Kanon
schiet
10.000
ski
wandelaars
tegelijk
van
start
Supermarathon
op een hoogte
van 1800 meter
IN 1978 VOOR
TIENDE MAAL
a klein aantal Nederlandera la )aartl|ka getuige van
;n fopa'a grootste Langlaufevenement en nog minder
^o^ien er aan deel. Ala voor velen de wlnteraport er
5erzft, gaan In het Zwltaerae Maloja meer dan 10.000
handelaars tegelijk van start, nadat een kanonachot
i0e»rtoe het sein heeft gegeven.
rs,te „Engadin Skimarathon" wordt namelijk pas
wihouden op de tweede zondag in maart. Aan de
ieJlnemers worden zware eisen gesteld. Op een
lertniddelde hoogte van 1800 meter krijgen velen het te
meaad met hun ademhalingsorganen, bij het
i etrbruggen van de ruim 42 kilometer. Bovendien
jeilken opzienbarende temperatuurverschillen hun het
ig«n soms bijna onmogelijk,
am van onze redacteuren was dit jaar aanwezig bij
>"re supermarathon. Bij de start in Majola wees de
tenperatuur minus 12 graden aan en toen de laatste
Ihouders aankwamen bij de finish te Zwoz,
>tseerden zij een hitte van rond de -25 graden celsius.
ettemin kwamen alle 32 Nederlanders die zich aan
re marathon waagden op tijd binnen en haalde zelfs
oudste deelnemer Walter Kirstein, Zwitser, 81, de
eep.
tlgend jaar wordt de „Engadin Skimarathon" voor de
inde keer gehouden en men verwacht bij dit jubileum
zondag 12 maart 1978 een record aantal deelnemers,
ider hen zal zich opnieuw de heer Rad W. P. Fontein
■vinden, de landgenoot die als directeur van het NRV
>liday-hotel „Julierhof" te Champfere een grote rol
eelt in het Langlaufgebeuren, met name voor de
•derlandse wintersportgasten.
het Zwitserse wintersportgewest Engadin (kanton
aubünden) werd tien jaar geleden voor het eerst een
mglaufmarathon uitgeschreven. Er meldden zich 856
einemers en slechts een gering aantal toeschouwers
side zich op langs het net van voorgevormde sporen,
i zogenaamde loipen.
j was ik er getuige van hoe 9646 mannen en 714
ouwen tegelijk van start gingen, nadat een
jollerschosz" het gebergte had doen daveren en een
iewerf „Heya" ten gehore was gebracht,
s ergens mensen terecht met mieren vergeleken
innen worden, is het wel bij dit vertrekpunt in Majola,
de tweede zondag in maart. Ik kijk neer op een
hemelende massa in het dal, door bijna geheel berijpte
impers. Het vriest twaalf graden. Het dorpje dat eens
tscheiden glorie ontleende aan de hier ter aarde
ïstelde schilder Giovanni Segantini, is opgesloten in de
jart der volkeren.
altijd heeft de majesteitelijke Wasa-toop in Zweden
ir allure dan dit ëvenement, dank zij de afstand van
:htig kilometer, maar daar nemen slechts vijfduizend
ipperen aan deel. De helft, van wat het organisatieco-
onder leiding van Dumeng Giovanoli dit jaar in
'itserland op de been wist te brengen. Ik aanschouw
ize Langlaufexplosie met gemengde gevoelens. Nog
ir kort geleden spraken de Zwitsers met een zekere
ichting over het schooltje in Appenzellerland, waar
:eur Hans Amman enkele leerlingen het
(iwandelen onderwees. De commercie zag maar weinig
|ewin in deze eenvoudige beoefening van de
rintersport, veel goedkoper dan het alpine-skiën. Nu is
n het hele Alpengebied deze uit Noorwegen stammende
inethode van voortbeweging op ski's een onvoorstelbare
ige geworden en de wintersportplaatsen overbieden
L kaar in het presenteren van loipen. De marathon waar
t getuige van ben is een Europese „klassieker"
d eworden. waar de neringdoenden nu wel terdege heil
i zien. Dit gebeuren voltrekt zich onder het
llerzuiverste patronaat van industrieën als Rivella en
norr, die volgens de persmap bijvoorbeeld 4800 liter
lutorangensaft, 4500 liter Rivella, 4800 liter bouillon en
tromen Hagenbuttethee gratis uitschenken, waartoe
25.000 bekertjes in reserve worden gehouden.
