4-
iBEELDl
ISPRAAK
Documentaire over de beklimming van Annapurna
TERUGBLIK
TELEVISIE VANAVOI
VARA-TV TOONT
VEEL RESPECT VOOR
PUTTENS VERTROUWEN
OP GOD
TELEVISIE DINSDAG
RADIO VANAVOND
Koesterende warmte.
RADIO/TELEVISIE
LEIDSE COURANT
MAAND \G 19 DECEMBER 1977
Men kon niet anders dan VARA-voorzitter
André Kloos van harte bijvallen, toen hij na
het "bekijken in kleine kring van de omstre
den documentaire over Putten vaststelde, dat
de gevoelens van de Puttenaren met bijzon
der veel eerbied zijn benaderd. We zouden
het sterker willen zeggen: in deze documen
taire, die op het programma stond voor
tweede kerstdag, maar naar een latere datum
is verschoven, valt het volle licht op een te
respecteren karaktertrek in het Veluwse
volk, die direct voortkomt uit hun gelovig
heid, hun vertrouwen in de Heer, die moge
lijk de tragiek heeft vergroot.
Daar kan verschillend over gedacht worden,
maar in elk geval deed André Kloos in dit
verband een treffende uitspraak: „De VARA
heeft nog nooit zo'n christelijk programma
gemaakt en dat is de reden waarom ik het
zo graag op kerstmis had willen uitzenden".
Deze gedachte vindt steun in wat in deze
documentaire aan de orde komt. De meer dan
500 naar Duitsland afgevoerde en gestorven
mannen hadden gemiddeld in Putten tien
directe relaties, vrouwen, kinderen en andere
verwanten en vertrouwden, dit betekent dat
in dit Veluwse dorp velen in diepe rouw
gedompeld raakten. Dit leed vergeten was
teveel verlangd, maar men ontweek niet de
opdracht zich te verzoenen met zijn vijand.
Puttenaren emigreren naar Duitsland, naar de
plaatsen waar hun geliefden begraven liggen
en men verstaat en verzoent zich daar met
de Duitsers, die de ellende van de afgevoerde
Puttenaren van nabij hebben meegemaakt.
Er gebeurt nog wat anders ook in deze docu
mentaire. Er wordt zij het tamelijk in het kort
een einde gemaakt aan de geruchtenvorming
rond deze represaille van de Duitsers na een
verzetsdaad van de Nederlandse ondergrond
se.. Er gaan verhalen, dat deze verzetsdaad
niet nodig was geweest, omdat deze gepleegd
werd nadat het zuiden van Nederland al was
bevrijd en het slechts een kwestie van tijd
was of de 'geallieerden zouden ook boven de
Moerdijk de bevrijding brengen. Verzétsman
P. Dankaart geeft in deze documentaire een
zeer plausibele verklaring voor het optreden
van de ondergrondse. In de septemberdagen
na Dolle Dinsdag kreeg een Veluwse verzets
groep de opdracht verwarring te stichten
onder de terugtrekkende Duitsers door vanuit
hinderlagen op hen te schieten en zo de
paniek onder hen te vergroten. Van een derge
lijke opdracht kweet een Veluwse verzets
groep zich op 30 september 1944 door een
auto met Duitse officieren te beschieten. Hie
rop volgde de Duitse wraak. De mannen van
Putten werden uit hun huizen gehaald, in de
kerk bijeen gedreven en vervolgens afgevoerd
naar Duitse werkkampen, waar zij gedwon
gen werden tankvallen te graven.
Volkomen toevallig verbleef daar in het kamp
Ladelund, onderdeel van het kamp Neuen-
gamme, de student A. van Dantzig, die we
gens verzetswerk was opgepakt, het kamp
overleefde en na de oorlog afstudeerde en
doctoreerde als arts-psychiater. Hij vertelt hoe
hij de Puttenaren ervoer in dat Duitse kamp.
Zijn verhaal komt vrij weergegeven op het
volgende neer.
