Suriname zegt verdrag
met Nederland op
Novitskaja wil
spoedig trouwen
PERSONEEL STAMMHEIM
IS TEKORT GESCHOTEN
Theologie van de bevrijding op agenda van
Latijns-Amerikaanse bisschoppenconferentie
kerk
wereld
Retour op termijn
voor oud-missionaris
Korte metten
ONTWIKKELINGSHULP
NIET LANGER IN DEZE VORM
Ambassadeur
verdedigt Cubanen
in Angola
FBI heeft
nieuwe chef
5850
Onderzoek racisme
in kinderlectuur
en schoolboeken
BUITENLAND
LEIDSE COURANT
VRIJDAG 24 FEBRUARI 1978
PAGINA 11
Van een onzer redacteuren
DEN HAAG/PARAMARIBO Suriname
stelt niet langer prijs op ontwikkelingshulp
uit Nederland zoals deze tot nu toe plaats
vindt. De Surinaamse regering zal dan ook
het ontwikkelingsverdrag met Nederland
dat werd gesloten bij de onafhankelijkheid
van het land in november 1975, opzeggen.
Nederland verbond zich toen onder bepaal
de voorwaarden Suriname voor een periode
van tien tot vijftien jaar 3,5 miljard gulden
ontwikkelingshulp te geven. Gezocht zal nu
worden naar een andere vorm van ontwik
kelingssamenwerking. Premier Arron van
Suriname zal minister De Koning van Ont
wikkelingssamenwerking, die van 12 tot 19
maart Suriname bezoekt, op de hoogte bren
gen van de beslissing van zijn regering.
Het Surinaamse besluit is ingegeven door
het meningsverschil dat eind januari ont
stond tussen de Nederlandse sektie en de
Surinaamse sektie in de Commissie Ontwik-
kelings Samenwerking Nederland Suriname
(CONS) over de besteding van Nederlandse
ontwikkelingsgelden. Suriname herhaalde
toen dat het alleen wilde beslissen op welke
wijze de gelden besteed moeten worden.
Nederland echter wenste een grote beslis
singsbevoegdheid. Kernpunt in deze affaire,
die in feite al heel lang speelt, maar op de
negende CONS-vergadering van eind janua
ri naar buiten kwam, is dat Suriname het
accent wil leggen op grote geldverslindende
infrastructurele projecten als het omstreden
West Suriname-plan waar een groots opge
zet projekt voor de bauxietwinning in uit
voering is, Nederland geeft daarentegen de
voorkeur aan kleine produktieve projekten
(landbouw) en projekten in de sociaal-edu-
katieve sfeer. Nederland houdt vast de ver
deelsleutel van de ontwikkelingsgelden van
vijftig procent voor produktieve projekten,
25 procent voor sociaal edukatieve projekten
en nog een 25 procent voor de infrastruk-
tuur.
„De eerste twee categorieën moeten meer
aandacht krijgen. Voor de ontwikkeling van
West Suriname moet eerst een realistisch
financieringsplan op tafel komen, voordat in
dat deel nieuwe projekten kunnen worden
aangedragen", zei minister De Koning van
Ontwikkelingssamenwerking woensdag nog
in de Tweede Kamer. De bewindsman van
Ontwikkelingssamenwerking herhaalde dat
Suriname nou eindelijk eens erover moest
gaan denken om uit eigen middelen zijn
bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van
het land.
In Surinaamse regeringskringen is men ont
stemd over wat wordt genoemd de „onbillij
ke, harde houding" van Nederland. Voorts
verwijt men Nederland dat het een volko
men verkeerde gang van zaken ten aanzien
van de ontwikkelingshulp naar buiten heeft
gebracht. Om te bewijzen dat de schuld van
de falende samenwerking niet bij Suriname
ligt is men in Paramaribo thans naarstig
bezig met het samenstellen van een „zwart
boek" over de gang van zaken in de afgelo
pen twee jaar. Dit „zwart boek" zal minister
De Koning worden overhandigd tijdens
diens bezoek aan Suriname.
