Lantaarn:
accessoire
van
het huis
WN HUB III
geen schijnheilige vertoning worden"
DS. WIM KOOLE VAN DE IKON:
„Geloof Hoop Liefde show mocht
Voorjaarsnoviteiten
Fresia: zorgenkind
BINNENLAND LEIDSE COURANT
DINSDAG 14 MAART 1978 PAGINA
BI
Tekst: Tiny Francis
„We wilden ons niet uitleveren aan een schijnheili
ge vertoning", schrijft ds. Wirr. Koole in Hervormd
Nederland naar aanleiding van de reacties op de
onder zijn eindredactie staande IKON-tv-rubriek
„Geloof, Hoop Liefde Show", waarin gasten
vrij-uit spraken over wat zij voelden en wat hen
bewoog.
Ds. Koole schrijft ook: „Wil je in een dergelijke
uitzending een moreel oordeel geven, dan zul je je
openhartigste en waardevolste gesprekspartners
moeten missen. Wil je dat niet, dan kun je rekenen
op forse kritiek uit eigen kring. Hiermee wil ik
verduidelijken, dat de „Geloof, Hoop Liefde
Show" wat er ook aan mag mankeren geen
toevalstreffer is of een uit de hemel gevallen inci
dent, maar het resultaat van een gewetensvol door
leefd en langdurig proces van wikken en wegen".
Wat de voorgeschiedenis be
treft, Wim Neijman zit al zo'n
.achttien jaar in het omroep-
vak, waarvan de laatste twaalf
jaar in vaste dienst bij IKON-
tv. Toen hij vier jaar geleden
wel eens wat anders wilde dan
„Kenmerk", bleek zijn talent
om in de niet-alledaagse omge-
ving van een tv-studio met kin
deren te praten over zeer vol
wassen onderwerpen als echt
scheiding, emigratie, werkloos
heid, adoptie etc. Dat kinderen
over dit soort onderwerpen
volstrekt ernstig werden geno
men, bleek iets unieks. De
toer> al levende vraag, of zoiets
met volwassenen kon lukken,
wachtte nog op de komst van
het idee met houvast. Eerst
volgden nog de tienergesprek-
ken over sex, geweld, trouwen
en geld. Er was toen al reden
wakker te zijn: Kan en moet
de IKON bij onderwerpen met
een moreel aspect een duidelij
ke richtlijn tot handelen ge
ven? Er werd gezocht naar een
antwoord in de praktijk. Er
werd een proefprogramma ge
maakt. „Toen leerden we al de
problemen kennen, die ons
even vrij als beducht maakten
voor de „Geloof, Hoop Lief
de Show". We gaven bij wijze
Ds Wim Koole hield de
eindredactie
van proef Wim Neijman de rol
van de gemiddelde vader, die
min of meer namens de kij
kende ouders op een vriende
lijke rechterstoel gaat zitten.
Zijn gespreksgenoten verstop
ten zich al gauw in een verbij
sterend zwijgen. We kozen
toen voor een open gesprek
met een open einde. Er zaten
altijd tieners bij met een uitge
sproken godsdienstige overtui
ging. Eens zat er een jongen
bij, strenger nog dan bisschop
Gijsen. Het was alleen aan zijn
standpunt te merken, niet aan
zijn geloofsuitspraken. Intus
sen raakten we ook beducht
voor de reacties in eigen kring.
Een waarde-oordeel te willen
geven plaatste ons toen al voor
een dilemma, zo zet ds. Koole
in zijn betoog uiteen.
Zo kwam het IKON uiteinde
lijk tot de gevolgde formule.
Jef Rademakers komt de lof
toe, dat hij geïnspireerd door
de praatprogramma's met de
jeugd met een goed doordacht
voorstel bij de IKON kwam.
Interessant was vooral wat hij
met dat programma niet wilde
bereiken. Het moest geen ver
kapt biechtstoelprogramma
zijn, waarin een enkeling en
zijn lotgevallen centraal staan.
