Reis om de wereld in 48 uur, 3 minuten:
hoe houd je het vol in een Boeing-747?
Kreymborg GD
Roaring fourties"
laten het afweten
in Whitbreadrace
r
HU
SCHEPEN „HALEN BAKZEIL"
KORTWEG
T GOEDE OUDE LODEN IN NIEUWE STIJL!
BUITENLAND
LEIDSE COURANT
DERDAG 10 NOVEMBER 1977 PACl
%Ai
SAN FRANCISCO - Het al
lermooiste van om de wereld vliegen is
dat je, als je het gedaan hebt, absoluut
zeker weet dat de aarde rond is. Je hoeft
niet meer anderen op hun woord te gelo
ven, zelfs als die anderen Newton, Magal-
haes en kapitein Cook zijn. Met genoeg
oriëntatiegevoel om te weten dat de zon
in het oosten opkomt en in het westen
ondergaat weet je dat je steeds in dezelfde
richting blijft gaan, en dan merk je op
een gegeven moment dat je weer terug
komt precies op de plek waar je begon.
Die zekerheid krijg je al wanneer je op
de „gewone" manier rond de aarde vliegt,
min of meer over de centrale gebieden
waar de meeste landen liggen. Als je dan
ook nog rond de wereld gaat over beide
polen, dan ontdek je als het ware (en mijn
oriëntatiegevoel laat duidelijk te wensen
over) dat de aarde niet alleen rond is van
oost naar west, maar ook van noord naar
zuid, en dat de aarde dus een bol is. Deze
zekerheid won ik het afgelopen weekeinde,
tijdens een vlucht over beide polen, in een
Boeing 747 van Pan Am, een vlucht die
48 uur en 3 minuten in beslag nam.
Mijn eerste reis om de wereld maakte ik
vier jaar geleden, min of meer toevallig.
Ik bevond mij in Australië, waar ik aange
komen was via de, zoals het vroeger wel
genoemd werd, „Imperiumroute", d.w.z.
via het Midden-Oosten en Singapore. Op
mijn retourbiljet stond alleen „van Mel
bourne tot Londen", maar ik kwam tot de
ontdekking dat ik zonder bijbetalen over
de Stille Oceaan mocht reizen, dus via
Hawaii en de Amerikaanse westkust. Daar
heb ik toen gebruik van gemaakt, want ik
had wel zin in een paar dagen rust-en zon
in Hawaii. In feite bleek het te regenen.
Maar door die terugweg te nemen werd.
ik mij heel erg bewust van kapitein Cook.
Overal zijn er monumenten die aan hem
herinneren. Het monument bij Botany Bay
wordt voornamelijk bewonderd door de
pasaangekomen Italiaanse emigranten in
Australië. Cook bracht ook Nieuw-Zeeland
in kaart, en in Wellington is het kennelijk
beste hotel naar hem genoemd. En hij
werd in Hawaii vermoord.
Waar ik daarna ook naar toe ging, altijd
kwam ik Cook tegen. Bij Victoria, in Brits
Columbia aan de verre westkust van Cana
da. staat een standbeeld op de plek waar
Cook aan land is gestapt, hoewel ik me
afvraag hoe men dat zo precies te weten
gekomen is. Victoria ligt op het eiland
Vancouver, maar Cook dacht dat hij op
het Amerikaanse vasteland aangekomen
was. Dit horend besef je dat je, net als
vele anderen, zo veel meer van de wereld
gezien had dan Cook, de grootste Engelse
ontdekkingsreiziger. Arme Cook. Door het
nageslacht wordt hij hoog geëerd, maar in
zijn eigen tijd vond men dat hij eigenlijk
niet zo heel veel gepresteerd had. Men
vond het niet juist hem al te veel eer te
bewijzen. Hij had geen enkele grote schat
ontdekt, alleen maar meer van de wereld
ontdekt dan wie dan ook vóór hem.
