Over Bhutan, werkeloosheid en primitief Amsterdam
Actieve deelneming in Nederland van
leken in kerkelijk leven bemoedigend
oecumene stagneert niet, maar
raken aan kern vertraagt tempo
korte e
metten:
DRIE KORTE FILMS VAN CRM
FILM
LEIDSE COURANT
VRIJDAG 18 NOVEMBER 1977 fPAC
Ondanks de vermanende vinger van Pim de Ia Parra
c.s. dat het maar uit moet zijn met subsidie voor
korte films waar niemand raad mee weet, heeft CRM
deze week weer drie korte werkstukjes van Neder
landse regisseurs gepresenteerd, „A.P.O. of the pri
mitive, „Wel zijn, niet zijn" en „Bhutan tussen de
oude en de nieuwe wereld". Drie films van volkomen
verschillende signatuur.
Om maar met het meest conventionele werkje te
beginnen: „Bhutan tussen de oude en de nieuwe
wereld" is een documentaire volgens overbekend
stramien van filmer-bergbeklimmer Jan Booa Boon
heeft met veel moeite weten door te dringen in het
onbekende berglandje Bhutan, gesitueerd in het
noorden van India tegen China aan. Een interessant
onderwerp omdat je zo goed als niets weet van het
boedhistische koninkrijk dat via één enkele kronkel
weg langs ravijnen en over bergpassen (gefinancierd
door buurland India) en een fraai klein poortje
toegankelijk is voor de buitenwereld. Het ziet er daar
allemaal vreedzaam uit, al doen een paar beelden van
de passencontrole vermoeden dat er addertjes onder
het gras schuilen. Boon had tien dagen de tijd om
zijn werk te doen, haalde er mooie beelden weg maar
houdt het te vaag om werkelijk belangwekkend te
worden. Je ziet dan wel de prinses van Bhutan naar
haar werk gaan als minister van buitenlandse zaken,
maar je hoort niets over de politieke opstelling van
het land, de invloed van India dat het land toch
zorgvuldig conserveert als bufferstaat tegen Rood
China.
„Wel zijn, niet zijn" van regisseuse Mieke Buys is
een discussiestuk meer dan een autonome film. Het
gaat over werken, werkeloos zijn, de invloed van
werk op je leven, de arbeidsethos en Mieke Buys
knoopt op verschillende manieren bij die problema
tiek aan. Ze zet enkele dingen aan scène, ze laat de
camera waarheidsgetrouw discussies van werkelozen
met een psycholoog volgen en ze gebruikt de acteurs
van de nu in Rotterdam gevestigde Bloemgroep. En
eigenlijk zeggen hun bijdragen het meest. Ze spelen
een aantal scènes, man-vrouw in wissel-werkdienst,
een vrijwillig werkeloze die voor z'n gitaar gekozen
heeft en z'n baan aan een ander heeft geschonken.
Leden van de Bloemgroep in een satirisch stukje verfilmd toneel in „Wel zijn of niet zijn". Amsterdam vandaag gezien door mythologische ogen in „A.P.O. of the primitivi".
Ex-amateur Jan D
debuteert met Fabricius-verfilming
Meisjes uit Bhutan, het nauwelijks on
Boeddhistische koninkrijk tussen India e
na, gefilmd door Jan Boon.
nze
Veelal satirische opzetjes die in elk geval CHr
discussie en nadenken geven. Dat Mieke Buj, r,
toch niet sterk overkomt ligt aan het feit dat Lï_|
eenheid van die drie benaderingen heeft F
smeden. De film loopt uit haar vingers, o w
onsamenhangend en als je het theaterprogram) h<
de Bloemgroep over hetzelfde onderwerp hebtj i®
weet je dat het beter kan. Bovendien nog een j js
Hollandse-film-probleem: De discussies van w,
zen zijn zo goed als onverstaanbaar en dan
beelden nogal zinloos.
rinl
Cirkels ne.
at
Ondanks het irritant-zwaarwichtige van „A.^jos
the primitivy" is deze fantasiefilm van Henk j.
man eigenlijk het meest interessante werkstt
de drie. Meulman bouwt de werkelijkheid, in d|e^(
die van de stad Amsterdam, om tot een absiNv
Achter de hoofdstad zet hij een nieuw soort moij(
gie op: De hoofdstad is een uit concentrische
opgebouwd fenomeen ooit door „primitivi"
maar uiteindelijk mislukt, en geworden zoals
is. Die huidige werkelijkheid filmt Meulmanf
met hevig zoemende camera's, sterk versneld]
den die op den duur weliswaar, vermoeien i
toch heel gek tegen een stad laten aankijken.
