Ook bij het werken
met kernenergie
menselijk falen
niet uitgesloten
Christiaan Bor: ,,Na zes jaar Heifetz op eigen benen
O
I Microkorfbal
BINNENLAND
LEIDSE COURANT
MAANDAG 6 FEBRUARI 1978 PAGINA 16
In een poging de discussie over
kernenergie enigermate doorzichtiger te
maken, schreef een van onze redacteu
ren een zevental artikelen, waar
ingegaan wordt op diverse aspecten
rond kernsplijting voor energiedoe
leinden. Om de lezer zoveel mogelijk te
gerieven volgt hieronder de „vertaling"
van enkele begrippen, die in de wereld
van de kernenergie gemeengoed zijn,
maar die daarbuiten weinig of niet
gebruikt worden.
URANIUM: dit wordt als erts in een
aantal landen (Sowjct-Unie, Amerika,
Zuid-Amerika, Australië, Brazilië,
India, Canada e.a.) aangetroffen.
Natuurlijk uranium bestaat voor 99,3%
uit niet splijtbaar uranium-238 en voor
slechts 0,7% uit het wèl splijtbare
uranium-235.
URANIUMVERRIJKING: om het
uranium te kunnen gebruiken als
brandstof in een kerncentrale moet de
splijtbare fractie verhoogd worden tot
3%. Dit gebeurt in een verrijkingsfa-
briek, waarvan er een in Almelo staat.
Wanneer uranium verrijkt wordt tot
90% en hoger is het geschikt voor
kernwapens. In theorie is het mogelijk
deze verrijkingsgraad te bereiken in
fabrieken waar doorgaans niet verder
wordt verrijkt dan tot 3 4%.
OPWERKINGSFABRIEK: in deze
fabrieken worden de bestraalde
splijtstofstaven uit een kernreactor
langs chemische weg behandeld. Die
DEN HAAG Tijdens meer dan 1.400
reactorjaren voor commerciële doeleind
en heeft zich geen enkel stralingsongeval
met dodelijke afloop voorgedaan. De
pleitbezorgers van kernenergie beroe
men zich hier graag op, terwijl ze al
even gretig een uitspraak van de Ameri
kaanse regeringsadviseur voor energie
vraagstukken James Schlesinger aanha
len in dit verband. In het tv- - program
ma „Meet the press" verklaarde Schle
singer een kerncentrale „een betrouwba
re buurman" te vinden waar hij rustig
naast durfde te gaan slapen.
Verklaringen als van Schlesinger - ook
de Amerikaanse president Nixon gaf der
gelijke uitspraken ten beste alvorens hij
voor het Watergate- - schandaal zijn hie
len moest lichten - moeten het publiek
de zekerheid geven dat atoomsplijting
voor elektriciteitsdoeleinden een te be
heersen en veilige aangelegenheid is. Niet
alleen de elektriciteitsbedrijven lopen
met dergelijke uitspraken op zak, ook de
industrie, die nauw betrokken is bij het
kernenergetisch gebeuren, haalt ze graag
aan. Want er zijn intussen miljarden in
de ontwikkeling van de kernenergie ge
stoken en men wil dië miljarden graag
terugverdienen en als het even kan nog
wat meer.
Ongeval
Ondanks alle geruststellende verklarin
gen van zowel wetenschappers als politici
is het wantrouwen bij het grote publiek
niet verdwenen; het is eerder toegeno
men, vooral in die regio's waar een kern
centrale of andere installatie op het ker
KUK OP KERNENERGIE
behandeling bestaat uit het terugwin
nen van uraniumresten en het eveneens
splijtbare plutonium, dat vooral als
splijtstof in een kweekreactor wordt
gebruikt als brandstof. Verder is
plutonium geschikt als grondstof voor
de nucleaire wapenindustrie.
KWEEKREACTOR: een kernreactor,
die meer splijtstof produceert (kweekt)
dan verbruikt. In Kalkar wordt er een
gebouwd; Nederland neemt hierin deel
voor 15% van de kosten. De andere
partnerlanden zijn: West-Duitsland,
België en Luxemburg.
verspreiding van kernwapens in de
wereld. In 1970 is het zgn. non-prolife
ratieverdrag (NPV) van kracht
geworden, dat er in voorziet dat aan
deze verspreiding een halt wordt
toegeroepen. Kernmachten als Fran
krijk en China hebben het NPV nooit
getekend, terwijl andere staten,
waaronder Brazilië en India, dit
eveneens geweigerd hebben.
MEGAWATT: een begrip (afgekort als
MW) in de elektriciteitsproduktie, dat
staat voor 1 miljoen Watt, 10 tot de 6de
Watt. In dit rijtje horen verder thuis: 1
Gigawatt 1 GW of 10 tot de 9de Watt
en 1 Terawatt 1 TW of 10 tot de 12de
Watt.
nenergetisch gebied komt staan. Want
een kernramp is nooit en te nimmer uit
te sluiten. Kan niet uitgesloten worden
- de deskundigen geven dat zonder blik
ken of blozen toe - omdat zowel het
materiaal als de mensen, die ermee om
gaan, feilbaar zijn. Want ondanks alle
uitgebreide, nagerekende computerpro
gramma's is en blijft kernenergie men
senwerk. En de mens kan falen. Zoals
op 3 februari 1972 bleek in de Duitse
kernreactor Obrigheim, waar een opera
tor een drukvat met stikstof liet door
spoelen omdat op het controle-paneel
was aangegeven dat het zuurstofgehalte
wat te hoog zou zijn. Het doorspoelen van
dergelijke vaten is niets bijzonders, een
pure routinehandeling. En toch.ging
het mis. Faliekant mis.
