De maatschappij is niet verrot
„Vrouw in het ambt" zou
mannenrol moeten spelen
kerk
wereld
Kernenergie en de vraag tot overleven.
Bijsturen
sociale stelsel
is sociale doel
Paus roept
^Top tot
broederlijk
delen bij begin vasten
OUD-KATHOLIEKE HERDERLIJKE BRIEF:
MGR. ZWARTKRUIS
BLIJ MET KTHA
KORTE METTEN
KIJK OP KERNENERGIE 7 (EN SLOT)
JARNNENLAND
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 8 FEBRUARI 1978
PAGINA 7
VD-
actievoorzitter
oos Rietkerk:
(Van onze parlementaire redactie)
i HAAG Het ontstaan van het kabi-
Van Ast was ongedacht en op grond
de kiezersuitspraak omstreden. Koos
kerk (50), de nieuwe politieke leider
Ide VVD, ziet toch een historische recht-
rdiging. Dit kabinet, zo zegt hij, past het
e in de tijdgeest. Rietkerk ziet die geest
chaamd in een stijgend verzet tegen het
lemende collectivisme, schaalvergroting
oassa-organisatie en aan de andere kant
tendens tot versterking van de positie
het individu. Een kabinet met liberalen
t hij beter toegerust om daarop een
woord te geven dan een ploeg-Den Uyl.
zien de samenleving niet als een optel-
i van individuen. Het is niet zo, dat als
individu z'n eigen plekje heeft in de
Iienleving, je van een goede samenleving
t spreken. Een goede verzorgingsstaat is
dzakelijk. Wat er aan gemeenschaps-
rzieningen, strukturen en produktie-or-
isaties is opgebouwd, moet behouden
/en", aldus de WD-fractievoorzitter.
iar je kunt niet eindeloos doorgaan op
weg van de collectiviteit Dan loop je het
aar de mens uit het oog te verliezen. Er
(grenzen. De strukturen raken verzadigd,
nens vraagt weer extra aandacht. Wat
oe is de individuele vrijheid benadruk-
eft ook links niet de vrijheid van de
s na?
merkwaardige is, dat men in socialisti-
kring nog steeds in strukturen denkt,
eb het gevoel dat we met het gemeen-
^■«ppelijk regelen hier en daar te ver zijn
^■rgeschoten. Dat de gemotiveerdheid van
^^mensen in het gedrang is gekomen. Na
oorlog zijn we de welvaart gaan opbou
wen. Wat we toen wilden, is nu in grote
lijnen bereikt. De vraag is nu: hoe gaan we
verder. Dat vraagt om een heroriëntatie. Ik
constateer dan, dat er allerwege een
groeiend onbehagen is over dat gemeen
schappelijk regelen. Het voortzetten van die
lijn is eigenlijk conservatief."
Ook links erkent dat. In de PvdA gaan
stemmen op voor sterke decentralisatie.
„Decentralisatie gaat nog altijd uit van cen
tralisatie. Ik vind, dat de overheid niet alle
terreinen moet beheersen. Wij benadrukken
de eigen verantwoordelijkheid van mensen
en organisaties. Je moet die verantwoorde
lijkheid niet wegnemen. Dat kan leiden tot
een parasitair gedrag van mensen en onder
nemingen."
Links wil de vrijheid van de mensen ver
groten door hen meer zeggenschap te geven,
niet alleen in het bestuur maar ook in de
onderneming.
„Als het er om gaat de mensen meer ruimte
te geven, ben ik het daar mee eens. Maar
waar gepleit wordt voor arbeiderszelfbe
stuur, gaan onze wegen sterk uiteen. Wij zijn
niet voor zo'n eenzijdig patroon. Al degenen
die bij een onderneming zijn betrokken,
dienen tot hun recht te komen."
De rol van de overheid moet volgens Riet
kerk terughoudend zijn. „De overheid moet
de verantwoordelijkheid nemen voor men
sen die deze niet aankunnen. Invaliden, be
jaarden, mensen die in duidelijke achter
standsituaties verkeren. Maar daarbij moet
je ook de burgerij inschakelen. We moeten
niet naar een maatschappij, waarin de eigen
inzet van burgers en ondernemingen ver
dwijnt. Als een bedrijf in staat wordt gesteld
gemakkelijk op overheidssubsidies te
draaien, wordt een wezenlijke inzet wegge
nomen."