„Toen ik in Neuengamme arriveerde, stonden
daar kille SS-ers met bloedhonden bij de
ingang. Ik realiseerde me op hetzelfde mo
ment, maar ook met grote angst, dat geen van
deze mannen in uniform ook maar één mo
ment gëinteresseerd zou zijn in mijn leven en
sterven. Als verzetsman had ik verhalen over
Duitse kampen gehoord en toen ik Neuengam
me binnen werd gevoerd, wist ik één ding
zeker: je moet het verleden vergeten, op geen
enkele tegemoetkoming rekenen, hier geldt
slechts de kunst van het overleven. In zo'n
kamp is een keuken, ook een ziekenbarak en
een dokter. Maar die werkten formeel. De
kunst van het overleven bestond hierin, dat
je voor de Duitsers zo min mogelijk moest
doen en zoveel mogelijk voordelen voor je zelf
behalen, zowel bij de keuken voor eten als
bij de dokter voor medische hulp. Je stond
er uren te wachten, want niemand zag je
staan, maar je zette door, kreeg je zin en kon
weer een dag verder. De mannen uit Putten
deden dat heel anders. Die verklaarden de
situatie waarin zij verkeerden als een door
door Ton Oliemuller
Putten herdenkt jaarlijks zijn doden bij
het beeld van de Puttense weduw
vrouw, een beeld vol berusting, ge
maakt door Mari Andriessen.
God gewilde situatie. Zij konden niet de lijn
trekken bij het graven van tankvallen, maar
stonden tot hun kuiten in de modder snel en
keurig in model grachten te graven. Dit kostte
calorieën, die uit hun lichamen wegvloeiden.
Hun was verteld, dat zij recht hadden op eten.
Maar dat was een typische Duitse formaliteit.
Eten kreeg je alleen als je ervoor zorgde tijdig
bij de keuken te zijn. Zo was het ook met
medische hulp. De Puttenaren verstonden de
kunst van het overleven niet, wierpen zich op
hun werk en dachten dat de Duitsers hen bij
wijze van wederprestatie ook als mensen zou
den behandelen. Zij gingen niet voor een
akkevietje naar de dokter en lieten zich ook
niet opnemen in de ziekebarak. Zij schenen
te denken en zo deden zij ook: de over ons
gestelde overheden zullen ons wel naar de
ziekenbarak verwijzen als wij niet meer kun
nen. Het effect was, dat velen tijdens het
graafwerk stierven en aan het eind van de
dag door andere Puttenaren dood werden
meegevoerd in dezelfde kisten als waarin
's morgens het brood was meegegeven. Deze
lijdelijkheid had te maken met hun godsver
trouwen, maar het kostte wel doden".
Het is niet alleen dr. A. van Dantzig, die zich
zo uitlaat in deze documentaire. Ook anderen,
zoals bijv. ds. De Ruig, spreekt zich in deze
zin uit. En hierop valt in deze documentaire
de nadruk.
Minder aan bod komt de visie hierop van
Willem G. van Maanen, schrijver, woonachtig
in Putten, die aan de kunst van het overleven
de voorkeur geeft boven het godsvertrouwen,
zoals tot hun eigen nadeel de Puttense man
nen aan de dag hebben gelegd, althans naar
zijn wijze van zien. Deze van Maanen die in
een binnenkort te verschijnen boek schrijft
wat hij in de documentaire niet kwijt kon,
kreeg naar aanleiding van deze documentaire
een journalist op bezoek van het „Veluws
dagblad" en maakte bij die gelegenheid van
zijn hart geen moordkuil.
Hij zegt in het interview: „De kerk heeft de
mensen weerloos gemaakt. Volgens de gere
formeerde bond van de hervormde kerk is
alle gezag van God gegeven. De Puttense
dominee en de kerkeraad hebben het Duitse
gezag geaccepteerd. De dominee had zijn
kudde stevig onder de duim. Het is tegen deze
achtergrond dan ook niet verwonderlijk, dat
de Puttense mannen tijdens de razzia zich zo
gemakkelijk hebben laten oppakken en weg
voeren, en dat zij zich niet hebben verzet. Wat
gebeurde, was de wil van God. God strafte
Putten, omdat hij Putten lief heeft. Dat is me
letterlik zo verteld door één van de overleven
den. Ik heb me ook zo verbaasd over de
enorme sterfte van de Puttenaren in de kanT-
pen. Verhoudingsgewijs was hun mortaliteit
het hoogste van alle groepen mensen, die in
Duitse kampen terecht kwamen, op de joden
na. Dat is tegen de achtergrond van hun
geloof verklaarbaar. De mannen dachten, dat
ze in de hel terecht gekomen waren en hun
dominee had hun altijd verteld, dat God
hemel of hel naar zijn goeddunken voor hen
bestemd had. De mannen vonden dat ze hun
door God opgelegde straf moesten ondergaan.