(aar zo ongenadig kan de commercie niet toeslaan of
it massaspektakel wekt emoties, vergelijkbaar met die
an onze Elfstedentocht. Het schouwspel wint aan
ekoring, als de cohorten in beweging komen en zich
aan verspreiden over de besneeuwde meren, op weg
aar de finish via Isola, Surlej, Silvaplana, Champfer, St
(oritz, Pontresina, Samedan, Bever, La Punt en
(adulain.
Varen het eertijds cracks die de toon aangaven, thans
lebben zij gezelschap gekregen van het minder ervaren
'oetvolk. Deze zogenaamde Volkslaufer(innen) maken
eker vijftig procent uit van het gezelschap nu de
anglauf zo geducht om zich heen heeft gegrepen,
loewel zij niet in aanmerking komen voor trofeeën als
een aan de winnaars voorbehouden steenbokgewei en
*ich uiteraard niet kunnen meten met de nationale
.Mannschaftmitglieder" van Zwitserland, komen zij tot
)oede prestaties. Het skiwandelen op een gemiddelde
loogte van 1800 meter (Majola ligt op 1820 meter en
het eindpunt Zwoz scoort 1690 meter) wordt echter eerv
«rare kwelling als rond het middaguur de zon snel in
vacht toeneemt. De eliteskiërs zijn dan al lang binnen.
Een kleine zeventig van hen slagen er zelfs in, om
binnen het tijdsbestek van twee uur door de finish te
I tomen.
IMatadoren zoals de winnaar van dit jaar Albert Gjger
(tijd 1.45.16) hebben dus geen last van papperigé
'sneeuw en hoog oplopende temperaturen. Ik noteer in
de loop van deze veelbewogen dag een overgang van
12 graden vorst 's morgens tot 25 graden boven nul
's middags omstreeks twee uur, in het verblindende
zonlicht bij de finish.
Met zwoegende borstkassen en badend in hun zweet
blijven de minder geoefenden binnenstrompelen over de
smeltende loipen, klagend over pijn in de armen en
elders. Intussen hebben vertegenwoordigers van een
sponsorende skifabriek dan al ontelbare gebroken
stokken en zo'n honderd beschadigde ski's verwisseld.
Als 's middags om drie uur nog tientallen mensen hun
weg zoeken naar het einddoel (op dat tijdstip komt
officieel een einde aan de loop) neig ik tot de conslusie,
dat deze inspanning niet onder de sportieve genoegens
gerangschikt kan worden.
Ten onrechte. Veel mensen hebben er alles voor over,
om zichzelf hier op de proef te kunnen stellen.
Secretaresse Beatrix Benoit werkt het hele jaar samen
met twee collega's aan de organisatie in haar
Marathonbureau. Zij overstelpt me met voorbeelden van
een absolute toewijding aan dit gebeuren en meldt niet
zonder trots de verwerking van tien ton papier voor het
aanmaken van alle documenten. Haar postzegel kastje
omvatte dit jaar 65.000 gulden.
Uit haar lijsten blijkt me later, dat ik deelnemers uit
maar liefst 26 landen aan me voorbij heb zien trekken,
onder wie Langlaufers met weinig oefengelegenheid
rond de deur, zoals die uit Hongkong, Turkije, Chili en
Japan.
Punctueel als de Zwitsers zijn hebben zij terdege
geboekstaafd, dat de directeur van Shell Oostenrijk zich
broederlijk met de IBM en Movenpick-directeuren aan
mededinging waagt. Het wemelt trouwens ook van
anaere prominenten, die binnen het gestelde maximum
van zes uren de tocht tot een goed einde weten te
brengen.
