Rechtbank: Russische
en Poolse getuigen
niet onbetrouwbaar
Kinderen ongehavend na
gijzeling in Bovensmilde
CeidócSouAcmt
DADER SCHIETPARTIJ ZOU
ZELFMOORD HEBBEN GEPLEEGD
uw wensen toch
weloptijd!
lenten hoort vonnis gelaten aan
BOUW WIL GEEN
ARBEIDSPLAATSEN
OVEREENKOMSTEN
AFSLUITEN
Engeland en Europa
MEER LEGE WONINGEN
I Uitvoering
zoutverdrag
vertraagd
GEHELE KRIJGSMACHT
NEEMT PROEF MET
NIEUW TUCHTSYSTEEM
BINNENLAND
LEIDSE COURANT
DONDERDAG 15 DECEMBER 1977 PAGINA 13
(Van een onzer verslaggevers)
MSTERDAM Pieter Menten vertrok
spier. Gelaten hoorde hij zijn vonnis,
m vijftien jaar cel aan. Rechtbankpresi-
int mr. Schroder had hem bij het begin
tn de zitting de kans geboden de zaal te
rlaten, maar de 78-jarige verdachte ver-
jos alle overwegingen, die tot zijn veroor-
Iing hebben geleid ter plaatse te verne
en. Hij hield zich voor één keer aan de
Volgens de rechtbank stond Menten in
1948—1949 niet terecht wegens het plegen
van massa-executies. Menten en zijn raads
man mr. Van Heijmngen hebben tijdens het
onderzoek voortdurend betoogd, dat in de
jaren vijftig afgezien is van verder onder
zoek en dat om die reden de zaak-Menten
niet heropend had mogen worden. De recht
bank: „De vraag of het Openbaar Ministerie
door alsnog over te gaan tot vervolging van
spraak, dat hij geen enkel betoog zou verdachte onrechtmatig heeft gehandeld
iderbreken. Zelfs het woord „KGB-show'
de meestal daarop volgende tirades over
n tegen hem gericht communistischcom-
lot bleven achterwege. Het was ditmaal
Schroder, die namens de bijzondere
rafkamer van de Amsterdamse rechtbank
irak over de betrouwbaarheid van Russi-
Poolse getuigen: „De enkele om-
andigheid dat getuigenverklaringen en
ndere bewijsstukken uit die landen afkom-
ig zijn, wettigt allerminst de conclusie,
at daaraan geen waarde is toe te kennen,
ok in andere landen, waaronder West-
uitsland, is bij de berechting van in Oost-
uropa gepleegde oorlogsmisdrijven mede
an dergelijke bewijsmiddelen gebruik ge
taakt".
Ir. Schroeder noemde dertig overwegingen,
ie ertoe hebben geleid dat Menten schuldig
verklaard. Hieronder bevonden zich ver-
laringen van verdachte zelf, eigen waarne-
tingen van de rechtbank op de zitting,
irslagen en verklaringen van deskundigen
t tenslotte getuigenverklaringen, ook die
an Russen en Polen. „Maar", aldus mr.
chroder, „het bewijs steunt niet alleen op
erklaringen van achter het IJzeren Gordijn,
taar ook op daarmee op essentiële punten
vereenstemmende verklaringen van getui-
en uit Israël, de VS en West-Duitsland.
lovendien hebben verdachte en zijn raads-
tian alle getuigen kunnen ondervragen".
)e rechtbank is er van uitgegaan, dat Men
en in juli 1941, toen de massa-executie in
Ihorodce plaatsvond, Nederlander was.
lenten heeft hierover verschillende verkla-
ingen afgelegd, onder meer dat hij de
'oolse nationalieit zou hebben, maar de
echtbank heeft hieraan geen waarde ge-
lecht. Er is, aldus mr. Schroder, geen spra-
te van dat Menten nu voor de tweede maal
'oor hetzelfde feit wordt veroordeeld, zoals
Ie verdachte meermalen heeft gesuggereerd.
staat niet ter beoordeling van de strafrech
ter".
