Beter klimaat voor overleg over Zuidmoluks probleem Mr. J. Rietkerk gematigd politicus Paus Paulus ook kritisch tegenover kerkelijke ontwikkeling Frankrijk kerk wereld KWART BUITENLANDSE REISMARKT IN HANDEN HOLLAND INTERNATIONAL NIEUWE FRACTIELEIDER WD Minimum (jeugd) loon met 5,1 pet. omhoog CDA achteruit - vooruit PvdA vooruit - achteruit Dr. H.Brandenburg nieuwe bisschop van Stockholm ERNESTO CARDENAL VRAAGT HULP AAN NICARAGUA STOP TE ZETTEN LEIDSE COURANT WOENSDAG 7 DECEMBER 1977 PAGINA 7 „DE GROTE STILTE IS VOORBIJ (Van onze parlementaire redactie) DEN HAAG Het is natuurlijk volstrekt onjuist om nu, naar aanleiding van een aantal berichten, te concluderen dat de Zuidmolukse problematiek het stadium van de oplossing nadert, maar toch is er wel enige reden tot voorzichtig optimisme over de ontwikkelingen van de laatste tijd. In de eerste plaats is er, nu al enkele maanden, sprake van een verbetering in de communicatie tussen de in Nederland ver toevende Zuidmolukkers en de Nederlan ders. Liep men vroeger met een grote boog om elkaar heen, nu worden er regelmatig interessante ontmoetingsbij eenkomstèn ge houden waarin het Zuidmolukse probleem wordt doorgelicht; men kan spreken van een aanzienlijk vergrote belangstelling voor de Zuidmolukse problematiek onder de Neder landers. Op een van die bijeenkomsten, onlangs op initiatief van Pax Christi en de Vrije Zuid molukse Jongeren in Amsterdam gehouden, werd door de heer L. C. Mantouw, mede voorzitter van de gemengde commissie Kob- ben-Mantouw, een belangwekkende sugge stie gedaan, nl. voor een ontmoeting tussen Molukkers uit de Molukken, Jakarta en Nederland over de toekomst van de Moluk ken. Een van de directeuren-generaal van het ministerie van CRM, dr. G. Hendriks, zei daarop het niet onmogelijk te achten dat deze suggestie wordt ingebracht in het regel matige Nederlands-Indonesische ambtelijk overleg. Ook werd op verscheidene bijeenkomsten, zoals die van de liberale jongerenorganisatie JOVD medio oktober in Amsterdam; gesug gereerd dat een oplossing mogelijk bereikt zou kunnen worden als Indonesië binnen zijn staatsverband de Molukken-provincie een vorm van zelfbestuur (autonomie) geeft, waardoor de Molukken juridisch een sterke re eenheid - binnen het grote Indonesische geheel - kunnen vormen. De leiders van de RMS - president ir. J. A. Manusama voorop - vinden dat niet voldoen de, maar ook zij spreken zich wat genuan ceerder uit dan vroeger. Manusama, blijft uitgaan van de soevereiniteit van de Repu bliek der Zuid-Molukken, maar hij is wel bereid te denken over het - vervolgens - afstaan van delen van de soevereiniteit, een ontwikkeling die ook in de Europese Ge meenschap gaande is. Van Indonesische kant wordt uitermate te rughoudend op al deze suggesties gerea geerd. De Indonesische ambassadeur in Den Haag Sutopo Yuwono wijst erop dat in Indonesië zo'n drie miljoen Molukkers wo nen; daarbij vergeleken is het aantal Zuid molukkers in Nederland slechts een „hand jevol". De autoriteiten van Indonesië zeggen dat er geen reden is om de constitutie te wijzigen zolang de Molukkers op de Moluk ken daartoe niet zelf de wens te kennen geven. „Uiteindelijk is het 't parlement in Jakarta dat hierin het laatste woord heeft". Toch is er nu ook van Indonesische kant sprake van een grotere mate van openheid en betrokkenheid bij het Zuidmolukse pro bleem. Dat bleek al uit de enige tijd geleden tussen Nederland en Indonesië gemaakte overeenkomsten, maar nu ook uit de bereid heid van de autoriteiten om het reizen van in Nederland wonende Zuidmolukkers naar de Molukken te stimuleren. Via het bezoek van Zuidmolukkers aan Ambon kan, zegt