Cook was het die, in de tijd van de Ameri
kaanse revolutie, (1776), bewees dat er geen
groot werelddeel op het zuidelijk halfrond
lag. De schrijver Samuel Johnson, Mozart,
George III en Napoleon dachten allemaal
dat dat wel zo was, tenminste dat dachten
ze in een bepaalde periode van hun leven,
als ze over zulke vragen nadachten. Ko
ning George III en Napoleon deden dat
zeker. Ze vonden het aannemelijk dat er
in het zuiden een enorm niet ontdekt conti
nent lag, als „evenwicht" voor al het land
op het noordelijk halfrond. Waarom zou
er zoveel water op het zuidelijk halfrond
zijn en niets meer? Maar er was alleen
Welke reden hadden de passa
giers om mee te gaan? De mees
ten zeiden dat het om het avon
tuur was. Eén mang ging met
zijn vrouw, omdat zij altijd
klaagde dat hij haar nooit mee
nam.
Onze correspronden t Terry Co
leman vertelt in bijgaande repor
tage zijn belevenissen tijdens de
recente reis om de wereld die de
jubilerende maatschappij Pan
Am met een Boeing 747 uitvoer
de. De reis duurde 46 uur en 3
minuten. Aan het begin van zijn
reis vroeg Coleman zich af of hij
het zou volhouden.
water en Cook bewees dat. De allerlaatste
plek waar ik Cook vond, en het had ge
woon de laatste plek moeten zijn, was
Deptford aan de Theems. Cook begon zijn
reis daar. Dat hoorde ik pas een week of
wat geleden.
Wie aan Cook denkt, denkt aan Magalhaes,
die de eerste reis om de wereld gemaakt
zou hebben, maar dat is niet helemaal
waar, want onderweg stierf hij. Ook was
het niet Magalaes' plaatsvervanger Del Ca-
no. die het schip terugbracht. De eerste
man die een reis om de wereld maakte was
een Molukse zeeman genaamd Harry, die
op de Molukken opgepikt werd, naar Euro
pa gebracht en toen met Magalhaes meer
eisde tot hij weer thuis was op de Moluk
ken.
Dat was in 1521. Verder komen we bij
Drake, de eerste Engelsman en belangrijke
Franse ontdekkingsreizigers als Bougain
ville, naar wie nog een bloem is genoemd,
en de Engelsen Anson en Saunders die
vóór Cook kwamen. Na Cook werd het
reizen om de wereld iets heel gewoons. In
het begin van de negentiende eeuw zeilden
Amerikaanse walvisvaarders uit New Bed
ford gewoonlijk rond de Hoorn, dan west
waarts naar de Zuidpool, en dan verder
westelijk naar huis via een Chinese haven,
waar barnsteenvet hoog geprijsd werd, en
tenslotte terug naar New England, waar
walvisolie gebruikt werd voor lampen.
De reizen waar we het tot nu toe over
gehad hebben hadden allemaal een be
paald doel: ontdekken, handelen. Maar in
het begin van deze eeuw begon een reis
om de wereld voor de zeer rijken de
functie in te nemen van de reis door
Europa in de achttiende eeuw een wereld
reis werd geacht een goede opleiding te
zijn voor de jeugd. In de jaren vóór 1914
verdienden de Duitse stoomschepen van de
Noordduitse Lloyd en de Hamburg-Ameri-
kalijn veel geld aan de rijke „kroonprinses
sen" uit de Verenigde Staten die een we
reldreis moesten maken. Zo kon je nog
eens een man aan de haak slaan, een man
die, dat bleek alleen al uit het feit dat hij
aan boord was, bemiddeld was. Wat die
arme rijke meisjes allemaal moesten lij
den, is meer dan eens opgeschreven. Wat
die arme rijke jongens allemaal moesten
lijden werd nooit opgeschreven, want man
nen horen nu eenmaal niet zeeziek te
worden. Zeelieden weten te vertellen dat
dat onzin is. Vrouwen zijn veel sterker, en
veel meer bestand tegen reizen.
Tot een week geleden dus had ik één reis
om de wereld gemaakt, maar dat was om
naar afgelegen plaatsen te gaan om daar
over te schrijven. Waarom nam ik dan die
uitnodiging aan om een reis om de wereld
te maken voor geen enkel doel behalve dan
die reis te maken, in 48 uur, zonder ergens
te landen, behalve in Londen, Kaapstad en
Auckland, en daar dan nog maar voor een
uurtje of twee, en de laatste twee steden
dan ook nog in het donker?