Op een gegeven ogenblik daalde de druk
in het koelvat in de reactor, de afwate
ringsbuizen, waarmee hij stilstand van de
reactor het vat geleegd kan worden, ston
den open en bleken niet meer dicht te
krijgen te zijn. Langzaam liep in de kern
de temperatuur op, waarbij op een zeker
moment het water in het tweede koelcir
cuit ging koken. Op dat ogenblik werden
de regelstaven middels de computer in
de kern geslagen, waardoor de reactor
buiten werking kwam te staan. Deson
danks bleef de druk in het koelvat dalen,
terwijl de temperatuur in de splijtstof-
staafwanden snel opliep. Een hogedruk-
pomp werd uit elkaar geslagen, de hoofd-
koelpomp liep vast en de temperatuur in
het grote reactorvat steeg bij voortdu
ring.
Toch werd in Obrigheim een catastrofe
voorkomen, hoewel men in dit kritieke
stadium nog steeds niet wist wat er pre
cies aan de hand was. Toen de operator
ten einde raad voor de zoveelste maal het
controle-paneel naliep, zag hij tot zijn
ontsteltenis dat hij bij het doorspoelen
van het drukvat een verkeerd schake
laartje had aangeraakt. Hij zette het pal
letje terug en ziedaar de temperatuur in
de reactor nam zienderogen af, terwijl de
druk in het stikstofvat weer oplii p. In
ongeveer 10 minuten tijd had de kern
reactor Obrigheim een schade van enkele
honderdduizenden D. Marken opgelopen
en moest hij enkele maanden buiten be
drijf worden gesteld.
Niet alleen
Het geval Obrigheim staat niet op zich
zelf. In nagenoeg alle landen die bezig
zijn met het ontwikkelen van kernenergie
zijn moeilijkheden geweest. Enerzijds als
gevolg van foutief menselijk handelen,
anderzijds als gevolg van constructiefou
ten van het gebruikte materiaal. Wat dit
betreft kan ook onze eigen centrale in
Dodewaard bogen op een interessant
stukje historie, die ertoe leidde dat de
reactor gedurende enkele malen een aan
tal weken c.q. maanden buiten bedrijf
moest worden gesteld. Het is dan ook
nonsens te verklaren als zouden kerncen
trales en kernenergie zo safe zijn als de
spreekwoordelijke Bank van Engeland;
de val van het onaantastbaar lijkende
Britse Pond zegt in dit geval genoeg...
Kernenergie is met zijn onzichtbare, niet
itërtLtet» X-Wv. ,v. U
Diep onder de grond, in de gangen van een stilgelegde zoutmijn in Brunswijk wordt in hermetisch
gesloten metalen vaten het radio-actieve afval van de Bondsrepubliek Duitsland opgeslagen.
te horen, te ruiken of te voelen radioac
tieve straling een doodgriezelige zaak. die
zich niet leent voor groteske, maar inhou
delijk nietszeggende uitlatingen.
In het zout
Wanneer de voorstanders van kernener
gie zeggen dat commerciële kernreacto
ren nog nooit een stralingsslachtoffer
hebben geëist, dan laten zij de fatale
ongevallen in de laboratoria onvermeld.
Zoals het geval van een Amerikaanse
onderzoeker in Los Alamos, die als ge
volg van een foutieve handeling een in
tense dosis nucleaire straling ontving.
Negen dagen na het ongeluk overleed hij
in een ziekenhuis na onbeschrijfelijke
pijnen.
De stralingseigenschappen van zowel de
te gebruiken splijtstof in centrales als de
afvalprodukten hebben de wetenschap
veel hoofdbrekens bezorgd en grote groe
pen van het publiek een haast ingeboren
afkeer gegeven van kernenergie. (De wij
ze, waarop de atomaire splijtingstechno
logie bij de mens werd geintroduceerd -
twee bommen op Japan, die dood en
verderf zaaiden - is daar natuurlijk in de
eerste plaats debet aan.) Ondanks de
grote gevaren op dit punt is de officiële
kernwetenschap van mening dat het
kernsplijtingsafval (KSA) dat gedurende
een zeer lange reeks van jaren hoog
radio-actief blijft permanent opgeborgen
kan worden in onderaardse steenzoutfor-
maties. In dat geval moet het afval jn
cilindrische glasblokken worden gegoten,
die ingepakt worden in stalen hulzen. Op
deze manier moet het verpakte KSA in
nauwsluitende cilindrische gaten worden
geplaatst, die geboord dienen te worden
in de bodem van een ondergrondse zout
mijn, die verder als opslagdepot kan
dienen voor laag, middel en hoog radio
actief afval. (Het laagwaardige afval
wordt opgeslagen in stalen vaten, die tot
dusver grotendeels in diept oceaantrog
gen werden gedumpt.) Omdat kernsplij
tingsafval zeer veel warmte produceert
als gevolg waarvan zout kan oplossen,
moeten de cilinders met KSA op min
stens 10 meter van elkaar worden ge
plaatst. Een ander probleem is dat zout
de stalen mantel van de cilinder zal gaan
aantasten (corrosie), maar men schat dat
het 3000 tot 30.000 jaar kan duren alvo
rens de hele cilinder is opgelost en het
in glas gesmolten KSA aan het zout
wordt blootgesteld. Zo verder redenerend
kwam minister Lubbers van Economi
sche Zaken vorig jaar tot de conclusie
dat „intensieve bestudering van deze ma
terie geleerd heeft dat voor alle op heden
gerezen problemen - in de zoutmijn te
Asse doet men proefnemingen op het
gebied van KSA-opslag, K.G. - adequate
oplossingen mogelijk zijn." Van de 11
zoutkoepels in Oost-Drenthe en Oost-Gro-
ningen komen er zeker vijf geheel of voor
een groot gedeelte in aanmerking t.z.t. als
opslagdepot voor radioactief afval te fun
geren. Deze zouthorsten liggen in een
gebied dat omschreven wordt als a-seis-
misch (d.w.z. dat er nooit aardbevingen
zijn geregistreerd, die een uitslag hadden
van 5 of hoger op de schaal van Richter;
een magnitude van 5 kan pas schade
aanrichten) terwijl ze verder als tekto
nisch rustig worden beschouwd. In zo'n
geval is de verticale verplaatsing minder
dan 2 mm. per jaar en de horizontale
verplaatsing rond de 0,01 mm per jaar
Een en ander is relevant in verband met
de verwachte inklinking van de Oostgro-
ningsede aardgaswinning in dit gebied.