men in Jakarta, onder hen meer begrip ontstaan voor de realiteit van de Molukken van vandaag. De Indonesische autoriteiten hopen vooral dat veel jongeren een bezoek aan de Molukken zullen brengen „opdat ze met het oog op hun toekomst de verschillen de alternatieven naast elkaar kunnen leg gen." Ook de leidende Zuidmolukkers uit Neder land zijn nu in Jakarta en op Ambon wel kom. Over enkele maanden gaat een aantal van hen, onder wie de heren Mantouw, Kuhuwael en Metekohy, naar Indonesië. Volgens de heer Mantouw is het vooral de bedoeling om er informatie op te doen. „Zo'n bezoek kan leiden tot verduidelijking van eikaars standpunten", aldus Mantouw, die in 1947 voor het laatst op Ambon was; tijdens de proclamatie van de RMS vertoef de hij in Makassar. Er is nog een teken van de al gesignaleerde beweging: het bezoek van de Indonesische oud-diplomaat Johannes de Fretes aan ons land. Hoewel deze van de Molukken afkom stige oud-ambassadeur van Indonesië in o.a. Nepal op het ogenblik officieel privé (vakan- j tie) in Nederland vertoeft, is het duidelijk dat hij niet alleen wat vrijblijvend met Zuidmolukkers aan het praten is. Onder meer stelt hij de Indonesische ambassadeur in Den Haag op de hoogte van zijn contac ten. Hij is een man die zowel in Jakarta als bij de Zuidmolukkers vertrouwen geniet en is daarom de aangewezen figuur om contacten te leggen. De Fretes achtte het, toen hij de gesprekken in Nederland startte, vooral zijn taak informatie te verschaffen over de ont wikkelingen op de Molukken. In Jakarta wordt gehoopt dat Zuidmolukse jongeren bereid zullen zijn om naar de Molukken te komen om aan de opbouw van hun land mee te werken. De Fretes sprak o.a. met ir. Manusama, jongeren uit Assen en Bo- vensmilde, studenten in Amsterdam en met een aantal Zuidmolukse welzijnswerkers in Driebergen. Niet onvermeld mag blijven dat met grote spanning gewacht wordt op de nota die de Nederlandse regering binnenkort bij de Tweede Kamer zal indienen. Die nota - over allerlei aspecten van de Zuidmolukse problematiek - is door het demissionaire kabinet-Den Uyl voorbereid ten behoeve van het nieuwe kabinet, dat het stuk met spoed kan presenteren, waarna een kamerdebat volgt. „De grote stilte rond het Zuidmolukse pro bleem is voorbij, er is nu veel in beweging. De oplossing van de problematiek ligt nog ver weg, maar wel wordt langzamerhand een klimaat geschapen waarin door alle betrokkenen vruchtbaar naar die oplossing gezocht kan worden. Algemeen wordt ge hoopt dat de overlegsfeer meer en meer de overhand zal krijgen. Sovjetheid overleden Maarschalk Alexander Vasilevs- ki, een van de grootste Sovje thelden uit de tweede werel doorlog, is op 82-jarige leeftijd in Moskou overleden. Hij stelde destijds de plannen op voor de slagen om Moskou en Stalin grad en was later opperbevel hebber van de strijdkrachten in het Verre Oosten. Volgens hem dwong de Russische deelname aan de oorlog tegen Japan de Japanners tot overgave en niet de Amerikaanse atoombom. (Van een onzer verslaggevers) RIJSWIJK- Holland Interna tional, de grootste reisorganisa tie in ons land heeft van de vijf miljoen Nederlanders, die in 1977 op vakantie gingen in het buitenland, er 318.000 als klant gehad (in 1976 306.000). Dit be tekent, dat Holland Internatio nal van alle. buitenlandse rei zen, die de in Nederland opere rende .reisorganisaties verzorgd hebben, een marktaandeel had van ruim 25 procent. Van het totale pakket buiten landse reizen nemen de tourope rators momenteel het derde deel voor hun rekening. De overige reizen worden buiten de reisor ganisaties om door particulieren gemaakt. In het boekjaar 1977 heeft