesterfeest vieren, tij
dens een pontificale hoogmis in
de Roermondse kathedraal, op
gedragen door mgr. J. Gijsen.
Daarna zal de vicaris recipië
ren in het bisschopshuis van
twaalf tot twee uur. Ter gele
genheid van het jubileum
wordt aan alle parochies van
het bisdom (bijna vierhonderd),
de Nederlandse vertaling van
het Romeinse missaal aangebo
den.
Begin april zal een PPR-dele-
gatie een bezoek brengen aan
de Wereldraad van Kerken in
Genève. Dit bezoek is bedoeld
om de mogelijkheden te be
spreken tot gezamenlijke ini
tiatieven voor een wereldwijde
actie tegen de bewapenings
wedloop en de kernbewape
ning. De delegatie bestaat uit
partijvoorzitter Herman Ver
beek, de fractievoorzitters Ria
Beckers en Bas de Gaay Fort
man, de polemoloog Hylke
Tromp en de hoogleraar fysica,
prof. E. Boeker.
matiek, symboliek en dogmage
schiedenis aan de vrije univer
siteit in Amsterdam, in het
kerkgebouw „de Ark" in Reeu-
wijk een inleiding houden rond
het thema „oekumene en cha
rismatische kerkvernieuwing".
Na deze inleiding zal de dichte
res Fem Rutke voorlezen uit
eigen werk. Daarna is er een
discussie, die gesloten wordt
door predikant F. D. Meijn-
hardt.
BINNENLAND leidse
Voor het eerst sedert de Reformatie zullen
de kerken van Europa elkaar ontmoeten
in een vier dagen durende bijeenkomst te
Chantilly bij Parijs. Het gaat om een
ontmoeting van 10 tot 13 april tussen de
veertig vertegenwoordigers van de Confe
rentie van Europese Kerken (KEK) en
veertig afgevaardigden van de Europese
bisschoppenconferenties van de r.k. kerk
(CCEE).
Namens de Nederlandse bisschoppencon
ferentie zal bisschop J. Möller van Gronin
gen eraan deelnemen. Hij wordt vergezeld
van de perschef der r.k. kerkprovincie, H.
Kouwenhoven.
Over de doelstelling van deze conferentie
verklaarden dr. Glen Garfield Williams
namens de KEK en dr. Ivo Fürer namens
de Raad van Europese Bisschoppenconfe
renties, dat het bij de vergadering in Chan
tilly erom gaat de fundamenten te leggen
voor de eenheid.
Naar aanleidig van vragen van journalis
ten, die zich inzake de eenheid nogal pessi
mistisch toonden gezien de tot dusver op
gedane ervaringen op dit gebied, verklaar
den zij: „God kan klaar spelen, waarvan
de mensen zelfs niet durven te dromen".
De Conferentie van Europese Kerken, die
in 1959 werd opgericht, omvat 110 kerken
en kerkelijke groeperingen uit 27 Europese
landen. De raad van Europese Bisschop
penconferenties werd in 1971 opgericht in
aansluiting op het tweede Vatikaanse con
cilie. Tussen beide organisaties ontstonden
vrijwel direct nauwe contacten, die in 1976
na verschillende vergaderingen leidden tot
een „gemeenschappelijke commissie KE-
K/CCEE,"
De bijeenkomst der kerken in Chantilly
staat onder het algemene thema: „Eén zijn,
opdat de wereld gelove", ontleend aan het
evangelie van Johannes. Dit algemene the
ma is onderverdeeld in twee sub-themata;
„Geen navolging van Christus zonder be
reidheid tot eenheid" en „Geen vrede in
Christus zonder inspanning voor vrede in
de wereld".
Volgens dr. Glen Garfield Williams moet
de vergadering duidelijk maken, dat de
christenen wel tot verschillende kerken
behoren, maar dat zij door een hogere
macht met elkaar verbonden zijn. Zij moe
ten onderzoeken hoe men de eenheid op
overtuigender wijze tot uitdrukking kan
brengen. Ook zal de vergadering moeten
zien te komen tot de formulering van een
gemeenschappelijke boodschap aan alle
christenen, waarin de christelijke verant
woordelijkheid voor de maatschappij
wordt uiteengezet.
JAN
JOOS:
„Voor
ons
de
bijbel
de
rugge-
graat
van
het
hele
spel".
courant
donderdag 23 maart 1978 pagina!
Hoe,
waar,
streden, in het parochiehuis wachten de broodjes en de tassen vol warme koffie.
