I en Bianca tijdens nun nachtelijk avontuur in de dierentuin.
Bernard en Bianca,
twee muisjes, naza
ten van de befaamde
Mickey Mouse al ont
breekt iedere gelijke
nis, die een ontvoerd
weesmeisje uit de
klauwen van een
kwaadaardig vrouw
mens weten te red
den, zijn de helden
van de nieuwste ge
tekende hoofdfilm
uit de Walt Disney-
studio, die met kerst
mis in de Nederland
se bioscopen wordt
vertoond.
Het is alweer vier
jaar geleden dat de
veteranen van Walt
Disney, aangevuld
met jong talent, de
Engelse vrijbuiter
Robin Hood over het
witte doek lieten dar
telen en terwijl in de
studio met man en
macht werd gewerkt
aan dit nieuwe pro
duct „De reddertjes"
liet men in de vakan
ties oude successen als „Alice
in wonderland", „1001 Dalma-
tiërs", „Merlijn de tovenaar"
en natuurlijk niet te vergeten
„Sneeuwwitje en de zeven
dwergen" nog eens de ronde
doen in de theaters.
„De reddertjes" is de
De gemene mevrouw Medusa met haar Moerasmobiel.
wachten en de geïnvesteerde 7
1/2 miljoen dollar dubbel en
dwars waard.
Sedert Wolfgang Reitherman
na de dood van „oom Walt" de
tekenfilm-afdeling van de Stu
dio's overnam gedurende de
voorbereidingen van „Jungle
kende hoofdfilm van de Dis-book" is er wel iets in de stijl
neystudio's en de vier jaar van de animatie veranderd
De krokodil Nero of is hef Brutus tracht de reddertjes uit de orgelpijp te De moerasbewoners kijken ontsteld toe hoe Nero en Brutus de arme Penny
blazen, waar zij zich verstopt hebben. en haar teddybeer weer naar Medusa's schuilplaats terugbrengen
Over lezen gesproken, dat
hoeft bij de film „De redder-
tjes" niet. Werden .Jungle ff
boek",„De aristocats" en „Ro-
bin Hood" in ons land nog in
de oorspronkelijke Engelse jy
versie vertoond met Neder- y j
iandse ondertitels, dit keer is j
men weer tot nasynchronise- V .vijf r)
ren overgegaan. r
Fijn voor de kleintjes die nu EB&S ^Élllli- -
ook kunnen verstaan wat er /aBMr Y f
gezegd en gezonden wordt,
maar voor vele ouderen toch
wel een teleurstelling, want
met alle respect voor het werk
van Cinecentrum, de dialoo-
gopname, mixage en montage,
gaat soms toch veel van de
f. perfecte coördinatie van tekst
en mimiek-animatie verloren.
Dat kan ook niet anders, want
toen Wolfgang Reitherman het
roer overnam, werd meteen de
knoop over de eeuwige vraag
„Eerst de tekst opnemen en
dan pas tekenen, of omge
keerd" in het voordeel van de
eerste methode doorgehakt.
Men zoch eerst de ideale stem-
men bij de ontworpen figuur
tjes en zette vervolgens de te
kenaars aan het werk om er
met de geluidsband er naast
gezichten bij te trekken.
We zagen destijds op het film
festival in Berlijn een zeer
knappe Duitse na-synchronisa
tie van „Jungle book", maar
de rillingen liepen over onze
rug bij het „I wanna be like
you" van apenkoning Louie,
oorspronkelijk gezongen door
Louis Prima.
Disney's geluidsband is niet te
verbeteren en het moet dan
ook een ondankbare taak voor
iedere acteur zijn zo'n teken
film in te spreken.
Enfin, Aart Staartjes, die nu
wel de bijnaam Muizestaartjes
zal krijgen, Annet Nieuwen-
De albatros Orville, in de Nederlandse versie Overmoed
geheten, die 'n lijnvlucht met het Duivelsmoeras onder
houdt.
de figuurtjes zijn spitser en
hoekiger en niet meer uit een
aantal cirkeltjes opgebouwd
en is het spelen met kleur en
achtergronden wat gewaagder
geworden.
Dat is vooral duidelijk tijdens
de vlucht met de dwaze alba
tros Orville in de Neder
landse versie Overmoed gehe
ten en in het .muizenper
spectief', wanneer de makers
de wereld vanuit de gezichts
hoek van de muisjes willen
tonen.