Hol land International met zijn divi sies touroperators, reisbureaus, inkomend tourisme en Buiten land, een omzet behaald van 662 miljoen gulden (in 1976 636 mil joen gulden). Wat daarvan als winst resteert, wilde men giste ren tijdens de introductie van het zomerprogramma voor 1978 uit concurrentieoverwegingen niet mededelen. Sinds de op richting van Holland Internatio nal in 1974 heeft deze organisa tie in de rode cijfers geopereerd en algemeen wordt aangeno men, dat ook nu nog met ver lies, dan wel met een uiterst bescheiden winst wordt ge draaid. Wel werden de geschatte omzet ten van de naaste concurrenten genoemd: de RABO bank 140 miljoen, Wagon-Lits 120 miljoen, Christoffel 100 miljoen en Arke en Neckermann beide 80 mil joen. Hierbij moet worden aan getekend, dat Holland Interna tional zijn eigen omzet niet uit sluitend behaald heeft als rei sorganisator, terwijl de andere organisaties in het algemeen al leen als touroperator fungeren. Als touroperator heeft Holland International een geschatte om zet behaald van 250 miljoen. Voor 1978 zijn de prijzen bij Holland International tussen de 6 en 9 procent verhoogd. Hierbij is de luchthaven-belasting, die voortaan bij de reissom wordt geteld, nog niet meegerekend, de negen programma's, die Hol land International op de markt brengt, is het boekwerk „Zonva kanties" met 300 pagina's de grootste. Nieuw jn deze gids zijn de bestemmingen aan de Costa de la Luz in Spanje en de Griek se eilanden Nykolos en Skia- thos. Het aantal reismogelijkhe den naar Ierland, Portugal, Sici lië en Tunesië werd fors uitge breid. Voorts heeft men de keu ze uit 102 verschillende cruises in zes gebieden. „Naast deze gids zijn er dan nog aparte gid sen: „Eigen autovakanties", „Treinvakanties", „Toeringcar- vakanties", „Korte vakanties", „Cruisevakanties", „Verre va kanties", „Amerika-Canada-va- kanties" en de gloednieuwe „Bergen- en merenvakanties", een primeur, speciaal bestemd voor mensen die stilte, een rusti ge omgeving en wandelmoge lijkheden belangrijker vinden dan zon en strand. Van de reisdoelen zitten Spanje, Portugal, Ierland, Turkije, Ame rika, Griekenland en Noord- Afrika duidelijk in de lift. Dui delijke verliezers op het vakan tiefront zijn de Oost-Europese landen Bulgarije, Joegoslavië en Roemenië, aldus Holland Inter national. (Van onze parlementaire redactie) DEN HAAG Mr. J. G. Rietkerk uit Wassenaar wordt de nieuwe fractieleider van de WD in de Tweede Kamer, als opvolger van Hans Wiegel, die minister van Binnenlandse Zaken wordt. Met alge mene stemmen is daartoe gisteren beslo ten door de WD-fractie, de voorzitter van de WD, mr. F. Korthals Altes en de voorzitter ven de Eerste Kamerfractie van de WD, mevrouw H. van Someren- Downer. Overigens is gisteren binnen de WD eveneens afgesproken, dat Wiegel de poli tieke leider van de WD blijft, hetgeen wil zeggen dat hij de politieke lijn, de strategie en het gezicht van de partij zal blijven bepalen. Mr. Rietkerk, die volgende week vijftig jaar wordt, staat bekend als een rustige, gematigde politicus, goed onderlegd op sociaal-economisch terrein en met name op het gebied van de sociale wetgeving. In het kabinet-Biesheuvel (1971-1973) is Rietkerk staatssecretaris van Sociale Za ken geweest. Hij kan goed met christen democraten overweg en weet zich ook verzekerd van vertrouwen vanuit de CD A-hoek. Rietkerk is opgegroeid in een vrijgemaakt gereformeerd milieu, maar in de jaren zestig heeft hij zich daaruit losgemaakt. Zijn broer, de leraar Jan Rietkerk uit Weezep was bij de Tweede- Kamerverkiezingen Kamerverkiezingen van mei j.l. lijsttrekker van de Reforma torisch Politieke Federatie (RPF), die net geen zetel behaalde in het parlement. Sinds 1976 is de nieuwe WD-fractielei- der lid van de Tweede Kamer. Daarvoor was hij onder meer werkzaam bij het Centraal Sociaal Werkgeversverbond en de Vereniging van Nederlandse Gemeen ten. Rietkerk heeft voorts op dit moment nog verschillende nevenfuncties. Hij maakt deel uit van besturen en commis sies op maatschappelijk gebied en is adviseur van het Verbond van Neder landse Ondernemingen (VNO). Ontploffing op gasboor- plaats. Een hevige explosie op een gas hoor plaats in het Ameri kaanse Montecut (Louisiana) veroor zaakte deze hel van vuur en rook. Vol gens deskundigen zal het wel zo'n maand of twee du ren voor men het brandende gas on der controle heeft. DEN HAAG (ANP) Het minimumloon voor werknemers van 23 jaar en ouder wordt per 1 januari 1978 verhoogd tot 1673,10 per maand (was 1591,20), 386,10 per week (was 367,20) en 77,22 per dag (was 73,44). Dit is een verhoging van 5,1 pet. Het betreft de gebruikelijke, wettelijk voorgeschreven, halfjaarlijkse aanpassing aan de ontwik keling van de CAO-lonen, aldus een mededeling van het ministerie van sociale zaken. De hiermee overeenkomende minimumjeugdlonen zijn vanaf 1 januari 1978 als volgt: 22 jaar 1547,60 (was 1471,90) 357,10 (was 339,70) 21 jaar 1422,10 (was 1352,50) 328,20 (was 312,10) 20 jaar 1296,70 (was 1233,20) 299,20 (was 284,60) 19 jaar 1171,20 (was 1113,80) 270,30 (was 257,-) 18 jaar 1045,70 (was 994,50) 241,30 (was 229,50) 17 jaar 920,20 (was 875,20) 212,40 (was 202,-) 16 m Haar 794,70 HAAR 7 794,70 (was 755,80) 183,40 (was 174,40) Voor een 16-jarige bedraagt het minimumjeugdloon bij twee dagen partiële leerplicht en een werkweek van drie dagen 476,82 per maand (was 453,48) en 110,04 per week (was 104,64). TWEE POLITIEKE ENQUETES: HILVERSUM (ANP) PvdA en D'66 zouden, wanneer nu verkiezingen voor provinciale staten gehouden zouden wor den, als overwinnaars tevoorschijn komen. Het CDA zou stabiel blijven, terwijl de WD iets achteruit zou gaan. Dit blijkt uit gegevens van het bureau Lagendijk, die het verkiezingsonderzoek in opdracht van de AVRO heeft ver richt. Daarmee staat Lagendijk lijnrecht tegenover bureau-De Hondt, die in opdracht van de Vara eenzelfde onderzoek gehouden heeft en de gegevens vorige week bekend maakte De Hondt kwam tot de bevinding, dat het CDA zou winnen en de PvdA iets zou verliezen. Beide partijen zouden met 50 zetels even groot geworden zijn. De VVD en D'66 zouden iets vooruitgaan. Opnieuw heeft paus Paulus zich tegenover de Franse bis schoppen kritisch uitgelaten over de ontwikkelingen bin nen de kerk van Frankrijk. Tijdens het ad-limina bezoek van de bisschoppen van de negen diocessen uit Frankrijk Oost heeft paus Paulus deze week de kathreiken van Fran krijk vermaand, dat zij vooral het verband tussen activiteit en contemplatie dieper moeten doordenken en er evenwicht in brengen. De kerk in Frankrijk gaat evenals in andere landen door een diepe crisis, aldus de paus. Zij geeft reden tot be zorgdheid en tot hoop. Ook bij de ontvangst van an dere groepen van Franse bis schoppen heeft de paus van zijn bezorgdheid blijk gege ven. Met name maakte hij zich zorgen over theologische ont wikkelingen. Deze keer ver meldde hij „twee gevaarlijke stromingen" in het Franse ka tholicisme. Enerzijds de kritische geest van de avantgardisten, die ook in katholieke tijdschriften te vinden is. Deze kritische geest probeert - aldus de paus steeds weer de gevestigde fei ten der theologie, der spiritua liteit, der ethiek en van het apostolaat omver te werpen. Van de andere kant consta teert hij star conservatisme, dat zich vastklampt aan een steriele