Vooruitlopend op het opzeggen van het Ont
wikkelingsverdrag is Suriname op het inter
nationaal vlak een zware lobby begonnen
om hulp uit andere landen en van internatio
nale instellingen te krijgen en de stagneren
de samenwerking met Nederland uit de
doeken te doen. Als potentiële landen die
de hulp zouden moeten bieden worden ge
noemd Brazilië, Venezuela, de Verenigde
Staten, West-Duitsland en Japan. Van de
EEG en de Wereldbank wordt een grotere
steun dan tot nu toe werd verkregen, ver
wacht.
Illlllllllllllllllllllllllllllllll
Hotel
brand in
Oosten
rijk
In het Oosten
rijkse Schruns is
het internatio
naal bekende
hotel Löwen ge
heel door brand
verwoest. Het
hotel was ge
heel bezet toen
in de nacht van
woensdag op
donderdag de
brand uitbrak.
Veertien mensen
werden gewond
toen zij probeer
den zich in vei
ligheid te stellen
door uit de ra
men te sprin
gen. De schade
bedraagt 15 mil
joen gulden.
IIIUIIIIIIIIIIIII1IIIIIIIIDIIIIII
lllllllllllllllllllllllllllllllllllj
Op de autosalon
in Genève die
volgende week
haar poorten
opent heeft
Toyota een Eu
ropese primeur
met zijn ..Star
let" („sterretje"),
een driedeurs
middenklasser
met 1 liter motor
en achterwie
laandrijving, die
in mei ook in
Nederland ver
krijgbaar zal
zijn.
Illlllllllllllllllllllllllllllllllll
hun zorg?
BRUSSEL (Rtr/AP) De in België ondergedoken Russische
pianiste Jekaterina Novitsjkaja heeft de autoriteiten in Brussel
gevraagd zo snel mogelijk de formaliteiten af te handelen waar
door zij in het huwelijk kan treden met de Belgische musicus
Francois Hervy. De Belgische wet schrijft een termijn van tien
dagen voor nadat er is aangetekend. De pianiste heeft gevraagd
of die termijn kan worden bekort Zij heeft een tot 1 maart geldig
visum voor de Benelux.
De pianiste was vrijdag verdwenen uit Amsterdam, waar zij met
een collega een reeks concerten zou geven. Deze week werd bekend'
dat zij ondergedoken was bij haar vriend Hervy, die zij tien jaar
geleden had ontmoet toen zij deelnam aan het Koningin Elisabeth-
concours.
Onder de Belgische wet kan zij na haar huwelijk met een Belg
automatisch de Belgische nationaliteit krijgen, tenzij zij speciaal
vraagt haar Russische nationaliteit te mogen behouden. Vrienden
van de 26-jarige pianiste zeggen dat ze allang haar land wilde
verlaten.
(Van onze correspondent Ami van Vree)
BONN In Stuttgart-Stammheim is nie
mand vermoord. Dit is de unanieme mening
van de parlementaire commissie van onder
zoek van de deelstaat Baden-Württemberg,
die gisteren na 19 zittingen en het horen
van 79 getuigen haar werkzaamheden heeft
afgesloten. Eenstemmig was ook het oor
deel, dat een grote hoeveelheid feilen en
tekortkomingen er de oorzaak van zijn ge
weest, dat de gevangenen Baader, Ennslin
en Raspe zich van het leven hebben kunnen
beroven en dat Irmgard Möller dit beeft
kunnen proberen.
Wat de verantwoordelijkheid voor de tekort
komingen betreft, liepen de meningen ui
teen. De zes CDU-afgevaardigden pleiten de
christen demokratische regering van elke
politieke schuld vrij, omdat zij niet verant
woordelijk gesteld kan worden voor de men
selijke tekortkomingen die het gevangenis
personeel, vooral als gevolg van een onder
schatting van de misdadige intenties van de
Baader-Meinhofleden, aan de dag heeft ge
legd.