De strafkamer betrok ook de zogenaamde
kelderstukken bij het bewijs. Het gaat hier
om doorslagen van brieven en van concept
brieven, die zijn gevonden in de kelder van
het Nederlandse consulaat in Krakow,waar
Menten enige tijd heeft gewoond. Volgens
schriftkundigen is het vrijwel zeker, dat
Menten deze brieven heeft geschreven. In de
geschriften zet Menten zijn „deutschfreund-
lichkeit" uiteen.
De rechtbank achtte overtuigend aange
toond dat Menten bij de massa-executie in
Podhorodce betrokken is geweest. Verdach
te wordt verantwoordelijk gesteld voor de
dood van 20 tot 30 inwoners van het plaats
je. Omtrent de juiste datum van de executie
doet de strafkamer geen uitspraak. Zij gaat
er vanuit dat het in juli '41 moet zijn geweest
en laat de mogelijkheid open dat de exacte
datum niet 7 juli was, maar mogelijk enige
tijd later. Vast staat volgens mr. Schroder
dat een klein Duits Einsatzcommando in
samenwerking met de Oekraïnse hulppolitie
de massamoord heeft uitgevoerd. Welke rol
elk van de aanwezigen daarbij heeft ge
speeld acht de rechtbank zonder belang,
omdat duidelijkis dat de uitvoerders van
de executie zeer eensgezind waren. De te
genstrijdigheden in de getuigenverklaringen,
die voor verdachte en zijn raadsman aanlei
ding waren om voortdurend te betogen dat
de getuigen daardoor onbetrouwbaar waren,
vindt de rechtbank normaal, gezien het lan
ge tijdsverloop. „Met evenveel reden kan
men er de conclusie aan verbinden, dat die
verklaringen juist niet zijn „voorgebakken",
zoals verdachte en zijn raadsman steeds
verklaarden", aldus mr. Schroder.
Menten werd wegens onvoldoende wettig en de strafmaat juist is.
der sloot niet uit dat Menten ook bij deze
executie betrokken is geweest. De rechtbank
twijfelde geen moment aan de oprechtheid
van de getuigen Pollak en Huptmann, res
pectievelijk wonend in New York en Stock
holm, maar gelooft niet dat zij Menten dui
delijk hebben herkend. Pollak en Haupt-
mann hadden al gehoord van de executie
in Podhorodce, toen de Duitsers in Urycz
arriveerden. „Tot op zekere hoogte ver
wachtten zij verdachte onder de daders te
zullen zien", aldus mr. Schroder.
De rechtbank ging in zijn overwegingen ook
nog in op de persoon Menten: „Hij is in deze
procedure naar voren gekomen als een man,
voor wie geld en goed een allesoverheersen
de rol hebben gespeeld. Daaraan kan wor
den toegevoegd dat hij ook op uiterst cyni-1
sche wijze heeft blijk gegeven minachting
voor zijn medemensen, voor zover hij meent j
dat dezen zijn minderen zijn. Hij verklaarde j
eens: „Het soort mensen dat in die dorpen I
woonde, dat waren en zijn nog steeds debie- j
le en seniele figuren". Dit door verdachte I
van zichzelf geschapen beeld is niet in strijd
met het oordeel van de rechtbank. Voorts
hebben de vele niet als juist te aanvaarden i
ontkenningen van verdachte, alsook zijn j
plotseling en soms meermalen veranderende
standpunten en tenslotte zijn controleerbaar
onjuiste verklaringen bijgedragen tot de
overtuiging dat aan de door verdachte volge- j
houden betuigingen van onschuld geen
waarde is te hechten".
Volgens de rechtbank, kan de straf, hoewel
deze ook een waarschuwing inhoudt, niets
anders dan vergelding beogen. Levenslange
gevangenisstraf achtte mr. Schroder „geen
adekwaat antwoord", op het misdrijf.
