weekpuzzel door dr. Pluizer
sterrenhemel
dierenportret
oplossing vorige puzzel
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 29 OKTOBER 1977
Van vrees tot haat is een korte weg
Page - Pers - Pope - Pose
KRUISWOORD NR. 43
Horizontaal:
1 vrucht; 7 pienter; 14 veerkracht; 15
kledingstuk; 17 hemellichaam; 18 ge
steente; 19 motorvoertuig; 21 tak van
sport; 24 wereldlijk priester van de Russi
sche Kerk; 25 telwoord; 27 exploitant van
schepen; 28 koepelvormige opbouw op
een stoomketel; 29 1000 meter (afk.); 31
glansloos; 33 niet harde klap; 34 omslag
voor papieren; 35 titel (afk.); 36 drank;
38 hoogste punt; 39 korte kous; 40
opening; 41 pronkzuchtig; 43 vrijstaande
overdekking v.e. station; 45 Turkse munt;
46 plechtige verklaring; 48 bewijs aan
een couponblad; 50 oorlogsprojectiel; 51
verfstof; 52 aanhoudend praten; 54 gaf
felvormige steunbalk; 55 behaagziek; 57
vreemde titel; 59 stad in de V.S.; 62
hansworst; 64 half (Latijn); 66 Japanse
munt; 67 tovergodin; 68 bladgroente; 70
zelfkant van linnen; 71 voorzetsel; 72
hakwerktuig; 73 houten drinkkom; 75
bloeiwijze; 77 titel (afk.); 78 vreemde
munt; 79 jaargetijde; 81 smalle weg; 83
plaats in N.-Brabant; 85 kleurlinge; 87
deel van Sumatra; 89 vogel; 90 flauwhar
tig (van spijzen); 91 schreeuw; 93 tel
woord; 94 hulpmiddel voor fotografen; 95
chocolaatje in veelal ronde vorm.
Verticaal:
1 deel van Europa; 2 mannelijk dier; 3
hoofddeel v.e. toneelstuk; 4 uiting van
kou; 5 bovendien; 6 verfstof; 8 metaal;
9 Spaanse titel; 10 voegwoord; 11 op alle
plaatsen; 12 bedrog (Bargoens); 13 straf
baar feit; 16 bemoeizuchtig persoon; 20
boom; 22 getekend (afk.); 23 water door
latende; 24 meisjesspeelgoed; 26 dandy;
28 huisbedekking; 30 inhoudsmaat; 32
doortochtgeld; 34 insekt; 35 mannetjes
bij; 37 in zee wonend wezen; 40 plaats
ten N.W. van 's-Hertogenbosch aan de
Waal; 42 bloem; 43 stuk geschut; 44
kaartspel; 45 verzekeringsbewijs; 47
scheepsvloer; 48 arm v.e. boom; 49 voch
tig; 50 kleine vrucht; 53 vastberaden; 56
kleverige lekkernij; 58 schele hoofdpijn;
60 belemmering (fig.); 61 blad papier; 63
toespijs; 65 bloeimaand; 67 niet grof; 69
zoogdier; 72 tenen mand; 73 bij voortdu
ring; 74 door, met (Latijn); 76 wagenwiel;
78 geschreeuwde aanmoediging; 79 stuk
harde pees in vlees; 80 Oosteuropese
havenstad; 82 dorsvloer; 84 aanwijzend
vnw.; 85 ontkennende uitdrukking; 86
muurinham; 88 deel v.h. oor; 90 aard
rijkskundige afkorting; 92 militaire rang
(afk.).
Oplossingen onder vermelding van Puzzel 43 voor woensdagmiddag 12.00 uur opsturen
naar:
Leidse Courant. Postbus 11. Leiden.
De prijswinnaars van de puzzel van vorige week zijn:
Twaalf gulden vijftig: E. v. Noort, Smaragdlaan 47. Leiden.
Zeven gulden vijftig: Mevr. M. v.d. Hoorn, Schilkersweg 6a, Ter Aar.
Vijf gulden: J.G. Siecker, Noordwijkerweg 16. Katwijk aan de Rijn.