Fel protest
Zowel in Groningen als Drenthe is fel
verzet gerezen tegen de plannen van de
Nederlandse regering om althans na te
gaan of de ruim 200 miljoen jaar geleden
gevormde zoutformaties mettertijd een
bestemming zullen kunnen krijgen als
opslagdepot voor radioactief afval. De
bevolking vreest het atomaire vuilnisvat
van de Westeuropese kernenergie-indus
trie te zullen worden, ook al omdat in
het Europees parlement in Straatsburg
gepleit wordt voor samenwerking op het
gebied van zowel afvalbehandeling als
splijtstofopwerking. Want de Europese
Commissie heeft kernenergie bestempeld
als hèt antwoord op de toekomstige ener
giebehoefte Aanvankelijk wilde men dat
in 1985 de helft van de EEG-elektriciteit-
sproduktie door kerncentrales zou wor
den opgewekt; thans bedraagt dit cijfer
8 procent. Door allerlei vertragingsacties
zal dit percentage in 1985 hooguit 25
procent bedragen, overeenkomend met
maximaal 140 miljoen ton olie-equivalent
primair brandstofverbruik.
KLAAS
GOINGA
„Klaar? Jij klaar? Van je le
ven raak je niet uitgestu
deerd." Dat zei Jascha Heifetz
tegen de 27-jarige Christiaan
Bor, voorgoed teruggekeerd
uit Californië, waar hij door
de 7fi-jarige meester werd op
geleid tot volwassen violist.
Bor: „Dat antwoord kreeg ik
op een van m'n meest stomme
vragen, toen ik wilde weten of
ik met een bepaald concert
klaar was, na een paar weken
instuderen. Wat wist ik veel
van Heifetz. Rudolf Koelman
gaat er nu naar toe, maar ik
heb hem al gezegd dat hij op
verrassingen kon rekenen.
Heifetz ts onvoorspelbaar,
zoals ik meteen al merkte,
toen ik zes jaar geleden bij
hem begon."
Die eerste kennismaking was
goed raak. Bor: „Ik was ge
wend, zöals de meeste violis-
ten, te spelen met een schou-
dersteun. Toen ik dat ding on
der de viool wilde zetten, nam
Heifetz die steun van me af.
„Doe jij het maar zonder", zei
hij. Dat was even wennen, je
hebt in het begin het gevoel,
dat de viool onder je kin weg
glipt. Nu heb je die steunen in
verschillende dikten en er
wordt gekeken naar de lengte
van je nek. Nou heb ik toch
echt wel een lange nek, niet?"
Bor strekte zijn hals en toonde
een inderdaad opvallend la
stuk nekwervels. „Zonder
steun kon ik beginnen. Nou.
Binnen twee weken wist ik
niet beter. Trouwens, vroeger
speelden ze ook zonder die
schoudersteunen, zelfs zonder
kinhouder. Maar goed ook,
want ze geven maar krassen
in de lak als ze losschieten en
ze beïnvloeden de klank,
Christiaan Bor terug in Neder
land, rustig wachtend
werk. „Het is in Nederland
niet eenvoudig. Er zijn niet
veel orkesten, hoewel voor Ne
derland toch relatief veel.
Ja, ik sta ingeschreven bij een
impresario, maar dat zegt niet
alles, het zegt niet meer, dan
dat je op een lijst staat. Je
moet alles zelf doen. Vanuit
Amerika heb ik orkesten aan
geschreven en daar een hele
tijd niets van gehoord. Ik wil
de de telefoon al pakken om
te vragen of ze m'n brief soms
niet hadden ontvangen, toen
de post kwam met aanbiedin
gen. Tja, alles op één dag.
Aanbiedingen van het Gelders,
Overijssels en Gronings Or
kest, dat nu het Noordelijk
Philharmonisch heet. En er
was een toernee door Indone
sië bij, die ik in september
maak met de cellist Godfried
Hoogeveen van het Residentie-
Orkest en een Indonesische
pianist. Natuurlijk kon ik we
ten, dat de orkesten dit seizoen
al zijn volgeboekt. Alle nieuwe
afspraken zijn gemaakt voor
het seizoen '78 - '79. Ik maak
een grammofoonplaat bij een
jonge Amerikaanse maat
schappij, met sonaten van
Grieg en Saint-Saëns. Nee, ik
weet niet of die plaat ook in
Nederland straks te koop is."