„Er is een beperkte groep mensen die weinig
gemotiveerd is tot werk. Je moet ervoor
oppassen dat bij de mensen een sfeer ont
staat van „het hoeft allemaal niet zo nodig."
Met het behoud van de welvaartsmogelijkhe
den moet ook de gemotiveerdheid blijven."
Rietkerk waarschuwt voor een heksenjacht
op zgn. profiteurs van de sociale voorzienin-
gen. Ooit kreeg hij een brief van een man,
die zich erover beklaagde dat hij de hele
dag voor zijn boterham moest werken ter
wijl zijn buurman niets anders deed dan in
de tuin rommelen en vissen. Of daar niet
'ns wat aan gedaan kon worden. „Ik heb
dat geval laten nagaan. Toen bleek dat die
buurman nog maar drie maanden te leven
had
Waar moet wel en waar niet bezuinigd
worden?
„Er mag zeker niet bezuinigd worden op de
AOW. Buiten de ambtenaren kan er nog
heel wat gedaan worden aan de verbetering
van de pensioenen. Door de inflatie worden
die veel minder waard. We moeten bekijken
waar de zaak te ver is doorgegroeid, waar
wildgroei kan worden gekapt. Ook hierbij
moet je de eigen verantwoordelijkheid van
de mensen in het oog houden. Ik ben voor
stander van een gedifferentieerde zieken
geldpremie. In bepaalde wetten zou een
eigen risico moeten worden ingebouwd om
te voorkomen dat men te gemakkelijk van
sociale voorzieningen gebruik maakt."
„Als de kostenontwikkeling in de sociale
voorzieningensfeer zo doorgaat, lopen we
vast. We moeten nu bijsturen om de proble
men na 1980 aan te kunnen. Dat is een
sociaal doel Die ontwikkeling moet beheerst
zijn. We moeten er niet met de botte bijl
op los gaan. Ik ga er van uit, dat de nullijn
voor de collectieve uitgaven die wij bepleit
hebben, aan het eind van de kabinetsperiode
te bereiken is."
Staande op het kruispunt van collectivisme
en individu is het duidelijk welke richting
Rietkerk op wil. De Club van Rome doelde
op een ander kruispunt toen zij de westerse
geïndustrialiseerde landen wees op de keu
ze tussen voortgaan met de economische
groei ten koste van grondstoffen en milieu
of stabiliseren.
„Ik deel die onheilsfilosofie niet. Dat je op
grond van een terechte zorg de groei zou
moeten stopzetten. Dat betekent, dat je hele
grote groepen mensen onrecht aandoet. Bo
vendien is het irreëel als Nederlandje te
zeggen: we gaan stabiliseren. Het gevolg is
dat de werkgelegenheid niet verbetert en dat
een heleboel mensen verder in de knoei
komen; het gevolg is ook dat we minder
kunnen uitgeven aan ontwikkelingshulp."
Rietkerk verwacht veel van zijn partijgenoot
Ginjaar, de minister van Milieuhygiëne. In
zijn visie betekent de zorg voor het milieu
echter niet, dat je voor elk grassprietje afziet
van de bouw van een fabriek. Naar de
ontwikkeling van de kernenergie moet vol
gens hem met „de grootste zorg" worden
gekeken. „Wij zeggen niet: hup, achter de
kernenergie aan. Het is gewoon een van de
mogelijkheden om onze energiebehoeften op
te vangen. Anderen hebben zoveel zorgen
over kernenergie dat ik me afvraag of deze
mensen niet te bang gemaakt worden. Ker
nenergie is een van de veiligste produktie-
methoden. In gewone fabrieken gebeuren
heel wat meer ongevallen. Het enige pro
bleem met kernenergie is, dat als er iets mis
gaat, het dan ook goed fout gaat De veilig
heidswaarborgen zijn dan ook enorm be
langrijk. Maar, ook aan onze grenzen wor
den kerncentrales gebouwd. Ook als we
afzien van kernenergie is dus nog het pro
bleem niet opgelost"
Hoe zit 't met het puinruimen?
„Nou, met de grondpolitiek volgen we een
andere lijn. Ook op andere punten is een
andere aanzet gegeven. Van belang is, dat
de overheid zowel economisch als maat
schappelijk niet Vadertje Albedil wil spelen.