Mentens verdediger Van Heijningen zei di-
reet na de zitting het onbevredigend te
vinden „dat de belangrijkste getuigen Dirk I
Menten en Felix Landau (ex-Gestapochef in
het district Lemberg) niet in het vonnis j
worden genoemd". Zij zijn de sleutelfiguren j
voor het vaststellen van de feiten".
Menten is van het vonnis in cassatie gegaan
bij de Hoge Raad in Den Haag, die zich niet
opnieuw over de feiten zal buigen, maar zal
moeten bezien of de wet goed is toegepast
Kerstvracht
Gisteren werd op
Schiphol het nieu-
we deel van het
vrachtplatform in1
gebruik gesteld. Di
recteur Stapel lood
ste persoonlijk een
machine van Saudi-
Arabian Airlines
binnen. Toen de
vrachtklep open
ging verscheen in
de opening de
Kerstman met een i
vracht aan cadeau
tjes voor kinderen
in de Haarlemmer-
UTRECHT (ANP) Op principiële en praktische gronden zullen
de bouwondernemers geen arbeidsplaatsen overeenkomsten afslui
ten. Dit heeft de voorzitter van het Nederlands Verbond van
Ondernemers in de Bouwnijverheid, de heer L. A. van den Bos,
vanochtend gezegd bij de opening van de jaarvergadering van
het verbond in Utrecht.
Deze overeenkomsten zijn een stokpaardje van de vakbonden en
bedoeld om het totaal aantal arbeidsplaatsen in een bedrijf te
handhaven (geen ontslagen, vrijkomende plaatsen moeten weer
worden opgevuld).
De heer Van den Bos sprak verder de hoop uit dat de vergadering
een besluit zou aannemen op grond waarvan leden van het verbond
geroyeerd kunnen worden als zij met koppelbazen in zee gaan.
Volgens de heer Van den Bos moet de vakbeweging grote prioriteit
geven aan de vraagstukken van thans, die om een gezamenlijke
nationale aanpak vragen en móet zij met op het vlak van allerlei
detailpunten scherpslijperijen gaan beoefenen. Hij ontzegde de
FNV niet het recht met een nieuwe samehlevingsvisie in ons land
te komen, maar vond dat die visie voor het bedrijfsleven weinig
zelfstandigheid en weinig eigen armslag overlaat.
Tenslotte was hij van mening dat het zonder de injectie aardgas-re-
serve mindergoed zal gaan met onze economie. Daarom zal gezorgd
moeten worden voor een voortdurende maar bescheiden economi
sche groei. Dat kan volgens hem alleen door een mentaliteitsveran
dering: meer produktie en harder werken.
Het wonder, waarop acht regeringen van EEG-landen met
het dagelijks bestuur van de Gemeenschap, de Europese
Commissie, hadden gehoopt, is uitgebleven. Het Engelse
Lagerhuis heeft met een forse meerderheid van stemmen
het wetsontwerp verworpen, dat - op basis van evenredige
vertegenwoordiging - directe verkiezingen voor een echt
Europees Parlement in 1978 mogelijk had moeten maken.
En dat is gebeurd binnen één week nadat de Europese
Raad, de bijeenkomst van premiers en regeringsleiders uit
de negen EEG-landen, hun laatste vergadering van het oude
jaar hadden gehouden. De mededelingen, na die raadsver
gadering uitgegeven, dat het een succesvolle bijeenkomst
is geworden, krijgen thans een bittere nasmaak. Want waar
het in Europa om moet gaan is het tot stand brengen van
een Gemeenschap, die democratisch wordt gecontroleerd.
Daartoe moeten de burgers in alle negen landen kunnen
deelnemen aan directe verkiezingen voor het Europese
Parlement. Daartoe ook hebben de regeringsleiders zich al
$aren geleden verplicht.
