1
mm
Hoe mevrouw Tito van haar voetstuk viel
Vakbeweging Israël
in actie tegen
prij sverhogingen
AMERIKA TREKT ZICH
TERUG UIT ILO
Veto's torpederen krachtig
embargo tegen Zuid-Afrika
129.-
159.
lezers
't Is weer manteltjjd.
mode
RK.
■de|
van Belgrado, een graad die ze als gewone
student hoogstwaarschijnlijk ook gekregen
zou hebben.
Ongetwijfeld genoot ze nogal van de vrij
grootse levensstijl van maarschalk Tito: zijn
vele huizen, zijn weelderige entourage. Ze
werd bekritiseerd om haar extravagante kle
dij en haar juwelen, die net iets te veel
waren voor de echtgenote van een commu
nistische leider.
Nu ze eenmaal in ongenade gevallen is,
beginnen de Joegslaven ook opmerkingen te
mompelen over haar autocratische manier
van doen: onder het glimlachende uiterlijk
zou een opvliegende vrouw schuilen, die
vaak onvriendelijk zou zijn voor haar eigen
en Tito's persoonlijke staf. Het zou best
kunnen dat het hele onderzoek tegen me
vrouw Tito de spreekwoordelijke storm in
een glas water zal blijken te zijn en dat er
allerlei persoonlijke wraakoefeningen naar
de oppervlakte zijn komen drijven die maar
schalk Tito in een positie gedwongen hebben
die als uiteindelijk resultaat hem nog sterker
en nog meer gerespecteerd zullen maken.
(Van onze correspondent Hell a Pick)
BELGRADO Weinig beslissingen in het
leven van president Tito van Joegoslavië
kunnen zo pijnlijk geweest zijn zowel in
persoonlijke als politieke zin als de
benoeming van een commissie die de be
schuldigingen moet gaan onderzoeken dat
zijn vrouw geprobeerd heeft benoemingen
te beïnvloeden. Tito en zijn vrouw zijn al
25 jaar getrouwd en al langer samen. In
tegenstelling tot andere echtgenotes van
Oostblokleiders verscheen mevrouw Jovan-
ka Broz (Tito's eigenlijke naam) altijd met
haar man in het openbaar, reisde zij met
hem de wereld door en was een actieve
gastvrouw voor hem.
Mensen die het echtpaar goed kennen heb
ben altijd geloofd dat Tito en zijn 54-jarige
vrouw werkelijk dikke vrienden waren en
dat zij zijn vertrouwelinge was, juist omdat
zij zich nooit een eigen onafhankelijke rol
wilde aanmatigen.
En juist daarom was het de laatste tijd zo
duidelijk dat het gekibbel van de twee bij
openbare gelegenheden wat minder dan
vriendschappelijk geworden was, en daarom
ook speculeerden Joegoslaven onder elkaar
over de vraag waarom Tito's vrouw niet met
hem mee gegaan was op zijn reis naar
Rusland en China
Naar buiten hielden de Joegoslaven zich stil,
maar Jovanka's verhouding met president
Tito is niet langer een persoonlijke zaak. Het
is nog onduidelijk hoe de spanningen tussen
het echtpaar precies ontstaan zijn. Maar het
is wel duidelijk dat de politieke gevolgen
van die spanningen zo lastig waren voor de
president dat hij ze niet kon negeren en
evenmin kon begraven onder een muur van
stilte.
Het is ondenkbaar dat Tito stappen onder
nomen zou hebben die onvermijdelijk moes
ten leiden tot discussies over het broze
karakter van de Joegoslavische politieke
structuur, als zijn vrouw zich niet had bezig
gehouden met activiteiten die de eenheid
van Joegoslavië zouden kunnen ondermij
nen.
President Tito is nu in zijn 85-ste levensjaar,
een jaar dat hij geheel besteed heeft aan
een aantal zeer geslaagde manoeuvres om
het internationale aanzien van Joegoslavië
te versterken en om de wereld ervan te
overtuigen dat de eenheid en de onafhanke
lijkheid van zijn land hem zeker zou overle
ven. Op het ogenblik is hij bezig met de
organisatie van het volgend jaar te houden
Congres van de Joegoslavische Bond vaij
Communistische Partijen. Het is dit partij
congres dat, naar moet worden aangeno
men, de voornaamste reden is voor het
onderzoek naar de politieke activiteiten van
mevrouw Tito.
