6*
KERSTMAN
Eén van de oudste tradities van
„onze" televisie (in dit geval: van
de NOS) is de uitzending in
Eurovisie-verband van „Billy
Smart's Christmas Circus": een
door de Engelse BBC vervaardigd
programma dat telkenjare op Eer
ste of Tweede Kerstdag via „Ne-
derland-Eén" aan het hooggeëerd
publiek te kijk wordt aangeboden.
De NOS is de tel al kwijt geraakt:
„Uit onze oudst' bewaard gebleven
nieuwsbulletins blijkt dat het Ker
st-Circus van Billy Smart reeds
december 1961 op het „feest-menu"
van de televisie prijkte; hoeveel
I jaren éérder we nu precies met de
uitzending van dit programma zijn
begonnen valt echter niet meer te
achterhalen.
De BBC heeft het wat beter bijge
houden: op zondag 20 november
van dit jaar overhandigde televi
sie-regisseur Ian Smith circus-di
recteur David Smart een zilveren
miniatuur van een tv-camera
ter gelegenheid van het dertigste
„Christmas-Circus".
Toen Billy Smart (in 1966 op 83-ja-
rige leeftijd overleden) en zijn zoon
David in 1947 voor het eerst een
terst-televisie-circus-show in de
jiste brachten zat er overigens
meer publiek in de tent dan thuis
achter de buis: tv was nog lang
geen gemeengoed.
Nu, anno 1977, behoort „Billy
Smart's Christmas Circus" echter
tot de meest-bekeken en populair
ste tv-shows die er op onze aardbol
geproduceerd worden: ook dit jaar
verschijnt 'ie op het scherm in
vijftien Westeuropese landen al
smede in Canada en („from coast
tot coast") Amerika.
De hoogste kijkdichtheid scoort het
programma nog altijd in Groot-
Brittannië, waar Billy Smart altijd
vorstelijk geprogrammeerd staat
direct na de kerstrede van ko
ningin Elizabeth.
Maar ook in Nederland, beaamt de
NOS, is Billy Smart's Christmas
Circus letterlijk zowel als figuurlijk
zéér gezien. De kijkdichtheid
schommelt tussen de 18.1 en de
29.8: Hoge scores, wanneer je ze
met ruim 100.000 (kijkers) verm
enigvuldigt
De gemiddelde tv-kijker waardeert
het kerst-programma van Billy
Smart met 75 - „en dat is hoog, dat
is meer dan uitstekend, dat haalt
tegenwoordig bijna geen enkele
voetbaluitzending meer", zo verdui
delijkt de NOS.
Voor ons aanleiding even „de plas"
over te steken en het, inmiddels
wereldberoemde circus (wijlen) Bil
ly Smart op te zoeken. Een visite
die medio november plaats vond
omdat in het Zuidqngelse dorpje
Wink field-Row, waar Smart zijn
winterresidentie heeft de kerst
klokken al dertig jaar ruim een
maand vóór lopen
ONGELUKJES
Er sneuvelden die dag in de bijna
vijfentwintig meter hoge viennas-
ter van Billy Smart tijdens het
verslepen van decors 247 knalrode
en 61 zilverwitte kerstboomballen.
Circus-directeur David Smart (48)
kan zich er niet over opwinden:
„We hebben de totale produktie
dit keer begroot op zo'n 50.000
pond (ruim ƒ230.000,-), kleine on
gelukjes inbegrepen".
In Winkfield-Row, een langgerekt
gehucht langs een binnendoorweg
getje van Windsor naar Maiden
head, omringd door de Britse
Kroondomeinen, zijn de decorbou
wers van de BBC het kerstsfeertje
nog wat verder aan het opkloppen:
met behulp van 250 kilo zilverpa
pier, 500 meter gekleurde folie, 50
spray-busjes met poedersneeuw,
tientallen groene en twaalf witte
kunst-sparretjes, gouden sterren
en> duizend-en-een andere „glit
ters" wordt de piste van Billy
Smart in gereedheid gebracht voor
het zoveelste „Christmas-Circus".