Het kabinet wil wel degelijk een ander
beleid gaan voeren."
Maar Aantjes spreekt duidelijk van een
voortzetting van het beleid van het vorige
kabinet.
„Ik heb er begrip voor dat Aantjes de
verschillen met het vorige kabinet niet te
groot wil maken."
Hoelang mag Aantjes daarmee doorgaan.
Het is toch niet leuk voor de WD?
Koos Rietkerk
„Je kunt niet allerlei zaken afbreken van het
vorige kabinet Je springt in een rijdende
trein. Je kunt maar in betrekkelijk geringe
mate de zaak bijstellen."
Is de WD-fractievoorzitter wel tevreden
met de maatschappij zoals die nu is?
„Onze samenleving met een gemengde eco
nomische orde van ondernemingsgewijze
vrije prod uk tie met sociale correcties is niet
ideaal. Maar niemand kan mij wijsmaken
dat andere strukturen beter zijn. Op bepaal
de punten zijn we te ver doorgeschoten met
het collectivisme. Maar ik verzet me tegen
de opvatting dat de maatschappij verrot is,
dat het perspektief van dat „andere" beter
is, tot betere resultaten leidt voor de gewone
man."
HANS GOSUNGA
elligiji
ad!)
Bij gelegenheid van het begin van de vastentijd heeft paus
eurepaulus tot alle katholieken een oproep gericht tot „broederlijk
delen", hetzelfde thema, waaronder ook onder de Nederlandse
'katholieken elk jaar de bisschoppelijke vastenactie gehouden
wordt.
:ht- De paus noemt het broederlijk delen een eis van de christelijke
n levenshouding. Deze bereidheid tot delen kan vele vormen
aannemen, aldus de paus. Van de persoonlijke gift tot de
ÏUW: collectieve inspanning om het lot van onderontwikkelde volke
ren te verbeteren. De paus doet een beroep op de katholieken
vooral in de vastentijd om in een geest van liefde en boete
irtje te offeren voor het welzijn van anderen, vooral van degenen,
aan wie zelfs de noodzakelijkste levensvoorwaarden ontbreken.
Eerder had paus Paulus gewezen op het gevaar van een „staking
van de goedwillende burgers", dat ligt in de huidige roerige
situatie van een zich veranderende maatschappij. Het dagelijks
leven met al zijn onaangenaamheden en lasten brengt ook de
christen in de verleiding zich terug te trekken.
De paus herinnerde de christenen daarentegen aan de plicht
om zich om de naaste te bekommeren. Het kwaad moet door
mmm het goede worden overwonnen en de geschiedenis leert, dat juist
Ei in de verwarring van de tijd vaak de ideeën en de krachten
voor nieuwe, heilzame vormen van het goede kunnen ontstaan.
lubel
In de oud-katholieke kerken van Neder
land is een herderlijke brief voorgelezen
over de positie van de vrouw in de kerk.
Evenals in de „Verklaring over de wijding
van de vrouw", die een jaar geleden door
de internationale oud-katholieke bisschop
penconferentie werd uitgegeven, wordt
ook in deze brief afgewezen, dat vrouwen
tot het apostolisch ambt geroepen kunnen
worden.
De aartsbisschop schrijft, dat wanneer het
er om gaat het in Christus geschonken heil
door te geven aan de wereld, God daartoe
uitsluitend mannen kiest om als dienaren
van Christus dat heil in woord en sacra
ment in de kerk te bedienen.
Er zijn, ons inziens, aldus de brief, sterke
argumenten nodig om aan te tonen, dat de
Heilige Geest thans tot de kerk zegt, dat
ook vrouwen tot het apostolisch ambt ge
roepen kunnen worden. In ieder geval
zullen de kerken, die de katholieke kerkop
vatting en kerkinrichting bewaard hebben,
hierin tot een gemeenschappelijk stand
punt moeten zien te komen, zonder zich
daarbij alleen door de tijdgeest te laten
leiden.
Het patriarchale, hiërarchische levenspa
troon, beheerst de kerk tot vandaag toe.
„De vrouw in het ambt" zou daar in de
huidige situatie niets aan veranderen, want
zij zou een mannenrol moeten spelen. Veel
belangrijker, aldus de aartsbisschop, dunkt
ons de vraag hoe wij tot een nieuwe visie
op het ambt komen en die ook in praktijk
brengen.