Deze partijcongressen worden eens in de
vijf jaar gehouden. Het zal voor Tito waar
schijnlijk de laatste gelegenheid zijn om een
bijeenkomst van alle politieke groeperingen
voor te zitten en om zijn invloed te gebrui
ken om een ordelijke opvolging te verzeke
ren.
Eén lezing van de gebeurtenissen is dat
mevrouw Tito zich bezig gehouden heeft met
eigen manoeuvres om voor zichzelf een in
vloedrijke positie zeker te stellen ook na de
dood van Tito. Dit lijkt echter een weinig
realistisch doel en het is dan ook niet waar
schijnlijk dat Jovanka, die zich altijd zeer
intelligent getoond heeft, dit zou proberen.
Zij staat er niet bekend om nauwe relaties
te hebben met de mannen die het meest
waarschijnlijk leidende posities zullen inne
men na Tito's dood, zoals Edvard Kardelj
of Vladimir Bakaric. Ze heeft nooit zicht
baar geprobeerd een machtspositie voor
zichzelf op te bouwen. Het is een beetje laat
daar nu mee te beginnen, te meer omdat
zij haar persoonlijke populariteit meer te
danken heeft aan die van Tito. Ze kan er
op rekenen geëerd te worden als zijn wedu
we, maar ze zal niet gezien worden als een
zelfstandig politiek persoon.
Een meer geloofwaardige en mogelijk ge
vaarlijker beschuldiging tegen mevrouw Ti
to is dat zij misschien geprobeerd heeft de
ene bevolkingsgroep in Joegoslavië tegen de
andere op te stoken en dat zij separatisti
sche gevoelens aangewakkerd heeft Dit
raakt de meest gevoelige politieke kwestie
in Joegoslavië, een twistpunt dat volgens
vele buitenstaanders de ontbinding van de
Joegoslavische staat kan veroorzaken.
President Tito is Kroaat; Jovanka, hoewel
geboren en getogen in Kroatië is van oor
sprong Servische. Bovendien vocht zij als
partisane onder een Servische commandant
die altijd een nauwe vriend gebleven is. Nu
wordt er gezegd dat ze zichzelf heeft laten
misbruiken of dat ze uit eigen initiatief
geprobeerd heeft de aanstelling te beïnvloe
den van haar Servische vrienden op belang
rijke posten binnen Tito's persoonlijke staf
of als de volgende minister van defensie.
Niemand is zo vergegaan haar in één adem
te noemen met de Servische afscheidingsbe
weging. Maar in Joegoslavië worden partij
en regeringsstructuur geacht gelijke kansen
te geven aan de zes republieken waaruit de
federatie bestaat, en zelfs ministersposten
worden bij toerbeurt vervuld door de ver
schillende nationaliteiten. Dat beeld aantas
ten is de ernstigste misdaad.
Tito, zegt men, wil nu bewijzen dat zijn
familie niet meer politiek bevoorrecht is dan
welke Joegoslaaf ook, en dat de handelingen
van zijn vrouw dus niet genegeerd kunnen
worden, vooral als bewezen kan worden dat
zij geprobeerd heeft een van de fundamen
ten van de Joegoslavische federale staats
vorm aan te tasten. In ieder geval heeft Tito
nooit geprobeerd zijn twee zoons uit zijn
twee vorige huwelijken op een of andere
manier politiek te bevoorrechten. Zij zijn
vrijwel onbekend en worden bijna nergens
herkend. Evenmin zijn ze politiek actief.
Jovanka heeft geen kinderen. Ze komt uit
een eenvoudig boerenmilieu, net zoals Tito
zelf, en genoot weinig onderwijs tot haar
huwelijk met president Tito. Toen kreeg ze
een eregraad in kunst van de universiteit
3rieven graag kort en
Juidelijk geschreven. De
edactie behoudt zich
iet recht voor ingezon-
len stukken te bekorten.
Kernenergie
Naar aanleiding van de brief
van het CDA-Kamerlid De Boer
(dd 17 oktober) waarin hij stel
ling neemt tegen de pogingen
om de vreedzame nucleaire
techniek verdacht te maken, zou
ik het volgende willen opmer
ken: Dat door de kernenergie
een land niet hoeft te vervallen
tot een politiestaat en dat dief
stal van plutonium door indivi
duele personen of groepen
moeilijk, zo niet onmogelijk te
maken is, kan ik onderschrij
ven. Maar waarom zwijgt de
heer De Boer over de echte
grote gevaren van het vreedza
me kernenergiegebruik? De ge
varen liggen n.L op landsniveau.