Zonder enige vorm van verzet. Dus ze gingen
nooit naar de dokter en stierven aan diarrhee
en bloedvergiftiging. Als ze een schep in hun
handen geduwd kregen begonnen ze te gra
ven. Zich drukken was er niet bij. Ze dronken
vervuild water, omdat ze zich niet konden
voorstellen, dat een door God gegeven natuur
element niet rein zou zijn. En ze klitten bij
elkaar. Ze hielden elkaar vast, voedden elkaar
met heimwee en als dan mensen door sterfte
uit de groep wegvielen, dan bleven de anderen
ontredderd achter. Al deze dingen hebben
geleid tot een enorme sterfte onder de Putte
naren. En dat terwijl de mannen uit Putten
een tienmaal betere lichamelijke conditie had
den dan ongeacht welke andere gevangenen
in dezelfde kampen. Als je je dat realiseert,
dan denk je toch: had de kerk de mensen
niet moeten wapenen, had de kerk deze men
sen niet bjj moeten brengen dat verzet moge
lijk was, dat je je met bij alles hoeft neer
te leggen. Er is na de oorlog niets veranderd.
Waar je ook op de Veluwe komt, vandaag kan
weer precies hetzelfde gebeuren als toen".
Over deze uitspraken zijn de Puttenaren, die
het leed niet hebben verwerkt, maar in stilte
met zich dragen, zeer in woede ontstoken. En
zij vreesden, dat deze uitspraken ook in deze
documentaire terecht zouden komen. Men
moet na het zien van deze documentaire de
makers toegeven, dat zij de misschien wel
oprechte, maar toch schokkende verontwaar
diging van Willem G. van Maanen, niet tot
uitgangspunt van hun werkstuk hebben ge
maakt, ook al konden zij er niet omheen ook
dit aspect jjiimte te gunnen.
De Puttenaren hadden zich daarvan persoon
lijk kunnen overtuigen na de uitnodiging van
de VARA om in Hilversum deze documentaire
vooraf te komen bekijken. Zij maakten van
deze uitnodiging geen gebruik, omdat er op
hetzelfde moment een speciale raadszitting
werd gehouden, waarin ongezien werd vastge
steld, dat deze VAR A-documentaire kwetsend
is. Er werd een motie aangenomen, waarin
de Commissaris van de Koningin in Gelder
land werd gevraagd bij de VARA te bewerk
stelligen, dat deze uitzending niet zal door
gaan. En zo kwam de ex-Wassehaarse liberaal
mr Molly Geertsema als Commissaris te
staan tegenover de ex-vakbondsbestuurder
André Kloos, die oprecht kan stellen, dat nog
nooit in een VARA-programma zoveel aan
dacht is gegeven aan een godsdienstig motief.
En dat mag toch een verademing heten na
Sonja's vloekshow, waarvoor de VARA intus
sen excuses heeft aangeboden.
Omdat de VARA in deze documentaire met
veel zorg de godsdienstige gevoelens van de
Puttenaren heeft geregistreerd en gerespec
teerd, mag de VARA verwachten, dat men in
Putten er begrip voor toont, dat terwille van
de waarheid rond de tragiek van deze Veluw
se gemeenschap bepaalde aspecten niet onbe
sproken konden blijven.
André Kloos: „Wij zullen deze documentaire
zeker uitzenden, helaas niet op kerstmis, hoe
wel dit toch ook een feest van verzoening is.