Een visie waarbij slechts sprake is van
dienen, toegerust met gaven, die aan ieder
zijn toebedeeld, deel hebben aan het alge
meen priesterschap der gelovigen. Daarbij
staat de ene gelovige niet boven de andere.
Veel meer dan tot nu toe het geval is zal
er evenals in de maatschappij in de kerk
gezocht moeten worden om de typisch
vrouwelijke gaven te ontplooien en daar
mee het mannelijke denkpatroon van
macht en geweld te doorbreken.
Het verheugt de aartsbisschop, dat de
vrouwen naast vele andere taken in de
synode, kerkbesturen en verenigingen, nu
ook aanvaard zijn in de functie van lector.
De patriarch van Konstantinopel, Deme-
trios I, heeft alle orthodoxe kerken aanbe
volen vrouwen op te nemen in haar kerke
raden, zoals het patriarchaat van Konstan
tinopel al jaren geleden heeft gedaan.
Patriarch Demetrios deed zijn aanbeveling
als ere-primaat van alle oosters-orthodoxe
kerken, een funktie, die overigens niet
door alle orthodóxe kerken wordt erkend.
Demetrios blijft tegen vrouwelijke ambts
dragers: iedere priester is de belichaming
van Christus en moet dus een man zijn,
omdat Christus een man was. Dit is ook
het officiële argument van het Vaticaan.
Volgens Demetrios heeft in geen orthodoxe
kerk een priester of een leek te kennen
gegeven toelating van vrouwen tot het
priesterambt voor te staan.
Mgr. drs. Th. Zwartkruis, bis
schop van Haarlem is blij met
de Katholieke Theologische Ho
geschool Amsterdam (KTHA),
die hij in het bisdomblad „Sa
men Kerk" omschrijft als een
„smidse van katholieke théolo
gie in onze hoofdstad".
Ter gelegenheid van het tienja
rig bestaan van de KTHA, dat
volgende maand wordt gevierd,
stelt de Haarlemse bisschop dat
de Amsterdamse hogeschool,
„zoals ook de andere theologi
sche scholen in Nederland", zich
de afgelopen tien jaar met grote
toewijding heeft gewijd aan de
taak een verbinding te leggen
tussen de leer van de kerk en
de hedendaagse cultuur.
Mgr. Zwartkruis schrijft dank
baar te zijn voor de uitstekende
KTHA-studenten die hij priester
heeft gewijd „en die op voor
treffelijke wijze hun ambt uitoe
fenen als celibatair priester,
waarvoor zij in volle vrijheid
Onder de titel „Wereldconfe-
l'a rentie over geloof, weten-
schap en de toekomst" belegt
de Wereldraad van Kerken
van 12 tot 24 juli 1979 aan het
technologisch instituut van
i Massachusetts (VS) een ont
moeting tussen vijfhonderd
wetenschappers en theologen
uit de gehele wereld. Doel is
te „zoeken naar de betekenis
van het geloof in een wereld,
waarin wetenschap en techno
logie veranderende krachten
zijn, die mensen en menselijke
waarden bevrijden maar ook
vernietigen".
Het bestuur van de stichting
Mensen in Nood (Caritas Neer
landica) heeft besloten drie
miljoen gulden uit te keren.
Een miljoen gaat naar de
slachtoffers van de cycloon in
Andrha Pradesh in India. An-
derhalf miljoen gulden is be
stemd voor de door droogte
bedreigde Sahellanden voor
voedsel, het maken van putten
en akkers en zaaigoed. Het is
een deel van de opbrengst van
de actie die in november via
de televisie werd gevoerd. De
actie bracht vier miljoen op.
Over de besteding van de rest
wordt overleg gepleegd. Een
half miljoen werd nog besteed
aan projecten in verschillende
landen.
Paus Paulus heeft drie voor
zitters en een secretaris-gene
raal benoemd voor de Latijn-
samerikaanse bisschoppen
conferentie, die van 18 tot 28
oktober in Pueblo (Mexico)
wordt gehouden. De voorzit
ters zijn kardinaal Sebastiano
Baggio, voorzitter van de pau
selijke commissie voor La-
tijns-Aroerika, kardinaal
Aloysius Lorscheider, aarts
bisschop van Fortaleza (Brazi
lië) en de aartsbisschop van
Mexico-stad, Ernest Corripio
Ahumada. Secretaris-generaal
werd mgr. Alfonso Lopez Tru-
jillo, titulair bisschop van Bo-
seta uit Colombia.