Ook moest er met gebouwd
worden op gesprekspartners
die op grond van hun deskun
digheid aan het woord komen.
Gewone mensen en hun per
soonlijke wel en wee zouden
in het middelpunt moeten
staan. Om naar de kijkers toe
elke suggestie van beschaamd
meekijken te voorkomen was
maar één situatie denkbaar:
mertsen laten praten in een
onverbloemde tv-studio met
een aantal onbekenden in hun
Jet Rademakers dacht het
programma uit.
directe omgeving. Zo zou iede
re deelnemer weten: wat ik
hier zeg, zeg ik in het open
baar en zichtbaar en ten geho
re van mij volstrekt onbeken
de mensen. Door deze opzet
werd in de vorm het uiterste
gedaan om de deelnemers zich
er consequent van bewust te
laten zijn, dat zij zelf de gren
zen mochten bepalen van wat
ze wel of niet in het openbaar
kwijt wilden. En iedere kijker
kon voortdurend zien: hier is
niemand in een stil hoekje ver
leid meer te zeggen dan hij of
zij onder volstrekt vreemden
kwijt wil. Een mogelijk sleutel
gat-effect was hiermee tot het
uiterste teruggedrongen.
Ds. Wim Koole vervolgt: „Hele
kerkeraden geven m hun kwa
de reacties blijk van een ont
hutsend bevooroordeeld luiste
ren. In het meest aangevoch
ten gesprek, dat van de man
met zijn twee vrouwen, heb
ben zij alle drie met de groot
ste klem gezegd, dat niet de
erotiek, maar juist de geestelij
ke aspecten van zo'n relatie de
meeste onderlinge problemen
geven. Hiermee werd door
mensen, die dat uit eigen erva
ring weten konden en daarom
bij uitstek overtuigen, zeer kri
tisch gereageerd op het open
lijk of heimelijk gehanteerde
stereotyp, dat „zoiets altijd om
de seks draait". Er zijn veel
positieve reacties en vragen
om raad bij hen gekomen.
Daar blijkt uit, dat hun om
gangsvormen veel mensen, die
in een min of meer vergelijk
bare situatie zitten, positief
heeft aangesproken. Ook dat
het veel mensen aan het den
ken heeft gezet over de hoge
eisen die zo'n relatie stelt".
Ton Oliemuller
Wim Neijman liet de mensen praten.
dan in een fresia-
kas; er drijft zoete
geur door de
ruimte, afgegeven
door een verzame
ling bloemen,
waaraan van zaad
tot eindresultaat
de grootste zorg is
besteed. Dagelijks
wordt automa
tisch gesproeid
door een enorm
buizenstelsel, een
malse regenbui
van 12 seconden
tot een 1/2 uur. De
sproeiduur hangt
af van de lucht-
vochtigheid;
Fresia's kweken is
liefde hébben
voor een vak,
„Fingerspitzenge-
fühl", en een rui
me ervaring. Er
.gaat heel wat wa
ter door de zee
voordat het pro-
dukt op de West-
landse veiling
komt om als
bloem, zaad, of
knol soms een reis
om de wereld te
maken. Ada Boon
(28), gegroeid in
het vak, waakt
over de gezond
heid van de plan
ten (knollen). Par
tijen, die verkocht
worden, moeten
virusvrij zijn. De
-fresia groeit uit
een knol, waaraan
de zogenaamde
„kralen" zitten,
moeder met kind
jes, die achter el
kaar in rijen wor
den uitgepoot.
Wanneer de knol
virusvrij is, heb
ben de kralen ook
een brevet van ge
zondheid.
groei gaat
volgt: de gepote
knol maar ook
kralen verteren in
de aarde, nadat ze
een plant hebben
gemaakt die uit
een boven de oor-
spronkelijke moe
derknol of -kraal
ontsproten nieuwe
knol is ontstaan,
welke op haar
beurt weer „kra
len" krijgt,
oneindige cyclus,
dat wil zeggen:
eens is de „koek'
natuurlijk op'
Er treedt bij voor-i
baat degeneratie
op, zodat
nieuwe aanmaak
meer mogelijk
Na de oogst van
de schitterende
bloemen worden,
de knollen worden
gerooid en
schoond" er
30° geprepareerd
om na drie of vier
maanden weer te
worden geplant,
Een bosje fresia's
kopen is, dat
blijkt duidelijk,.
een met zorg be-
waakt kasprodukt
in huis halen.