Zodra een land ook maar de
beschikking heeft over één ker-
nergiecentrale ter grootte van
een normale conventionele elek
triciteitscentrale, dan haalt dat
land daarmede direkt de moge
lijkheid tot het fabriceren van
kernwapens in huis. De techno
logie voor vreedzaam en niet
vreedzaam gebruik is in grote
lijnen dezelfde. En een keme-
nergiereactor van genoemde
omvang produceert ruim vol
doende plutonium om jaarlijks
10 kernwapens van gemiddelde
grootte te produceren.
Kijken we in de wereld om ons
heen, dan zien we sprekende
voorbeelden. India zowel als Is-
rail en Zuid-Afrika hebben hun
kernwapens kunnen ontwikke
len enkel en alleen door hun
vreedzaam kernenergiepro
gramma.
Het enige veilige alternatief
voor vreedzame en veilige toe
passing van kernenergie zou
zijn om zowel de kernenergie
centrales als wel het grondstof
fenbeheer (plutonium) en de
vereiste technologie samen te
brengen in een internationale
organisatie, die niet anders kan
zijn dan een orgaan van de Ver
enigde Naties. Hoewel dit laat
ste op dit moment moeilijk (zo
niet onmogelijk) direkt reali
seerbaar is, wil dat niet zeggen,
dat het niet waard is, dat Neder
land daarvoor op de bres gaat
staan.
B. J. M. Barendse Naaldwijk
(Van redactiewege ingekort)
Harry Mulisch:
Huygens-prijs
DEN HAAG Het bestuur van
de Jan Campert-stichting te
Den Haag heeft besloten voor
het jaar 1977 de Constantijn
Huygens-prijs, 7.000 aan Har
ry Mulisch toe te kennen voor
zijn gehele letterkundige werk.
Voorts de Jan Campert-prijs,
3.500 aan Hans Faverey voor
zijn dichtbundel „Chrysanten,
roeiers", de Vijverbergprijs,
3.500 aan J. Bernlef voor zijn
roman „De man in het midden"
en de Nienke van Hichtum-prijs,
3.500 aan Wim Hofman voor
zijn boek „Wim".
De prijzen zullen op 19 decem
ber in Den Haag worden uitge
reikt in het oude stadhuis door
P. Vink, wethouder voor jeugd,
sport, recreatie en kunst De
jury bestond uit Gerrit Borgers,
Pierre Dubois, Jacques den
Haan, André Matthijsse, Harry
Scholten en Paul de Wispelaere.
Voor de Nienke van Hichtum-
prijs werd de jury aangevuld
met Miep Diekmann en Paul
Biegel
Terroristen
niet langer
geïsoleerd
BON (AP) De Westduitse mi
nisterie van justitie heeft beves
tigd dat de ruim 70 gevangen
gehouden terroristen weer con
tact met elkaar en met hun ad
vocaten op mogen nemen.
Begin oktober waren deze gede
tineerden in isoleercellen ge
plaatst op grond van een terro
ristenregeling, die op 30 septem
ber van kracht werd, na in snel
treinvaart door het Westduitse
parlement te zijn goedgekeurd.
TEL AVTV (UPI) Het Israëlische vakverbond Histadroet Is een
grootscheepse campagne begonnen tegen de hogere prijzen en
belastingen als gevolg van het economische hervormingsplan van
de regering van Menachem Begin. De plannen zijn gisteravond
in het parlement goedgekeurd.
Huisvrouwen deden gisteren op grote schaal inkopen omdat van
daag de omzetbelasting van 8 tot 12 procent wordt verhoogd. De
banken openden weer hun deuren, nadat hun valutadeskundigen
zondagavond de koers van het Israëlisch pond hadden vastgesteld
op 15,15 pond voor een Amerikaanse dollar, hetgeen 45 pet. lager
is dan de koers van vrijdag.
Door het zweven van het Israëlisch pond, wat neerkomt op een
devaluatie van 45 pet, wordt de invoer duurder en de export
goedkoper op de wereldmarkten. De kosten van levensonderhoud
zullen ongeveer 20 procent stijgen.
Als onderdeel van de campagne van de Histadroet tegen de
verhoging van de brandstofprijzen met 25 pet, de vermindering
van de regeringssubsidies op het dagelijkse levensmiddelenpakket
en de verhoging van de omzetbelasting, legden de werknemers in
de bedrijven te Asjdod, de op een na belangrijkste havenstad, het
werk neer. Ook het onderhoudspersoneel van de luchtvaartmaat
schappij El Al ging in staking, omdat het niet de voorgenomen
omzetbelasting van 12 pet. op de vliegbiljetten wil betalen. Nu heeft
dit personeel in feite vrij vliegen. Door deze actie bleven de
toestellen van El Al aan de grond.
van
ontvoering
Felix Wessel
(4)
Zoon van
Adolf
Hitler?