In het seminarie van Econe in
Zwitserland van de gesuspen
deerde Franse aartsbisschop
Marcel Lefebvre zijn vieren
dertig nieuwe seminaristen
aangenomen. Het merendeel
van de seminaristen komt uit
Frankrijk (13) en Italië (8). An
ders dan vorige jaren is er
geen student uit Duitsland bij
De kerkvoogdij van de her
vormde gemeente in Haarlem
heeft een subsidie van veertig
miljoen gulden nodig voor
restauratiewerk aan de Grote
of St.-Bavokerk. Als de subsi
die er komt zal het werk ze
ven tot acht jaar duren.
hebben gekozen. Dit geldt ook
voor de pastorale werkers die
door mij benoemd zijn en
vruchtbaar werken in ons bis
dom".
De bisschop is echter niet vol
daan. In de meeste landen zijn
de priesterroepingen gedaald,
maar de laatste tijd is er weer
een duidelijk opwaartse tendens
te constateren. „Dit gaat" al
dus mgr. Zwartkruis „ge
paard met een duidelijk verlan
gen om deze priesterroeping
steun en vorming te geven in
een milieu van gelijkgestemden.
Daarom zal per 1 september
1978 naast de twee reeds be
staande leefgemeenschappen
een huis geopend worden voor
hen die zich gezamenlijk willen
voorbereiden op het priester
schap.
Wie hiervoor een goede naam
weet, die beter klinkt dan het
buitenlandse „convict" en aan
gepast is aan onze Nederlandse
kerkprovincie, zou ik erg dank
baar zijn", aldus mgr. Zwart
kruis.
Zoals bekend heeft mgr. dr. A.
Simonis, bisschop van Rotter
dam, welk bisdom ook deel
neemt in de KTHA, zijn sterke
voorkeur te kennen gegeven
voor de priesteropleiding aan
het seminarie van mgr. Gij sen
te Rolduc en meent hij de KT
HA niet zonder meer te kunnen
goedkeuren. Binnenkort valt
hierover een standpuntbepaling
van de Rotterdamse bisschop te
verwachten.
In een poging de discussie over
kernenergie enigermate doorzichtiger te
maken, schreef een van onze redacteu
ren een zevental artikelen, waar
ingegaan wordt op diverse aspecten
rond kernsplijting voor energiedoe
leinden. Om de lezer zoveel mogelijk te
gerieven volgt hieronder de „vertaling"
van enkele begrippen, die in dc wereld
van de kernenergie gemeengoed zijn,
maar die daarbuiten weinig of niet
gebruikt worden.
URANIUM: dit wordt als erts in een
aantal landen (Sowjet-Unie, Amerika,
Zuid-Amerika, Australië, Brazilië,
India, Canada e.a.) aangetroffen.
Natuurlijk uranium, bestaat voor 99,3%
uit niet splijtbaar uranium-238 en voor
slechts 0,7% uit het wèl splijtbare
uranium-235.
1 URANIUMVERRIJKING: om het
uranium te kunnen gebruiken als
brandstof in een kerncentrale moet de
splijtbare fractie verhoogd worden tot
3%. Dit gebeurt in een verrijkingsfa-
briek, waarvan er een in Almelo staat.
Wanneer uranium verrijkt wordt tot
90% en hoger is het geschikt voor
kernwapens. In theorie is het mogelijk
deze verrijkingsgraad te bereiken in
fabrieken waar doorgaans niet verder
wordt verrijkt dan tot 3 a 4%.
OPWERKINGSFABRIEK: in deze
fabrieken worden de bestraalde
splijtstofstaven uit een kernreactor
langs chemische weg behandeld. Die
behandeling bestaat uit het terugwin
nen van uraniumresten en het eveneens
splijtbare plutonium, dat vooral als
splijtstof in een kweekreactor wordt
gebrbikt als brandstof. Verder is
plutonium geschikt als grondstof voor
de nucleaire wapenindustrie.