dam wordt erin ontmenselijkt, het wordt een t]
en uitzinnig artefact. Eddy van der Enden veif
het camerawerk dus het kan haast niet slecl
Meulman laat twee acteurs (nou ja) tussen de t
door in het Engels (waarom eigenlijk?) diepf]
teksten uitkramen over de oerwezens die Amslf
bouwden. Dat wordt op den duur zo'n
flauwekul, dat die persoonlijke opzet van
er hevig door geschaad wordt. Waar je zo'l
vertonen moet is overigens de vraag. Voor „wl
niet zijn" ligt de doelgroep voor de hand, eenjfÈ
mentaire als over Bhutan is altijd wel te slijt»
bioscoop of televisie, maar Meulmans film zie
niet zo een, twee, drie verschijnen. Een
museum lijkt voor hem de beste plaats.
BERT J
HAARLEM Het vredige Haarlem krijgt even
groot-Amsterdamse neigingen. In een poortje aan het
Klein Heiiigland in het unieke zeventiende eeuwse
centrum achter het Frans Halsmuseum wordt een
man in elkaar geslagen. Hij zakt kreunend in een,
de omstanders steken geen hand naar hem uit, erger
nog, een parkeerwachter staat er olijk z'n snor bij
op te draaien. De man krabbelt overeind, begeeft
zich opgewekt naar een klaarstaand stoeltje en
vraagt een ander heerschap of die hem van wat
extra bloed op z'n voorhoofd kan voorzien. Juist,
film. Haarlem, Rotterdam en de studio's van Cine-
centrum zijn de lokaties van alweer een Nederlandse
speelfilm. Een rustige prod uk tie die geen records wil
slaan, geen publiciteit met schreeuwend-vette kop
pen zal veroorzaken. Een „low budget" film van Jan
Dorresteyn, die tot voor kort nog tot de rangen der
amateurfilmers gerekend mocht worden naar een
boek van Johan Fabricius, „Nacht zonder zegen".
De carrièré van Jan Dorresteyn is een op z'n minst
Jan Dorresteyn (rechts) kijkt toe hoe in een Haarlems poortje Mlchiel Kerbosch hoofdrolspeler
Geert Thijssens aanvalt.
ongebruikelijke. Hij begon als amateur smalfilmer,
won her en der wat prijzen en stak al z'n geld in
een lange speelfilm „Fantasy in fiction" die door een
officieel filmkantoor in de verhuur werd genomen.
Dat geld zal de film hem wel niet terugspelen, maar
het was in elk geval een stap op weg naar professio
neel werk. Maar ook bij de beroepsregie kwam hij
ongewoon terecht, namelijk via producerschap bij
twee grote Nederlandse films, „Help, de dokter ver
zuipt" en „De dwaze lotgevallen van Sherlock Jones",
twee films van Nikolai van der Heyde. Producent en
regisseur heten elkaar* doodsvijanden te zijn. De
producer wil constant dingen die de regisseur niet
over z'n artistieke hart kan verkrijgen en een regis
seur wil alsmaar meer geld, meer tijd en meer film..
Niets daarvan zegt Henk Bos, voormalig filmcriticus
en mede-producent van Van der Heyde's films, inclu
sief „Angela". „Die vijandsschap is een fabeltje. Je
moet samen een film maken tenslotte. Jan Dorresteyn
heeft bewust eerst de produktiekant gekozen om te
weten met welke problemen je te maken krijgt, hoe
het er aan de andere kant van de schermen uitziet.
Ik kwam met hem in contact omdat hij ooit de
rechten van „Help de dokter verzuipt" van Toon
Kortooms had gekocht Nikolai wilde dat boek ver
filmen en toen 'zijn Jan en ik compagnons in de
produktie geworden. We hebben erg goed gezocht
naar een verhaal om Jan Dorresteyn zijn officiële
speelfilmdebuut te laten maken. Geen grote film,
omdat je dan bovendien de verhalen krijgt van: 0,
die heeft zich via de achterdeur op een riante regis
seursstoel laten zetten. „Nacht zonder zegen" wordt
een film van beneden de 500.000 gulden. Maar we
zochten wel een verhaal dat Jan met z'n voorliefde
voor regisseurs als Polanski, Hitchcock en Brian de
Palma zou passen. Zo vonden we Johan Fabricius'
.Nacht zonder zegen", dat je een psychologische
thriller zou kunnen noemen. Geschikt voor ons doel
door z'n thema, z'n beperkte rolverdeling en lokaties.
