Getuigen en strijden tegen onrecht
Hubert Humphrey sprak
voor de gewone man
Britse brandweer
heeft in 1979 gederfd
loon terugverdiend
PROF. DR. J. VERKUYL VANDAAG 70 JAAR
Paus veroordeelt
schending van
mensenrechten
GISCARD TEGEN VS:
„Wij regelen onze
eigen zaken wel"
BOMAANSLAGEN IN N-IERLAND EN FRANKRIJK
BUITENLAND
LEIDSE COURANT,
MAANDAG 16 JANUARI 1978 PAGINA^lNI
AMSTERDAM „De kerken mogen niet
aarzelen zich duidelijk tegen kolonialisme,
racisme en massavernietigingswapens uit
te spreken. Zij moeten op klare wijze zeg
gen waar zij staan. Naar mijn mening kun
nen de kerken zich in deze zaken veel
radikaler uitlaten dan de politicus, daar
mee helpen ze ook degenen die grote poli
tieke verantwoordelijkheid dragen".
Aan het woord is de Amsterdamse gerefor
meerde theoloog prof. dr. J. Verkuyl, die
vandaag zeventig jaar is geworden en in de
loop van dit jaar als hoogleraar aan de Vrije
Universiteit met gaat Wie met hem, zo
hebben we opnieuw ervaren, in gesprek
gaat, hoeft niet naar onderwerpen te zoeken;
de levensloop van deze wereldwijd denken
de theoloog is zo boeiend dat de mogelijke
gespreksstof eerder een mer a boire dreigt
te worden; je kunt uren met hem praten en
dan nog tot de conclusie komen dat een
heleboel zaken waarmee hij zich in zijn
leven bezighield en bezighoudt onbesproken
bleven. Dat was ook onze ervaring in het
levendige gesprek dat we dezer dagen in zijn
huis in de statige Amsterdamse Van Eeghen-
straat met hem hadden.
Johannes Verkuyl, op 16 januari 1908 in
NieuW-Vennep in de Haarlemmermeer gebo
ren, bezocht de christelijke HBS in Leiden
en het Christelijk Lyceum in Haarlem. Daar
na studeerde hij theologie aan de Vrije
Universiteit in Amsterdam.
In 1932 werd hij predikant; zijn eerste ge
meente was de gereformeerde kerk van het
rustieke Laren (N.H.). Al spoedig deed hij
ook buiten dit Gooise dorp van zich spreken.
Hij hield een pleidooi voor de oprichting van
het instituut studentenpredikant ten behoeve
van de in ons land studerende Aziaten. Zijn
pleidooi vond weerklank: hij werd zelf met
dit werk belast; de eerste tijd naast zijn
arbeid in Laren. Verkuyl nam de opdracht
op zich, omdat hij geconstateerd had dat er
van de zijde van de kerken vrijwel geen
contact met deze studenten bestond. „Ik
ging alle universiteitssteden afreizen om
contacten op te bouwen. Een van de gevol
gen was dat ik de latere Indonesische intelli
gentsia leerde kennen".
Na zijn doctoraal examen theologie afgelegd
te hebben vertrok Verkuyl in 1939 zelf naar
het toenmalige Nederlands-Indië; hij werd,
tot 1942, missionair predikant in Purwokerto
op Midden-Java. „Dat was buitengewoon
interessant; had ik in Nederland al toekom
stige Indonesische intelligentsia leren ken
nen, daar kwam ik in goed contact met de
mensen van de dessah".
Van 1942 tot 1945 verbleef Verkuyl in Japan
se kampen. „Die tijd heeft in mijn leven een
grote rol gespeeld. Daar leerde ik, om het
in bijbelse termen te zeggen, wat het is om
hongerig en naakt te zijn".
In 1945 kwam er een eind aan de Japanse
bezetting. Verkuyl ging zich met vele ande
ren inzetten voor de opbouw van het land.