„De reddertjes" is geïnspi
reerd op twee boeken van
Margery Sharp „Drie hoeraat
jes voor de muizen" en „Me
juffrouw Bianca" in 1960 ook
in het Nederlands verschenen
bij De Arbeiderspers. In de
versie van de Disney-studio's
begint het verhaal als drie
muize-verkenners van de In
ternationale Reddingshulp
Vereniging een fles opvissen
uit de haven van New York
met daarin een noodkreet van
het ontvoerde weesmeisje Pen
ny er in.
Onmiddellijk wordt een red
dingsactie op touw gezet. Het
kordate muisje Bianca meldt
zich meteen als vrijwilligster
en sleept de wat bange con
ciërge Bernard als partner
mee in het avontuur, dat via
de lommerd-boetiek van de in
tens gemene Madame Medusa
naar haar schuilplaats midden
in het moeras leidt, waar twee
slaperige krokodillen Nero en
Brutus de wacht houden.
Medusa wil de kleine Penny
gebruiken om een kostbare
diamant, het Duivelsoog, te be
machtigen die verborgen ligt
in een griezelige grot, die al
leen via een nauwe spleet bij
laag water te bereiken is.
Hoe de muizen er in slagen om
Penny te bevrijden mèt de dia
mant verstopt in haar teddy
beer, moet u zelf maar gaan
zien. Dat is veel en veel leuker
dan het te lezen van papier.
huijzen, Arnold Gelderman,
Trudy Libosan, Ger Smit, Jo-
han te Slaa erg goed als de
oude kater Tobber en Fon-
cesca Haverlag hebben het ge
probeerd. De kindertjes zullen
er blij mee zijn, maar het zou
een goede gedachte blijven om
bijvoorbeeld in de laatste
avondvoorstelling de oor
spronkelijke Engels gesproken
versie te vertonen voor de lief
hebbers.
Maar ook al gebeurt dat niet
en moet je de Nederlandse
„vertaling" maar voor lief ne
men, dan nog is er voor de
ouderen veel te genieten. „De
reddertjes" brengt namelijk
naast de twee ondernemende
muizen weer een keur van ver
rukkelijke bijfiguren op het
doek. De albatros, die onder
de tonen van de „battle-hymn"
van de Amerikaanse lucht
macht met waggelende schre
den van start gaat. hebben wij
reeds genoemd. gemene
mevrouw Medusa met de stem
van Annet Nieuwenhuijzen,
die het karakter uitstekend
aanvoelt, doet denken aan dat
slechte vrouwmens Cruella de
Ville in „10001 Dalmatiërs" en
dan zijn er nog een libelle met
ademhalingsmoeilijkheden.
De redertjes Bianca en Bernard met de als buitenboordmotor fungerende libelle
Helibel.
die voor buiten boordmo ter
fungeert, een prachtige oude
wijze kater met een werkelijk
vertederend scènetje als hij de
kleine Penny tracht te troosten
en een paar koddige moeras
dieren met een boerenaccent
Men moet ook bewondering
hebben voor de wijze waarop
scenarioschrijvers en ontwer
pers met humor van de boven
ste plank het verhaal over de
„enge" gedeelten heenhelpen,
zodat de allerkleinsten geen
nachtmerries zullen krijgen
van de toch wel realistische
vleermuizen-scène en de ske
letten in de piratengrot.
Daar draagt ook de figuur van
de kleine Penny toe bij, een
dapper meisje en geen doetje,
wat ze laat zich niet door Me
dusa en het hulpje meneer
Soeps in een hoekje drukken.
Het fabeltje, dat tekenfilms al
leen maar voor kinderen zijn
moet nu maar eens de wereld
uit. ,De reddertjes" is een per
fect voorbeeld van een „film
voor jong en oud", waar ook
ouderen onbedaarlijk om kun
nen lachen.
Gelukkig heeft men bij de na-
synchronisatie in het Neder
lands met deze laatste groep
rekening gehouden en een
paar extra dialooggrappen in
gevoegd. zoals de microfoon-
stem op het vliegveld, die
vraagt of meneer Glastra van
Loon zich bij de balie wilde
meldea
Mocht u met de kerstdagen
nog geen plannen hebben, dan
kunnen we u een bezoek aan
„De reddertjes" warm aanbe
velen. Heeft u ze wel, dan is
er nog geen man overboord,
want wij voorspellen de mui
zen Bernard en Bianca een
heel lang bioscoopleven.