Het is het verhaal van een man van in de veertig
die na vier jaar uit de gevangenis terugkomt Hij
heeft gezeten wegens doodslag; tijdens een echtelijke
Hoofdrolspelers Geert Thijssens en Ingrid De Vos tijdens opnamen van „Nacht zonder zep"
ruzie heeft hij z'n vrouw zo geslagen dat ze bij een
val haar nek breekt. Fabricius heeft z'n boek geba
seerd op de figuur van John Christie waarbij hij in
de tweede wereldoorlog in Londen in de buurt woon
de. Het verhaal van die man met een seksueel defect
en een hoertje is compleet omgebogen, alles met
medewerking van Fabricius zelf. Een fantastische
man trouwens die in de tijd dat wij aan het voorberei
den waren alweer twee boeken klaar had. Daarbij
één jongensboek dat onvoorstelbaar jeugdig van taal
is voor een bijna tachtigjarige. Onze film is het
grotendeels via flash-backs vertelde verhaal van een
man die in feite „levenslang" heeft, een getekende
die opnieuw een bestaan moet opbouwen vanaf de
laagste sport van de ladder, weer een meisje ontmoet
en direct weet dat die ontmoeting wéér fataal zal zijn.
Een thriller, maar met een ingebouwd sociaal com
mentaar".
In Haarlem wordt door de filmploeg in strikt tempo
gewerkt, geen tijd voor praatjes, de paar minuten
film moeten er in één dag goed opstaan. De I
werkt prima mee, maar er blijkt filmervaring al d
zig. Een dame in de deuropening laat weten
jarenlang ouvreuse in de plaatselijke biosco
geweest, maar helaas nog nooit één film uit
gezien, de parkeerwachter onthult ooit nog eert
een Fu Manchu gefigureerd te hebben, een gebC,
nis waar hij nog steeds een hoge pet van op C
Jan Dorresteyn instrueert voorzichtig z'n me
Geert Tijssens, toneelacteur die bij z'n toneelrv
Theater geen vijf weken vrijgemaakt kon wtJ
ondanks zeer acceptabele voorstellen van de
ploeg en toen ontslag genomen heeft om toch
„Nacht zonder zegen" te kunnen maken. Ingri}?
Vos, een Vlaamse „ontdekking" van 22 jaar, cr
lend aanwezig in Roland Verhavert Rubens-ver!
ing voor de Vlaamse televisie. „Nacht zonder ze^
is stilletjes verder in de maak. Er wordt gehoor"
een zegentocht van een ex-amateur.
BERT JAN*15
In Nederland zien wij, met
voldoening, een actieve
groeiende deelname van kath
olieke leken aan het kerkelijk
leven. Talrijke gelovigen bie
den zich aan' voor pastorale
taken als voorbereiding van
de liturgie, katechese, bezoek
van zieken en bejaarden en
activiteiten op het vlak van
de kerkopbouw, zowel in de
parochies als regionaal en na
tionaal. Dit geeft werkelijk
bemoediging en hoop voor de
toekomst.
Dit zei kardinaal Willebrands
gisteren in een toespraak tot
paus Paulus tijdens een au
diëntie die de paus aan de
zeven bisschoppen van Neder
land verleende. Het bezoek
vond plaats bij gelegenheid
van de „visitatio ad limina",
de pelgrimstocht van de bis
schoppen naar de graven van
de apostelen Petrus en Paulus.
Kardinaal Willebrands zei dat
de katechese, onderwerp van
de jongste bisschoppensynode,
in de Nederlandse kerkprovin
cie een hoge pastorale voor
rang heeft Het goed gestruc
tureerde katholieke onderwijs
in Nederland biedt volgens de
KARDINAAL WILLEBRANDS TOT PAUS:
kardinaal prachtige mogelijk
heden voor de christelijke op
voeding van de kinderen en in
het bijzonder voor de kateche
se. De onderwijskrachten zet
ten zich daarvoor met toewij
ding in.