Die verzoening vind je in deze documentaire
terug, omdat de Puttenaren nog steeds bezig
zijn hun vijanden te vergeven. Alleen omdat
in de sfeer van kerstmis deze uitzending oude
wonden zou kunnen openrijten, zal ik op een
andere dag uitzenden".
Wij voelden ons daarnaast ook sterk aange
sproken door het verhaal van een Duitse
vrouw, die de ellende van de Puttense man
nen van nabij heeft gezien en die later Putten
se nabestaanden ontving, die haar vroegen te
vertellen over het lot van hun mannen en
zonen. Zij zegt dat haar met broers in het
leger en de Hitlerjugend was verteld, dat
Duitsers alleen maar goede dingen deden. Het
was voor haar een schrik te zien hoe SS-ers
gevangenen, onder wie Puttenaren, behandel
den. Zij heeft niet meer durven kijken. En
zij heeft de Puttense vrouwen ook nooit willen
vertellen aan welk ellendig lot hun geliefden
waren overgeleverd. De mannen en de jón
gens overleefden het niet. Zijn dood. En dan
kun je dat maar beter niet weten.
Op 13 oktober 1977 slaagde ir.
Mathieu van Ryswick er als
eerste Nederlander in de top
van de Annapurna in het Hima-
laja-gebergte te bereiken. Voor
deze grootscheepse expeditie
vertrok een elf man sterke Ne
derlandse equipe naar het verre
Nepal. De Koninklijke Neder
landse Alpen Vereniging vierde
dit jaar haar 75-jarig bestaan
en vond dat er iets opzienba
rends moest gebeuren. Daarom
werd de berg beklommen. De
journalist Henk Hovinga was
een van de expeditieleden en
legde de hele beklimming op
film vast, die vanavond door de
AVRO wordt uitgezonden.
Ned. 1 20.30 uur.
Tekst en muziek
Ter gelegenheid van het 40-jarig
bestaan van de Nederlandse
Vereniging van woord- en toon
dichters heeft de AVRO een
programma gemaakt dat in de
RAI in Amsterdam werd opge
nomen en dat gepresenteerd
wordt door Willem Duys. Als
het eerste programma een suc
ces blijkt, zal het tweede deel in
het nieuwe jaar op het scherm
getoond worden. Alle artiesten
die optreden hebben vrijwillig
hun medewerking verleend. Het mer, die, „Sterren stralen over-
Metropole orkest staat dit keer al" zingt, John Woodhouse, Rita
onder leiding avan Haary van Hovink, Eddy Christiani en Len-
Hoof. Aan het eerste program- ny Kuhr.
ma werken o.a. mee Ben Kra- Ned. 1, 21.50 uur
Kris Pusaka
Het lijkt wel alsof de Kris nog
steeds de dromen van Beri' bein-
vloedt. Als hij 's nachts ligt te
slapen, droomt hij over een man
in een klassiek Javaans kos
tuum. Plotseling valt de man
neer. Zijn kleren zitten onder,
het bloed en iets verder ligt de
Kris. Als Ben bezoek krijgt van
een Javaanse heer, begrijpt hij
dat de Kris aan die heer toebe
hoort.
Ned. II, 19.25 uur.
Wrekers
wijze legt hij zijn hand op een
oude auto. Steed, Gambit en
Purdey zijn daar achter geko
men en willen de vingerafdruk
ken laten onderzoeken voor
eventuele indentificatie van de
ze mysterieuze man.
Ned. II, 20.25 uur.
Briefkaart
Bob Bouma laat in het pro
gramma „Voor, een briefkaart
op de eerste rang" weer een
aantal filmfragmenten zien
zoals „Annie Holl" een tragi-ko-
mische film onder regie van
Woody Allen en „The last Re
make of Beau Geste" die gere
gisseerd werd door Marty Feld-
man, die tevens een hoofdrol
speelt in deze film. Als speciale
gast ontvangt hij Guus Hermus
Ned. II, 21.15 uur.
Guus Hermus in „Voor een
briefkaart op de eerste
rang"
De Himalaja-expeditie bier teruggekeerd op Schiphol na de succesvolle beklimming van de Annapuran.