Onder hen zijn opmerkelijk veel lieden die in andere
takken van sport uitblinken en de „Engadin
Skimarathon" beschouwen als een nuttige training. Ik tel
namen van 32 Nederlanders, onder wie ook veel
sportlieden (roeiers) en zowaar een groepje mariniers,
geïnspireerd door hun koude training in Scandinavië.
Ofschoon een Nederlands meisje op het uiterste
nippertje de finish passeerde, is er reden tot nationale
trots. Zij haalden het allemaal, inclusief de slanke Aad
W. P. Fontein, directeur van hotel Julierhof in Champfer.
waar mij een kamer is toegewezen. Deze aan de Haagse
Hotelschool en een soortgelijk instituut in Graubünden
afgestudeerde landgenoot, heeft zich nu al weer
ingeschreven voor de jubileummarathon van volgend
jaar. „Het wordt mijn vierde. Tot op heden heb ik het
gehaald, deze keer met een tijd van 3.42.34 uur. De
loipen passeert het hotel op een afstand van nauwelijks
honderd meter, dus ik zit er met mijn neus bovenop".
Het uitzonderlijke van deze massaalste aller marathons
is volgens de hoteldirecteur de „Mexicaanse" hoogte
in Wasa wordt op 400 meter gelopen, dat scheelt
stukken en het temperatuurverschil. „Zevenendertig
graden, reken maar uit. Voor de minder vluggen geeft
dat technische problemen. Langlaufski's moeten
behandeld worden met een soort was, afhankelijk van
de weersomstandigheden. De vluggen kunnen met één
melange volstaan, maar als na een paar uur de sneeuw
zachter wordt, moeten de achterblijvers een nieuw soort
was aanbrengen, soms wel twee, drie keer. De
sneeuwtemperatuur loopt ook op, van min 12 tot plus
2 en dat geeft consequenties".
Kan deze deskundige méér landgenoten aanbevelen om
zich (keuringsbewijs verplicht) te laten inschrijven voor
de jubileummarathon? Ik hoorde een gemeenteraadslid
uit Pontresi de klacht uiten, dat 150 trainingsuren niet
toereikend waren gebleken, om binnen drie uur te
finishen.
Aad Fontein: „Je moet niet alleen flink wat ervaring
hebben, maar ook een week van tevoren op deze
hoogte je intrek nemen, om aan de ijle lucht te
wennen". Er zijn gasten uit zijn hotel, die zich aan de
marathon wagen. Als het alpine-skiën een beetje gedaan
raakt, zit Julierhof nog vol met meestal wat oudere
landgenoten, zich vergenoegend met wandelen en
langlaufen. De marathonpiste één van de mooiste en
langste in Zwitserland staat altijd tot hun
beschikking, behalve op die ene zondag in maart.
Tezamen met tienduizenden andere toeschouwers
genieten deze Nederlandse NRV-gasten van het
schouwspel, dat mij mede door een perfecte organisatie
best 45 Zwitserse franken waard zou zijn geweest, de
somma die ook deelnemers verschuldigd zijn. Niet
minder dan zeventig bussen staan klaar om hen van een
parkeerterrein in Sils (3000 auto's) naar de start te
brengen en achthonderd mensen zijn bij de organisatie
ingeschakeld, inclusief opper „renvakarts" dr. med. Gion
Durband en een dozijn andere medici, die de
beschikking hebben over helikopeters en ambulances.
Maar het zijn de „Effektensacken" die het meest tot
mijn verbeelding spreken: tienduizend uniforme
„ransels" in tien kleuren, waarin de deelnemers hun
persoonlijke bezittingen kunnen opbergen. Deze zakken
worden in ijltempo met vier vrachtwagens van start naar
finish gebracht, waar ze aan eindeloze rijen kapstokken
in de open lucht worden opgehangen. Dank zij
nummering en kleurverschil kunnen ze gemakkelijk weer
in handen van de rechtmatige eigenaars komen.