Argentinië in
beroering door
stakingen
BUENES AIRES (AFP) - Het
politieke klimaat in Argentinië,
dat sinds de militaire staats
greep van maart 1976 een rustig
aanzien had gekregen, is de
laatste tijd in beroering geko
men door een aantal stakingen.
Afgelopen vrijdag legden de
werknemers van de Argentijnse
spoorwegen het werk neer. Na
24 uur hebben zij him werk
hervat om de vakbonden vier
dagen de kans te geven te on-
derhandelingen met de regering
over hun eisen voor een loons
verhoging van 60 procent. Mo
menteel ontvangen zij gemid
deld niet meer dan 250 gulden
per maand.
Vrijdagavond begonnen de me
trobestuurders in de hoofdstad
Buenos Aires aan een staking,
en de piloten van de Argentijnse
luchtvaartmaatschappij hebben
besloten opzettelijk vertragin
gen aan te brengen in het
diens tschema.
De stakers zijn kennelijk sterk
gemotiveerd, aangezien het Ar
gentinië geen gemakkelijke zaak
is om te staken. De militaire
junta heeft een stakingsverbod
afgekondigd en de vakbonden i
worden gecontroleerd door de
mensen in de kazerne. Wie
staakt kan een gevangenisstraf
oplopen van tien jaar, en ook j
martelingen en „verdwijningen"
zijn niet zeldzaam.
WASHINGTON (UPI) Op aanbeveling
van vakbondsleiders en industriëlen zullen
de Verenigde Staten zich komende zaterdag
terugtrekken uit de internationale arbeids
organisatie ILO. Dit is in kringen rond het
Witte Huis bekend geworden. Volgens de
kringen zal president Carter de terugtrek
king vandaag officieel aankondigen. De
Amerikaanse stap betekent een zware slag
voor de arbeidsorganisatie aangezien de
financiële bijdrage van Washington onge
veer 25 procent van de begroting van de
ILO vertegenwoordigt
George Meany, de invloedrijke leider van de
vakbond AFL-CIO, en de Amerikaanse ka
mer van koophandel hadden sterke druk op
Carter uitgeoefend zich uit de ILO terug te
trekken, omdat naar hun mening deze VN-
organisatie de laatse jaren sterk wordt gedo
mineerd door communistische staten en lan-
zachte bewoordingen gestelde veroordeling
van massaal geweld en moorden in Zuid-
Afrika. In de resolutie wordt Zuid-Afrika
onder meer opgeroepen het verbod op te
heffen van 19 organisaties en kranten die
zich tegen de apartheid verzetten.
De Zuidafrikaanse advocaat Herman Hane-
kom vertelde verschillende verslaggevers in
New York dat „de veto's die door deze
permanente leden werden uitgesproken vol
ledig in hun eigen belang zijn". Groot-Brit-
tannië, de Verenigde Staten en West-Duits-
land zijn de belangrijkste handelspartners
van Zuid-Afrika, gevolgd door Japan, Fran
krijk en Italië.
den van de derde wereld die arbeidsrechten
negeren.
De beslissing van Carter vormt een neder
laag voor minister van buitenlandse zaken
Cyrus Vance, die meende dat Washington
zijn lidmaatschap nog met een jaar had
moeten verlengen. Zijn collega van arbeid,
Ray Marshall, had echter terugtrekking aan
bevolen. Vance had gesteld dat de Verenigde
Staten meer invloed op de ILO zouden
kunnen uitoefenen door üd te blijven en dat
de organisatie bovendien dat jaar zou kun
nen gebruiken om een grotere interne reor
ganisatie tot stand te brengen. Ook de Euro
pese bondgenoten van Washington hadden
een dergelijke houding aanbevolen. De Ame
rikaanse vakbonden en de industrie waren
echter uiterst ontevreden over de in hun
ogen krachtige pogingen van landen van het
oostblok de ILO steeds meer tot een politie
ke club te maken en over een stemming van
twee jaar geleden waarbij de Palestijnse
bevrijdingsorganisatie PLO de status van
waarnemer werd toegekend. Amerika is lid
van de ILO sinds 1934.