NEDERLAND 1
NOS
Fabeltjeskrant
Journaal
AVRO
Heroine, hemel in de hel
Sport panorama
Rood-wit-blauw op 8091 meter,
documentaire
Gitaar spelenderwijs (2)
NOS
Journaal
AVRO
Tekst en muziek v
Symbiose
NOS
Journaal
NEDERLAND 2
18.45 Staatsloterij (664, trekking 2)
18.55 Journaal
KRO
19.05 Wickie, de Viking, aft. 58
19.25 De Kris Pusaka. TV-serie, afl. 8
NOS
20.25 Terugkeer van de Wrekers, TV-
21.15 Voor een briefkaart op de eer
ste rang, filmquiz
22.05 Brandpunt
KRO/RKK
22.45 Plaatsen van hoop
23.10 Verwachting, all. 3
NOS
23.15 Journaal
DUITSLAND I
WDR. 18 Nieuws uit Noordrijnland-
Westfalen. 18.05 Koorzang. 18.10'Frau-
lein Debus. 19.15 Hier und Heute.
19.45 Spiel urn 4tel vor (Mr. Knicker
bocker).
20.00 Journaal
20.15 Report
21 00 Music on Top
'21 45 ..und dann kommt die Moral
Gesprek tussen Werner Koch en de
auteur Heinrich Boll.
22.30 Journaal
DUITSLAND 2
1820 KO-OK Duel in welbespraaktheid
tussen arisen en cabaretiers. 19 Jour
naal. 19.30 Wie würden Sie entschei
den?. rechtszaken beoordeeld door
burgers.
20.15 Praxis, gezondheidsmaj
21 00 Journaal
21 15 Wilderer
„Furtivos", Spaanse speelfilnJ
van José Luis Borau. op het r
van San Sebastian bekroond f
Grand Prix, over eer
moeder en haar zoon.
22.35 Ein Musikant aus Wien
TV-portret van Willy Boskovs
gent van de Wiener Philharmoni»
23 35 Journaal
DUITSLAND 3
18 Sesamstrasse. 18.30 Roclj
Festival (Wishbone Ash) 19 Ihj
mat. unsere Heimat (Italië). 19.11
TV-serie. afl. 2.
20.00 Journaal
20.15 Bar Mitzvah Boy. TV-film
21.30 Jerusalemer Journal j
22.15 The Academy of St. Ma
the-Fields, Mozart-concert
23 15 Jazz zur Nacht
24 00 Journaal
BELGIË
NEDERLANDS 1
18 Bereboot. 18.05 Klein, klein I
tje. 18.20 De kinderen van appar
47A, TV-serie. 18.45 La Linea,
film. 18.50 IJsland, docume
19.15 Sporttribune. 19.45 Journal
20.15 Rad der fortuin
21.00 Grote lui, kleine lieden, T\
21.50 Wikken en wegen, voor d
sument
22.30 Journaal, Wetstraat
BELGIË FRANS 1
naai.
19.50 Edison, the Man
Amerikaanse speeltllm i,
van Clarence Brown met
eer Tracy in de titelrol v
grote uitvinder.
21 35 Filmdiscussie
23.00 Journaal
BELGIË FRANS 2
18 45 Sans faute. taalles 19.50 Th
se el Casimir, TV-serie. 20.10 T<
Waals toneelstuk.
DUITSLAND 1
10 Journaal. 10.05 Die Drehscheibe.
10 25 Die Eltern. TV-film. 12 05 Report.
12.50 Presseschau. 13 Journaal. 16.15
Journaal. 16.20 Was Blinden sehen,
documentaire. 17.05 Kinder-Verkehrs-
Club 17 10 Filmbriefe. 17.55 Journaal.
DUITSLAND 2
16.30 Mosaïk 17 Journaal. 17.10 Hong
kong und Fidschi. Reise zu den
gessenen. documentaire. 17.40
Drehschiebe.
DUITSLAND 3
8.05 Schooltelevisie. 9.30 SesamtxL
se 10.50 Schooltelevisie. 16 Yaol
derserie. afl. 3. 16.30 Swahili. da
17 Skilanglauf 17.30 Schasch amf
ten, schaaktoernooi.