Hij had in gesprekken met residenten en
gouverneurs al vernomen hoe uitgehold het
Nederlands bestuursapparaat was en hoe
onhoudbaar het was geworden. „Ik heb van
het begin af, in 1945, positief gekozen voor
onderhandelingen tussen Nederland en de
leiders van de Indonesische revolutie".
In 1948 promoveerde Verkuyl aan de Vrije
Universiteit op het proefschrift: „Enkele as
pecten van het probleem der godsdienstvrij
heid in Azië. Daarna trok hij opnieuw naar
Indonesië waar hij de opbouw van de repu
bliek meemaakte. In 1949 werd dr. Verkuyl
secretaris van de interkerkelijke lectuur-
dienst in Jakarta en docent aan de theologi
sche hogeschool in de Indonesische hoofd
stad. In de jaren daarop bleef hij actief
werkzaam in dat land, ook nadat de span
ningen tussen Indonesië en Nederland over
Nieuw-Guinea zo hoog waren opgelopen dat
de diplomatieke betrekkingen werden ver
broken.
„Ik wilde beslist in Indonesië blijven omdat
ik het gevoel had dat ik op mijn post in
Jakarta belangrijk werk kon doen. Allerhan
de grote ontwikkelingen kwamen in dat land
op gang. Ik vond dat ik op mijn plaats in
de lectuurvoorziening een dienst aan de
opbouw van kerk en land kon bewijzen. In
mijn Indonesische tijd heb ik 35 boeken
geschreven een fascinerend werk, midden
in Jakarta dat groeide van een stad van
400.000 tot een agglomeratie van 6 miljoen
inwoners. Met opzet heb ik mij toen hele
maal op Indonesië gericht en niet op het
moederland. Onder meer heb ik zes boeken
gewijd aan ethische vragen omdat die een
uiterst belangrijke rol speelden en spelen.
De combinatie docent en auteur van boeken
was mij op het hart geschreven".
In 1963 kwam dr. Verkuyl naar Nederland
terug. Hij werd hier algemeen secretaris van
de Nederlandse Zendingsraad, een functie
waarin hij mede de kans kreeg om zijn in
Indonesië opgedane ervaringen te benutten.
Allerlei acties kregen, mede dank zij zijn
stimulans en werkzaamheden, gestalte, zoals
„Brood voor het hart" en „Kom over de
brug". Ook in het kader van de Wereldraad
van Kerken ging hij een aantal werkzaamhe
den verrichten.
Enkele jaren combineerde hij de functie bij
de Zendingsraad met een buitengewoon
hoogleraarschap aan de Vrije Universiteit;
nadat hij in 1968 bij de Zendingsraad af
scheid had genomen werd hij gewoon hoog
leraar met als leeropdracht de missiologie
en de evangelistiek. Wie geen onbekende is
in het moderne zendingsdenken weet dat
deze combinatie van vaken veelzeggend was.
Zie bijvoorbeeld het vorig jaar op gang
gekomen project „Zending in Nederland".
Dit voorjaar verschijnt van de hand van
prof. Verkuyl, en met medewerking van dr.
Okke Jager, een nieuw boek met als titel
„Inleiding in de evangelistiek", een werk
waarnaar ongetwijfeld met enige spanning
wordt uitgekeken. Het is een aansluiting op
het eerder verschenen boek „Inleiding in een
nieuwere zendingswetenschap" van prof.
Verkuyl.
„Nederland is voluit zendingsgebied", zegt
Verkuyl. In de relatie tussen de kerken van
het westen en die van andere continenten
moet steeds meer reciprociteit (wederzijds
heid) komen. Het zou aan te bevelen zijn
dat zendingsmensen van andere continenten
zich in ons land met speciale taken gaan
belasten. De hulp aan ons moet daar gege
ven worden waar we die hulp erg hard
nodig hebben. Die gebieden zou men moeten
selecteren".