Wat onwennig kijkt Bor over
Nederland uit, van waar uit
hij aan een nieuw hoofdstuk
in zijn leven begint. „Het
klopt dat ik me vroeger Chris
tian noemde, met één a; dat
vond ik wel interessant staan,
toen. Ik ben nu weer Chris
tiaan en zo blijft het." De
violist is niet meer de jongen,
die in 1966 uit Moskou terug
keerde waar hij met vele lau
weren terugkwam van het
Tschaikowsky-eoncours.
„Toen EmmyVerhey en ik te
rugkeerden van dat concours
kregen we enorm veel publici
teit, we werden met vele, vele
lauweren overstrooid. Jaren
later ging ik naar Heifetz in
Californië, dat was(in 1971, al
was het niet mijn be'doeling. Ik
had Heifetz geschreven, omdat
ik een groot bewonderaar van
hem ben; of ik hem eens
mocht spreken, want ik wilde
hem erg graag zien. Van de
Universiteit van Zuid-Califor-
nië kreeg ik antwoord: dat ik
kon komen voorspelen om bij
Heifetz een cursus te volgen.
Dat heb ik gedaan en ik ben
daar zes jaar gebleven. Ik ben
nu zevenentwintig, oud ge
noeg, lijkt me, om op eigen
benen te staan.
Christiaan Bor heeft er niet
alleen een gedegen basis aan
overgehouden, zoals een reper
toire-lijst waaraan vrijwel
niets mankeert, met alle
certen van bekende, minder
bekende en bij velen volslagen
onbekende meesters. Hij toont
zich een beheerst denker die
goed uit zijn woorden kan ko
men: „Ik geloof niet dat het
noodzakelijk is de componist
goed te kennen om zijn mu
ziek te kunnen spelen; die mu
ziek zegt het zelf wel".
Al kan Bor er het zwijgen toe
doen-, wanneer er waarden ter
sprake komen die zich, wat
hem betreft, niet voor discus
sie lenen. „Het vioolconcert
van Beethoven is nu eenmaal
voor alle violisten een moeilijk
werk; óók technisch." Bor
neuzelt er twee melodieën uit,
als om aan te tonen hoe feil
loos de voordracht bij hem in
het hoofd zit. „Iedereen kent
het, iedere violist speelt het op
zijn eigen manier. En tóch
moet je er bovendien iets
nieuws aan geven. Het is een
geweldig werk, je kan er ei
genlijk niet goed over praten.
Waar bij komt, dat het tech
nisch ook erg moeilijk is, hoor.
En je mag niet één noot mis
sen. Als je Paganini speelt, of
werk van een ander dat aan
dubbelgrepen aan elkaar
hangt, dan kan je een noot
laten vallen, zonder dat ie
mand het merkt. Maar met
Beethoven kan dat niet. Nee,
bij Mozart evenmin."
De lauweren, destijds met
Emmy Verhey in Moskou op
gestoken, zijn inmiddels ver
welkt; de opleiding, begonnen
bij zijn vader, voortgezet bij
Herman Krebbers en voltooid
bij Jascha Heifetz, zit erop.
Het grote werk wacht voor
Christiaan Bor, die wel in Ne
derland terug is, maar zich
nog niet permanent heeft ge
vestigd. „Volgend seizoen ga
ik aan het werk. Ik hoop tij
dig goede woon- en studie
ruimte te hebben gevonden."
Dat moet wel in of dicht bij
Amsterdam zijn. Bor: „Ik ben
nu eenmaal Amsterdammer,
maar het is moeilijk om aan
goede werkruimte te komen.
Ik studeer nu 's avonds veel
met een demper, om omwo
nenden niet te hinderen, want
het lijkt me niet prettig voor
ze, steeds dezelfde oefeningen
te moeten aanhoren. Nee, tot
dusver heeft niemand ge
klaagd: maar als iemand
woonruimte weet...."
Ik wil probe
ren les te gaan geven aan de
universiteit van Californië,
maar Alaska, het stadje Sitka,
staat vast. Ik ga trouwens elk
jaar naar Alaska."
F.J. BROMBERG
Voetbal
buitenland
Hoofdklasse A: PKCHKV 13—11.
RohdaEibernest 1014. Trekvoqel-
s-OETO 13-12. W Kwiek—Luto
-24. Quick Orion 14—24;
Atalanta—Bologna 0—0. Fiorentina
Foggia 1—1. Genua—Milan 1-1. In-
2-0. Juvenilis—Napels 1-0. Pesca-
Arsenal 33.
SCHOTLAND
Ayr United—Dundee United 0—1. V
in 0-0, Range
10—10 B: OKOD—Allen Wb 9—11.
Archipel—D Haahe 10—8. Fortuna
Deetos 4-6. DOS 46—81 Wil 11-9
Overgangsklasse C: KVS—Sperwers
16—12. Zuiderkw—OWO 12—10.
Koog Z-BEP 11-7. Weslerkw-Da
naïden 9-9 D: Fides Pacta-MIK
12-8, Pams-ZKV 10-7. H Zuide-
n— Achilles 7—8, Samos—De Algeme
ne 12-12
Eerste klasse A: Perqix—TOP 8—7.
SwiH—VEO 11-11. Kmderd-Excel
sior 5-7. HKC-VES 14-12 B: T|0-
ba—Rozenburg 11—5. Harga—Quick
6-5
Tweede klasse A: ADO—DES 9—13.
DKCGKV 9-4. Crescendo-ODO
9-4. Bermen-T Donck 7—9 D:
Vlaardmgen—HSV 8-9. Ons E.land-
2Quick Orion 2 2-3.
livlsie
in 2—SHOT 1—3. I
2 1-3.