HILVERSUM I
P.P.: 18.19 Uitz. CPN, 18.30 Nws. 18.41
(S) Wij hebben een woord voor de
wereld. Gewijde muz. 19.00 (S) Ronduit.
Jongerenprogr. 19.40 (S) De Bijbel
open. 20.00 (S) Ga er eens voor zitten.
20.55 (S) Tenslotte. NOS. 21.05 (S)
Hobbyscoop. 21.30 Voor blinden en
slechtzienden. 21.40 Nordring Radio
Prize 1977 22.25 BOND ZONDER
NAAM 22.30 Nws 22.40 Boerenbont.
VOO: 22.55 (S) Informatieshow met ak-
tualiteiten 23.55-24.00 Nws.
HILVERSUM II
18.00 Nws. 18711 Hier en nu. 18.40 (S)
Muziek in vrije tijd. 19.30 onderwijzen
kunst of kunde? 19.50 (S) Psalm van
de week 20.00 Nws. 20.05 (S) Werken
van Mozart. 21.10 (S) Lied-oeuvre van
Anton Webern. 21.35 (S) Literama.J
mek over boeken, schriivers en
22.26 Geleide liefde, spel van Sn
van Praag. NOS. 23.00 (S) Met h
op morgen: 23.05 Akt. overz. Rai
23.10 De krant van morgen; 23.2'
Haag Vandaag en om 23.52 Even
adem komen, voga. 23.55-24.00 Nws[
HILVERSUM III
NOS: 18.03 De vacaturebank. 18 11
NOS-maal. AVRO. 19.02 (S) Het Steej
Tijdperk 20 02 Radiojournaal. 20.0f
Superclean Dreamrnachine. 21 02l
De Negen-uur-jazz show. 22 02 Ra|
journaal 22 05 (S) Pim Jacobs' Plall
cala. 23.02 (S) Candlelightshow (f
0.05 Radiojournaal). VARA: 1.02 (9
ve-pop. 2.02 (P) (S) Peter Holland f
7.00 (S) Truck.
HILVERSUM I
AVRO: 7.00 Nws. 7.02 (S) AVRO-klok.
(7 30 Nws 7 41 Radiojourn8.30 Nws.
8 36 Gym voor de huisvrouw. 8 45 De
Groenteman 8 50 Morgenwijding. 9.00
(S) Weense dansen uit de Biedermeier
tijd. NOS. 9.45 (S) Franse barokmuziek.
10.00 Radio Lawaaipapegaai. 10.10 (S)
Arbeidsvitaminen (10.30 Nws. 10.33 Ra
diojourn.). 11.30 (S) Rondom twaalf
Een uur allerlei voor iedereen. 12.26
Mededelingen voor land- en tuinbouw.
12.30 Nws. 12 41 Radioiourn. 12.55 Eu
ropa van morgen. 13.10 (S) Orgelmu
ziek. 13 25 Beursplein 5. 13 30 'n Mid
dagje AVRO. Gevar. progr (15.30 Nws.
15 33 Radiojourn 17.00 Voor ons ge
maakt (door ons gekraakt...) Kinderpro-
gr. OVERH. VOORL.: 17.20 Drempel
vrees, een boek over Curacao. NOS:
17 30 Nws. AVRO' 17.32 Radiojourn.
17.50 (S) De AVRO diligence. Een pro-
qr. voor beiaarden.
HILVERSUM II
KRO: 7.00 Nws. 7.11 Ochtendgym. 7.20
Het levende woord. 7.25 Badinerie:
klass. muziek. 7.54 Overweging. 8.00
Nws 8.11 Echo. 8.30 Aubade: klass.
muziek. 9.00 De letter M (1) 9.30
Scheepspraat. 9 35 Waterst 9 40 De
Letter M (2) 10.30 Ik sta hier niet voor
de banken te praten, schoolradio. 11.30
Ouder worden we allemaal: bejaarden
programma 11.59 Bericht Solidaridi
12.00 In de Boerderij: licht progr 12
OVERH VOORL.. Uitz. voor de lan
bouw 13.00 Nws 13.11 Echo. 13
Voor de verandering, progr rond
zinskatechese. 14 00 Lange ving
schoolradio. 15.00 In de wachtkam
16.00 Nws 16 03 Fons Disch. NO
1700 Het Eurolight. 1740 Tambu:
form en verzoekpl. voor Antillianen
Nederland. 17.55 Med.