Volgens prof. Verkuyl hebben de buitenlan
ders die onlangs in het kader van het project
„Zending in Nederland" in ons land waren
veel behartigenswaardige dingen gezegd, on
der meer over gebrek aan élan. Er is onget
wijfeld sprake van grote stagnatie, mensen
worden in hun geloofsbeleving aangevreten
door (onder meer) scepticisme en religieus
pluralisme. „We moeten telkens weer terug
naar de kern van de zaak. De kerken heb
ben een grote taak onder hen die vervreemd
zijn van het evangelie én hen die vreemd
zijn aan het evangelie".
Prof. Verkuyl behoort bepaald niet tot dege
nen die de kerk als instituut niet meer zo
belangrijk vinden. Hij vindt de zogenaamde
de-institutionaliseringstendens zelfs funest.
Wel zal naar zijn mening meer gesproken
moeten worden over nieuwe, aanvullende
kerkstructuren. „Het zoeken van structui
voor missionaire gemeenten is zeer nutt
Het probleem wordt voor de zogenaam
kritische gemeenten niet opgelost omdat
zich mijns inziens teveel afzetten tegen 1
bestaande". Een goed voorbeeld van hoe!
kan vindt prof. Verkuyl het Jeugdha\wj p
werk in de oude wijken van Rotterdam di ,g.
de gereformeerde predikant B. ter Haar. g'jn
Terugziende concludeert prof. Verkuyl i
hij in zijn leven steeds meer oog gekreg y
heeft voor de samenlevingsvragen. „0 v0
Zuid-Afrika is een eye-opener geword Jl6
Daar is onrecht in de structuren geïnv D
teerd en dan moet je als christen pai *bui,
kiezen voor de verdrukten. w
Vier elementen hebben in prof. Verkuj e
leven een wezenlijke rol gespeeld: getuij
nis, diakonaat, gemeenschap en strijd teg
het onrecht. Hij is er dankbaar voor dat gr
zijn werk in dit kader heeft kunnen do
midden in, de gemeente en midden in le b(
nationale en internationale samenlevii
.„Een wereldwijd denker en doener", •(jrac<
iemand dezer dagen over hem. onon
Zoals gezegd: een artikel over prof. Verki
moet onvolledig zijn. Heel wat zaken blev w'e
hier onaangeroerd, zoals zijn discussie in -jer
vijftiger jaren en begin zestiger jaren nn
de leiding van de ARP over Nieuw-Guin
zijn internationale zendingswerk, zijn tali t
ke boeken, zijn rol in de gereformeer
kerken, zijn werk aan de VU, zijn artx
in het kader van de ontwikkelingssanv aa
werking, en wat al niet meer.
Prof. Verkuyl, vandaag 70 jaat, staat midd s\
in de samenleving van 1978. Velen hopen d
hij zijn belangrijke werk nog lang zal ki
nen voortzetten. f L
E. J. MATHlfiJ
VATICAANSTAD (URD - Paus Paulus heeft
zaterdag regimes veroordeeld die hun burgers
godsdienstvrijheid ontzeggen terwijl zij lippen
diensten bewijzen aan de beginselen van mensen
rechten. Hij deed dit in zijn nieuwjaarstoespraak
tot de bij het Vaticaan geaccrediteerde diploma
ten.
Over rassengelijkheid zei hij dat „alle racistische
theorieën in strijd zijn met het geloof en christelij
ke liefde" en uitte de hoop dat gerechtigheid zou
heersen in Zuid-Afrika.
Hij zei ook bezorgd te zijn over de manier waarop
pas onafhankelijk geworden zwarte Afrikaanse
regeringen „geneigd waren besluiten te nemen,
gericht op personen van Europese en westelijke
afkomst, die de beginselen van algemeen stem
recht en zelfbeschikking van alle volken schen
den".
De paus zei het meest bezorgd te zijn over de
„door alle kanten veroordeelde praktijk van het
plaatsen van politieke tegenstanders in psychiatri
sche instellingen".