Daarom valt over
de soms hoge
prijs niet te mop
peren. Hetzelfde,
geldt voor andere
bolbloemenkinde-
ren, die ook onder,
strenge viruscoi
trole staan bij de
kweker.
in tuinen. Ook in mat zwart
vormen ze een brok romantiek
in de buurt van het tuinterra-
s(je) of als lantaarnpaal op het
grasveld. Echt antiek zijn deze
lampen natuurlijk niet. De
werkelijk oude gaslantaarn
wil misschien nog wel eens
opduiken in een veiling, waar
die toevallig is terecht geko
men. De antiekhandel houdt
echter meestal de norm van
een eeuw aan voor het predi-
caat „antiek", zodat de 19e
eeuwse gaslantaren werkelijk
met een .lantaarntje te zoeken
is'. Maar je kunt toch dansen,
al is het dan niet met de
bruid... Door de meesterhand
van een goed ontwerper.
den vast een zuil van zwart
metaal rasterwerk leuk (naar
'Gregario'), waaraan allerlei
kan worden opgehangen: foto
toestel, shawl, gymschoenen
aan geknoopte veters, plant,
ceintuur, kortom alle slinger-
zooi. Haken genoeg voorradig.
Leuk, maar duur: 493,-. Mis
schien kan de do-it-yourself-er
hem zelf maken. (De namen
van sommige importeurs wer
den genoemd omdat de artike
len zo brandnieuw zijn, dat ze
nog pas bij de winkels zijn
aangeboden).
Kunstleren soufflékoffer
op afneembare wieltjes
(kunnen in de zak worden
gestoken bij niet-gebruik).
Zijsloten omdat op het va
lies bij het vervoer de
grootste druk op de zij
kant staat, 100,-).
Elk bosje fresia's
heeft een lange,
voorgeschiedenis.
Wie een fresia
kwekerij bijvoor
beeld fa. Wulfing-
hoff te Waterin
gen binnenkomt
(er zijn daar een
maal per jaar zo
genaamde „open
dagen" voor kwe
kers en eventuele
andere belangstel
lenden; dit jaar
van 7-19 maart)
kijkt zich de ogen
uit en kan de oren
niet geloven. Ge
noemde kwekerij
is te verdelen in
afdeling selectie
voor het kruisen
en de handel. Het
kruisen gaat vol
gens de bekende
wetten van Men
del. Men weet zo
ongeveer door de
zaad-verhouding
wat er voor bloem
te voorschijn
komt.
„Toch houdt elk
zaadje een verras
sing in", aldus een
der personeelsle
den, die vertederd
de ogen laat dwa
len over kassen
vol bloemen in de
knop en proefkas-
sen waarin met de
hand- dan wel
door bijen besto
ven wordt. In de
laatste twee ziet
men alle kleuren
van de regenboog,
van beige tot diep
rood, paars, wit,
bruin, geel met
lange kammen en
grote kelken. De
mooiste fresia's
krijgt het publiek
niet te zien; ze
worden geëxpor
teerd! In de show-
kas 26 soorten, en
kele, dubbele,
oranje, oranje/ge
le, gele/oranje fre
sia's met de meest
romantische na
men: Cöte d'
Azur, (blauw, dit
jaar voor het eer
ste als knollen op
de markt), Mor-
ningstar," Vesu
vius, Carmen (vu
rig rood natuur
lijk), Yellow Ri
ver. te veel om op
te noemen. Als de
- bloemen uit zijn
gekozen ruikt het
nergens lieflijker
De nieuwe „Apollo"
tast dor klimatologische in
vloeden. De Norlett lantaren:
ook geïmporteerd in Neder
land, dragen prachtige namen:
,Plaza', .Consul', .Florence',
(kan tegen het plafond worden
gemonteerd en geleverd met
ornament en Byzantijns glas
of zonder ornament en met
melkglas). Model Apollo' is
nieuw en staat bijvoorbeeld
met zijn licht gekleurd be
werkt glas meesterlijk tegen
een wit geschilderde houten
zijkant van ee balkon of boven
de overdekte ingang van een
bungalow. Er zijn ontzettend
veel soorten lampen, geinspi-
reerd op de oude gasverlich
ting in straten, op pleintjes en
In menig sprookje of volksver
haal speelt de lantaarn een rol.