N u in Londen de negatieve beslissing is gevallen lijkt
het moeilijk denkbaar, dat de acht overgebleven landen wel
in 1978 Europese verkiezingen zullen kunnen houden. We
j zullen moeten wachten op een nieuwe Britse wetgeving, dié
j dan weer volgens het systeem van het districtenstelsel, de
j verkiezing van de Britse afgevaardigden naar het Europese
Parlement zal organiseren. Dat zal ongetwijfeld een vol jaar
duren. Met alle gevolgen van dien voor de inspanningen,
die men in zeer vele landen van de Gemeenschap zich heeft
j getroost om juist 1978 tot een echt Europees jaar te maken.
Wat een nare bijsmaak geeft aan het Britse gebeuren
is de veronderstelling, dat premier Callaghan helemaal niet
ongelukkig zou zijn met deze parlementaire beslissing. Hij
zou eigenlijk geen Europese verkiezingen willen vóór -
waarschijnlijk begin 1979 - de Britten naar de stembus gaan
om een nieuw Lagerhuis te kiezen. Het zou wel eens kunnen
zijn, dat de slimheid hier de wijsheid heeft bedrogen. Want
het minderheidskabinet =/,die liberalen waren juist de
grootste voorstanders van het systeem van evenredige
vertegenwoordiging. Met alle mogelijke nationale conse
quenties moet Callaghan dus nu rekening houden. Maar
al zijn de Britse liberalen de grote verliezers, de klap is
in Europa toch wel het hardst aangekomen.
DEN HAAG Uit cijfers van
het Centraal Bureau voor de
Statistiek is gebleken dat op 1
oktober 101.000 woningen leeg
stonden. Dit is 6.10 meer dan op
de vorige peildatum 1 april van
dit jaar. Van de 101.000 leeg
staande woningen waren er
9.900 niet geschikt voor bewo
ning wegens bouwvalligheid en
afgelegen ligging. De overige
91.100 leegstaande woningen (of
2,0 pet van het totaal aantal
woningen in Nederland) waren
wel geschikt voor bewoning.
.Menten is vast van plan door te vechten", I
aldus mr. Van Heijningen.
'leter Menten
vordt na zijn
eroordeling
veggeleid door
«rketwachterv
NOORDWUKERHOUT - „Tot nu toe lijkt
het er op dat de gegijzelde kinderen van
de openbare lagere school in Bovensmilde
hun hoogst ernstige bejegening goed hebben
doorstaan. Mij wordt gemeld dat de kinde
ren op school goede prestaties leveren en
thuis geen bijzonderheden vertonen".
Dit zei de zenuwarts J. van Londen, direc
teur-generaal van de Volksgezondheid, gis
teravond in Noordwijkerhout op een bijeen
komst van de Vereniging tegen Kindermis
handeling. De heer Van Londen noemde dit
overigens opvallend. Uit alle literatuur over
het onderwerp kindermishandeling blijkt
volgens hem de verwoestende inwerking,
ook op lange termijn, van mishandeling van
kinderen. Vaak blijken deze kinderen, een
maal volwassen en zelf ouder, hun kinderen
weer te mishandelen. „Het vaak mishandel
de kind heeft een groot risico mishandelen
de ouder te worden", aldus Van Londen. Er
is volgens hem dan ook alle reden voor,
vooral ook vanuit preventief oogpunt, slach
toffers van kindermishandeling intensief te
begeleiden.
Beschikbare cijfers wijzen uit, aldus Van
Mevrouw De Ruyter afgetreden als voorzitter RARO
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG De voorzitster van de Raad voor
de Ruimtelijke Ordening (RARO), mevrouw mr.
Chr. A. de Ruyter-de Zeeuw, die van 1946 tot 1970
als lid van het college van Gedeputeerde Staten
betrokken was bij veel gemeenteuitbreidingen,
nam gisteren afscheid. Bij die gelegenheid werd
zij benoemd tot commandeur in de Orde van
Oranje-Nassau.