Volgens de vier SPD-FDP-leden van de com
missie draagt de regering, met name de
inmiddels afgetreden ministers Schiess en
Bender hiervoor echter de volle verantwoor
delijkheid. Niet opgelost is de vraag, hoe
pistolen en springstof in de cellen van de
gevangenen terecht konden komen. De com
missie hecht hierbij evenveel waarde aan de
theorie van procureur-generaal Rebmann
(die de schuld geeft aan de advokaten) als
aan de theorie dat de wapens naar binnen
zijn gesmokkeld via de gevangeniskantine
(waar niemand bleek te worden gekontro-
leerd) of bij de reparatiewerkzaamheden op
de afdeling, waar de RAF-leden zich bevon
den. Met name tijdens deze chaotische ver-
bouwingsaktiviteiten in juni 1977 hadden de
gevangenen gemakkelijk de gelegenheid met
elkaar en met andere gevangenen in kontakt
te komen en om materialen en gereedschap
in hun cellen te brengen.
In die tijd kunnen zij ook, -.ondanks hun
isolement, afspraken hebben/gemaakt voor
hun gezamenlijke zelfmoord. Tijdens het
onderzoek in dit spektakulaire gevangenis
schandaal is voorts aan het licht gekomen,
dat de Baader-Meinhofleden niet werden
onderzocht, wanneer zij uit het procesge
bouw naar hun cel werden gebracht en dat
de vrouwen onder hen vaak ook bij andere
gelegenheden niet werden gefouilleerd van
wege het gebrek aan vrouwelijk personeel-
Ziekenhuis
in Rome werkt
averechts
ROME (AFP) - Volgens de Ro
meinse ziekenhuisartsen dient
de „policlinico" een van de
grootste ziekenhuizen in Euro
pa, met 4.000 bedden, te worden
gesloten daar patiënten daar
juist het risico lopen te sterven
tengevolge van het ontbreken
van verzorging en geneesmidde
len.
„Een patiënt die hier met een
ziekte binnenkomt gaat er met
vier uit", aldus een rapport. Er
is te weinig personeel; de plastic
spuiten zijn verdwenen en de
glazen moeten we koken, terwijl
er geen middelen zijn om bloe
dingen te bestrijden, aldus de
artsen.
DEN HAAG De nieuwe ambassadeur van Angola in
Nederland (standplaats Brussel), Luis de Almeida, heeft de
aanwezigheid van Cubanen in zijn land verdedigd: „De
Cubanen helpen ons het leger op te bouwen, zodat wij ons
kunnen verdedigen tegen Zuidafrikaanse aggressie. Wij vra
gen toch ook niet wat al die Amerikanen in West-Duitsland
doen? Omgekeerd gaat het ook niemand wat aan als wij
Cubanen in het land hebben".
Ambassadeur De Almeida heeft dinsdag zijn geloofdbrieven
aan koningin Juliana overhandigd, bij welke gelegenheid hij
de dank van het Angolese volk heeft overgebracht voor de
door Nederland verleende steun voor de Angolese vrijheids
strijd.
Gouverneur Leito
niet welkom
op Aruba
ORANJESTAD (ANP) Onge
veer driehonderd mensen heb
ben donderdag bij de aankomst
van gouverneur Leito op de
Arubaanse Beatrixluchthaven
geprotesteerd tegen het bezoek
van gouverneur Leito aan Aru
ba.
De demonstratie werd geleid
door MEP-leider, Betico Cross,
die ernstige bezwaren tegen dit
bezoek maakt. In een telegram
aan de regering van de Neder
landse Antillen zei hij onder
meer. dat hij het niet eens is
met het optreden van de gouver
neur in 1975 toen deze mede
werking zou hebben verleend
aan het uitstoten van de MEP
uit de regering-Evertsz en aan
het buiten de huidige regering
houden van de MEP.
Carter voor blok
met snelle
kweekreactor
WASHINGTON (AP) - Het
Amerikaanse Huis van Afge
vaardigden heeft zijn goedkeu
ring gehecht aan de overheids
begroting voor de uitvoering
van een reeks wetsvoorstellen,
waaronder het snelle kwee
kreactor project aan de Clinch
rivier in de staat Tennessee.
Het huis heeft hiermee het licht
op groen gezet voor uitgaven ter
grootte van 7,4 miljard dollar
Voor het snelle kweekreactor
project is voor het komende
jaar 80 miljoen dollar uitgetrok
ken.