Militairen contra studenten
in Indonesië
Djakarta (Reuter) Oproerbestrijdlngstroepen
zijn naar Bandoeng op West-Java gestuurd in
verband met betogingen die studenten van de
universiteit er in het weekeinde hebben gehou
den.
Een aantal demonstranten had zich begeven naar
de school voor geestelijk gehandicapte kinderen
die bezocht zou worden door mevrouw Tien Soe-
harto, echtgenote van de Indonesische president
Zij zegde het bezoek later af.
ITALIË VANDAAG
ZONDER REGERING
ROME (DPA—UPD De Italiaanse regering
treedt vandaag af. De christen-democratische pre
mier Andreotti heeft verklaard naar president
Leone te gaan om deze van zijn aftreden op de
hoogte te stellen.
De communisten, socialisten en republikeinen heb
ben de premier laten weten zijn regering niet meer
te steunen, zodat het kabinet te weinig ruggegraat
heeft in het parlement.
Verwacht wordt dat Leone opnieuw Andreotti zal
vragen een regering te vormen die voldoende
steun heeft in het parlement De christen-democra
ten beschikken over te weinig zetels om het zonder
steun van de andere partijen te kunnen klaren.
AARDBEVING EN DAMBREUK
Het Japanse schiereiland Izu, ruim 120 km ten Zuidoosten van Tokio, een vakantieoord
dat bekend is om zijn warme bronnen en schitterende kusten, is zaterdag getroffen door
meer dan 100 aardschokken, waardoor ongeveer 25 mensen om het leven zijn gekomen.
Tientallen huizen en winkels zijn vernield of zwaar beschadigd en van tal van wegen
scheurde het wegdek. Gisteren brak er een dam die giftig slik uit een goudmijn tegenhield,
waardoor een rivier werd besmet.
Bernardo
Jorge Guillermo,
echtgenoot van
prinses Christina,
blijkt evenals zijn
schoonvader en zijn
zwager Claus vaar
digheid te bezitten
met de fotocamera.
Hij maakte zelf deze
foto van zijn zoon
Bernardo, die mor
gen een half jaar
oud wordt.
YAMOUSSOUKRO, (AP-Reu-
ter) De Franse president, Va-
lery Giscard d'Estaing, heeft in
Ivoorkust op een persconferen-
tie gezegd dat hij „niemand,
I maar dan ook niemand" toe zal
staan om zich te mengen in
i Frankrijks politieke leven,
i „Dat zijn onze eigen zaken,"
j aldus Giscard.
Deze opmerking, die eigenlijk
nauwelijks verband hield met
de gestelde vraag werd onmid
dellijk beschouwd als een waar
schuwing van de Franse presi
dent aan de Amerikaanse rege
ring. President Carter heeft kort
geleden in een verklaring zijn
afkeuring uitgesproken over de
mogelijkheid dat in West-Euro
pa communisten regeringsver
antwoordelijkheid zouden kun
nen gaan dragen. Deze waar
schuwing was in de eerste
plaats bedoeld voor Italië, maar
ook in Frankrijk, waar 20 pro
cent van de kiezers communis
tisch stemt, is deze verklaring
hard aangekomen.
De vroegere Amerikaanse mi
nister van buitenlandse zaken
dr. Henry Kissinger gelooft niet
dat de Verenigde Staten hun
huidige militaire macht in Euro
pa op hun huidige peil zullen
houden, als het communisme
een voet aan de grond krijgt in
Westeuropese regeringen.
Al eerder had hij in een com
mentaar op de opkomst van het
communisme in Italië en Fran
krijk, gezegd dat als de commu
nistische partij aan de regering
in die landen zou gaan mee
doen, de Noordatlantische Ver
dragsorganisatie veranderd zou
kunnen worden in een Duits-
Amerikaans bondgenootschap.