De prijzen worden binnen drie weken per cheque toegestuurd.
i zijn we dan aan de slotakte van
ze oplossingswedstrijd geko-
I jn. Meerdere tientallen oplossers
nden in, en het moet gezegd dat
it grootste deel goed was. Toch
jlen enkele van de sterkere op-
__psers uit. omdat zij in de studie
m prof. J. Krejcik in de wlnstva-
int een pointe overzagen. Deze
—is toch niet zo erg moeilijk. Ik'
1 Pief nog eens de gehele oplos-
lig:
r Jt: Kg6. Ld6; pionnen: b3, b4.
vart: Kb5; pionnen: a5. a6, f6. g7.
ba5:, Ka5: als inleiding miste
mand, maar enkelen gingen
met: 2. Kf5?.in de fout. Er
dan geen winst in. Zwart kan
ook bij beste verdediging,
iide witte pionnen veroveren,
[ior wat dét betreft hadden deze
pllossers het wel aan het goede
a<Ad. Maar wit moet het anders
•en. Een Réti-manoeuvre brengt
s it de winst als volgt: 2. Kg7:, 15
Kf6, f4 4. K®5, f3 5. Kd5,.Nu
reigt wit met zijn koning naar c5
—3 gaan en dan door Lc7 mat te
even. Daarom moet zwart nu spe-
£n: 5.... Kb5 6. Ke3, a5 7.
.a3l,.Ik denk dat deze zet is
Eiverzien! 7a4 8. b4, Kc4 9.
ctkf3:, Kb3 10. b5, Ka3: 11. bö, Ka2
ct2 b7, a3 13. b8D, Ka1 en nu kan
ftvit winnen door zijn koning naar
112 te brengen bijvoorbeeld: 14.
:<te3, a2 15. DeSf, Kb1 16. De4f,
Ïb2 17. Db4f, Kc2 18. Da3, Kb1
9. Db3f, Ka1 20. Dc3f, Kb1 21.
Id2,.enz.
ilaar ook zonder die koningsnade-
ing wint wit gemakkelijk: 14.
Ete5t. Kb1 15. Db5t, Kc2 16. Da4f.
17. Db4f. Ka2 18. Dc3„ en
jwart moet zijn pion loslaten. U
~iad alleen na de zevende zet van
■iit kunnen volstaan mèt „en
ifint", want dan is het voor de rest
heorie.
I )ok over de driezet van mr. Van
>ijk is nog wat te zeggen. De
iomponist zond mij geruime tijd
an te voren op mijn verzoek een
»rie twee- en driezetten. Bij één
laarvan heeft hij op het laatste
igenblik een „verbetering" aange
bracht om een pion te sparen. En,
zoals het zo vaak gaat en al zovele
componisten is overkomen bij het
op het laatste ogenblik iets veran
deren aan een compositie, met
funest gevolg. De fraaie sleutelzet
werd vermeerderd met twee neven
oplossingen. Nu wil het geval dat
de eerste inzender, H. M. Willems
uit Olst (hij deed dat per telefoon)
de auteursoplossing doorbelde (1.
d3-d4l), maar er bij opmerkte, dat
hij er lang over had gedaan, en
dit probleem niet vertrouwde op
correctie, en inderdaad zond hij
later de twee nevenoplossingen er
bij. En daarmede viel hij buiten de
loting voor de prijswinnaars, want
ik moest hem uiteraard als eerste
een boek toekennen. Mr. Van Dijk
zond mij de juiste en oorspronke
lijke stelling over, om iets goed te
maken:
Tweezet van mr. H. van Dijk jr..
Den Haag. Wit: Kd2, Da6, Te7, Lb8,
Lh7, Pd7, T»f5; pionnen: b2, d3. f7.
(10). Zwart: Kd5, Pb5, Pe6; pion
nen: b3, b4, c6. f6. (7). En de
sleutelzet is dus hier: 1. d3-d4l,.
En dan nu de prijswinnaars. Dat
zijn mevr. en de heren: H. M.
Willemsen, Olst; K. Tensen, Andijk;
E. Stap, Luttelgeest; N. van Dijk,
Wervershoof; D. Nanne, Andijk en
Delsink, Oostrik, Colmschate.