President Carter is hiermee
voor de keuze gesteld om of het
hele uitgavenpakket met zijn ve
to te treffen of integraal goed
te keuren.
WASHINGTON (AP) - Tot
nieuwe directeur van de ameri-
kaanse federale recherche, de
FBI, is donderdag benoemd de
rechter William H. Webster.
Tijdens de plechtigheid die hier
mee gepaard ging hield de nieu
we directeur een toespraak
waarin hij onder meer zei dat
hij de dienst zal maken tot „een
symbool van integriteit en een
standaard voor het doen nale
ven van de wet.
Geen verband
ontvoeringen
Apers en Caransa
AMSTERDAM (ANP) De ont
voerders van de Antwerpenaar
Francois Apers zijn niet betrok
ken geweest bij de ontvoering
van de Amsterdamse zakenman
Maup Caransa. Een woordvoer
der van de Amsterdamse re
cherche zei gisterochtend, dat er
van enig verband tussen beide
ontvoeringen niets is gebleken.
SWAPO
ontvoering van
scholieren
LOESAKA (DPA) - De Nami-
bische bevrijdingsbeweging
SWAPO heeft gisteren via
woordvoerders in Loesaka
(Zambia) tegengesproken dat zij
119 schoolkinderen naar Angola
heeft „ontvoerd".
SWAPO stelt dat de kinderen
hun school in Odibo, 450 kilo
meter ten noorden van de
hoofdstad windhoek, uit vrije
wil hebben verlaten. De strij
ders van SWAPO zouden de
kinderen op hun tocht naar An
gola slechts bescherming heb
ben geboden.
Charles geen
ereburger van
Edinburgh
EDINBURGH (AP) Kroon
prins Charles had graag „free
man" (ereburger) willen wor
den van Schotlands hoofdstad
Edinburgh, maar dit gaat niet
door.
Ofschoon de Conservatieven in
de gemeenteraad het sterkst
zijn, werd de vereiste meerder
heid van tweederde door het
tegenstemmen van de socialis
ten niet gehaald. Het resultaat
van de stemming was 38 tegen
21.
DEEL HUN ZORG
DEEL MEE.'
VASTEMAKTiE
GIRO/ UTRECHT
De vraag of de omstreden
theologie van de bevrijding
het communisme en de klas
senstrijd in de hand werkt
staat op de agenda van de
vergadering van de Latijnsa-
merikaanse bisschoppenconfe
rentie, die in oktober in Mexi
co wordt gehouden.
Begin februari heeft de paus
drie voorzitters benoemd voor
deze vervolgbijeenkomst op de
Celam-conferentie van 1968 in
het Colombiaanse Medellin,
waar het Vatikaans concilie
- ook in sociaal opzicht - werd
toegepast op Latijns-Amerika.
Na 1968 beriep men zich her
haaldelijk op „Medellin" om
een radicale opstelling van
christenen in het maatschap
pelijk leven te rechtvaardigen.
Anderen vinden dat men zich
ten onrechte op Medellin be
roept als dekmantel voor akti-
viteiten die desnoods geweld
niet zouden uitsluiten.
In het Mexikaanse Puebla ne
men tweehonderd bisschoppen
uit tweeëntwintig landen van
Latijns-Amerika (Cuba in
cluis) en ongeveer honderd ad
viseurs en waarnemers dit on
derwerp straks bij de kop on
der het motto „Bevrijding in
Christus en maatschappelijke
bevrijding". In het program
maboek van 214 bladrijden
staan nog enkele andere be
langrijke hoofdstukken.
Het eerste gaat over sociale,
economische en politieke om
standigheden in het continent
en over de verwachtingen tot
het einde van deze eeuw. Het
tweede hoofdstuk handelt over
evangelisatie, de sociale leer
van de kerk, verhouding kerk
staat en het bouwen aan een
nieuwe samenleving. Verder
bespreekt het voorbereidende
rapport het pastorale werk.