HET BEELD
Billy Smart zelf staat buiten: een
kanjer van een bronzen beeld op
een marmeren sokkel. Een plezie
rig aandenken aan een beminnelijk
man: de circusvorst groet de voor
bijganger met de hoed in een
joyeus gebaar van het hoofd geno
men in z'n linkerhand een royale
bolknak aan z'n voeten een kwis
pelstaartend Pekineesje.
Zoon David over vader Billy: „Hij
Beell van de circus-finale: kerstengel Yasmine Smart rijdt, gezeten op een kolossale kerstklok
de pste binnen.
was 5ók in zijn daden een groot
men: Van huis uit was ,ie een pure
entetainer: een man van het ver-
maa:. Hij organiseerde van alles:
zelfs schoonheidswedstrijden voor
bab?s. Zijn grootste wens, een ei
gencircus, ging in 1946 in vervul
lingtoen hij voor een paar stuivers
de ailliete boedel van een zekere
Chpman kon opkopen".
Omzijn dieren en zijn mensen ook
buien het seizoen werk te kunnen
bielen creëerde Smart in '47 het
„CIristmas-Circus": een briljant
ide, want de televisie-reportages
va: zijn kerst-voorstellingen be-
zogden Billy binnen de korste ke
rel zóveel faam dat overal waar hij
zijl tenten opsloeg het publiek zich
orniddellijk verdrong voor de kas-
savagen.
LLEURENTREIN
Z>on David Smart grijze snor,
gijze coltrui, grijze pantalon, blau-
ve blazer; alles even onberispelijk
ii model een verse sigaar op:
,Pe techniek dat is een circus
op zich! Wat die jongens allemaal
overhoop halen: zeven camera's,
twee hoogwerkers, tientallen me
ters rails, kilometers kabel, duizen
den Watts aan spotlights. Een ge
weldige rompslomp, die al met al
ruim tweeduizend zitplaatsen (van
de ruim 6000) opeist".
IN DE BLUBBER
De circus-band, een 21-mans-for-
matie uit de muzikale „stallen" van
The British Broadcasting Corpora
tion, klimt om acht uur 's morgens
over een wankel laddertje naar de
orkest-bak op acht meter hoogte
boven de artiesten-entree. Diri
gent Ken Griffin (46) heeft nog een
druk repetitie-schema af te wer
ken: „In totaal hebben we 40 a 50
stukken op de standaard staan! Ik
denk niet dat we ze allemaal behoe
ven te blazen, maar als er over-
hoopt ergens iets fout gaat en een
nummer langer duurt dan gepland
moet je natuurlijk wel kunnen
dóórspelen".
Een oudere dame, rillend in een
David Smart: reizen was niet meer rendabel; werken voor de
t.v. gelukkig wel.
dikke bontjas, komt zich bij David
Smart beklagen over de toestand
van het terrein buiten de tent: „De
kinderen zakken tot hun knieën in
de blubber". De kinderen, dat zijn
in dit geval twaalf „girls" van The
Jackie Palmer Dance Studio;
langbenige jonge juffrouwen die
dromen van een carrière in de
showbusiness en derhalve maar
wat graag in zuurstokroze majoret-
tenpakjes Smart's piste betreden.
David roept de chef-tentmeester bij
zich. Een halve dag later is er
rondom de tent met behulp van
hardboard-platen een keurig plan
kier aangelegd.