denktrant, die te ver gelijken is met de „Action Fra- ngaise" (een nogal fascistische restauratieve beweging in Frankrijk). Hij prijst de activiteit der kerk in Frankrijk om weer toegang te krijgen tot de arbeiders en de bezitlozen, maar - zo waar schuwt Paus Paulus - dit mag niet ten koste gaan van de zielzorg onder de andere gelo vigen. Bezorgd toonde de paus zich ook over de daling in de roe pingen tot priester- en kloos terleven. In de periode 1966- 1976 daalde het aantal pries ters van 41.000 tot 32.000. In dien deze ontwikkeling aan houdt, zal Frankrijk over twintig jaar slechts priesters hebben. een zekere „geestelijke apa thie" bij priesters en religieu zen en over de toegeeflijkheid van katholieke persoonlijkhe den en officiële kerkelijke in stanties tegenover „stellingen en praktijken, die strijdig zijn met het christelijke geloof en de katholieke moraal". Tenslotte constateert de paus aan een „zekere anti-Romeinse gezindheid" in de kerk van Frankrijk. Hij zegt daarover erg verdrietig te zijn, maar wijt het voornamelijk aan ge brek aan informatie of begrip. De paus gaf de bisschoppen het advies om in al deze moei lijkheden de veilige weg te gaan, die het tweede Vatikaan- se concilie gewezen heeft. Cri ses heeft de kerk al zoveel gekend. Zij zijn niet leuk, maar men kan eruit leren en zodoende de kerk tot nieuwe bloei brengen. Ook voor de kerk van nu komt er weer een lente, aldus de paus, die eraan toevoegde: „Wij moeten alleen de winter doorstaan". De wijbisschop van het bisdom Osnabrück in West-Duits- land, dr. Hubert us Brandenburg (54) is benoemd tot bisschop van Stockholm als opvolger van de in september vorig jaar overleden Amerikaanse bisschop John E. Taylor. De zetel is aldus meer dan een jaar vakant geweest waartegen onlangs vanuit Zweden krachtige protesten zijn geuit De nieuwe bisschop studeerde onder meer aan de pauselijke universiteit Gregoriana. Zijn bijzondere belangstelling is altijd uitgegaan naar de zielzorg in de- diaspora en naar samenwerking op oecumenisch gebied. Hij is deskundig wat de situatie van de kerk in Skandinavië betreft. Het bisdom Stockholm omvat geheel Zweden. Van de acht miljoen inwoners zijn er tachtigduizend katholiek, voornamelijk im migranten. Er zijn honderd priesters, onder wie slechts tien Zweden van geboorte. KORTE METTEN Tot nieuwe apostolische nun tius in Chili is benoemd Ange-, lo Sodano (50). Hij heeft vele jaren aan het hoofd gestaan van de afdeling Midden- en Noord-Europa van de Vati caanse raad voor de openbare zaken van de kerk. Sodano, die doctor in de theologie en het kerkelijk recht is en eer der leraar was aan het semi narie van Asti, was al van 1966 tot 1968 verhonden aan de nuntiatuur van Chili. Daar voor was hij attaché aan de nuntiatuur van Uruguay. De Spaanse vrijmetselaars, wier beweging in 1939 door Franco werd verboden, heb ben zich gereorganiseerd. Le galisatie is spoedig te ver wachten. De Spaanse regering heeft in verband daarmee bij de r.k. kerk van Spanje na vraag gedaan of de vroegere reserves ten aanzien van de vrijmetselarij nog bestaan. Dit is in tal van landen niet meer het geval, al is de officiële kerkelijke ban uit 1727 van paus Clemens XII nog niet opgeheven. Van de kant van de vrijmetselaars is verzekerd, dat zij niet anti-kerkelijk zijn ingesteld en dat zij voorstan ders zijn van de Spaanse mo narchie. Paus Paulus heeft zich bij de ontvangst van de president van de Iraanse hogeschool voor filosofie opnieuw uitge sproken voor een intensievere dialoog tussen christendom en islam. Elkaar beter leren ken nen is voorwaarde voor elke effectieve samenwerking in dienst van de mens en de