Aan alle deelnemers aan deze
wedstrijd onze hartelijke dank. Er
is nog al wat werk voor verzet en
kosten voor gemaakt. De laatste
oplossing kwam uit Amsterdam op
de laatste vrijdag per expresbrief
binnen. En dan te bedenken dat
juist deze oplosser 7. La3!,.bij
Krejcik ook overzagl
De prijswinnaars gefeliciteerd en
èr zal nog wel eens een gelegen
heid komen voor een dergelijke
wedstrijd. Opvallend was dat uit
Andijk zovele oplossingen kwa
men. Een groepje jeugdige schaak
enthousiasten denk ik? Nu, dat
heeft dan zijn rente opgebracht!
Het probleem van een van de in
zenders van de vorige week wordt
opgelost door: 1. f2-f4l Maar dat
vond u zelf well
Tweekamp Spassky-Tlmman.
Zoals bekend heeft in het gebouw
van Elsevier een tweekamp plaats
gevonden tussen oud-wereldkam
pioen Spassky en Jan Timman. Na
de vijfde partij had Spassky al de
overwinning behaald, hij stond
toen 3 1/2-1 1/2. Men zal zich her
inneren dat nog niet zo lang gele
den Timman in een tweekamp te
gen Kortsjnoi eveneens het onder
spit dolf. Nu moeten we aan die
twee nederlagen niet zó zwaar til
len. Zijn belde tegenstanders staan
voor de grootste en laatste uitda
ging van hun leven de strijd
onderling in een tweekamp om de
beste uit twaalf partijen (dus 61/2
pnt. beslist) wie het recht verkrijgt
om de strijd om de wereldtitel
tegen Karpov aan te binden. Beide
spelers hebben in de voorgaande
strijd (tegen respectievelijk Petro-
sian en Portisch) de winst behaald
en zijn beiden nu aan het trainen
voor hun onderlinge strijd in Bel
grado. Spassky schijnt weer ouder
wets op dreef te zijn, getuige het
feit dat hij na vier partijen al op
3-1 stond. Twee winstpartijen met
wit en twee remises met zwart. Zijn
tweede overwinning (in de derde
partij van de strijd) duurde maar
vijfentwintig zetten. Timman's
Grünfeld-lndische verdediging ge
tuigde van durf, want hij kon we
ten dat Spassky hierin geweldig
goed thuis is.
Er zijn al zeer veel grootmeester-
partijen gespeeld met deze ope
ning, waarin wit na de zesde zet
een zeer sterk centrum heeft dat
in het begin van de ontwikkeling
van deze opening via een konings-
aanval prachtige winstpartijen liet
zien voor wit. Na verloop van tijd
vond men tegen dat sterke cen
trum toch wel een verdediging en
werd deze ontwikkeling voor remi
se aangezien. Dat zal dan wel
kloppen ook, maar dan moet zwart
wél op zijn sterkst spelen. En dat
deed Timman op zijn achtste zet
bepaald niet. Maar speel deze par
tij maar eens na:
Wit: B. Spassky. Grünfeld/lndisch.
Zwart: J. Timman.
1. d2-d4, Pg8-f6 2. c2-c4, g7-g6 3.
Pb1-c3, d7-d5 4. c4xd5, Pf6xd5 5.
e2-e4, Pd5xc3 6. b2xc3, Lf8-g7 7.
Lf1-c4,.Om het paard naar e2
te ontwikkelen teneinde een Lg4
met f3 te kunnen beantwoorden.
70-0 8. Pg1-e2,
Zwart moet hier zo snel mogelijk
naar c7-c5 zien te komen, teneinde
het sterke witte centrum aan te
tasten. In plaats hiervan speelde
hij het tamme: 8b7-b6 9.
h2-h4, Dat was te voorzien,
want wit speelt deze geijkte ko-
ningsaanval nu met een tempo
méér. Als dat maar goed gaat. 9.
Pb3-c6. Direkt e6 om het
paard naar e7 te kunnen brengen
was natuurlijk veel beter, maar
zelfs dan... 10. Lc4-d5l, Dd8-<17
11. h4-h5, Lc8-a6 12. h5xg6, h7xg6
13 Pe2-f4, e7-e6 14. Dd1-g4, Tf8-
d8 15. Ld5xe6,Hieruit blijkt dat
wit overwegend en gewonnen
staat. Niet goed zou zijn geweest
Pxe6 wegens Te8. 15f7xe6
16. Dg4xg6, La6xc4. Hier had: 16.
Pe7 17. Dh7t Kf7 18. Ph5, Db5
19. 0-0-0, Da5 20. Th3, nog
gelegenheid gegeven om in troe
bel water te vissen. Nu gaat het
achter elkaar uit: 17. Dg6-h7f,'
Kg8-f7 18. Pf4-h5 Td8-g8 19. Th1-
h3, Ta8-f8 20. Ph5xg7, Tg8-h8 21.