Warme tas
Buiten op het plein bij de kerkberm stijgt
nu het „Rabarber, rabarber" van het toege
stroomde volk steeds luider op. Lieve, de
oudste dochter van Kristus aan de Schelde
zoekt tussen de klapstoelen naar liefhebbers
voor haar programma's, waarvan de voor
kant dit jaar verrast is met een schildering
van de gekende kunstenaar F. v.d. Bossche.
In het parochiehuis van Onze Lieve Vrouwe
zijn vrijwilligsters ondertussen begonnen
met het smeren van de broodjes, die straks
'na het laatste avondmaal genuttigd zullen
worden door de Heer en zijn apostelen. „Ik
draag weliswaar een extra trui onder mijn
pij", onthult Jan Joos, „en op zeer koude
dagen doe ik er ook nog een stukske plastic
bij of een oude Gazet. Maar als ge zo'n uur
in de kou hebt gestaan, snakt ge toch naar
een warme tas koffie en wat voedsel"
Even later hoor ik hem onder de kastanje
boom zijn nood klagen tegen Jan van Door-
slaer. Van Doorslaer neemt de rol van Jo
hannes voor zijn rekening en ondanks het
feit, dat hij als journalist werkzaam is bij
het socialistische dagblad „De Vooruit" is
hij de lievelingsapostel van Joos.
„Wat heb ik U, mijn volk misdaan?", roept
hij, „ben ik niet langs Uw stroom gegaan,
De collega-bisschop, die Dom mm mm
Helder Camara, heeft aangera- LmJ Wp f O O KO
den meer tijd aan mijn diocees /tr/Llt?/ L/Uf I /Cl/ O
te besteden, is kardinaal Lor- W» ws W# w ww w*» i w*
scheider, voorzitter van de
Braziliaanse bisschoppencon
ferentie, zo kan uit mededelin- fI_ I
gen van gewoonlijk betrouw- ff KQl/O f flflM
bare bronnen rond de Romein- ff f V \*S f V/ vf
se curie worden afgeleid. J
Zoals gisteren gemeld, heeft
een woordvoerder van de Heili
ge Stoel in een officiële mede
deling, gericht aan de perschef
van de Nederlandse kerkpro
vincie, verklaard, dat de Heili
ge Stoel nooit mgr. Camara
heeft gevraagd af te zien van
reizen of van andere activitei
ten buiten het gebied van zijn
kerkelijke zeggingsmacht. „Een
van zijn medebroeders" had
hem onlangs vertrouwelijk ver
zocht meer rekening te houden
met de pastorale noden van
zijn uitgebreide aartsbisdom.
Brieven die aartsbisschop Hel
der Camara heeft geschreven
maken evenwel duidelijk, dat
hij een andere indruk van de
zaak had. Op 10 februari
schreef hij aan Thomas Cor
nell, directeur internationale
zaken van de NIAC te New
York: „The Holy Father wants
the suppression of my interna
tional trips" (De Heilige Vader
Mariekerke Omstreeks negen uur 's
avonds wordt de Heer stroomafwaarts aan
de boorden van de Schelde opnieuw verra
den voor zoveel Belgische franken als de
tegenwaarde bedraagt van dertig zilverlin
gen. De duivel, gestoken in een strakke,
raalsgroene maillot, is hoogstpersoonlijk
naar Mariekerke gekomen om dit verrader
sloon aan Judas uit te keren. Zijn schaduw
ijlt eerst minuten lang als rook over de
torenmuur, voordat hij naar de tafel sluipt,
waaraan Kristus zojuist met zijn volgelin
gen het brood gebroken en de wijn gedron
ken heeft De echo's schateren over de
kerkberm en verwaaien boven het grijze
water van de rivier: „Kom Judas, neem het
geld. Wat is er, dat u langer kwelt? Werp
in de Schelde brood en beker. Eén ding, een
ding Judas, is zeker. Geld beheerst met mij
de aarde. Alleen het goud behoudt zijn
waarde".