F Bouwlust Oraw. 2-ROWI uilgesl
Herslaco EWC-SPIVO 1-3 G:
Thornax—Roswell 2 3—2.
StariiltQuick Orion 3—0; Deltalloy-
d—Gerard De Lange 3—2. Interlance
ZaanABP Lycurgus 2—3. Roswel-
I—Robot VCT 3-0; Bouwlust Ora-
wi—Were Di 3—1. Lampenier—Ge-
menservice 3-1
Stand: Starlitl 13—26; Deltalloyd
githa (Ned) 2.03.48. 3 Ineke R
(Ned) 2 04 31, 4. Petra Thuem
(Odl) 2 04 59. 5 Shannon Srm
(Can) 2 05 28. 6 Barbara Krau
2 06 23
400 METER VRIJE SLAG: 1 Wood-
head (Vst4 15 29. 2 Thuemer (Odl
4 19 67. 3 Krause (Odl) 4 20 91. 4
Maas (Ned) 4 2118. 5 Black (Vst)
4 22 92. 6 Diblasie (Vst) 4 24 79 7
Mason (Can 4 25 62. 8 Brazendale
(Gbr4 30 62
100 METER SCHOOLSLAG: 1 Marga
ret Kelly (Eng) 1.14 18. 2. Romano
Reincke (Odl) 1 15.33. 3 Cassie Co
chran (VS) 1 15 42, 4 Tracey Metz
(VS) 1 15 58. 5 Ulrike Tauber (Odl
Angeiika Kmpping (Wd!
aerdeen O-O. Rangers—
1-0, SI. Mirren—Parlick
2—0. 1860 Munchen—Bochum 2—0.
Koln 32. Monchengladbach 30. Berlin
30 Dusseldorf 28. Stuttgart 27, Schal-
Troyds—Sochaux 1—0.
Stand: Nice 26-35; Nantes 26-34
26-34; Marseille 26-34,
6-6, RWR—Ondo 6—5 B: Merwe-
de—Ammo 6-8. DBGC-Ventura S
15-6, Or Wit—Jodan B 3-7 C:
Zwervers—Juliana 6-7. ALO-AII
idy 11-5 O: O Zes-H
EREDIVISIE
HEREN
BV Amstelveen—Oen Bosch 78—108.
Pioneer/Punch—Vastgoed'Stnien
110—98. Delia Lloyd—R Musette/RZ
7865 Parker—NN/Donar 74—78,
- --ni 93-80.
14—10; Quick One
B Bouwlust Orawi 2—Isala 1—3.
G Otte VC—v Santen Leyland 3
Badminton
Kampioenspoule: Delta Lloyd—R.
Musette/RZ 55—49. Vastgoed/Strije-
n-BV Voorburg 76-72. Jolly Jum-
Overgangsklasse
A: Drop Shot—Metro 3-8, Haarlem
2—DKC 5-6. Velo—Mariahoeve 65
B: PSV—Victoria 2-9. HBC—HBCH 2
3: Duinwijck 4—Rotterdam 4-7. OKC
4: Hilversum 2-Velsen 9-2. Vlietwijc-
kDKC 3 3-5. VegloDuinwijck 3
Stand: Real Madrid 31Barcelona 27; Gooi 6—t
Rayo Vailecano 24.
BELGIE
Charleroi—RWDM 1-2; Anderlech-
t—Beringen 4-0, Beveren-Standard
Ereclivisio v Houten—Quick Orion
3-0, Texoclean—Intermakei 3-0;
Oeitalloyd—Vierhout 3—1Roswell
Chicopee 3—1, Bouwlust Ora-
-DVC 3-2; San Rival—Longa
Antwerp—Kortrijk 3—1; Boom—Loke
ren 0-4, Luik-La Louviere 8-1,
Cercle Brugge—Club Brugge 1—3;
Club Brugge 23—36; Standard
23-33. üerse 23-30; Andei
23-29
3-0
Stand:
Houten 14—26. Roswell
DAMES:
100 METER VRIJE SLAG: 1 Enith
Brigitha (Ned 58.14, 2. Jill Sterkel
(Vst58.16. 3 Barbara Krause (Odl
58 47, 4 Ineke Ran (Ned.) 58.70. 5.
Cheryl Brazendale (Gbr 5948. 6.
Petra Jensursk. (Wdl1 00 07, 7.
Cynthia Woodhead (Vst) 1 00 50. 8.
Annehes Maas (Ned 1 00 70
200 METER VRIJE SLAG: 1 Cynthia
Woodhead (VS) 2 02 73. 2 Enith Bn-
fiann (Wdl) 155-1»
troem (Noo.) 1 55.74! 4 Mark Gre
rood (VS) 1 56 17. 5 Pelie Holm,
Zwe1 57 14. 6 Ed Ryder
1 30 8. 2 H Bodde Raket 1 32 6. 3
Idem m. 1965: 1 P Ivens WVZ 1.26.5,
2 J Weenk RZV 1 27 6. 3 G Cox
HGW 1.27.8.
400 METER VRIJE SLAG 1 Machek
(Ts|4 01 65, 2 Borgstroem (Noo
4 02 21. 3 Badger (Can) 4 04 78. 4
Peine (Joe) 4 05 51. 5 Wenmann
(Wdl4 06 516 Ryder (Vst4 07.76.
(Odl.) 4.08.64, 8. Vassal-
(Wdl
(Wdl) 1.07 92,
'dl1 07 95, 3 Juergen Bruhn
1 08 07. 4 Chris Woo (VS)
5 Steve Lundquist (VS)
08 15. 6 Leigh Atkinson (Wal)
Bg (Eng.)