Th3-f3f, Kf7-«7 22. Lc1-a3f, Pc6-
b4 23. La3xb4f, c7-c5 24. d4xc5,
Th8xh7 25. c5-c6f, en zwart
gaf op.
Fascinerende objecten in sterrenbeeld
De Stier
e Stier is een van de sterren-
eelden van de dierenriem. Op-
ergod Zeus placht zich, bij zijn
chtelijke zijsprongen, nog al
ens in een dierengedaante te
teken, om niet opgemerkt te wor-
len door zijn, terecht, jaloerse
chtgenote Hera. Als Zwaan
taakte hij Leda het hof en als
tier ontvoerde hij de weerloze
limf Europa. Vandaar dan ook dat
ten van de manen van Jupiter
de Latijnse naam van Zeus) Eu-
opa heeL
De Stier of Taurus is heel eenvou-
lig te vinden. Begin november,
les avonds om tien uur kan men
ildebaran, de hoofdster, niet mis-
en. Aldebaran ligt op één lijn met
Ie gordelsterren van Orion. Het is
sen rode reus en vertoont daarom
vel overeenkomsten met die ande-
e rode reus: Betelgeuze in Orion,
tolgens de laatste gegevens is de
«Iderheid van Aldebaran niet he
emaal constant, maar verandert
leleidelijk en onregelmatig tussen
de 0.75 m en 0.95m.
Taurus bevat een aantal zeer op
merkelijke objecten. Zoals de
'leiaden ofwel het Zevengesternte.
Op een heldere avond kan men
"jet het blote oog zeven sterren
tien, maar met een verrekijker heel
wat meer. De zeven sterren bestrij
ken een oppervlakte, niet groter
dan dat van de volle maan. Met
«rrekijker of telescoop kan men-
lien dat zij gelegen zijn in een
stofnevel. Wat minder bekend zijn
de Hyaden, de sterrenhoop rond
Aldebaran. Merkwaardig genoeg
•maakt Aldebaran van deze groep
zelf geen deel uit. Aldebaran staat
mamelijk veel dichter bij ons, maar,
van hieruit gezien, wel in dezelfde
j richting als de Hyaden. T. Tauri,
9elegen vlak naast Aldebaran, is
een dubbelster waarvan de compo
nenten met het blote oog zichtbaar
zijn.
Een ander fascinerend object is de
Krabnevel. Deze nevel is een over
blijfsel van een supernova, die in
het jaar 1054 door Chinese ster
renkundigen waargenomen werd.
De Krabnevel is alleen goed waar
neembaar met grote telescopen en
die laten zien. dat het om een
uitgebreide gasmassa gaat, die
zich nog steeds verwijdert van het
explosiecentrum.
Supernovae zijn, in tegenstelling tot
gewone novae erg zeldzaam. Se
dert 1054 zijn er twee in ons eigen
melkwegstelsel ontdekt, namelijk
in Cassiopeia (in 1572 ontdekt
door Tycho) en in Ophiuchus,
Slangedrager, (in 1604 ontdekt
door Kepler). Zo'n supernova op
zijn maximum straalt evenveel licht
uit als 2 tot 3 miljoen zonnen. Men
kan dus spreken van een echte
ruimtekatastrofe, want een nova of
Supernova is niets anders dan een
ster. die met een geweldige kracht
zijn buitenste gasschil afstoot en
vervolgens tot een ongelooflijke
dichtheid in elkaar schrompelt. In
de Krabnevel zit dan ook een pul
sar, een snel variërende radiobron.
Waarschijnlijk is hier sprake van
een neutronenster, een tot grote
dichtheid ineengeschrompelde
ster.
De ecliptica, de schijnbare zonne-
baan aan de nachtelijke hemel,
loopt door de Stier. Zodoende
kunnen er nog wel eens verwarrin
gen ontstaan met passerende pla
neten en Aldebaran.