Ruim vijfhonderd mensen zijn op deze graf
kille avond in maart 1978 naar het plein
vóór de kerk van „Onze Lieve Vrouwe Ten
Hemel Opgenomen" getrokken om de bur
gers van Mariekerke hun Vlaamse passie te
horen preken. Een zwijgende hoofdrol in het
drama wordt overtuigend vertolkt door een
wilde kastanjeboom, die zijn kaarsen nog
niet heeft uitgepakt en zijn kale armen in
het licht van de schijnwerpers jammerend
naar de regenwolken heft. „Een machtig
décor", oordeelt Bert Peleman, „wij Vlamin
gen drinken de sfeer van ons land als
moedermelk op"
Peleman is samensteller van kunstboeken,
conservator van het Reinaartmuseum in Ru-
pelmonde en schrijver van het spel „Kristus
aan de Schelde", dat dit jaar voor de vierde
keer in Mariekerke wordt opgevoerd door
leden van de Cultuurkring „De Meivis", die
bijbelvast hun baarden tot volle wasdom
hebben laten komen. Het genootschap, in
dertijd opgericht om de geest van lamlendig
forenzenleed in het oude vissersdorp met
1950 zielen uit te bannen, heeft zijn naam
te danken aan de vissen, die vroeger op
bedauwde lentedagen in de netten verstrikt
raakten. Maar dat is al evenzeer verleden
tijd als de lijdensweg, die voert naar Calva-
rie. „Er is hier geen vis meer te bekennen",
stelt Peleman bitter vast. „de Schelde is een
stinkboer geworden, die het behekste slib
van de fabrieken langs ons dorp gorgelt.
Toch is er een tijd geweest, dat de vissers
in Mariekerke de boventoon voerden. Ze
roeiden op maandag weg en kwamen na een
week terug met hun boten berstens vol
buit".
Even is de vis nog terug geweest Dat was
in de oorlogsjaren, veertig, vijfenveertig.
Toen lagen de fabrieken langs de oevers plat
en kwamen in het dode water langzaam de
levensgeesten terug. Helaas, het was uitstel
van executie, want daarna woekerde de
vergiftiging weer verder, totdat de laatste
spiering in de modder krepeerde
De vis. die je nu nog hier aantreft, komt
in vrachtwagens en m boten uit Spanje,
Denemarken. Holland en Amerika Er zijn
in Mariekerke momenteel twee importeurs,
Borremans en Schilders, die samen zo'n 700
ton paling per jaar verwerken. Dat is bijna
70 procent van de totale palingconsumptie
wanne
Kristus aan de Schel
de: Jan Joos. bediende
bij de Belgische tele
foondienst
Judas: Leonard van
Gerwen, monteur in
een autofabriek
Jacobus de Eerste: Jos
Pauwels, pastoor van
de kerk van Onze Lieve
Vrouwe.
Johannes: Jan van
Doorslaer, journalist.
Het passiespi
„Kristus aan#
Schelde" woiL
nog opgevoef
op 25 en 26
maart en op
april, telkens i
acht uur 's
avonds. Op 2
april de klj
is dan inmidi^
op zomertijdT
draaid hes]
de slotopvoeif
plaats om no\
uur 's avondt
Plaats van h«
deling: de kei
berm aan de£§£
Schelde-oevei tot
Mariekerke. Pfvul
zen: gewone pan
plaatsen 100 de
franken, overgang:
dekte tribune bed
150 franken. |m.
serveringen q m<
werkdagen val t
9 tot 12 's mdzaa
gens en van 1
twee tot vijf q
's middags vlj,
telefoon
031/89 3483.
Warme kledini
regenkleding
een warme pk
zijn gasten tej dit
zeerste aanb#loe
volen. Marlektioej
ke is vanuit dzw,
werpen te beipe.
ken via de E$Hoi
tot de afrit πPe"
se. Dan de M
Rijksweg Tem|
Breendonk vol
gen tot de Nu
cia-fabriek te
Bornem. Van
daar rechtsafh
Bornem Dorp
de richting vaiu
Sint Amends. I
Mariekerke ku
nen auto's gep»
parkeerd wortr
op het Kouter-
plein op vijf m
nuten lopen vf"1
de kerkberm.
n-
Pieter Hammecker, de laatste roeiende veerman op de Schelde, spoedt zich na zijn
ook naar het avondmaal op de kerkberm in Mariekerke. Dat hij telkens te laat komt,
hem door zijn Heer vergeven.
in België. „Vlaamse paling", wordt er dan
geroepen, maar dat is maar ten dele waar
De paling wordt bij ons alleen maar ver-
Schelderd Omgeschoold tot Vlaming"
Wel en wee
Ook Peleman is in de loop der jaren lang
zaam maar zeker ver-Schelderd. Hij woont
weliswaar in Antwerpen, maar voelt zich
meer betrokken bij het wel en wee in Marie
kerke. Acht jaar geleden bracht hij Kristus
naar de kerkberm bij de rivier en in novem
ber 1977 vertrouwde hij het lichaam van zijn
vrouw toe aan de natte aarde van het
dorpskerkhof. Hij staat er op. dat wij een
bezoek brengen aan het graf met het houten
kruis, waarin hij ook alvast zijn eigen naam
heeft laten branden. BERT PELEMAN
1906.