Ten dele had ik de moed niet om nee te
zeggen. Ik heb veel gevlogen en ik kan met
alle eerlijkheid niet zeggen dat een 747 van
binnen ongewoon of onaangenaam is, be
halve misschien wanneer de vlucht in Azië
plaatsvindt en de gemiddelde passagier
twee balen katoen bij zich heeft.
Maar omdat ik gevlogen had, dacht ik te
weten dat 20 uur vliegen wel het maximum
is wat men verdragen kan. Mensen die van
plan waren naar Australië te vliegen raad
de ik altijd aan het niet in één vlucht te
doen. Maak een tussenlanding in Singapo
re en slaap daar een nacht, of in San
Francisco als je de andere kant op gaat.
Na 20 uur was ik gewoonlijk een beetje
draaierig en at ik slecht. De meeste vlieg
tuigpassagiers weten hetzelfde te vertellen.
De enige gelukkigen zijn degenen die veel
alcohol kunnen drinken en er gewoon door
heen kunnen slapen. Ik herinner me dat
ik op een bepaalde vlucht van 14 uur met
een man reisde die blijkbaar een zeer
ervaren passagier was, want hij ging ge
kleed in versleten kleren en had maar één
stuk afgedragen handbagage bij zich. Hij
keek niet naar de films aan boord, en sliep
tussen de drankjes. Maar in die 14 uur
accepteerde hij letterlijk alles dat hem
aangeboden werd, van de champagne voor
het opstijgen, via whiskey, verschillende
wijnen, via brandy tot tenslotte de cham
pagne bij de landing. Hij overleefde dit
alles zonder een kik te geven. Maar derge
lijke mensen zijn een uitzondering. Voor
de meeste mensen is alcohol het slechtste
wat er is. Alcohol droogt je uit. Als ik
vlieg, drink ik alleen maar water.
In ieder geval wist ik niet wat er met me
zou gebeuren na 20 uur en ik wilde dat
wel eens te weten komen. Nog interessan
ter vond ik het worden toen ik zag dat
de helft van de passagiers in de Jumbojet
al over de zestig waren. De meesten van
hen hadden vaak gevlogen, hoewel vreemd-
genoeg weer velen nooit verder gevlogen
hadden dan over de Atlantische Oceaan.
Maar er waren er ook een paar bij die nog
niet zo vaak gevlogen hadden, en die wis
ten eigenlijk niet wat hen te wachten
stond.
Waarom wilden ze mee? Per slot van reke
ning zou dit grapje hen 2222 dollar voor
een kaartje tweede klas en 3333 dollar voor
de eerste klas gaan kosten. De meeste
passagiers zeiden dat het hen om het avon
tuur te doen was. Bij Pan Am hadden ze
dat antwoord verwacht.
Een man vertelde dat hij zijn vrouw op
de vlucht meegenomen had, omdat zij keer
op keer geklaagd had dat hij haar nooit
ergens mee naar toe nam. Een andere man
zei dat hij er wel eens een weekendje uit
wilde zijn. Twee passagiers waren meteo
rologen, en hun gesprekken waren erg
interessant. Ze wisten precies waar de
stormen waren en waar we erover heen
moesten vliegen. Zw wisten te vertellen dat
de Zuidpool meer dan 3000 meter hoog is
en dat het opeengepakte ijs zo dik is en
dat al dat ijs zo zwaar is dat het eigenlijke
land van de Zuidpool vrijwel onder het
zee-oppervlakte gedrukt is, alleen door het
gewicht van dat ijs.
Onder de 165 passagiers bevonden zich 122
mannen en 43 vrouwen. De meeste mensen
waren gepensioneerd, de rest was dokter,
docent of ingenieur. Er waren twee auto
handelaren bij en één passagier was een
gepensioneerde loodgieter uit San Diego
die uitgerekend had dat de wereldreis toch
niet zo duur was: 26,642 mijl voor die prijs
kwam neer op acht en een halve dollarcent
(ƒ0,20) per mijl, en voor een taxi betaal
je meer. De vlucht was al maanden tevoren
volgeboekt, maar op het laatste moment
kwam er nog een man uit Florida aanzet
ten die per se op de zogenaamde „stand-
by"lijst gezet wilde worden. Zou er een
plaatsje vrijkomen, dan zou hij mee mo
gen. En inderdaad, zoals te verwachten viel
kon iemand niet mee, en na betaling fnocht
de man uit Florida toch in het vliegtuig
stappen. De man betaalde met bankbiljet
ten die hij van een grote stapel aftelde.