OTTOMILO
Kerst -
attractie
op
tekenfilm
gebied
Kerst
spel
in
alken -
urgse
grot
gebracht. Zo'n vijf tot zes miljoen gul
den zijn met dit project gemoeid. Bij de
inrichtingswerkzaamheden stuitte men
echter op onvoorziene moeilijkheden,
waardoor scheuren in het plafond optra
den. Want het inrichten van de grot tot
schuilkelder, die mensen moet bescher
men tegen een nucleaire ramp, is niet
niks. Er moet een toiletbatterij van 200
stuks worden aangelegd. Verder is een
ingewikkeld zuurstofwisseling-systeem
nodig, want men wil het onderaardse
verblijf een capaciteit van 10.000 perso
nen geven. Tegenstanders van het pro
ject vulden dat met dit plan het oor
spronkelijk karakter van de grot op
onherstelbare wijze wordt aangetast
Kortom: niet iedereen in Valkenburg en
daar buiten is gelukkig met de bestem
ming atoomschuilkelder, die elders veel
al gezocht wordt in ondergrondse par
keergarages.
De Zuidlimburgerse grotten niet één
is natuurlijk van oorsprong hebben
in wat genoemd wordt „bange tijden"
altijd de mensen een onderkomen ver
schaft. Door de eeuwen heen zijn de
grotcomplexen als schuilplaats opge
zocht. De agrarische bevolking nam zijn
hele hebben en houden mee de grot in
als er oorlog dreigde. Daar troffen zij
vaak korte doodlopende gangen aan,
waarvan ze zo goed en zo kwaad het
ging vertrekken maakten, terwijl het vee
even verderop werd gestald. Bij het licht
van olielampen probeerde men het leven
zoveel mogelijk doorgang te doen vin
den. Achtervolgers werden afgeschrikt
door de Egyptische duisternis, die in de
grotten heerst en de onbekendheid met
het gangenstelsel. Want verdwalen in
een Zuidlimburgse grot is geen sinecure.
De alom heersende duisternis doet alle
oriëntering vervloeien en de enige moge
lijkheid de weg terug te vinden is door
kruipend langs de wanden terug te
gaan. Maar soms lukt dat niet. In 1925
werd in de Schenk-groeve bij Meerssen
een zwerver dood aangetroffen. 'De man
De opvoering van het kerstspel
in de Gemeentegrot van Valken
burg is:
O maandag 26 december (Twee
de Kerstdag) om 14.30 en 16.00
uur
dinsdag 27 december om
19.30 en 20.30 uur.
De toegangsprijs bedraagt voor
volwassenen 3,- en voor kin
deren 2,-
had eveneens getracht kruipend de weg
terug te vinden in het donker. Maar hij
was daarbij voortdurend om dezelfde
pilaar heen gekropen en had niet in de
gaten gehad dat hij bij de honderden
meters die hij op deze manier aflegde,
toch op min of meer dezelfde plaats
bleef...
In 1936 en 1947 raakten ook enkele
mensen zoek in het grottencomplex van
Valkenburg, maar ze werden levend en
wel terug gevonden. Deze ervaringen
hebben er toe geleid dat alle zijgangen
in de grotten, die voor het publiek (on
der geleide van gidsen) toegankelijk zijn,
onberispelijk worden aangeharkt Vóór
de deur 's avonds op slot gaat, worden
die zijgangen op voetstappen gecontro
leerd om te kijken of er ook een van
de bezoekers is achtergebleven bij de
groep en daarbij het spoor bijster is
geraakt
De grotten hebben niet alleen mensen
als toevluchtsoord gediend, in de Twee
de Wereldoorlog waren in de Cannen-
berg-grot de kunstschatten van het
Rijksmuseum te Amsterdam opgebor
gen. In die tijd vonden ook onderduikers
er een plaats, hoewel ook de Duitsers
zelf aan het eind van^de oorlog de
grotten ontdekten als tegen bommen
beveiligde fabriekshallen. Aan de ande
re kant geloven de Valkenburgers dat
de Duitsers, die deze bestemming van
de grot opperden, dit vooral deden uit
vrees anders naar het front te worden
gestuurd. Voor Valkenburg zijn de grot
ten er zijn twee toegankelijk, de
Gemeentegrot en de Fluwelengrot
puur een toeristisch attractiepunt ge
worden, waar jaarlijks zo'n 150.000 men
sen in rondkijken. Ze worden dan ge
troffen door de kunstversieringen, die er
in de loop der jaren in zijn aangebracht
Vaak zijn het tekeningen, maar soms
ook reliefvoorstellingen, zoals die van
een vroegere hoefsmid, die wekenlang
betitelde aan de uitbeelding van twee
pre-historische reuzen-hagedissen. Hij
kreeg er destijds 25 gulden voor van het
gemeentebestuur. Soms ook herbergen
de wanden de laatste levenstekenen van
soldaten. In de wanden staan veel hand
tekeningen gekrast van Amerikaanse
militairen, die later zouden sneuvelen
Ook die van geallieerde piloten staan er.
die via bijvoorbeeld de Cannenbergh-
grot België in werden gesmokkeld en
later via Portugal naar Engeland vlucht
ten.