KWEEKREACTOR: een kernreactor,
die meer splijtstof produceert (kweekt)
dan verbruikt. In Kalkar wordt er een
gebouwd; Nederland neemt hierin deel
voor 15% van de kosten. De andere
partnerlanden zijn: West-Duitsland,
België en Luxemburg.
PROLIFERATIE: hieronder wordt
verstaan het gevaar van verdere
verspreiding van kernwapens in de
wereld. In 1970 is het zgn. non-prolife
ratieverdrag (NPV) van kracht
geworden, dat er in voorziet dat aan
deze verspreiding een halt wordt
toegeroepen. Kernmachten als Fran
krijk en China hebben het NPV nooit
getekend, terwijl andere staten,
waaronder Brazilië en India, dit
eveneens geweigerd hebben.
MEGAWATT: een begrip (afgekort als
MW) in de elektriciteitsproduktie, dat
staat voor 1 miljoen Watt, 10 tot de 6de
Watt. In dit rijtje horen verder thuis: 1
Gigawatt 1 GW of 10 tot de 9de Watt
en 1 Terawatt 1 TW of 10 tot de 12de
Watt.
DEN HAAGHet lijkt er op dat het
gezegde „eens verdoemd, altijd ver
doemd" met betrekking tot de grensre
gio's bewaarheid zal worden. Met name
in het kader van dé pogingen, die de
industrie, die zich bezighoudt met de
kernenergie-lobby, onderneemt om vaste
grond onder de voeten te krijgen.
Grensstreken zijn door de historie be
paalde, dun bevolkte gebieden. Verhou
dingsgewijs slecht bereikbaar en sociaal-
economisch vaak stiefmoederlijk be
deeld. En juist de kernenergie-industrie
lijkt zich in deze gebieden te willen vesti
gen, waarbij het werkgelegenheidsaspect
een zware aanzet krijgt in de discussie
aangaande concrete vestigings dan wel
uitbreidingsplannen. Soms ontstaat de in
druk dat afwijzing van bepaalde nucleai
re installaties tegelijkertijd inhoudt tégen
meer werk zijn voor de plaatselijke be
volking. Niets is natuurlijk minder waar.
Wat ons eigen land betreft zijn daar in
het uiterste noordoosten de vlak aan de
Nederlands/Duitse grens liggende onder
grondse steenzoutformaties, die mogelijk
als opslag-depot zullen fungeren voor
radio-actief afval. (Ook de Twentse uit
het Zechstein-tijdperk daterende zouthor-
sten zijn ooit in dit kader genoemd, maar
lijken thans definitief van het program
ma te zijn geschrapt, al wordt de moge
lijkheid voor chemische afvalberging wel
-ï$,—.opengelaten.) gelaten.) Wel is hier
gevestigd - en juist door bodemkundige
omstandigheden - de uraniumverrijkings-
fabriek van Urenco Ltd.
Aan de andere kant van de staatsgrens
treft men een soortgelijke situatie aan.
In Noord-Friesland is rond Wybelsum
een groot nucleair energiepark gesi
tueerd, terwijl iets verder naar beneden
rond Aschendorf een opwerkingsfabriek
is gepland, en de Duitsers eveneens de
daar voorkomende zoutkoepels willen be
kijken als mogelijk afvaldepot voor ra
dio-actief materiaal. In Noordrijn-Westfa-
len, in de nabijheid van de grens, wordt
gedacht aan een immens complex van
industrieterreinen en elektriciteitscentra
les. In het nieuwste Landesentwicklungs-
plan van deze Westduitse deelstaat staan
27 nieuwe centrales getekend, waarvan
13 mogelijke kernreactoren: Salmorth,
Kalkar, Bislich-Vahnum, Spellen, Rhein-
berg-Borth, Orsoy-Rheinverg, Datteln-
Waltrop, Greven-ost, Hiddingsel, Dren-
steinfurt, Schoneberg-nord, Lippstadt-ost
en Veltheim. (Enkele van deze centrales
zijn reeds gerealiseerd of in aanbouw.)