De Internationale Arbeidsorganisatie, de
oudste instelling van de Verenigde Naties
met hoofdkwartier in Genève, bestaat uit
gedelegeerden van regeringen, werknemers
en werkgevers uitl35 landen. Ze werd opge
richt in 1919, bij de ondertekening van het
verdrag van Versailles aan het einde van de
eerste wereldoorlog, als een forum voor
arbeiders dat zich richt op lonen en arbeids
omstandigheden. Ze stelt sociale „normen",-
conventies en aanbevelingen op die de lid
staten in hun sociale wetgeving moeteh inte
greren. George Meany heeft vaak geklaagd
dat de vertegenwoordigers van werknemers
uit communistische landen in feite rege
ringsvertegenwoordigers zijn.
In Londen is zondag de 25-jari-
ge West-Duitser Jürgen Peter
sen gearresteerd. Hij wordt er
van verdacht betrokken te zijn
geweest bij de ontvoering van
de vierjaar oude Felix Wessel in
Hamburg, voor wie een losgeld
van een miljoen mark werd
geeist en betaald. Er werd
20.000 mark gevonden in de ho
telkamer, waar Petersen logeer
de. De Westduitse politie heeft
een tweede mogelijk ontvoerder
gearresteerd, namelijk Hans
Jürgen Wilsdorf. Beiden hadden
in Hamburg een garage. Links
Petersen, rechts Wüdorf.
NEW YORK (Upi-Reuter) - De Verenigde
Staten, Groot-Brittannië en Frankrijk heb
ben gisteravond pogingen van zwarte Afri
kaanse landen tegengehouden verplichte
economische en wapen-embargo's tegen
Zuid-Afrika in te stellen. Canada en West-
Duitsland legden daarop een compromis op
tafel dat uitsluitend over een wapen-embar
go handelt.
De drie permanente leden van de Veilig
heidsraad, van wie elke nee-stem een veto
betekende, hielden drie van de vier Zwarta-
frikaanse resoluties in de Verenigde Naties
tegen. De vierde resolutie, die met 15 tegen
0 stemmen werd aangenomen, was een in
Canada en West-Duitsland kwamen daarop
met een compromis, een resolutie over een
verplicht wapen-embargo zonder de tijds
duur van zes maanden Xe westelijke landen
oorspronkelijk hadden voorgesteld, maar
zonder de gevoelige kwestie van economi
sche sancties. In het compromis is ook geen
plaats ingeruimd voor de eis van Zwart-
Afrika tot een verbod op samenwerking met
Zuid-Afrika op het gebied van nucleaire
ontwikkeling. De Veiligheidsraad ging laat
in de avond uiteen om het compromis te
bestuderen. De bedoeling is dat er vanmid
dag achter gesloten deuren over zou worden
gediscussieerd.
Grootste
hasjvangst
in
Duitsland
De Westduitse poli
tie heeft gisteren in
Mainz de grootste
hasjvangst ooit in
de Bondsrepubliek
gedaan. De stuff,
met een totaalge
wicht van 2,3 ton,
zat verstopt in een
stalen tank, die nor
maal gebruikt wordt
voor het vervoer
van cement.
Oud CLA-chef
zonder
verdediging
WASHINGTON (Rtr.) - De
voormalige directeur van de
Amerikaanse inlichtingendienst
CIA, Richard Helms, heeft voor
een rechtbank in Washington
geweigerd zich te verdedigen te
gen de aanklacht dat hij in het
verleden valse getuigenis heeft
afgelegd over de betrokkenheid
van de CIA bij de politiek van
Cliili voor en tijdens het bewind
van Salvador Allende. Deze wei
gering, die hij met het Ameri
kaanse ministerie van justitie
was overeengekomen, betekent
dat Helms zich automatisch
schuldig verklaart volgens de
wet kan Helms nu een gevange
nisstraf krijgen van een maand
tot een jaar, en een boete van
100 tot 1000 dollar. De indruk
bestaat dat hij slechts tot een
boete zal worden veroordeeld.
Dit is een archieffo
to van de Fransman
Jean Lorret uit Wa-
vrin (Noord-Fran
krijk). Volgens de
Duitse historicus dr.
Maser zou hij een
natuurlijke zoon
van Adolf Hitler
zijn. Lorret is hier
gekleed in het uni
form van de Franse
spoorwegen.
Fraaie flannel mantel
Kleuren gVijs,zwart
en raf.
Maten 38 t/m 48.
Meer dan 40 vestigingen door heel Nederland.
Lelden:
Haarlemmerstraat 163a
(donderdag-koopavond);
Leldsenhage: Jasmijnhof 8
(donderdag-koopavond).
maten t/m