(Ned)
erg DSZ 1 26 4
Idem 1965; 1 A van Kouwen WVZ
1 07 0, 2 M Hilhorts OZV 1 07 8, 3
R Jouvenaar DSZ 1 10 2
Idem 1976: 1 D van Schie Waterl
1 08 0, 2. F Roso DSZ 1 09.9, 3. F.
Degenaar HZPC 1,11.5.
100 meter ram. 1968: 1 K. Rijke
HZPC 127 1, 2 N de Vries Rakel
I 23 3. 2 F Knoppen ZVC 1 24.8, J.
Ie Jong DES 1.251
ralag 1968:
Kelly (Gbr 2 40 70. 4
Reincke (Odl) 2 44 24, 5 Estenafell
(Spa) 2 47 58. 6 Campbell (Sch
2 47 93. 7 Van der Linden (Ned.)
2 48 78 8 Buchan (Vst2 49 35
100 METER VLINDERSLAG: 1 Pol
lack (Odl 1 02 67. 2. Ran (Ned
1 04 08. 3 Ouintarelli (Ita.) 1 04 36, 4
1 10 03. 8 Ronald Hone
200 METER SCHOOLSLAG:
(Wdl) 2 28 44 2 Bruhr
2 29 32, 3 OBnen (Gbr) 2 29
An-
L Diana
(VS) 219 34. 3 Judy Baker
(Can 2 20 26. 4 Christina Ouintarelli
(Ita2 20 82. 5 Mathilde Vmk (Ned
2 20 94. 6 April Swanson (VS)
2 21 93. 7 Sue Jenner (Eng 2 21 46.
8 Susan Mason (Can 2 23.26
Roedahl (Noo 2 23 03. 5 Edelii
(Ned) 2 23 11, 6 Browne (Vst)
2 23 88. 7 Bo.vm(Can) 2 25.34. 8
Demuth (Ned2 28 98
400 METER WISSELSLAG PER
SOONLIJK: 1 Ulrike Tauber (Odl
4 51 74. 2 Shannon Smith (Can
4 57 03. 3 Judy Baker (Can 5 01 85.
4 Janet Buchan (VS) 5.02 77, 5 An-
nelies Maas (Ned.) 5 05.72, 6. Alexan
dra Kenney (Eng 5.07.62. 7. Monique
Roedahl (Noo.) 5 08 11. 8. Marita Karl-
sen (Noo5.09.42
HEREN:
100 METER VRIJE SLAG: 1 Green
wood (Vst) 53 42. 2 Badger (Can)
53 48. 3 Franceschi (Ita) 53 49, 4.
Meier (Wdl) 54 24. 5 Magnussen
(Zwe54 64 6 In T Veld (Ned 54 72.
7 Boonsira (Ned54.78. 8. Wenmann
(Wdl59 29
7 Hond (Ned) 2 34.97.
(Vst2 37 64 (ged
100 METER VLINDERSLAG: 1 Bot
tom )vsl.) 57 08. 2 Kraus (Wdl.) 57 53.
3 Gregg (Vst.) 57 58. 4 Lundquist
(Vst57 93. 5 Delgado (Ecu 57 94.
6. Vervoorn (Ned 57 95, 7 tallman
(Vst.) 58 47. 8 Hubble (Eng) 58 92
200 METER VLINDERSLAG: 1 Mi-
chael Kraus (Wdl) 2 03 96. 2 Steve
Tallman (VS) 2 04 14. 3 Sieve Gregg
(VS) 2 05 14. 4 Philip Hubble (Eng)
2 07 01. 5 Jorge Delgado (Ecu)
2 07 26. 6 Ed Ryder (VS) 2 09 73, 7
Steven Badger (Can) 2 10 57. 8
Bernd Rumpel (Wdl 2 11 21
100 METER RUGSLAG: 1 Fred Eel-
ting (Ned '59 98 sec 2 Thomas
Ackenhausen (Odl.) 1 00 88, 3 Josel
Kul (Tsi1 00 93. 4 Thomas Lebherz
(Wdl 1 01 11. 5. Stephen Harrison
(Eng) 1.0138, 6 Steve Lundquist
(VS) 10183. 7 Robin Schuyl (Ned)
1 01 97. 8 Douglas Campbell (Sch.)
1.02.11
200 METER RUGSLAG: 1 Vassallo
(Vst) 2 08 05. 2 Eelting (Ned)
2 08 46. 3 Kul (Tsj2.09 21, 4 Pro-
there (Vst2 10 21. 5 Lebherz (Wdl
21102. 6 Ryder (Vst 21189, 7
Gurski (Pol) 213 37. 8 Bellon (Ita)
216.55
400 METER WISSELSLAG PER
SOONLIJK: 1 Jesse Vassallo (VS
4 36 45, 2 Daniel Machek (Tsj
4 38.42. 3 Mark Prothero (VS)
4 39 96, 4 Jim Johnson (VS) 4 41 22.
5 Alan McClatchey (Sch.) 4 43 36, 6
Bob Hewitl (Can 4 43 53, 7. Mark
Greenwood (VS) 4 44 62, 8. Steve
Tallman (VS) 4 48.14
UITSLAGEN SPEEDO-JEUGDONT-
100 metar at. m. 1969/1970: 1 K.