Het is een vreemde wereld daar zo'n 70
meter onder de grond. Je schaduw
groeit er uit tot in het immense. Aan
de wanden kleeft nog de lucht van de
oliepitjes, bij het licht waarvan de vroe
gere „blokbrekers" werkten. Rond de
eeuwwisseling toen een werkweek nog
zes dagen en elke werkdag nog twaalf
uur telde, verdiende zo'n man 3 gulden
en 45 cent in de week. En nog bestond
een wethouder van de Valkcnburgse
gemeenteraad het te zeggen dat „het
toch maar veel geld was voor iemand,
die het toch alleen maar zou verzui
pen.
Tegen dit décor wordt anno 1977 weer
een kerstspel opgevoerd. Het is de licht
gevende Boodschap uit een donkere,
onderaardse weceld.
Klaas Goinga
Terwijl in het ene gedeelte van de
Valkenburgse gemeentegrot hard ge
werkt wordt dit in te richten als atoom-
schuilkelder, worden in een ander, het
oudste deel, voorbereidingen getroffen
tot de opvoering van een kerstspel.
Enkele tientallen toneelamateurs zullen
in een omgeving waar sinds het begin
van de christelijke jaartelling de Romei
nen de blokken mergel uit de wanden
hakten, aan de hand van teksten uit hei
Mattheus- en Lucasevangelie de bood
schap van kerst gestalte geven.
Het is een ingetogen spel dat op 26 en
27 december enkele tientallen meters
onder de Valkenburgse grond tot leven
zal worden gebracht. Passend in de
rooms-katholieke geloofstraditie van
Zuid-Limburg, maar ook gewaardeerd
door vele niet-katholieken. Behalve to
neelspelers zullen ook een balletgroep
en een zangkoor trachten het kerstevan
gelie vorm te geven. Vorm geven in een
natuurlijk theater voorzover men van
„natuurlijk" kan spreken als het gaat
om een door duizenden anonieme men
senhanden uitgehouwen groeve. Eerst
waren het de Romeinse „blokbrekers",
die bij het licht van een walmend olie
lampje de grote stukken mergel loshak
ten. Later waren het de Zuidhmburgers
zelf, die een boterham verdienden in de
mergelgroeven. Zo'n losgehakt mergel-
blok mat 53 x 53 x 83 cm. een maat,
die door de eeuwen heen weinig wijzi
ging heeft ondergaan. Op 26 en 27 de
cember zullen honderden kaarsen de
gang naar het „podium" verlichten.
Overigens is het gedeelte van de ge
meentegrot, dat thans bekend is als „het
Romeins gedeelte" maar een fractie van
het oorspronkelijke zalen- en gangen
stelsel, dat gedurende zo'n vierhonderd
jaar op instigatie van de Romeinse be
zetters werd uitgehakt. In 1632 liet de
prinselijke stedendwinger Frederik Hen
drik 60 karren met buskruit, die in de
grot waren gereden, ontploffen om te
voorkomen dat^fee in handen van zijn
vijanden kwamen. De gevolgen van deze
explosie waren even desastreus als rui-
Als een kaartenhuis stortte viervijfde
van het Romeinse gangenstelsel in el
kaar. Toen de Valkenburgers de balans
opmaakten, zagen ze dat op achttien
plaatsen de grot ingestort was, hetgeen
neerkomt op een oppervlakte van zo'n
acht tot negen hectare. Slechts een klein
deel bleef gevrijwaard. En op die plaats
zal dan voor de zesde keer het kerstspel
worden opgevoerd.
Het is niet alleen het kerstspel, dat de
Valkenburgse grot in het nieuws heeft
gebracht Ook het feit dat de grot. die
een gangenstelsel van in totaal zo'n 70
km. kent op dit ogenblik getransfor
meerd wordt tot een atoomschuilkelder
heeft veel pennen en tongen in beweging
Talrijke kunstwerken zijn in de wanden van de Valkenburgse Gemeente-
grot uitgehouwen. Hier een voorstelling van Maria boodschap, van de
overledffi beeldhouwster Eva Mendlik.