Verdwaalde kinderen zien zijn
verlossend licht vanuit de ver
te; stoeten kabouters trekken
„de boom in", een lantaarntje
in de hand, dat de holte in de
stam verlichten moet. De lan
taarnopsteker uit vroeger ja
ren was ook een boeiend per
soon. Er hing om zijn verrich
tingen een soort mythe. Als
het duister viel, doemde hij op,
meestal in de gestalte van een
klein gebogen manneke dat
een laddertje op de rug droeg.
Hij zette dit zwijgend tegen de
paal van de oude gaslantaarn
en ontstak het licht. Het lijkt
of lantaarns, in welke vorm
ook, symbolische waarde heb
ben. Ze zijn een baken in de
duisternis. Op kerstkaarten la
ten ze dan ook hun licht schij
nen over verlaten sneeuwvlak
ten en in China duiken ze op
in de vorm van lampions bij
feestelijke optochten. De lan
taarn als accessoire van het
woonhuis komt er de laatste
jaren hoe langer hoe meer in.
Vroeger zag je een buitenlan
taarn sporadisch, tegenwoor
dig is bijna geen bungalow
compleet zonder buitenlicht
Elk huis heeft een eigen signa
tuur, maar de pui waaraan
een lantaarn is bevestigd
straalt toch een soort vriende
lijkheid uit; er wonen binnen
blijkbaar mensen, die zich via
een lichtsignaal herkenbaar
willen maken. Daarnaast ver
vult een buitenlicht een zeer
prozaïsche maar niet te ver
waarlozen functie. Het voor
komt eindeloos gegrabbel naar
de huissleutel als het donker
is. Veel modellen komen uit de
Scandinavische landen, waar
de huizen soms erg eenzaam
staan, maar ook in het Zuiden
kom je veel lantaarns tegen.
In bijvoorbeeld Malaga vindt
men Moorse lantaarns bij de
vleet en in Rome wil het vaak
voorkomen dat men bij een
doorkijkje naar een soort bin
nenplaatsje een prachtige ne
gentiende eeuwse gaslantaarn
opmerkt. Zo'n ontdekking
maakt altijd blij. Ook Floren
ce. waar de kunst op straat
staat, is niet arm aan oude
gaslantarens om van Venetië
maar te zwijgen.
Oude stijl
Wel zijn de oude gaslantaarns
omgebouwd. Inplaats van het
eertijds romantisch flikkeren
de vlammetje zit er nu een
elektrisch peertje in, maar dit
mag de pret niet drukken; de
vorm is gehandhaafd. Weini
gen hebben gedacht dat deze
19e eeuwse stijl geweldig goed
past bij onze moderne archi
tectuur. Het idee om oude gas
lantaarns als uitgangspunt te
nemen voor het huidige pro
gramma van buitenverlichting
kwam uit de Noordelijke con
treien. De in zijn land bekende
Noorse architect Hans G. Fin
nen kreeg tenminste de op
dracht een serie buitenlan
taarns te ontwerpen met een
vormgeving oude stijl.
In Orje, Osfold staat de Nor
lett fabriek, een modern inge
richt bedrijf met een lange
traditie en ervaring in en met
het maken van aluminium.