Verduyn Hoogwert 1 48.6. 2. M. Ro-
senveidt RZV 1.51.5. 3. J. va
NATIONALE INDOOR
DAMES: 800 METER-
Hulst (Lionitas) 215 2 2 Siege)
(Parthenen) 2 17 4. 4 Irene Pos (Ma-
1500° METER: 1 Tineke Kluit (Thor)
4 37.8 (Ned ree 2 Marga Wiegmans
(AV 55) 4 38,1. 3. Thea Mariens
(Sprint) 4 41 5
60 METER HORDEN: 1 Wanda van
der Molen (ADA) 8.7 sec.. 2. Sylvia
Barlag (ADA) 8,8, 3. Elly Henzen
Syhna Barlag (ADA) 1 75.
KOGELSTOTEN: 1. Tine Schenkel*
(Sagitia) IJ 04 meter. 2. Lies Kleine
(0ELL) 13.02, 3. Ellie van Beuzekom
(Castricum) 12.56.
MEISJES A: 60 METER: 1 Lilian van
der Ham (Sparta) 7 6 sec
800 meter: 1 Annie Monsma (Lioni
tas) 218 3
60 METER HORDEN: 1 Anke van
Heist (Fortis) 71 sec., 2. Marleen
Sibeiin (Sagitta) 9 2
HOOGSPRINGEN: 1 Anneke Magen-
MEISJES B: 600 METER: 1 Ma
Persoons (AAV) 2 12.5. 2. Sim
(Sparta) 1 55 7, 3 Gernt van Goor
(Lion.tas) 1.55 7 4 Kees Eijgenhu.s
(AVA'64) 1 59 2. 5 Peter Wezel (Bata
ven) 1 59 8
3000 METER: 1 Rudie Vèrriet (UNG)
8 210, 2 Hans Koeleman (AAG).
8 29 1. 3 Michel Franssen (Achilles
TOP) 8 30 6, 4. Chris Semplonius
(Liomtas) 8 31 9, 5. Abel Kort (GVAV)
8 34 9
KOGELSTOTEN: 1 Sjaak Ruhl (AVR)
16 85 meter, 2 Rob Hermans (Achil
les TOP) 15 46. 3 Harm Hummel
(ARG0 77) 14 89
HINKSTAPSPRONG: 1 Sedoc (AAG)
15 31 meier. 2 Peter van Leeuwen
(Thor) 14 58 3 h
JUNIOREN: 800 METER: 1 Dick Bar-
telsen (NEA Volharding) 1 59 3, 2
(Gike '66) 1 59 9
1 Jan Zethol (AVA'64)
Vlenter.e (AAC) 4 09 8
1. Jan Zethol (AVA 64)
Wees (KAV)
60 METER HORDEN: 1 Jan Harland
(Spana) 8 00 sec
HOOGSPRINGEN: 1 Joep Elenbaas
(Spana) 2 03 meter. 2 Renè van Lans
(Spado) 2 00. 3. Aldo Uijlderl AAC)
HEREN:
5000 m*t*r: 1 Schwarz 7.37 87.
MEISJES:
1000 mater. 1 Coby Borst (Ned)
1 30.91. 2 Karin Fi.ege (WDI) 1 35 96
3. Trudy Dennenburg (Ned) 1 36 98
1500 meter: 1 Borst 2 23 57. 2 Jelly
van der Steeg (Ned) 2 24 85. 3 Frouk-
ie Meyer (Ned) 2 31.38
JONGENS:
1000 meter: 1 Willy van Essen (Ned)
1 23 97, 2 Stefan Schnurrenberger
(WDI) 1 23.99, 3 Fred Rijnders (Ned)
1,24 26.
Guy Scott (VS)
Wereldkampioenschappen |unlore
"So"™*!»*: 1 Beth Heiden (VS) 45 II
2 Sylvia Brunner (Zw.t) 45 22.
Namsoon Lee (Zuid Korea) 45 50.
(AAC) 3 80.
HINKSTAPSPRONG: 1 Ron Schiil
(DJA) 13 38 meter, 2. Anne van d
Veen (AAC 61) 13 37
KOGELSTOTEN: i Jeroen van d
Meer (PSV) 15 52 meter. (Ned Jeug-
drec 2 Peter Coenen (Sw.ft) 14 00
2 26 4. 12. iiona Leushuis
2 28 5
3000 meter: 1 Beth Heiden (VS)
4.47 27. 2 Eva Jensen (Noor) 4 49 48.
3. Inez Bautzmann (Odl) 4 5692. 4
Goelmoer Moeriazina (Sow) 4.57 11.
5 Sabine Becker (Wdl) 4 58 50. 6
Anna Bugreeva (Sow) 5.01 56; 7 Pat
Durnim (Can) 5 02.12 8 Cindy Seik-
kula (VS) 5 02 65. 9 Tri|nie Nieuwen-
5.03 74; 10. Brenda Websier
SPRINTERS - SENIOREN:
500 meter: 1 Panzer (WDI) 39.17. 2.
Hirschbichler (WDI) 39.34. 3. Unger
(Can) 5 05 77, 15
5 15 82 Elndkleaaement: 1 Beth Hei
den (VS) 185128. 2 Eva Jensen
(Noor) 187 114. 3 Inez Bautzmann
(Odl) 189 777 4 Sabine Becker (Wdl)
190 013 5 Pat Ournim (Can) 190 501
6 Goelmoer Moertazina (Sow)
190 916 7 Anna Bugreeva (Sow)
192 070; 8. Cindy Seikkula (VS)
log (Typhoon) 5.53.