Mevrouw De Ruyter richtte zich in haar Afscheid
stoespraak onder meer tot Prins Claus die lid van
de raad is. Zij maakte gewag van de intensiteit
waarrpee de prins aan het werk van de Raad
deelneemt, wat vooral tot uiting komt in de beslo
ten "vergaderingen. „Ik hoop dat de democratie het
aan kan dat dit in de toekomst ook in openbare
vergaderingen het geval kan zijn zodat de prins
zijn persoonlijke gaven ten volle zal kunnen benut
ten". Er was grote belangstelling voor het afscheid
van mevrouw De Ruyter.
Londen, dat in de ontwikkelde landen jaar
lijks één kind per duizend m de leeftijds
groep van 1 tot 4 jaar wordt mishandeld.
Kindermishandeling, waarvan het grote pro
bleem is dat het zich meestal binnenshuis
afspeelt, komt juist vaak voor gecombineerd
met andere aandoeningen van psychische
aard van kinderen en/of hun ouders.
Als men zich met hulpverlening, begeleiding
en preventie van kindermishandeling bezig
wil houden, zal men met deze overweging
rekening moeten houden, zo hield Van Lon
den de Vereniging tegen kindermishandeling
voor.
(Van een onzer verslaggevers)
ROTTERDAM De buitenlan
der, die dinsdagavond in een
Vuurgevecht met de Rotterdam-
e politie de dood vond, heeft
volgens de politie vermoedelijk
zelfmoord gepleegd. Sectie
heeft uitgewezen, dat de man
een schot in het hoofd heeft
Amsterdamse
wethouder niet
herkiesbaar
AMSTERDAM (ANP) De
Amsterdamse PvdA-wethouder
voor publieke werken en stads
ontwikkeling, C. de Cloe, zal
zich bij de gemeenteraadsver
kiezing in mei volgend jaar niet
meer kandidaat stellen.
De Cloe meent, dat hij van zijn
partij te weinig steun ontvangt
en ook geen kans krijgt om over
zakelijke geschillen in de PvdA
te discussiëren. Hij schrijft dit
in een brief aan het gewest Am
sterdam van de PvdA en de
partij-afdelingen.
Het beleid op het gebied van de
publieke werken, de stadsont
wikkeling en de stadsvernieu
wing grijpt diep en vaak op
omstreden wijze in het Amster
damse leven in, aldus De Cloe.
Om dit beleid goed te kunnen
yoeren is een stevig draagvlak
m de eigen partij noodzakelijk.
gekregen, dat op een centimeter
afstand is afgevuurd. Boven
dien zegt de politie er vrijwel
zeker van te zijn, dat de schot
wond is veroorzaakt door een
kogel uit het pistool dat de man
bij zich had.
De man had verder, volgens de
politie, een kogel in het boven
been, die afkomstig was uit een
politiekarabijn. Bij de schietpar
tij hebben twee leden van een
bijzondere eenheid 24 gerichte
schoten op de kast afgevuurd,
waarin de man zich had verbor
gen en van waaruit hij op de
hem achtervolgende agenten
had geschoten.
Inmiddels is de politie ook ach
ter de identiteit van de man
gekomen. Het is de 31-jarige
Marokkaan Shmoli H. uit Fez.
Gebleken is, dat Shmoli in een
woning in de Josephstraat on
derhandelingen had gevoerd
over heroïnehandel met enkele
Surinamers. Tijdens onenigheid
trok de Marokkaan een pistool
en schoot de Surinamer M. in
een been. De politie had aan
vankelijk aangenomen, dat M.
als toevallige voorbijganger
werd geraakt tijdens het vuur
gevecht tussen politie en de Ma
rokkaan.
Bij de jacht op de Marokkaan
schakelde de Rotterdamse poli
tie voor de eerste maal leden
van net bureau bijzondere op
drachten in, speciaal getrainde
en met pistool, karabijn en ko
gelvrije vesten uitgeruste poli
tiemannen. Zij staan 24 uur pa
raat en dinsdagavond was de
eerste keer dat het team een
„grote operatie" uitvoerde.
pttpost
DEN HAAG (ANP) In de gehele krijgsmacht zal binnenkort
een proef beginnen met het niet meer opleggen van arreststraffen
in het kader van het militair krijgstucht. Bij de bestraffing van
krijgstuchtelijke vergrijpen zullen in de proefperiode alleen de
berisping, de strafdienst, de verplichting om op een bepaalde tijd
in de kazerne terug te zijn of de geldboete worden gehanteerd.