HILVERSUM III
VARA: (Van 7.00-8.00 (S) Acutal
Dingen van de dag). 7.02 (S) Gesod
meurders. 9.03 (S) Pep op drie 11.1
(S) Drie draait op verzoek aan mense
uit de sportwereld. 12 03 (S) VARA
zoekplaatje. 14 03 (S) Spitsbeeld. 161
(S) LP Top 20 en de Tip LP. 17.03
Alfred Laqarde
HILVERSUM IV
TROS: 7.00 Nws. 7.02 (S) Caprice*
9 00 Nws. 9.02 (S) Als reizigers onde
weg. 9.30 (S) Van Heinde en ver
10.00 (S) Opus tien tot twaalf. 12.00
Intermezzo. 13.00 (S) De meeste
kochte klass. tien. 13.30 (S) Koren-Koi]
sen: Engelse Kerstliederen. 14.00 Nw
14.02 (S) Om het boek. 14.30 (S) Guil
riteiten 15.00 (S) Belcantorium: zan$
stukken van Franse componisten.
Het derde deel van de documen
taireserie over de Bondsrepu
bliek Duitsland, die de VPRO
gisteravond vertoonde was geti
teld Jaren later". Zij begon
met een krassende opname van
het laatste Duitse legerbericht
dat in mei 1945 over de radio
werd uitgezonden en ze werd
besloten met een integrale uit
voering van het „Deutschland
über alles". Er was dus sprake
van „een bezoek aan het West-
duitse leger" van nu. Toch kon
men geenszins spreken van een
negatieve stemmingmakerij, die
nog al eens en zeker niet ten
onrechte wil optreden als het
gaat over „Das Militar".
Cherry Duyns had van zijn ha
chelijke visite een voortreffelij
ke, inzicht verschaffende repor
tage gemaakt, gebaseerd op vele
gesprekken die hij had met bij
voorbeeld General-Leutnant
Von Ilsemann, maar ook met de
eenvoudige Duitse recruut. Dat
het toch een beetje angstaanja
gende reportage werd lag beslist
aan de aard van het onderwerp
en zeker niet aan de al of niet
rancuneuze opvattingen van
Duyns. Die overigens weer eens
bewees te beschikken over een
wonderlijk, zeer doeltreffende
en dus inderdaad onthullende
interview-techniek.
Wij kwamen dus onder meer te
weten, dat „de gestrekte pas van
weleer met meer is". Maar de
meest verpletterende verklaring
kwam van de man, die nog on
der Hitler in Rusland had ge
vochten en die nu vond, dat „er
te veel menselijkheid bij was
gekomen", bij zijn Duitse leger.
Zelden is, dunkt mij, een militai-
ristisch verleden en laten wij
het daar dan maar op houden
zo kernachtig onder woorden
gebracht.
Het enige vermeldenswaardige
van de zaterdagavond was, dat
Aad van den Heuvel in zijn
„Alles is anders-show" weer een
poging deed de betrekkelijkheid
aan te tonen van wat „nieuws"
genoemd mag worden en ook
van de manier waarop het nog en de vervolgingen in Chili,
al eens „gebracht" wordt. Aan waar toevalligerwijze ook
de orde kwam onder meer het „AVRO's Televizier-Magazine'
liedje van Jacques Brei, dat als op het andere Nederland aan
een belediging zou kunnen wor- dacht aan besteedde,
den opgevat voor Vlamingen
van wie sommigen het bij nader
inzien toch niet bleken te doen
U weet zelf het beste
wanneer u behoefte hebt aan
de rode koesterende warmte
van de Philips Infraphil.
Waar warmte helpt.
helpt Philips Infraphil beter.
PHILIPS