De discussie over de bevrij
dingstheologie laaide, zoals ge
meld, eind vorig jaar in alle
heftigheid op in West-Duits
land, toen zo'n honderd kath
olieke en protestantse theolo
gen, onder wie bekenden als
Rahner en Metz, protesteerden
tegen het verdacht maken van
deze bevrijdingstheologie.
Hieraan zou de Westduitse r.k.
hulporganisatie voor Latijns-
Amerika „Adveniat" volop
meedoen onder leiding van
haar voorzitter, bisschop
Hengsbach van Essen.
In dit verband werd opnieuw
de naam genoemd van de Bel
gische jezuiet Roger Veke-
mans, die geld zou hebben ge
kregen van de CIA om met
een voorzichtig sociaal beleid
de meer radikale „bewustma-
kers" de wind uit de zeilen te
nemen. Over voor en tegen de
theologie van de bevrijding
hielden Westduitse bisschop
pen samen met een aantal La-
tij nsamerikaanse collega's in
1973 en 1976 bijeenkomsten,
respektievelijk in Bolivia en in
Rome.
Op de laatste samenkomst
noemde Vekemans de uitbrei
ding van de bevrijdingstheolo
gie een besmetting. Volgens
bisschop Hengsbach leidt be
vrijdingstheologie tot niets.
.Het resultaat is communisme.
Revolutie is geen methode om
de situatie te verbeteren", al
dus de bisschop in mei 1977.
De Colombiaanse bisschop Al
fonso Lopez, die benoemd is
tot secretaris-generaal van de
oktober-bijeenkomst in Mexi
co, zei in een vraaggesprek in
Rome geen uitspraak te willen
doen over de bevrijdingstheo
logie: „Wat ik probeer te doen
is toe te werken naar een ver
diept begrip van wat echte
bevrijding is."
In feite rijn er verschillende
opvattingen en theorieën over
christelijke vrijheid als ant
woord op onderdrukking en
armoede. De meeste bisschop
pen staan achter een bevrij
ding die strijdt tegen onder
drukking en sociaal onrecht,
mits men daarvoor niet rijn
toevlucht neemt tot de marxis
tische maatschappij-analyse
en tot de gewelddadige klas
senstrijd.
De internationale theologen
commissie, die op verzoek van
paus Paulus de bevrijdings
theologie heeft onderzocht,
spaarde de kool en de geit
door deze theologie noch volle
dig te aanvaarden, noch volle
dig te veroordelen. De com
missie waarschuwde tegen de
tendens om bepaalde politieke
keuzes -vooral marxistisch-le-
ninistische- gelijk te stellen
met christendom.
Maar tegelijk prees de com
missie de inspanningen van de
bevrijdingstheologie om het
christelijk geloof te verstaan
als een impuls om sociaal-poli
tieke omstandigheden te ver
beteren.
De uit Oostenrijk geboortige
oud-missionaris pater Arthur
Nebel gaat na een verblijf van
twintig jaar in Europa weer
terug naar zijn missiegebied
in Zuid-Soedan. Hij doet dit
op aandringen van de Dinka-
stam, waaronder hij vroeger
heeft gewerkt Het bijzondere
bij dit gebeuren is, dat pater
Nebel inmiddels negentig jaar
is.
De reis terug zal niet zo moei
zaam rijn als de eerste keer in
1924. Toen ging hij per schip
van Venetië naar Cairo, van
daar per trein naar Assoean,
weer per schip naar de Soeda-
nese grens, per trein naar
Karthoem en per radarboot
naar het einddoel: het land
van de Dinka.
Hij heeft daar bijna vijfender
tig jaar gewerkt. In 1958 tij
dens de burgeroorlog moest
hij het land uit. In Europa-
gebruikte hij rijn tijd om een
boek over zijn verblijf onder
de Dinka-stam te schrijven,
dat in het Duits en Italiaans
is verschenen en waaraan hij
nu, twintig jaar later, het aller
laatste hoofdstuk gaat toevoe-
Van 14 tot 17 oktober wordt
in Frankfurt am Main een
vergadering belegd over racis
me in kinderlectuur en
schoolboeken. De bijeenkomst
gaat uit van het Programma
ter Bestrijding van het Racis
me (PCR) van de Wereldraad
van Kerken. Uitgangspunt is,
dat ingrijpende ervaringen op
heel jonge leeftijd en de me
ningen en vooroordelen van
ouders en opvoeders de hou
ding en het gedrag van de
mens op latere leeftijd mee
bepalen.