Hier was het dat de schetsen
van Finnen werden .omges
meed' tot ,oude' lantaarns: die,
staande op de armatuur, di
rect aan de muur bevestigd
(met een of twee gloeilampen),
op een lantaarnvoet of op een
in hoogte verstelbare paal,
(160-210 cm) de fabriek uitko
men. Ze hebben een hele be
werking ondergaan om het ou
de patina te krijgen met bij
voorbeeld een dunne laag oxy-
de in kopergroen. Omdat ze
veelal voor buiten worden ge
bruikt, dus tegen weer en
wind bestand dienen te zijn,
worden de oppervlakken be
handeld met een polyester
coating, die niet wordt aange-
De Jaarbeurs toonde weer tal
van noviteiten die op de voor-
jaars- en relatiegeschenken-
markt zijn te vinden. Veel aan
dacht werd besteed aan de
tijd, die tegenwoordig duur is.
Quartz horloge Betalite met
lichtgevende wijzerplaat hoeft
niet door een knop bediend te
worden; horloges, waar op ie
der uur van dag of nacht de
tijd in Tokyo of Haiti te zien
is (makkelijk voor zakenlieden
die iemand in die verre ge
westen op een stichtelijk uur
willen bellen), penhouders en
tijdballpoints, die, lopend op
een batterij bij een druk op de
knop een verlicht vakje te zien
geven, dat een ingebouwd uur
werk blijkt te zijn. (Kadee,
Delft 110,-). Aardig relatiege
schenk: zeep in de vorm van
een letter, een bloem of een
pot met augurken (v. Lier-
Bathmen) en een antislip hou
ten dienblad van Recto (ver
koopprijs 13,-), waar bij een
helling van 45° nog geen kop
of glas afglibbert.Leuke
truc om boven de nieuwe ja
pon van een ongewenste gast
uit te halen, die niets van deze
bijzonderheid weet.Voorts
koffers met alarm 250,-) te
gen mensen met grijpgrage
handen. Even neerzetten, sleu
teltje eruit halen en daar loeit
ie als een pickpocker zijn slag
wil slaan. Over alarm gespro
ken: v. IJsselmuide te Rotter-'
dam kwam met een pennen-
standaard met ingebouwde
alarmklok (mocht iemand on
der zijn kantoorwerk in slaap
sukkelen), en een fotolij st
Qualitron LCD Quartz Alarm,
die je ook laat ontwaken
109,-)
Veel artikelen zijn behoefte
kwekers, maar een reiswekke-
r/radio met 24 uursloopwerk
en middengolf (gewicht 260 gr)
is wel een handig ding, al
heeft de radio niet zo'n bar
verfijnde klank. Wie kijkt daar
echter op, het is een leuk heb
beding in tent of caravan. Ook
voor de vakantie een Crossball
spel met niet windgevoelig bal
letje, dat 'lintbal' heet (Wolters
Noordhoff, Groningen). Voor
in de tuin een sproeier, waarin
met het water tegelijk kunst
mest wordt verspreid, ideaal
voor een mooi gazon. Dan een
pocheerpan (om de eieren er
'maatvast' uit te schudden),
een slowcooker waarin 'vlees
en groente in eigen sap kan
gaar sudderen, verticale grill,
alles keukenwerk, alsmede een
ijsblokjesmaker uit 80% na
tuurrubber, die bij 40° onder
nul nog soepel blijft. Pannen-,
serie Durotherm is geschikt
om in te koken zonder water
en in te braden zonder vet
(Bolderheij, Amsterdam). Voor
hobbyisten en grammofoon-
platenfans resp. voor 5,25
een pakje van 25 passe-par-
touts om foto's in een album
beter te laten uitkomen (alle
vormen) en een apparaatje om
door uitstraling van de 'piezo
electrische cel' de grammo
foonplaat door middel van
continue stroom van geladen
atomen antistatisch te maken.
Ook voor films en dergelijke,
waarop geen stof mag komen.
Tieners en avantgardisten vin-
De oude gaslantaarn met een „peertje".