Planeten
Mercurius: niet te zien.
Venus: in de ochtendschemering
(OZO)
Mars: 's avonds en 's nachts
(Kreeft)
Jupiter: s nachts (Tweelingen)
Saturnus: late nacht (Leeuw)
Zoals u ziet bevinden onze drie
heldere buitenplaneten zich in de
ze maand in drie opeenvolgende
sterrenbeelden van de dierenriem.
Conjuncties met de maan: op 1
november 6.00 Jupiter; op 3 no
vember 14.00 Mars; op 5 november
18.00 Saturnus; op 10 november
00.00 Venus en op 28 november
8.00 Jupiter.
Hoofdsterren
vis. magn.
Abs magn.
Afstand (Ij)
a. Aldebaran
0.85
-0.61
64
b. A1 Nath
1.65
-1.51
140
c.
3.86
0.69
140
d.
3.93
0.30
173
e. Ain
3.63
0.62
130
f.
3.00
-3.11
544
g. Alcyone
2.%
-2.52
407
t-l
4.04
1.14
124
t-2
3.62
0.72
124
I.
3.50
2.27
466
m.
4.32
1.16
407
Een van de, voor velen, aantrekke
lijke kanten van een parentoernooi
is, dat het er niet zo heel veel toe
doet hoe slecht men scoort. Komt
het er in viertallenwedstrijden nog
wel eens op aan het verlies te
beperken tot minus 800 in plaats
van 1100, in parenwedstrijden is
een nul een nul en blijft een nul.
Het aantrekkelijke hiervan is, dat
men, eenmaal wetende in een
slecht contract te zitten, op zoek
kan gaan naar niet zo voor de
hand liggende speelwijzen die, als
ze lukken, de betere (maar niet
optimale) eindcontracten kunnen
evenaren of zelfs overtreffen. Het
risico van meer down gaan dan
noodzakelijk speelt dan geen rol
meer.
In het onderstaande spel zijn
noord-zuid na een afgrijselijk bied-
verloop terecht gekomen in een 4
schoppen contract. Die dingen ge
beuren nu eenmaal wel eens en
het is dan zaak het hoofd koel te
houden en te kijken of er nog iets
gered kan worden.
432
A 9 6 5
AH V94
3
A987 m ^6 5
102 w Q H V B 8 7 3
Z
O10 2
♦V B86 5
*H 1094
H VB 10
ü4
OB8763
A 7 2
Met allen kwetsbaar, kwam west
uit met harten 10. Het heeft geen
enkele zin te proberen iets te on
dernemen tegen degenen die de
voor het neerleggen 6 ruiten heb
ben geboden, maar misschien valt
er nog iets te verdienen aan de
paren die een vijandelijk contract
slechts gedoubleerd twee down
hebben gespeeld, of kunt u gelijk
komen met de 5 ruitenbieders.
Een eerste vereiste daarvoor is, dat
het contract wordt gemaakt. Dat is
'nog niet zo eenvoudig, maar de
beste manier om de controle over
het spel te behouden is het duiken
van de eerste slag!
Als west harten naspeelt, wordt het
aas genomen en een klavertje af
gegooid. Hierna wordt de schop-
penkleur aangepakt. Als west de
eerste of de tweede schoppenslag
neemt, maakt u een overslag. Als1
hij klaveren terugspeelt wordt het
aas genomen, vervolgens een kla
vertje getroefd, met ruiten naar de
hand gegaan (of met troef, als er
nog een ligt) en de resterende
troeven getrokken, waarna de rest
hoog is.
Als west da eerste twee troefron-
den duikt, wordt een klavertje ge
troefd en voortdurend ruiten ge
speeld. West maakt dan alleen
maar zijn twee troeven.
En tenslotte, als west na de uit
komst de switch naar klaveren
vindt, neemt zuid met het aas en
speelt schoppenheer en -vrouw.
Als die allebei niet worden geno
men, wordt een klaveren getroefd
en de laatste klaveren op har
tenaas afgegooid. Hierna volgen
weer de ruitens en ook dan kan
west niet meer maken dan zijn
twee troeven.