In deze rij nucleaire installaties passen
verder nog de kleine kernreactor in Lin-
gen, de toekomstige uraniumverrijkings-
fabriek van Urenco in Gronau en het
opslagdepot voor gebruikte splijtstofsta
ven in Ahaus. Aan de andere kant van
de Bondsrepubliek is Gorleben in Ne-
dersaksen aangewezen als zowel opslag
plaats voor radio-actief afval als voor
vestigingsplaats van een opwerkingsfa
briek. De DDR heeft er reeds tegen
geprotesteerd.
Kern-lobby.
Behalve dat de Amerikanen en de Fran
sen hopen goed geld aan de kernenergie
te kunnen verdienen, heeft ook de West
duitse kernenergie-industrie een intensie
ve lobby ontketend, hetgeen o.m. tot ui
ting kwam in het fantastische contract
met Brazilië en 17 andere contracten met
ontwikkelingslanden. Daarbij is het op
vallend dat de regering Schmidt grotere
prioriteit wil verlenen aan de steen- en
bruinkoolwinning in eigen land en pas tot
kernenergie wil overgaan als deze bitter
noodzakelijk zou worden. Ondanks deze
laatste restrictie is het licht wel op groen
gezet voor zowel de nucleaire industrie
als de vreedzame toepassing van kerne
nergie, en ook de Westduitse vakbonden
hebben hun aanvankelijk verzet opgege
ven.
In Bonn hebben (linkse) milieugroeperin
gen (Bürgeriniative) uit protest tegen de
ze opstelling van de SPD/FDP-regering
aangekondigd een zgn. „Grüne Partei" te
zullen overwegen en daarmee te gaan
deelnemen aan de Bondsdagverkiezingen
in 1980. Het enige programmapunt zou
zijn: géén kernenergie in de Bondsrepu
bliek. Zowel de SPD als de FDP zijn niet
zonder zorg over deze ontwikkeling, om
dat niet alleen hun eigen aanhang er door
A-j kunnen afkalven, maar ook omdat
w«u neer de Grüne Partei de kiesdrempel
vb* 5% niet zou kunnen halen, de combi
natie CDU/CSU (unbedingt vóór kerne
nergie) wel eens als lachende derde uit
deze strijd tevoorschijn zou kunnen ko
men.
Kernprogramma's
Gezien de herbezinning op het «w
vraagstuk van de Bondsregeri' j
geen cijfers meer opgenomen a etr rgie-
prognoses met name waar hi< r.(\ het
inschatten van het op te stellen nucleaire
vermogen betreft Eerdere ramingen
spraken van 18.000 Megawatt in 1980.
Ons land zou bij „geleidelijke invoering
van kernenergie" in 1985 circa een kwart
van zijn elektriciteitsproduktie via het
atoomsplijtingsproces opwekken, maar
hierover bestaat geen enkele zekerheid
meer. Er is sprake van een tamelijk
brede oppositiestroom in Nederland te
gen kernenergie, die ook de politieke
partijen - met uitzondering van de VVD
- niet onberoerd laat Het meest markan
te geluid laat in dat geval de bij de
laatste verkiezingen verpletterde PPR ho
ren: tégen alle soorten van kernenergie.
De kernprogramma's van andere landen
in de wereld zien er over het algemeen
zeer ambitieus uit, uitgezonderd het ura-
niumrijke Zaïre dat over voldoende wa
terkracht beschikt, maar wel wil over
gaan tot een eigen verrijkingsprogram
ma. In Amerika zullen vanaf 1990 jaar
lijks negen tot elf nieuwe kerncentrales
in bedrijf worden genomen om het land
in het jaar 2000 aan 300.000 tot 330.000
MW nucleair elektrisch vermogen te hel
pen. In de Sovjet-Unie, waar 45% van de
wereldvoorradenmen onverminderd
voort met de ontwikkeling, met name met
die van de snelle kweekreactoren- Het
Franse bouwprogramma voorziet in de
installatie van 6.000 MW per jaar en het
in bedrijf nemen van de eerste commer-
cièle kweekreactor in 1986. Engeland wil
tot 1982 circa 6.000 MW aan nucleair
vermogen opstellen; Italië 20.000 MW tot
aan 1985. De Italianen die arm zijn aan
fossiele brandstoffen willen in de jaren
'90 over een nucleair vermogen van
45.000 a 50.000 MW beschikken. Brazilië,
dat over gigantische voorraden „witte
steenkool" beschikt - gesitueerd evenwel
op grote afstand van de industriecentra
Rïo de Janeiro en Sao Paulo - wil rond
de eeuwwisseling zo'n 75.000 MW aan
kerncentrales in bedrijf hebben. Het
buurland Argentinië (aartsrivaal van de
Brazilianen) wil in deze prestigeslag niet
achterblijven. Sinds 1974 heeft het de
door West-Duitsland geleverde Atucha-
centrale (320 MW) bij Lima in gebruik.