DE VIJFDE
Het circus-personeel van Smart is
gewillig en vriendelijk, doch weinig
geroutineerd: het opzetten van de
kooi bijvoorbeeld kost ze bijna een
uur. Maar wat wil je ook: het
„Christmas-Circus" is pas Smart's
vijfde voorstelling dit jaar
Circus Billy Smart namelijk reist
niet meer; in 1971 werd de laatste
toernee door het Verenigd Konin
krijk ondernomen. En sindsdien
wordt de fraaie tent alleen nog
maar overeind gezet wanneer de
BBC een „voorstelling-op-maat"
verlangt. Iets dat normaliter drie
keer per jaar voor komt, doch in
verband met het regeringsjubileum
van The Queen in 1977 vijf maal
geschiedde één voorstelling vond
zelfs plaats in de tuinen van de
burcht Windsor Castle: met de ko
ninklijke familie in de ereloge en
Telly (Kojak) Savallas als gastheer
in het zaagsel.
David Smart: „Het reizen en trek
ken met een circus als het onze
wij hadden destijds 200 man perso
neel in vaste dienst kan domweg
niet meer. Daar moet geld bij".
DIJENKLETSER
Het circus ging in de mottenballen,
maar David Smart hoefde mensen
noch dieren te ontslaan: „Ik kon
vrijwel geheel de „levende-have"
overhevelen naar onze dierentuin:
het Royal Windsor Safari Park.
Een jaar geleden overigens heb ik
dat park met alles d'r op en er aan
verkocht: met pijn in m'n hart, dat
wel maar het bod was té mooi
en ik té zakelijk om „nee" te kun
nen zeggen."
Plotseling klinkt er een snerpend
fluitsignaal. Ietwat geschrokken
blikt Smart op z'n klokje: 't is bijna
half een in de middag, hoogste tijd
voor de camera-repetitie. „Thirty
seconds, please,"klinkt het in su
per-stereo uit niet minder dan 48
luidsprekers. Smart steekt even z'n
hoofd tussen de „gouden" gordij
nen van de artiesteningang en
priemt onmiddellijk daarna zijn
duim omhoog.
De floormanger brult „rrrrrea-
dyyyyy"; de dollyduwer schuift ca
mera-één met zijn lens tussen de
tralies van de tijgerkooi; het circus
orkest zet een onvervalst Beierse
„dijenkletser" in en BBC-productie
nr. 7047-1170 onwaarschijnlijke aan
z'n generale. Vanuit de coulissen
waggelt een onwaarschijnnlijke
dikke (ruim 250 pnd wegende), in
vetlederen Lederhose gestoken
„Zwitser" naar voren: hij zwaait
met een groen jagershoedje en een
bierpul. Bladzijde vier van het
draaiboek onthult wie hij is: de
dompteur Carl Fischer, 56 jaar
oud, geboren in Berlijn, thans
woonachtg in Zuidwest-Afrika.
Fischer wil wel, maar zijn roofdie
ren niet. Onwennig sluipen ze door
de kooi. Ze negeren iedere op
dracht en tonen alleen maar een
bange belangstelling voor de came
ra's die hen bespieden. Fischer
vloekt. „Stop", schreeuwt er dan
paniekerig een geluidstechnicus.
Een storing: Fischer heeft met zijn
overslaande stem de draadloze, in
zijn broek verborgen microfoon te
zwaar op de proef gesteld.
„Het is eigenlijk gekkenwerk", ex
cuseert de dompteur zich nader
hand. „Krap 36 uur geleden zijn we
hier gearriveerd; van acclimatise
ren is geen sprake geweest En dat
geldt voor de meeste collega's: het
is haast-je-rep-je geblazen! Waarom
ik het doe? Ach, wat de Scala van
Milaan is voor een operaster is
Smart voor ons ééns wil je er
gestaan hebben."