Er zijn alleen al 130 mensen nodig, om deze
spoedoperatie tot een goed einde te brengen. Alles
loopt gesmeerd in dit „evenement zonder weerga in de
Europese wintersportgebeuren", zoals de Engadiners
terecht hun marathon noemen. Terzijde van de piste met
wel tien loipen naast elkaar, op het Meer van Silvaplana,
hoor ik aanmoedigingskreten in stoccata, bestemd voor
elitelopers als Giger (Zwitser uit St. Moritz, 32 jaar oud,
voor de derde keer winnaar), Kreuzer, Guser, Egger en
Broger, allemaal ferme Zwitsers, die andere
nationaliteiten maar weinig kans geven.
Tot op heden is alleen de Noorse Ingrid Hadier er in
geslaagd als snelste dame binnen te komen in een tijd
van 2.37.54. Het ziet er voorlopig niet naar uit, dat
Nederlanders een dergelijke eer voor zich kunnen
opeisen. Die zijn niet gesneden uit dat Zwitserse hout
van doorzetters als Justine Bucher. de oudste, bijna
zeventigjarige deelneemster, wier hand ik met enige
eerbied druk. Hetzelfde geldt voor recordhouder August
Broger, die in 1975 zijn tijd terugbracht tot 1.42.44. Na
de prijsuitreiking te Zwos verdwijnt hij naamloos in de
menigte, op weg naar de extra-treinen die hem naar het
uitgangspunt terug zullen brengen. Aad Fontein neemt
weer plaats achter zijn langzaam smeltende, van sneeuw
gebouwde ijsbar, op het terras van Julierhof, redelijk
tevreden over de door hem genoteerde tijd. De meeste
toeristen hebben vier uur nodig voor de 42 kilometer.
Als het aan hem ligt zal daar verbetering in komen. Zijn
reeds in 1870 door de Britse medicus mr. Burney
bejubelde hotel (destijds een trefpunt voor Engelse
toeristen) is voor landgenoten een waar Langlaufcen-
trum. De directeur volstaat niet met het verhuren van de
uitrusting, maar gaat zijn gasten daadwerkelijk voor op
de loipen, om ze na afloop persoonlijk pannekoeken
met warme chocolademelk te serveren.
Dermate met vrouw Jitske en zoons Richard en Steven
ingeburgerd, dat het trotse brandweerkorps van
Champfer hem heeft ingelijfd, blijft Aad Fontein voor
landgenoten het evangelie van de Langlauf verbreiden.
Engadin is klaar om hem te ontvangen. De sjah van
Perzië heeft hier nog zijn villa en een luxueus hotel als
het Suuretta-Haus blijft zich van de massa distantiëren,
maar het „gewone volk" is onstuitbaar in opmars naar
de sneeuwgebieden. Het eens de Langlauf op een
afstand houdende Zwitserland heeft nu 160 loipen. In
Engadin wachten acht scholen voor deze skiwandelaars
op leerlingen: bijna evenveel als de „normale"
skischolen, die het niet verder brengen dan een totaal
van negen. Voor de tiende „Engadin Skimarathon"
wordt een record aantal deelnemers verwacht.
De 30-jarige hoteldirecteur voert een eenmansactie, er
op gericht om meer landgenoten aan de start te krijgen.
Hij is lid van de skivereniging in Champfer, kan
optreden als contactman en inschrijfformulieren
toezenden aan de liefhebbers. Adres: Aad Fontein, hotel
Julierhof, 7512 Champfer.
Wie daar lust toe gevoelt kan in maart aanstaande
pogingen gaan doen om het Nederlandse record te
verbeteren dat ik Hans Biesboer - lid van de
Nederlandse Ski Vereniging - heb zien vaststellen op 3
uur, 16 minuten en 13 seconden. Het wedstrijdelement
speelt overigens voor een grote categorie tourlopers
nauwelijks een rol. Hun enige doel is het tijdig bereiken
van de finish. Dit jaar bevonden zich in hun gelederen
te weinig mensen uit het land van de Elfstedentocht:
een te verwaarlozen percentage van circa 0.32.
De inschrijfformulieren moeten op 12 februari binnen
zijn, voorzien van het bewijs dat huis- of sportarts geen
bezwaar heeft tegen deze inspannende wandeling van
Majola naar Zuoz.
LEO J. J. LEEUWIS