Hoe zat dat met het uithoudingsvermogen
van de passagiers? Pan Am liet natuurlijk
nooit merken bezorgd te zijn, behalve op
het allerlaatste moment van de vlucht, toen
de eerste piloot toegaf dat ze er inderdaad
een heel klein beetje over in gezeten had
den. Er was niet veel ruimte voor de
passagiers, die rekening moesten houden
met een heleboel andere mensen. Maar
alles is goed. afgelopen. De vrouwen waren
er, zoals gewoonlijk, beter tegen bestand
dan de mannen. Dat wist men ook al in
de negentiende eeuw; toen waren het ook
de vrouwen die de barre tochten van de
„wagon trains", de huifkarkaravanen,
overleefden, terwijl sterke mannen afvie
len. Ik geloof dat twee mensen luchtziek
geworden zijn, meer van uitputting dan
door de turbulentie, want daar hadden we
opmerkelijk weinig last van. Een man viel
flauw.
De tocht over de Zuidpool bij vol daglicht
zal ik niet snel vergeten. Het was een
adembenemend schouwspel en ik moest
denken aan het verhaal van Scott's laatste
expeditie, het verhaal uit mijn jeugd dat
ik mij het best herinner. Het verhaal van
moed, bittere teleurstelling, echte nobele
geest en de dood, en Scott's laatste woor
den in zijn dagboek: „In God's naam, zorg
voor onze mensen". Ik weet niet of ik zo
onder de indruk was omdat ik lueraT
dacht of omdat ik gewoon moe was, ma I
na misschien 33 uur in dat vliegtuig do(_
gebracht te hebben, raakte ik boven i
Pool even mijn oriëntatie kwijt, wat hel
maal niet ongewoon is. Ik was in de b
boven geweest om naar het ijs te kijkt
en toen ik weer naar beneden kwam |Farmot
de cabine van het vliegtuig kon ik eejociaal
mijn stoel niet meer vinden, en ik moeijzen o
mezelf vragen waar ik nu weer vloog. Hlicolaa
duurde misschien een minuut of wat, grenzen
toen was het weer voorbij. fereken
Van Kaapstad naar Auckland op NieiCRM v
Zeeland was een grote sprong van zop dat e
12.000 kilometer en vandaar uit vlogen van de
weer terug naar San Francisco. Daar kufrn de
men we aan in het Hilton Hotel op hpr dit j
vliegveld, en verschillende Hiltons verdien ges
nen al een tijd lang kritiek. Zo ook hid dec. i
Het duurde drie kwartier voor men om—
bagage gevonden had die we 48 uur eerdt^y-w
achtergelaten hadden, en zo hield men ory !_H.
uit bed tot onze koffers met pyama's e
tandenborstels met veel pijn en moeil
gevonden waren.
We hadden een prachtig staaltje luchtvaaj^v-jjn
achter de rug. Het was de eerste vlucflji i
over beide polen, de snelste vlucht van ee
burgervliegtuig rond de wereld, plus no|
vier of vijf andere records. Zoals de eerst
piloot opmerkte helemaal aan het eind vaTT^l
de vlucht, toen hij zich kon ontspanner
„Wat een geweldig mooi vliegtuig". En d^
was het ook. Maar twee dingen moet€Voors<
opgemerkt worden. Ten eerste is het vereent
schil in comfort tussen de eerste en tweedgpiis j
klas nu oneerlijk groot, veel meer daye opi
vroeger. Ik bedoel alleen de ruimte diffet r
men heeft. Natuurlijk was dit de langst^fgekt
vlucht die ooit ondernomen werd door eefeUeen
luchtvaartmaatschappij, maar de gewonfcecon
stoelen in de tweede klas zijn op langjjanua
reizen veel te klein en op deze vlucht hafastall
het vliegtuig de gewone stoelen. De eerstfcort j
luchtvaartmaatschappij die de passagienwerk2
wat meer beenruimte zal schenken (en ztgens
de IATA-regels aan zijn laars zal lappenveel f
zal de dankbaarheid van die passagien—
winnen, en trouwens ook méér passagiers.