Er zijn ongetwijfeld eenvoudiger
spellen te bedenken, waarin het
goed is „tegen het veld in" te
spelen, maar waar het om gaat is,
dat er in slechte contracten soms
hele kleine kansen moeten worden
genomen, in de hoop althans neg
iets te redden.
De damclub Assen kende als debu
tant in de landelijke eerste klasse
een bliksemstart. Achtereenvol
gens werden VAD 3, Bussum,
Heemstede en Het Oosten aan de
zegekar gebonden. Vooral de
triomf op Heemstede dwong be
wondering af. een tiental waarmee
Assen kan worden vergeleken:
sterk in de breedte. Assen heeft
bovendien een jong tiental met
Groot en Los als „oude" spelers.
De gebroeders Dollekamp en de
gebroeders Hylkema vormen een
gevreesd kwartet.
Vandaag wil ik met een paar voor
beelden aantonen wat zij zoal
presteren. In de eerste diagram
stand Bert Dollekamp (wit) aan het
werk tegen Jetze Hoogterp varr
Dokkum. Dollekamp speelde hier
46-411 het produkt van een knappe
berekening. Hoogterp kon de ver
leiding niet weerstaan: 4-101? Nu
is weliswaar 20-15 verhinderd, niet
door 21-26 15x4 26x46 wegens
47-41 46x37 32x41, maar wel door
13-18 15x22 21-27 32x21 11-17
JETZE HOOGTERP
HIELKE HYLKEMA
iüi
O S S H O
m m
1 i.
f 'm i
II S 1
jiv SI 1
J*\\v-
JS s J*
s Ut O O
BERT DOLLEKAMP
22x11 6x46 en zwart wint. Na 4-10
wist wit dat ook 32-27 21x23 20-15
geen winst oplevert door de te
genactie 14-19 15x4 23-28 33x22
9-14 4x18 12x23 en zwart wint
schijf 22.
Wit bleek alles keurig op een rijtje
te hebben gezet, want 4-10 werd
gevolgd door 40-34! en na 14-19
VAN DE BOSCH
20-15 10-14 43-39 kreeg hij groot
voordeel, juist onvoldoende voor
winst.
Hielke Hylkema overtroeft van het
tweede diagram uit tegenstander
Van de Bosch van Huizum 2. even
eens een fragment uit de vorige
competitie. Hylkema berekende en
speelde 20-24 29x20 15x24, waarna
het sterk uitziende 34-29 volgde.
De vondst was nu 12-17! 29x20
14x25 35-30 25x34 40x29 18-23!
29x18 8-12! Na dit offer is een
curieuze stand ontstaan. Wit kan
uit drie varianten kiezen.
A: 45-40 12x23 33-29 23x45 38-32
27x38 43x3 11-16 3x21 16x27 44-40
45x43 49x38 en zwart wint;
B: 39-34 28x48 37-32 48x25 32x21
12x23 21x1 13-18 en op de volgen
de zet gaat de zwarte dam verlo
ren;
C: er blijft niets anders over dan'
38-32 27x29 18x27 waarna Hylke
ma het grote terreinvoordeel in
winst omzette.
Een grapje in cijferstand uit de
partij Gert Hylkema-Doombos (Fi-
velgo): zwart: 4, 5, 11 t/m 14, 16;
18. 19. 21 en 45; wit: 15. 25, 27,
28. 32, 33, 38. 42, 44. 48 en 50.
Doornbos speelde hier 19-24?
waarna Hylkema listig won: 44-40
45x34 27-22 18x27 28-22 27x18
32-27 21x43 en de vernietigende
uithaal 48x6.
Moederloze haas zoekt verzorging
Onze turbulente eeuw. met alle
technische verworvenheden van
dien, is ook aan de dierenwereld
niet onopgemerkt voorbij gegaan.
De toenemende mechanisatie laat
diepe sporen achter op de nog in
de vrije wildbaan levende dieren.