De straffen licht arrest en verzwaard arrest worden dan bij wijze
van proef tijdelijk niet opgelegd. Deze proef begint in de loop
van 1978 en zal naar verwachting op 31 december 1978 eindigen,
i Een en ander heeft minister A. Stemerdink in een memorandum
I meegedeeld aan het centraal georganiseerd overleg militairen.
Begin augustus maakte de minister bekend dat het zijn bedoeling
j was de proef slechts bij een aantal eenheden te houden. Door de
I proef nu voor de totale krijgsmacht te laten gelden voorkomt men
I rechtsongelijkheid tussen militairen bij eenheden die wél en miiitai-
j ren bij eenheden die niet aan de proef deelnemen. De proefneming
zal niet leiden tot vertraging in de voorbereiding van de nieuwe
wetgeving voor het militair straf- en tuchtrecht, zo zegt het
ministerie in een mededeling. De ambtelijke voorbereiding daarvan
gaat normaal door. De Vereniging van Dienstplichtige Militairen
(WDM) voelt niets voor de proef met het militair tuchtrecht. De
WDM vreest dat daardoor de herziening van het militair straf-
en tuchtrecht op de lange baan zal worden geschoven.
Hollandse Mc Cloud
De Hilversumse reclameman Henk Sleeuw heeft het gehaald. Na
een tocht te paard van een paar weken rijdt hij sinds enkele
dagen als een Hollandse Mc Cloud door Parijs. Voor zijn pose
aan de voet van de Eiffeltoren had hij de hulp nodig van de
Parijse politie, die de verkeersstromen even in andere banen
leidde.
ROTTERDAM (ANP) - De Ne
derlandse delegatie in de inter
nationale Rijn-commissie, die
dinsdag en woensdag in Rotter-
dam vergaderde, houdt reke
ning met een vertraging in de
uitvoering van het door de mi-
i nisters van de rijnoverstaten
I december vorig jaar in Bonn
j ondertekende zoutverdrag.
Na afloop van de conferentie zei
de voorzitter van de Nederland-
I se delegatie, ir. A. de Graaff,
i zich zorgen te maken over de
einddatum van 1 januari 1980
waarop Frankrijk zich verplicht
heeft 60 kilogram afvalzout per
seconde uit de Rijn terug te
j houden. Hij vreest vertraging,
omdat Frankrijk een nieuw pro-
ject voor de opslag van afval-
I zout van de sodafabrieken bij
Nancy in studie wil nemen. De
Nederlandse delegatie in het in
ternationale overleg, waaraan
naast Frankrijk ook Duitsland.
Zwitserland en Luxemburg
I deelnemen, heeft er bij de Fran-
I sen op aangedrongen in de eer-
j ste helft van het volgend jaar
I met een plan op tafel te komen,
j De Franse delegatie heeft ge-
I zegd daartoe bereid te zijn. Tot
nu toe was steeds sprake ge-
weest van de opslag van afval-
I zout uit de kalimijnen in de
j Elzas. Overeenkomstig het ver-
drag zou Frankrijk de eerste
j hoeveelheid van 20 kilogram per
seconde eind volgend jaar uit de
Rijn terughouden. Het ziet er
naar uit, dat deze termijn wel
wordt gehaald.
Vragen over reis
minister Pronk
DEN HAAG - De beide WD-
kamerleden Van Eekelen en
Waalkens willen van premier
Den Uyl opheldering hebben
over de wereldreis van minister
Pronk van ontwikkelingssamen
werking. Zij hebben de minis
ter-president gevraagd, of deze
reis plaats heeft met medeweten
en instemming van het kabinet
en informeren naar het doel van