Ten tweede had ik gewild dat, voor dezt^
lange vluchten over de Stille Oceaan, di^
Amerikaanse regering toch de moed 1
gehad om door te gaan met de ontwikkel
ling van het supersonische vliegtuig dat ni l
in de ijskast gezet is. Op dit ogenblik zof
een dergelijk vliegtuig geld verliezen, maaj
vroeger of later moet het toch komen
Amerika kan zich dat geld permitteren.
Blijft de vraag, waarom heb ik het ge ij
daan? Op de eerste plaats: om de Zuidl
pool. (Maar dat realiseerde ik me pas toet I
ik zag wat voor een adembenemend gel
zicht dat is), en omdat ik wilde weten ol|
ik het kon en ik weet nu dat 20 uui
niet de absolute grens is hoewel het wel
een veilige grens is. En, bovenal, heb ik
het gedaan om een geestelijk avontuur,
omdat, in de klassieke woorden van d«
ontdekker „het nu eenmaal déér is". Wie "j
ergens, in een vergrijsd deel van zijn geesb
gelooft dat de aarde plat is omdat de aardl
er duidelijk plat uitziet, gaat door een re" <&-'«!
om de wereld te maken door een vooroor-
deel heen.
En dan is er nog wat. Mijn grootvader, die;
91 was toen hij stierf, was officier van lage A
rang bij de Britse marine in de jaren 80
en 90 van de vorige eeuw. Hij had het over
San Francisco, de Chineze Zee en Kaap £1
Hoorn, en dus moet hij wel de wereld
rondgevaren hebben, hoewel hij dat nooit r
in zoveel woorden gezegd heeft. Misschien '-J
hield hij het wel voor gezien.
TERRY COLEMAN
(Copyright The Guardian) f
(Van een onzer verslaggevers)
Kaapstad Twee weken lang
zijn de deelnemers aan de Whit
breadrace rond de wereld al
weer onderweg van Kaapstad
naar Auckland in Nieuw Zeel
and. De Tielsa, die aanvanke
lijk aan de kop lag samen met
de andere Nederlandse deelne
mer de Flyer heeft bakzeil moe
ten halen. Door langdurige
AARLANDERVEEN - Bij de
afdeling Badminton van de
Sportvereniging Aarlander-
veen, bestaan er plannen, om te
starten met een badminton
jeugdgroep, in de leeftijd van
10 tot 15 jaar.
Deze jeugdgroep zal dan gaan
spelen op de donderdagavonden
in de Sporthal. De contributie
voor deze jeugdleden bedraagt
60,— per jaar.
Voor verdere inlichtingen en op
gave als van deze jeugdbadmin-
tongroep, kan men zich wenden
tot de heer M. C. J. Meijer,
Noordeinde 32a, te Aarlander-
veen, tel.: 01725-2123.
AARLANDERVEEN - De Na-
tionale Jeugdkollekte, Jantje
Beton, die in Alphen, Aarlan-
derveen en Zwammerdam is ge
houden, de afgelopen week,
heeft 10.166,54 opgebracht.
windstilte ligt het schip uit
Staveren nu helemaal in de
achterhoede. Vorige week
maandag tot en met donderdag
belandden de schepen in een
windstil gebied. Vrijdag kwam
de wind van voren en tot over
maat van ramp was het zater
dag erg mistig.Geen wonder
dat de stemming aan boord mo
menteel down is.
Sinds maandag is de Tielsa - die
het juist in dat gebied (de zg.
„roaring fourties") van de wind
zou moeten hebben - weer aan
het proberen de achterstand in
te lopen. Het zal niet gemakke
lijk gaan, zo liet schipper Dirk
Nauta weten. Gisternacht wak
kerde de wind aan en kwam
ook nog uit de goede hoek. Alle
zeilen - en dat zijn er heel wat,
namelijk grootzeil, blooper, spi
naker, stagzeil, spinakerstagzeil
en bazaan - zijn bijgezet en de
snelheid van het schip wordt nu
geschat op tien tot vijftien mijl
per uur. De lucht is erg helder,
de zon schijnt, maar de koude
van de Zuidpool laat zich goed
merken.