Veel jongen blijven achter als
wees, omdat de moeder slachtoffer
wordt van het verkeer of de geme
chaniseerde landbouw. Vooral het
hazenbestand heeft hiervan te lij
den. Vaak worden de moederloze
dieren gevonden door goedwillen
de dierenliefhebbers. Zij nemen
deze diertjes mee naar huis om ze
als huisdier groot te brengen en
ze later, ais ze zichzelf kunnen
redden, weer in de vrije natuur
terug te brengen
De dierenliefhebber die deze
beestjes adopteert is in de meeste
gevallen wel vol goede wil, maar
niet ter zake kundig. Hij weet niet
welke eisen aan voeding en huis
vesting gesteld worden en welke
maatregelen hij verder moet ne
men om de nieuwe kostgangers
een behoorlijke kans op overleving
te bieden. Jonge hazen kan men
uitsluitend als huisdier groot bren
gen als zij nog erg jong zijn. Een
oudere haas vertoont zoveel na
tuurlijke schuwheid, dat, zou men
hem in gevangenschap houden, hij
zich letterlijk te pletter zou lopen
op de omheining van zijn ren. De
selectie op leeftijd wordt niet al te
moe^ijk gemaakt. Jonge hazen zijn
al na drie weken zelfstandig. Vindt
men dus een nest jonge hazen die
in het leger liggen dan zijn zij-
zeker niet zelfstandig, anders zou-
dqp zij de benen hebben geno
men. De dierenliefhebber mag ook
niet te overijld handelen. Pas als
hij er zeker van is dat de moerhaas
niet meer bij haar jongen is, kan
hij overgaan' tot de noodmaatregel
van adoptie. Daarom verdient het
aanbeveling om op ruime afstand
van het gevonden nest jonge ha
zen terug te keren en geruime tijd
te observeren of de moerhaas zich
niet ergens in de buurt van haar
leger gedrukt heeft.
Er zijn twee manieren om jonge
hazen op te voeden, waarvan de
eerste verreweg het beste en een
voudigst is. namelijk het zoeken
van een min. Als men een zogende
kat zover kan krijgen dat zij de
jonge haas wil adopteren, heeft
het beestje een prima moeder. Om
dit te bereiken verwijdert men de
kattenmoeder even bij haar kittens
en brengt het kleine haasje gedu
rende een minuut of twintig bij de
jonge katjes. Het haasje neemt op
die manier de nestgeur aan. Als
men de kattenmoeder dan weer bij
haar jongen zet en haar met een
lekker hapje op haar gemak stelt,
plaatst men Tiet jonge haasje tege
lijk met één of twee kittens aan
de tepels. In de meeste gevallen
maakt de kattenmoeder dan geen
bezwaar tegen het ondergescho
ven kind. Ook andere zoogdieren
kunnen als min fungeren. Bij hon
den en konijnen zijn haasjes ook
met succes groot gebracht. Het
jonge haasje kan na drie vier
weken weer terug gebracht wor
den waar men hem gevonden
heeft.
De schuwheid voor de mens die
hij tijdens zijn verblijf in eerste
instantie afgelegd had komt in de
vrije natuur weer snel terug. Het
verdient geen aanbeveling een vol
wassen haas als huisdier te hou
den. De schuwheid die zij zeker
niet verliezen tegenover andere
mensen dan de verzorger en nog
minder tegenover andere dieren,
maakt dat hij bij plotselinge schrik
als een krankzinnige in zijn ren te
keer gaat en zichzelf ernstig be
schadigt of doodt.
De tweede veel moeilijker en'
tijdrovender methode van groot
brengen is de zuigfles. Het best is
hiervoor een poppenzuigfles ge
schikt. Als voeding neemt men bij
voorkeur zuigelingenvoeding. Dit
bevat alle voedingsstoffen die het
kleine haasje nodig heeft. Fabel
tjes als zou met water verdunde
halfvolle melk het beste zijn heb
ben reeds vele jonge hazen in het
zicht van de finish doen sneuvelen,
omdat ze simpelweg niet de be
standdelen kregen die ze nodig
hadden. De temperatuur van de
fles moet lauw zijn (de lichaam
stemperatuur) en zo constant mo
gelijk gehouden worden. Na elke
voeding (vijf tot zes maal per dag)
masseert men de buik met een
dotje watten of een tot een prop
gefrommelde zachte doek. Hier
door wordt de spijsvertering bevor
derd en de buikhuid schoon ge
houden. Mochten ten gevolge van
deze massage schrale plekken ont
staan dan kunnen die ingesmeerd
worden met een beetje babyzalf.
Welke van de twee methoden men
noodgedwongen ook kiest, na
mens alle moederloze haasjes al
vast hartelijk bedankt.