„Lang geleden", legt hij uit, „hebben mijn
vrouw en ik besloten om na onze dood in
Mariekerke op de verrijzenis te wachten. We
voelden er niks voor om een ochtend m de
week haastig aan de rand van de stad te
worden weggemoffeld"
Nog liever zou hij het voorbeeld volgen van
de Vlaamse dichter Emile Verhaere, die eens
schreef „Zij die van de liefde leven, sterven
niet in eeuwigheid" Toen hij nochtans bij
Rouaan in Frankrijk onder een trein was
gelopen vond men in zijn binnenzak een
wilsbeschikking op rijm
..Werpt het lot mij eenmaal over boord.
Men berge dan mijn lichaam in de schoot
van uw grond, van uw boord.
Zo voel ik. U, die ik steeds heb toebehoord.
Ook na de dood nog voort"
Verhaere werd vervolgens tussen lissen en
slik en met zijn voeten in het rivierwater
begraven aan de voet van de dijk in Sinte
Amands, dat je vanaf de terp in Mariekerke
in een kromming van de Schelde kunt zien
liggen
Die Schelde, eens gelauwerd, nu verloederd,
beheerst ook het spel. dat Peleman voor
Mariekerke heeft geschreven De volgelin
gen, die hij naar het laatste avondmaal
afvaardigt, dragen weliswaar vertrouwde
namen als Petrus, Jacobus, Filippus, Simon
en Mattheus, maar hun werkzaamheden zijn
ontleend aan de beroepen, die eens in het
dorp aan de rivier werden uitgeoefend
Naast vissers treft men dan ook de manden-
vlechter, de bomenrooier, de klompenmaker
en de tolgaarder van de rivierdouane aan
Ook Pieter Hammenecker, de laatste roeien
de veerman op de Schelde, is van de partij
Nog steeds zet hij zijn klanten over voor
twee franken, zijnde veertien noordneder
landse centen. Heeft men een fiets bij zich,
dan betaalt men één frank meer
Hammenecker is op deze avond niet de
enige, die te laat aan de tafel van zijn Heer
komt. Hij moest nog een late vracht naar
de overkant brengen Vandaar Hij ver
trouwt er op. dat zijn late doorkomst door
de vingers wordt gezien
Het zij hem inderdaad vergeven door zijn
Heer, die ook met engelengeduld luistert
naar de excuses van Petrus en van Jacobus,
die nog gauw zijn vis wilde kuisen en van
Simon, die in Witham het tolgeld van verlate
schepen moest innen. Zo staat het immers
in zijn tekst en daarenboven heeft hij van
middag nog uitgebreid geluncht in zijn wo
ning aan de Omgangsstraat 97: tomatensoep
met rijkelijk veel balletjes, daarna vlees,
aardappelkroketten en groenten en flensjes
met ïjsvulling toe. Zo kón hij er weer voor
i het naburig cafe bijeen om elkaar
even tegen en behoefde hij niet met een lege
maag aan het Laatste Avondmaal te ver
schijnen.
Ruggegraat
De Kristus aan de Schelde is voor de vierde
keer Jan Joos, een bedachtzame beambte
van de Belgische telefoondienst, die in zijn
vrije uren verzekeringspolissen afsluit. Ook
behoort hij tot de oprichters van de kuituur
kring „De Meivis", die eens in de drie jaar
het passiespel in Vlaanderen bemant In
1975 heeft Mariekerke nog een afvaardiging
uit Oberammergau op bezoek gehad en bij
die gelegenheid moest het de Beierse gasten
van het hart, dat de Mariekerkers iets moois
van het bijbels gebeuren hebben gemaakt
Joos kon dat spontaan onderschrijven: Voor
ons is de Heilige Schrift de ruggegraat van
het spel. Bij ons vind je geen glamour, geen
show. Bij ons spreekt het passieverhaal voor
zich"
Als hij vlak vóór het begin van de opvoering
zijn medespelers in het naburig café zijn
beste wensen meegeeft, spreekt hij ook in
die geest „Niet overdrijven mannen, geen
grote gebaren. Eenvoud is ons devies" Aan
de tap knikken Judas Thadeus en Judas
Iscaroth vol begrip Daarna laten ze hun
glazen nog eens bijvullen voor een dorst, die
geen seizoenen kent. Ook pastoor Jos Pau
wels, die zijn toog heeft geruild voor een
boerenkiel en bescheiden op de achtergrond
als Jacobus de Eerste zijn parochianen
steunt, pakt een haastige pint op de goede
afloop. Van hinderlijke versprekingen zal hij
straks toch geen last hebben, want de tekst
van het spel staat mét orgelklanken en het
donderend Allelujah van Handel op de band
en van de spelers verwacht regisseur Guido
van Doorslaer alleen, dat ze lipsynchroon
het avondmaal zullen becommentariëren.