Ook de andere schepen hebben
te kampen gehad van de wind
stilte. Het veld van de vijftien
deelnemers ligt ver uit elkaar,
namelijk tussen de 42e en 60e
breedtegraad. Het jacht Deben-
hams ligt op het ogenblik het
meest zuidelijk op slechts 200
mijl van de ijsgrens. De Disque
d'or ligt het meest noordelijk.
De meeste deelnemers bevinden
zich in de omgeving van de
Kerguelen-eilandengroep. De
Tielsa zou nog in de buurt van
de Crozet-eilanden zijn. King's
Legend is het verst gevorderd in
de richting van Auckland en
volgens de organisatoren in En
geland leidt het schip ook het
veld volgens de handicapbere
kening. Ook de Condor heeft
een goede positie, zo wordt ge
zegd. De Flyer is echter nog
favoriet. Het schip van de Ne
derlander Van Rietschoten be
vindt zich in een gebied met de
beste meteorologische vooruit
zichten. Voorlopig is er echter
nog weinig te merken van de
beruchte roaring fourties.
Enkele schepen hebben echter
al wel te kampen gehad met
pech. Het Franse jacht Gauloi-
ses verloor het roer en moest al
spoedig naar Port Elisabeth of
East London voor reparatie. Ja-
py Hermes en A D C Accutrac
verloren beide een spinaker. Op
het Britse jacht Adventure brak
een bemanningslid een arm. Het
schip zou ook een aanvaring
hebben gehad met een walvis,
overigens zonder averij op te
lopen.
Intussen blijkt wel dat de Tielsa
een bijzonder zeewaardig schip
is. Dirk Nauta heeft de bouwers
van jachtwerf Noord-Nederland
in Staveren een compliment ge
maakt. Zo heeft het schip bij
voorbeeld totaal geen last van
condenswater en daar waren ve
len toch wel bang voor, want de
Tielsa is een stalen schip.
Oude verhalen
van Bomans in
nieuwe bundel
Nieuw zijn de verhalen die El
sevier bundelde in Godfried
Bomans groot verhalenboek"
geen van alle, al zijn drie van
de opgenomen, verhalen: „Het
carillon van Boroewin", „De
student en de dokter" en „Een
bekentenis" als „niet eerder in
boekvorm gepubliceerd" min
der bekend. Maar evenmin zijn
de overige verhalen, zoals de
tien „Wonderlijke nachten" zo
bekend als Erik, Pinkelman en
Pieter Bas.
Elke nieuwe bundel van min of
meer toevallig verzamelde ver
halen heeft het gevaar werk te
bevatten dat de lezer reeds in
bezit heeft. Deze nieuwe bundel
echter geeft de Bomans-liefheb-
ber de gelegenheid in elk geval
zo veel mogelijk onbekends in
huis te halen, al is niet onmid
dellijk sprake van juweeltjes of
meesterwerk. Hoewel men daar
voorzichtig mee moet zijn; zelfs
in de oude verhalen is Bomans
al onmiskenbaar aanwezig en
daarom alleen al de moeite
waard, zélfs „De student en de
dokter", het zwakste verhaal.
De tien „Wonderlijke nachten"
zijn eerder uitgegeven en be
slaan de meeste bladzijden van
deze bundel. Deze nachten be
horen ook al tot het oudere
werk van Bomans en de aanvul
ling met vijf nóg oudere verha
len, waarvan één bepaald zwak
en drie reeds eerder in boek
vorm uitgegeven, rechtvaardi
gen deze nieuwe bundel niette
min toch. Voor velen een ken
nismaking met de jonge Bo
mans in één omslag en altijd de
moeite van het lezen ruim
schoots waard.
Godfried Bomans: Groot verha
lenboek. Uitf. Elsevier, prijs
24,50.
Loden jas vano.a.80% wol.
Blinde sluiting. ^A E*.
Split achter. Groen,
Jagersplooi achter. Groen.