waarheid. De kerk laat zich in deze leiden door eerbied voor het persoonlijk geweten van het individu, afwijzing van elke discriminatie en het vei-* lig stellen en waardering van de echte godsdienstige tradi ties. De anglicaanse bisschop van Johannesburg, Timothy Bavin, heeft de Zuidafrikaanse rege ring beschuldigd van het ver volgen van de kerk. Hij herin nerde aan de arrestatie afri- kaanse anglicaanse priesters, Geoffrey Moseland en Stephen Montjane, afgelopen vrijdag in Soweto. Hij verklaarde niet te geloven dat de twee priesters zich schuldig hebben gemaakt aan misdrijven die hun gevan genhouding zonder proces rechtvaardigen. De internationale katholieke beweging voor het lekenapos- tolaat Opus Dei heeft meer dan zestig afgevaardigden in het Spaanse parlement. Zij behoren vooral tot de regeren de centrumpartij, maar ook tot de conservatieve volksal liantie In marxistische partij en is de beweging niet verte genwoordigd. De bekende katholieke pries ter-dichter Ernesto Cardenal uit Nicaragua heeft de West- duitse regering gevraagd alle economische en ontwikke lingshulp aan de regering So- moza in zijn land stop te zet ten. Hij lichtte dit verzoek toe op een persconferentie in Bonn, waar hij de regering Somoza een van de ergste dictaturen ter wereld noemde. In zijn land worden de rechten van de mens met voeten getreden. Om deze reden heeft de presi dent van de Verenigde Staten, Jimmy Carter, en ook naar aanleiding van een herderlijk schrijven van de bisschoppen van Nicaragua, alle economi sche en militaire hulp aan Ni caragua stopgezet. De familie Somoza, die aan de macht is sinds 1934, kort nadat de Amerikaanse troepen het land verlieten, heeft het hele land in haar greep. De rege ring van de Verenigde Staten heeft kunnen aantonen, dat zelfs ontwikkelingsprojecten in het bezit van de familie kwamen. Het privé-bezit van de familie Somoza wordt op twee miljard gulden geschat Zij bezit of controleert 117 fa brieken, goudmijnen, boerde rijen en plantages, heeft het monopolie bij de cementfabn- cage, een bloedbank, een eigen haven, alsmede de enige lucht en scheepvaartmaatschappij van het land. De drie miljoen dollar, die de Verenigde Staten na de zware aardbeving in 1972 als eerste hulp beschikbaar stelde, eigen de Somoza zich onmiddellijk toe. Bloed, dat Spaanse donors voor de slachtoffers hadden gegeven, verkocht hij ten ei gen bate, volgens Cardenal. De onderdrukking richt zich, volgens hem, vooral tegen de kleine boeren, de campesinos. De „Guardia Nacional", de veiligheidspolitie, ontziet zich met babies te vermoorden, kinderen dood te martelen, te verkrachten en uit helicopters te gooien. Cardenal heeft zich aangeslo ten bij de in 1962 opgerichte nationale bevrijdingsbeweging FSLN (Frente Sandinista de Liberacion Nacional), die te gen de veiligheidstroepen van het Somoza-regiem zich ook van wapens bedient. Cardenal zelf maakt daarvan geen ge bruik. omdat hij deze vorm van strijd niet het enige mid del acht- om de regering Somo za omver te werpen. Enkele weken geleden is een aantal van zijn vrienden, die samen met hem wonen op een van de eilanden van de eilan dengroep Solentiname in het grote binnenmeer van Nicara gua, gearresteerd. Cardenal ontkwam aan arrestatie, om dat hij zich op dat tijdstip in het buurland Costa Rica be vond. In 1966 vormde hij op het eiland met enkele vrienden de christelijke commune „Onze Lieve Vrouw van Solentina me", waar hij in armoede leef de. Deze gemeenschap zonder privé-eigendom staat voor ie dereen open en heeft zich in middels nagenoeg over het ge hele eiland verbreid.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1977 | | pagina 7