Nieuwe bouwprogramma's staan op sta
pel. Mexico wil in 1993 11.400 MW aan
kernvermogen opgesteld hebben en in
het Midden-Oosten hoopt het Egypte van
president Sadat rond de eeuwwisseling
40% van zijn elektriciteitsbehoefte mid
dels kerncentrales op te wekken. Israël
heeft in 1985 zijn eerste kernreactor ope
rationeel.
Tito
Ook in Oost-Europa is de race naar
kernenergie begonnen, zoals al blijkt uit
de Sovjet-Unie. Over twee jaar dient het
nucleaire vermogen van de Sovjet-Unie,
de DDR, Bulgarije en Tsjecho-Slovakije
van 7.500 naar 30.000 MW te worden
getild. Roemenië wil rond 1990 6.000 MW
via kerncentrales opwekken en ook Hon
garije en Joegoslavië hebben tot de in
voering van de splijtingstechniek voor
elektriciteitsdoeleinden besloten. Waarbij
Tito zich een voorstander heeft getoond
van het onder internationaal beheer
brengen van regionale opwerkingsfabrie
ken.
In het Verre Oosten gaat Japan aan de
kop op het gebied van irêmenergie.
Reeds staat er voor 7.000 MW aan nu
cleair vermogen opgesteld, maar dit zal
in 1985 50.000 MW moeten zijn en rond
de eeuwwisseling uitgegroeid dienen te
zijn tot 170.000 MW. Japan, waar sinds
1973 de inspraak op het gebied van ker
nenergie op dood spoor is geraakt -
politieke en militante groeperingen ver
stoorden hoorzittingen, waardoor de op
roerpolitie moest ingrijpen - ziet vooral
in de snelle kweekreactor een belofte
voor de toekomst, terwijl het land verbe
ten doorgaat te trachten uranium uit
zeewater te winnen. Dit laatste omdat
Japan geen eigen energiebronnen tot zijn
beschikking heeft Tot slot zullen ook
India, Pakistan en Bangladesh hun toe
vlucht nemen tot kernenergie voor elek
triciteitsopwekking.
OVERLEVEN
Al met al een indrukwekkende cijferlijst
Er zou uit kunnen blijken dat de tegen
standers van kernenergie een bij voor
baat verloren strijd strijden, omdat de
ontwikkeling op dit gebied toch niet te
gen te houden zou zijn. Maar juist dank
zij het optreden van actiegroepen is de
mens met de neus gedrukt op de grote
gevaren, die er ontegenzeglijk aan kerne
nergie kleven. Daarbij is de noodzaak
van internationale beheersvormen op
nieuw actueel geworden, het stralingsge
vaar en de afval problematiek zijn niet
langer ondergeschoven en onbekende za
ken. Het democratisch bestel zal ook
moeten kunnen functioneren in een even
tueel atoomtijdperk. Invoering van ker
nenergie zal nooit mogen leiden tot inper
king van democratische verworvenheden
omdat de installaties doelwit zouden kun
nen worden van het internationale dan
wel nationale terrorisme. De vraag moet
zijn of het mogelijk is met kernenergie
te overleven en niet of we in de 21-ste
eeuw nog wel een kip elektrisch kunnen
grillen. Dèt is onze taak jegens hen, die
na ons komen.
Klaas Go inga
Eerdere afleveringen van deze serie
stonden in de krant van.januari:
Kernenergie, geïntroduceerd door de
bommen op Japan; januari: Protes
ten ontlaadden meermalen in felle
vechtpartijen; januari: De atoom
geest is uit de fles ondanks demonstra
ties; januari: Verrijkingsmarkt onze
ker door bouwvertragingen;januari:
Toepasbaarheid fusietechnologie nog ver
weg; januari: Ook kernenergie is
kwestie van menselijk falen.
Een probleem van onze tijd Is
hoe radio-actieve afvalstoffen kwijt
te raken.