De vernieuwing van het onder
wijs en de veranderingen in de
samenleving maken het nood
zakelijk dat men zich opnieuw
bezint op het katholieke ka
rakter van de scholea De kar
dinaal herinnerde eraan dat
de bisschoppenconferentie aan
deze bezinning een bijdrage
heeft geleverd in de vorm van
haar herderlijk schrijven over
de katholieke school.
Kardinaal Willebrands wees er
vervolgens op dat de Neder
landse kerkprovincie in ruime
mate haar voordeel heeft we
ten te doen met de vernieu
wing van de liturgie. Het ligt
voor de hand dat een vernieu
wing van een dergelijk ge
wicht niet zonder moeilijkhe
den verloopt De bisschoppen
van Nederland hopen weldra
alle officiële liturgische tek
sten van de kerk ter beschik
king van de priesters en de
andere gelovigen te kunnen
stellen.
De kardinaal constateerde dat
de laatste tijd het zondagse
misbezoek en het biechten zijn
teruggelopen. „Heeft het een
met het ander te maken? Is de
oorzaak wellicht een meer al
gemeen verschijnsel? Is het
geloof, zoals het tot uitdruk
king komt in de viering van
de eucharistie op de dag des
Heren, verzwakt? Is het begrip
van wat zondig is, vermin
derd?", zo vroeg de kardinaaL
Aan de andere kant echter
mag worden gewezen op de
verheugende toenemende deel
name van de leken aan het
leven van de kerk.
De kardinaal ging ook in op'
het vraagstuk van de roepin
gen tot het priesterschap en
het religieuze leven. De Neder
landse kerkprovincie heeft rij
ke vruchten voor de wereld
kerk afgeworpen. De missie
geest en de bijdragen aan de
andere lokale kerken hebben
een stempel gedrukt op het
eigen leven van de Nederland
se kerkprovincie.
Deze vitaliteit is volgens de
kardinaal niet teloor gegaan,
getuige de hulp van de Neder
landse kerkprovincie in de
stoffelijke en geestelijke no
den van de wereldkerk.
Tot besluit zei de kardinaal tot
de paus dat de vraagstukken
betreffende de zending van de
kerk in de wereld de Neder
landse katholieken en hun bis
schoppen ernstige zorgen ba
ren. Hij noemde in dit ver
band: de mensenrechten,
plechtig afgekondigd door de
Verenigde Naties, maar deson
danks vaak geschonden, de si
tuatie van de buitenlandse ar
beiders en alle andere vreem
delingen in Nederland, de
werkloosheid die personen en
gezinnen bedreigt, de pogin
gen een meer menselijke en
meer rechtvaardige wereld in
te richten.
De Nederlandse kerk bestu
deert deze problemen en
tracht activiteiten te ont
plooien die voor een oplossing
kunnen zorgen. Een en ander
in het licht van het evangelie
en de leer van de kerk. De
kardinaal noemde hier de do
cumenten van Vaticanum II,
paus Paulus' encycliek „Popu
lorum Progressio" en diens
apostolische aansporing
„Evangelii Nuntiandi".
Het is beslist onjuist dat de
oecumene sou stagneren. Er ls
daarentegen reden tot tevre
denheid en hoop. Er ls toena
dering, waaruit degenen die
slch voor de oecumene Inzet
ten beslist moed kunnen put
ten.
Kardinaal Willebrands zei dit
bij het bezoek, dat de Neder
landse bisschoppen in Rome-
hebben gebracht aan het se
cretariaat voor de eenheid van
de christenen in het kader van
hun „ad limina"-bezoek. De
kardinaal was hier tegelijker
tijd gast en gastheer, want be
halve aartsbisschop van Ut
recht is hij voorzitter van dit
secretariaat
Hij stelde, dat er in het ge
sprek tussen de kerken een
wezenlijke verandering is op
getreden. De periode van de
vriendschappelijke ontmoetin
gen is overstegen. Nu gaat het
gesprek over zaken, die het
hart van de gemeenschap tus
sen de kerken vormen. Het ligt
voor de hand, dat hierbij aan
zienlijke moeilijkheden aan de
orde komen.
De kardinaal zei, dat sommi
gen, in de geestdrift over de
toenadering, echter de neiging
hebben de nog bestaande ver
deeldheid en obstakels over
het hoofd te zien. Net doen
alsof de breuk is hersteld en
de eenheid in Intercommunie
in praktijk gaan brengen,
noemde hij geen goede weg.