Een van de ernstige vooroor-
De aartsbisschop van Johan
nesburg, John Patrick Fitzge
rald omi is opnieuw benoemd
tot voorzitter van de Zuidafri
kaanse bisschoppenconferen
tie. Tot zijn plaatsvervanger
kozen de bisschoppen de In
diase wijbisschop van Kaap
stad, Stephen Naidoo. Secreta
ris-generaal van de bisschop
penconferentie blijft de Ne
derlandse dominicaan pater
Dominic Scholten.
Zowel een katholieke als een
anglicaanse aartsbisschop in
de Ierse republiek heeft in rijn
vastenbrief rijn zorg uitge
sproken over het groeiende al
coholisme in de republiek. De
anglicaanse bisschop van Li
merick, dr. Edwin Owen ver
wijt de regering te lang over
het probleem te hebben gezwe
gen. De katholieke van Down
en Connor, William Phil bin
wijst op de negatieve gevolgen
ervan op de samenleving.
Vooral het gezinsleven wordt
door de drankzucht blijvend
verstoord en het aantal kinde
ren, dat aldus „slachtoffer van
de ouders" wordt, is groeiend.
De commissie voor internatio
nale zaken van de Wereldraad
van Kerken heeft voorgesteld,
dat de kerken op zondag 21
mei een speciaal gebed wijden
aan vrede en ontwapening.
Dit in verband met de specia
le zitting over ontwapening in
de Verenigde Naties. In een
brief aan de 293 ledenkerkcn
van de wereldraad en aan de
nationale raden van kerken
wordt de aandacht op deze
ritting, van 23 mei tot 28 juni,
gevestigd,, de grootste en
meest representatieve bijeen
komst, die ooit is gehouden
om het vraagstuk van de ont
wapening te bekijken". De
commissie meent, dat de ker
ken een speciale verantwoor-
De voorzitter van de Duitse
bisschoppenconferentie, kardi
naal Joseph Höffner, brengt
tot zes maart een bezoek aan
diverse bisschoppenconferen
ties in Azië. Hij gaat naar
India, de Filippijnen, Hong
kong, Zuid-Korea, Thailand en
Japan. Hij begon rijn reis gis
teren met een bezoek aan
Egypte, waar hij zowel door
de regering als door de kopti-
sche patriarch Stephaan I Si-
darouss wordt ontvangen.
.Doel van zijn reis is de contac
ten tussen de kerk in Azië en
Duitsland te versterken.
delen, waarmee kinderen be
last kunnen worden, is het
idee dat mensen van andere
rassen minderwaardig zijn.
Een niet te onderschatten fak-
tor in het vormingsproces van
kindèren rijn kinder- en
schoolboeken, aldus de Stich
ting Oekumenische Hulp, die
vanuit Nederland aan de con
ferentie zal deelnemen.
Het PCR is al sinds 1973 met
deze materie bezig en men is
in samenwerking met opvoe
ders en pedagogen tot de ont
dekking gekomen dat racisti
sche elementen in kinder- en
schoolboeken „schrikbarend
veel voorkomen" Men wil in
oktober naar wegen zoeken
om racistische trekken in de
bestaande boeken te verwijde
ren, leerkrachten bewust te
maken van het fundamentele
belang van deze zaak en de
vervaardiging van nieuw les-
en leesmateriaal te bevorde
ren.
Men wil bij dit werk ook men
sen bewust maken van hun
rassenvooroordelen en het
zelfbewustzijn van onderdruk
te groepen zowel in de wester
se landen als in de Derde We
reld verhogen. Dit uit zich on
der meer in onderzoekwerk én
publikaties op dit terrein en in
steun aan bewegingen, die
hiervoor ijveren. Voor het to
taal van dit werk wordt in
1978 ongeveer één miljoen gul
den gevraagd.