weldoende uren in het rond? Brak ik geen
brood te Rupelmonde? En schonk ik geen
goede wijn te Weert? Werd niet te Hingene
geleerd Uw evenaasten te beminnen? Heb
ik te Mariekerke niet een vrouw, die zich
verdrinken wou, gered? Heb ik mij niet
belangeloos ingezet, toen in dit land de dood
kwam spoken en pest te Sint Amands was
uitgebroken? Helaas, dit alles blijkt voor
goed vergeten. Wie zal de diepte van mijn
lijden meten?"
Gevangen in het licht van de schijnwerpers
draagt hij na zijn veroordeling het kruis in
de richting van de riyier, die als een ver
dronken kadaver door de opgekomen vloed
weer is gezwollen en tot aan de kruin van
de dijk reikt.
Johannes blijft als enige achter op de terp
Hij heft zijn handen en roept vertwijfeld:
„Toen stierf de Godmens, vrij zijn dood, niet
langer nog een schip in nood. De meeuwen
werden er tot raven Gebalsemd werd de
Heer begraven. Maar eeuwen reeds valt
vroom te lezen. Dat na drie dagen is verre
zen. de Heer, die onze redding is, met ons
vergroeid als riet en lis".
Op dat moment stromen de luidsprekers
achter het riet vol met het Allelujah van een
nieuwe tijd.
Verderop in de straat, in Voem Voem, is
zojuist een nieuwe plaat van de hitparade
op de draaitafel gelegd
In deze enige discotheek met nachtvergun
ning, die Mariekerke rijk is, is het Paasfeest
al lang begonnen.
LEO THURING
wenst de stopzetting van mijn
internationale reizen).
Een dag eerder, 9 februari,
schreef mgr. Camara aan Mi
guel Casali, directeur van het
Dominicaanse maatschappe-
lijk-culturele centrum in Bolog
na, dat hij via kardinaal Lor
scheider, president van de Bra
ziliaanse bisschoppenconferen
tie, mondeling het persoonlijk
verzoek van de paus had ont
vangen om zijn internationale
reizen te beëindigen.
lp diezelfde brief deelt hij mee,
dat hij de laatste tijd tweemaal
in Rome was geweest en dat
hem beide keren werd belet de
paus te ontmoeten. Hij schrijft
letterlijk, dat hij „geboycot
werd in zijn wens om de Heili
ge Vader te spreken".
Ook deelt hij in deze brief mee,
dat hij de paus een brief had
geschreven met de mededeling,
dat hij aan diens verzoek om
met reizen te stoppen zou vol
doen, maar dat hij toch wel
graag wilde weten, waarom
hem het reisverbod was opge
legd. Hij deelde genoemde pa
ter Miguel Casali mee, dat hij
niet wist of de paus zijn brief
had ontvangen, maar dat hij,
na twee maanden vergeefs te
hebben gewacht op antwoord,
dit stilzwijgen uitlegt als een
bevestiging van het pauselijk
reisverbod.
Uit kringen rond de Romeinse
curie wordt er nu op gewezen,^
dat aartsbisschop Helder Carre,
mara het verzoek van zijn col-vo
naai Lorscheider, ten onrechte Vc
heeft begrepen als een via kar
dinaal Lorscheider gespeeldSA
Vaticaans verzoek. Je
Ide
Inmiddels had ook het college:
van bestuur van de Vrije Urn-
versiteit Amsterdam, waarvan.'^'
mgr. Camara eredoctor is, zijn!.
„diepe bezorgdheid" over een
reisverbod uitgesproken in een
brief aan de nuntius. Vijfen-I
twintig hoogleraren en driehon-
derd studenten van de universi-|
teit van Leuven hadden zich, {L
naar aanleiding van de berich-
ten, tot kardinaal Suenens van
Mechelen en tot de nuntius in
Brussel gewend.