Inderdaad gaat er tijdens de came
ra-repetities meer fout: The Joni-
des bijvoorbeeld, een broer en drie
zussen uit Amerika, rijden elkaar
tijdens hun fietsen-act tot driemaal
toe in de wielen; solo-acrobate Miss
Elizabeth maakt bijna een doods
mak wanneer ze 15 meter boven de
piste tijdens een „zwaaisalto" met
haar voet de BBC-draden raakt;
trapezewerker Ramos verzwikt zijn
j enkel bij een noodlanding in het
vangnet; een opstandige olifant
PADVINDERS
David Smart evenwel is niet onte
vreden: „Je mag best zien dat het
circus een levende zaak is en geen
routine-gebeuren. Trouwens, de
BBC gaat er nog flink met de
schaar doorheen."
De camera-repetitie loopt ten
einde. Half vijf in de middag: het
wordt al donker, het kwik zakt
naar vier graden onder nul, de
wind wakkert aan. Om zes uur
begint de volgende, en laatste
echte voorstelling.
„Iedereen via de achterzijde naar
de kantine", roept BBC's make-up-
cheffin Sheila Spencer via de me
gafoon. Smart: „Vóór staan ze al
in de rij: voor straks". We geloven
het nauwelijks, maar het is wel
waar: er staan al een paar duizend
mensen te wachten veel gezin
nen: baby's en oma's inbegrepen),
complete schoololklassen (in uni
form), padvindersgroepen (met
spandoeken: „London scouting"
here we are") en een ploeg spoor
wegmensen („ons traditionele per-
soneelsreisje").
TROOSTPRIJSJES
Yasmine Smart tuurt over het cir
custerrein: „Ze kunnen er nooit
allemaal in. Het zijn er veel te
veel." Tien voor zes komt er bewe
ging in de lange queue de hekken
Yasmine Smart na ieder t.v.-optreden goed voor duizenden
stuks fanmail.meest liefdesbrieven.
Billy Smart, zoals hij kort voor
zijn overlijden werd geportret
teerd door een Engelse schil
der.
Tijger-dompteur Carl Fisher met zijn echtgenote: „Smart is voor
circus-artiesten wat de Scala is voor de operamensen".
gaan los. In de garderobe-tent zijn
de hot-dogs inmiddels op tempera
tuur; de juffrouw van de suiker
spin heeft al vast 300 stuks ge
draaid en in de popcorn-machine
ploffen de maiskorrels.
Gedisciplineerd schuift de meute
naar binnen totdat er 4000
plaatsen bezet zijn. „Stop", beveelt
een man met een koptelefoon op
z'n hoofd, een walkie-talkie in z'n
hand en een microfoon op zijn
revers. „We zitten vol".
Wie verwacht dat er onder de tallo
zen die nog buiten staan minstens
een revolutie zal uitbreken vergist
zich. Er is dan ook een aantrekke
lijke „troostprijs" voor de verlie
zers een kaartje voor „Billy
Smart's Christmas Circus" anno
1978.
IN Z'N KUITEN
Achttien-uur-vijf tien: de dertigste
Kerst-Party van Smart neemt een
aanvang. Opnieuw bijt Carl Fi
scher het spits af. Hij trekt wat met
zijn been. Smart: „Een paar maan
den geleden heeft een tijger hem
in zijn kuiten gehapt soms heeft
'ie er nog wat last van".
Het programma draait Een clown
klampt met een verstopte „water
leiding" en kan derhalve niet hui
len; de Italiaanse parterre-acroba
ten The Nicolidis struikelen en de
trapezewerkers duikelen tot drie
keer toe in het net
Maar in de regiewagen is iedereen
opgetogen: „Goed sfeertje. Goede
kleurtejs. Goede nummers, 't Komt
best goed allemaal".
Half tien. Tijd voor de finale. Yas
mine Smart wordt boven op een
kolossale „kerstklok" de piste bin
nen gereden. Het orkest speelt een
handvol maten uit het Britse volk
slied. Het publiek komt overeind.
David Smart verlaat de tent Zijn
vrouw weet waarom: „Hij gaat sla
pen. Morgenochtend al moet hij
naar Monaco. nummers voor
volgend jaar uitzoeken."
HANS KERSTIENS