KOGELSTOTEN: 1 Githa den Besten
(Antilope) 12 14 meter
DAMES
1 30 65. 2 f
Liz Appleby (Can)
ie Flierl WDI) 1 30 74
12 Linda Palle (Zweden) 196.1
JONGENS
500 meter: 1 Er.c Heiden (VS) 39 48.
2 Anatoli Medennikov (Sow) 39 65.
3 Gaetan Boucher (Can) 4011 4
Fritz Gawenus (Wdl) 41 15) 5 Kazuaki
(Can) 41 29. 8 Andreas Ehrig
41 30. 9 Andreas Dietel (Odl) 41
10 Uwe Sauerteiq I
12.28. 33 Hiblert vi
11%. 19 Teun Busse
(Sow) 2 05 68 3 V.tali Zazerski (Sow)
Gaetan Boucher (Can) 2 06 05. 6
drea Ehrig (Odl) 2 07 41,8
Gustalsson (Zweden) 2.07 54.
Saueneig (Odl) 2.08 70; 10
di) 3 43,2 1 25.2 2 Nelson T 3 Kwiek var
Agla
Winnend 170 plaats 1 6<
3 90 4 10 koppel 13 70 Ine
274 40
.ADMIRAL GUY-PRIJS (1920 meter)
1 Lady Bird (D S 8olwi|n) 2 40.9
1 23 8 2 Kaires T 3 Mac Buitenzorg
n Essen 4.33.47. 3. Sch- (niei
2 Uwe Sauerteig (Odl) 4 26 5. 3
Yasuhiro Shimuzu (Jap) 4 27 3 4
Tom Oxholm (Noor) 4.27 7. 5 V.tali
Zazerski .(Pol) 4 28 1. 6 I
1 90 1 40 koppel 29 40
AURA V-PRIJS (2e AFD) 1900 meter.
1 Martin Telka (S A Hartman) 2 42.5
1 25 5 2 Nico Supreme 3 Nanlucket
Winnend 5 30 plaats 1.80 2 00
3 20 koppel/ 1G 90 Irio 294 40
ASTRA-SCOTT-PRIJS (2e AFD). 1920
2 44*3* 1125.6 V Nanienke^Volo "3
Nepes Fried
Winnend 2.50 plaats 150
I 2.30 2 40 koppel 9 30
TOTALISATOROBZET: 308.345,00
)dl) 175 354 7 Thor
Sauterteig HG Get^n^'i 37CM 29 7' 2.RRicky
175.846; 8 F
175.936. 9 Wim Pol 1760
Andreas Dietel (Odl) 176.006.
Paardesport
er). 1. Roaa-
lien (O S. Bolwijn) 246,3 1.27,5 2.
Pepita Han/ester 3. Pipi Kid.
Winnend 4.00 plaats 1,70 150
3.00 koppel/ 5 70 trio 96 80
ANSELOR-PRIJS. (1920 meter). 1.
Pourqoui (L. Dooper) 2.45,4 1.26,1 2.
Relia D 3. Reiger
Winnend 2,80 plaats 1 40
1 60 2 20 koppel 5 40
ANZOLOR-PRIJS (1900 meter). 1 Pa
rel Holland (CPG Wortel) 2 42,1
1 25.3 2 Rodney Redney 3 Onr
inn. 2.50 pi
80
Wmn 83.70 pl 9.10-1.60-1,30 kopp
227.50 trio %3.S0
Barones Spengerprijs 2900 m: 1
Nilsen (R L Pools) 405 6 1.24.7, 2
Opstaian. 3 Menne Victoria
12.50 pl 4 - 4.20 3,50 kopp
245 0 1 26 1 2 Nishan 3 Niels Areta
Wmn 19.70 pl 4.70-2,20-3 -kopp 30.-
IVinn. 7.90 pl 2,50-35.50-1.80 kopp
tend 2 8<
1 60 5 40 koppel 7.10 trio
f 347,00
ARUBA-PRIJS (2240 meter). 1 Ol.av
Volo (G de Jong) 3 13.7 1 26.5 2
Pablo D 3 Ofraim Hanover
Winnend 7 60 plaats 2 1 60
2 30 koppel 6 90
AURA V-pri,s. (ie AFD) 1900 meter).
1 Kioneer (G de Jong) 2 39,3 1 23,8
2 Meertje 3 Kalil Hagheweyde
Winnend 5 40 plaats 2 30 5 -
5 60 koppel 115,90 trio
1336.00
ASTRA SCOTT-PRIJS (1e AFD) 1920
meter. 1 Nancy Hagheweyde (R L
Pools) 2 44.0 1.25.4 2. Noordloper 3.
Nero Roodnoot
Winnend 3 30 plaats 150
1 70 2 10 koppel 4 50
ADMIRAL SCOTT-PRIJS (2620 me
ter). 1 Nultert Norten (B Dapper)
1 21 5 2 Jerohme, 3 Kemal Ha
Wmn6 3,20 pl 2.10-310-12.50 k
47 60 trio 2928,50
Amateurwinterkampioenschap
2000 m: 1 Oebele Spencer (H A
Di|k) 2 49 9 1.25 0. 2 Navarro I
Wmn1" 610. pl. 4.10-3,70-2.10 I
58.80
Hairos ll-prijs 2440
lann (H.
ilt) 3 26.0 1.24.4, 2
53.30 Irio 677,60 Niet gestart. La
Parisienprils 2440 m: 1 Oploop
(G D Imming) 3 30 8 1.26 4. 2. F
W. 3 Odel
Wmn 5,40 pl 2,50-1,30-1,80 1
12.20
Tolalisatoromzet 550.739.-.