LONDEN (Reuter) Eventuele
branden in Groot-Brittannie
worden vanaf vandaag weer ge
blust door de beroepsbrand
weer van 36.000 man, na een
staking van negen weken om
een onmiddellijke loonsverho
ging van zegge en schrijve 10
procent.
De tien procent komen bij het
weekloon van 65 pond sterling.
De regering heeft daarnaast be
loofd dat het weekloon tegen
1979 verder wordt opgetrokken
tot ongeveer 100 pond per week.
In Londen werd gevreesd voor
moeilijkheden tussen de stakers
en de enkele honderden brand
weerlieden die zijn blijven sa
menwerken met de militairen
die het bluswerk hadden over
genomen.
De brandweerlieden hadden een
veel grotere onmiddellijke
loonsverhoging geëist en er zijn
er die zeggen dat zij door de
socialistische regering door ui-
thongering tot overgave zijn ge
dwongen.
De regering had laten weten dat
zij niet aan de verlangens van
de brandweerlieden kon vol
doen als zij haar inflatiebestrij-
ding niet tot een mislukking wil
de maken.
De stakende brandweerlieden
hebben sinds zij hun werk op
14 november hebben neerge
legd, elk ongeveer 800 pond
sterling aan loon gederfd, een
som die zij in 1979 pas weer
door hun nieuwe loonovereen-
komst zullen hebben terugver-
Onder de 15.000 militairen die
in de tussentijd met verouderd
materiaal branden hebben moe
ten bestrijden, zijn twee dod 'ad'
gevallen en 316 hebben verwiIet
dingen opgelopen.
De militairen hadden geen
gang gekregen tot modi
brandbestrijdingsmateriaal, rare
door de stakende brandweer 'UU1
den achter slot en grendel w 'en
opgeborgen en dat werd Iend
waakt. ®eeo
BELFAST/PARIJS (Rtr/AFP) - Noord-Ier-
land en Frankrijk zijn het afgelopen week
einde opgeschrilrt door een reeks bomaan
slagen. In de Noordierse hoofdstad werden
gisteren drie winkels en een garage vernield,
terwijl een godsdienstoefening voortijdig
moest worden beëindigd. In Frankrijk wer
den met name in Bretagne en in Parijs
bomaanslagen gepleegd. Maar de meest
spectaculaire was de aanslag op een lucht
machtbasis op Corsica, waar tien man van
het bevrijdingsfront van Corsica de wacht
posten overvielen en in twee gebouwen ex
plosieven gooiden.
(door onze correspondent Dick
Toet)
WASHINGTON - Senator
Hubert Humphrey is gestor
ven zoals hij heeft geleefd:
publiekelijk. Menigeen die de
uitgemergelde senator de laat
ste maanden heeft gevolgd,
zal zich hebben afgevraagd
welk doel er mee gediend kan
zijn een zo macabere sfeer op
te roepen als, waarin het soms
leek alsof Humphrey zijn ei
gen begrafenis bijwoonde. De
indruk bestaat dat zeer wei
nig Amerikanen er zich aan
gestoord hebben. Begrip was
er waarschijnlijk alleen al
vanwege het feit dat van geen
na-oorlogse Amerikaanse poli
ticus de integriteit zo boven
alle twijfel verheven was als
die van „the happy warrior",
een koosnaam die wellicht het
beste vertaald kan worden als
„de blijmoedige vechter."
Humphrey heeft zich in de
dertig jaar dat hij een actieve
rol speelde in de Amerikaanse
politiek gemaakt tot dé
spreekbuis van de gewone
man. Aanzienlijk meer Ameri
kanen dan die in 1968 op Ni
xon stemden, zullen thans
spijt hebben van het feit dat
hij toen met de 36ste president
van de Verenigde Staten is
geworden. Humphreys onver
droten strijd voor verbetering
van de levensomstandigheden
van de minder bedeelden heeft
hem met name in de zestiger
jaren veel vijanden opgele
verd. De laatste jaren van zijn
leven mocht Humphrey zich
echter koesteren in een onge
kend grote populariteit. Teke
nend voor Humphreys heftige
inspanningen om anderen te
helpen is het feit dat hij de
laatste maanden een nog vol
strekt experimentele kankert
herapie op zich liet toepassen.