Levensgroot ligt op die weg
het gevaar, dat de ontwikke
ling van de oecumene af
breekt, aldus de kardinaal, die
een vergelijking maakte met
een zieke die aan de beterende
hand is, maar zich te hard
inspant, zodat zijn gezondheid
weer achteruit gaat
De vice-president van het se
cretariaat, mgr. Ramon Tor-
rella Coscante, wees er nog op,
dat er een nauw verband is
tussen de vernieuwing van de
kerk, die is gewild door het
tweede Vaticaans concilie en
het herstel van de eenheid der
Christenen.
De secretaris, mrgr. Charles
MöUer vertelde, dat het werk
van de contacten met de oecu
menische commissies van de
kerkprovincies steeds groter
gewicht krijgt Ook belegt het
secretariaat geregeld een bij
eenkomst voor de secretaris
sen van de andere departe
menten van de Romeinse curie
om de aandacht voor oecume
nische kwesties levendig te
houden.
De betrekkingen met de oos
terse kerken noemde hij zeer
veelbelovend. De laatste tien
jaar is hier grotere vooruit
gang geboekt dan in de afgelo
pen negen eeuwen. In decem
ber 1975 is er een nieuwe si
tuatie ontstaan, doordat de
orthodoxe kerken gezamenlijk
hebben besloten een interort-
hodoxe commissie in het leven
te roepen die het theologisch
gesprek met de katholieke
kerk moet voorbereiden. Ook
deze heeft daarvoor een com
missie gevormd. Het is de eer
ste keer in de geschiedenis,
dat de relaties tussen de geza
menlijke orthodoxe kerken en
de katholieke kerk een derge
lijk punt hebben bereikt
De hervormde synode heeft in
haar najaarsvergadering be
sloten haar breed moderamen
(bestuur) opdracht te geven
opnieuw in contact te treden
met de Zuidafrikaanse kerken
om alle mogelijkheden te on
derzoeken tot een nieuwe be
spreking van de beleidsover
wegingen van de synode. Dit
direct met de Zuidafrikaanse
kerken, blank en swart, hetzij
in Zuid-Afrika, hetzij in Ne
derland. Dit onderzoek dient
in nauw overleg met de gere
formeerde kerken te gebeu
ren.
De synode van de Anglicaanse
bisschoppen in Zuid-Afrika
heeft het gevangen zetten van
verdachten zonder vorm van
proces en andere beperkende
maatregelen veroordeeld en
het optreden van de regering
„despotisch" genoemd. „De sy
node is er ontsteld over, dat
de staat een despotische weg
heeft gekozen om het hoofd te
bieden aan de huidige situatie
in plaats van over te gaan tot
open besprekingen en onder
handelingen", aldus een com
muniqué.
De nationale conferentie van
Amerikaanse bisschoppen
heeft nieuwe nationale richt
lijnen voor de gelovigen goed
gekeurd waarin zij hun stand
punt, dat geslachtsverkeer al
leen binnen het huwelijk
geoorloofd is, herhalen. Tege
lijkertijd heeft de commissiei
voor de geloofsleer van de'
uil
bisschoppen een rapport viu
een commissie waarin wortel
gepleit voor een soepeler opn
stelling in deze, verworpe>ec
Het gebruik van voprbehoeod
middelen en sterilisatie worie]
veroordeeld.
De bisschop van Antwerpeist
Jules Victor Daem (75) is opgÊr'
volgd door de theologieprofel®
sor Godfried Danneels (4#e
Dr. Danneels was verbondehj
aan het seminarie te Bruggr1
Hij was tevens docent theol)"1
gie van de sacramenten ePr
liturgie aan de katholieke un
versiteit van Leuven. Als 'pri01
dikant en inleider is dr. Da£e
neels in heel België bekend, f
te
Het Humanistisch Verboni
overleg tussen de minister t
de kerken over levensb<
schouwelijke aangelegenhfrjj
den. Dit naar aanleiding va»a,
de vraag of de overheid we,
gerechtigd is bij de registratii s'
van persoonsgegevens te vra
gen naar de kerkelijke gezin<^(
te. Het verbond acht dit aas c
tasting van de persooi
levenssfeer, waarvan
bruik kan worden gemaakt evj<
denkt dan onder meer aan dL'
„niet-jood-verklaringen". He^
verbond pleit ook voor ver/
vanging van het begrip „god%,
dienst" door „levensbeschoo
win*". er