Vooral de crisis van de derti
ger jaren had een enorme in
druk op hem gemaakt. Daar
om ook heeft Humphrey zich
op het terrein van de werk
loosheid altijd enorm inge
spannen. Onlangs he*ft presi
dent Carter een enkele jaren
geleden door Humphrey opge
stelde anti-werkloosheidswet
vrijwel ongewijzigd tot de zij
ne gemaakt.
Humphrey werd in 1945 bur
gemeester van Minneapolis. In
1948 werd hij in de senaat
gekozen. Vooral in het begin
van de zestiger jaren ontpopte
Humphrey zich als de Demo
cratische voorvechter van ge
lijke burgerrechten. Het feit
dat hij tijdens het hoogtepunt
In de grote rotonde van het Capitool, de zetel van „zijn" Senaat, hebben veel Amerikanen afscheid
genomen van Humphrey. President Carter zei in zijn lijkrede dat toen Humphrey hem kwam opzoeken
in de ovale kamer van het Witte Huis hij de indruk kreeg dat Humprey er had moeten zitten. De
oud-presidenten Ford en Nixon waren onder zijn toehoorders.
van de rassenrellen van die
tijd eens zei: „Als ik in zo'n
getto geboren was, zou ik
waarschijnlijk één van hun lei
ders zijn", maakte hem er bij
veel Amerikanen niet be min
der op.
Toch koos president Lyndon
B. Johnson hem in 1964 als
zijn „running mate". Dat was
in feite het eerste grote succes
voor Humphrey, nadat hij in
1960 bij de Democratische
voorverkiezingen voor het pre
sidentschap verrassend was
verslagen door een nieuwko
mer in de Amerikaanse poli
tiek: John F. Kennedy.
Humphrey heeft het onder de
vooral op binnenlands politiek
terrein zeer gehaaide Johnson
niet gemakkelijk gehad. Bo
vendien sleepte Johnson hem
mee in het afschuwelijke Viet-
nam-debècle. Hoewel Humph
rey „zijn" president altijd de
hand boven het hoofd gehou
den heeft en hem altijd „een
goede president" is blijven
noemen, weten intimi dat
Humphrey zich steeds sterker
tegen het Vietnam-geweld is
gaan verzetten. Humphrey
stelde zijn loyaliteit ten opzich
te van Johnson echter boven
zijn eigen opvattingen. Pas in
de slotfase van de spannende
race met Nixon in 1968, kwam
Humphrey met zijn opvattin
gen over de Vietnam-oorlog op
de proppen. Het bleek te laat.
De verloren race tegen Nixon
heeft Humphrey meer aange
grepen dan welke andere ge
beurtenis in zijn leven dan
ook, meer nog dan zijn verlo
ren race tegen de kanker, die
ook al in dat ongelukkige jaar
1968 bij hem werd ontdekt In
zijn biografie „My life and po
litics" schrijft Humphrey: „Ik
was werkelijk klaar voor het
presidentschap. We hadden
zulke goede plannen. We zou
den dingen hebben kunnen
veranderen", aldus Humphrey
in zijn boek en velen zijn, ze
ker nu, bereid hem te geloven,
waar hij zegt, dat hij in
tegenstelling tot Nixon „die
afschuwelijke oorlog op de
kortst mogelijke termijn zou
hebben beëindigd".
De bekende columnist James
Reston (New York Times> be
schreef Humphrey eens als
„een wetgevend brein, zoals
dat maar eenmaal in een gene
ratie in de Senaat voorkomt".
„Als presidenten gekozen zou
den worden door de duizend
best geïnformeerde mensen in
Washington zou Humphrey
nummer één zijn", aldus Res
ton.
