WALLIS:
Zonzekere
stek in
zuiden van
Zwitserland
De
afgang
van
Broekeman
Onbekend
maakt zeer
bemind
Zwemmen In bronwater dat een temperatuur van
37 graden heeft terwijl Je omringd bent door
aneeuw: een heel aparte ervaring In Leukerbad
foto boven).
In Grëehen komt de ruetzoeker volledig aan zijn
witte wlntertrekken. Maar ook de aportleve vakan
tieganger kan op aklea alle kanten uit
Het la toch weer diezelfde trots, die Ie van dit
lofwaardig voornemen afhoudt Broekeman, moet
Immers zijn hele leven al zo nodig. HIJ tilt de akl'a op
zijn schouder en gaat zijn kruisweg tot het bttter-zoete
einde. In zijn nieuwe skibroek, zijn nieuwe skljack, met
zijn nieuwe vuurrode muts en zijn nieuwe skibril la hij
een tragische antl-held, die In de tuin van het hotel
al gell/k uitglijdt en ruggelings ter aarde stort
Gelukkig: zijn vrouw had het filmtoestel al attent
geheven, zodat ook het thuisfront straks van de
efgang van Broekeman kan genieten.
Krakepoot
Beneden In het dorp loopt de sklachool ondertussen
langzaam vol. Straks zullen de zesde Idassers zich
moeiteloos van de helling glijden en door de skilift de
hemel In worden getild. Achter hen zwermen de
kinderen uit: wriemelende kuikens In het spoor van de
bazige, grote haan. ZIJ worden nagekeken door de
krakepoten, die van heinde en verre zijn gekomen
aanUossen om klassikaal hun eerste modderfiguur te
slaan. De oogst van deze week bestaat uit drie
Zwitsers, één brekelljke Frangalse, twee Engelsen en
drie Nederlanders. ZIJ vormen het traditionele wrakhout
van de wintersport, dat „God zegene de greep" bereid
Is om van elke beschikbare berg af te glijden.
Weggefrommeld op de flanken van slordig gebeeldhouw
de bergreuzen liggen de minder bekende toeristenoord
en van Zwitserland. Bij het Nationaal Zwitsers
Verkeersbureau aan het Amsterdamse Koningsplein kan
men er u heel wat oplepelen. De meeste liggen in
streken die nog maar betrekkelijk kort geleden - tien,
vijftien jaar - door de toeristenindustrie, óók de
Nederlandse, zijn ontdekt. Zo'n gebied in Zwitserland is
Wallis, in de buurt van de grens met Italië, en drie van
deze uit een toeristenslaap ontwakende dorpen zijn
Saas-Fee, Grachen en Leukerbad. Alle drie, hoewel
verschillend van karakter, zeer geschikt voor een
volwaardige vakantie. Of voor zomaar een paar dagen
uitblazen. En dat kan naar believen zowel in de zomer
als in de winter.
De streek is met de auto goed te bereiken, maar, en
dat geldt natuurlijk voor elke vakantie, als u uitgerust
wilt beginnen kunt u beter gebruik maken van het
openbaar vervoer. Reizend vanaf Bem bijvoorbeeld, met
de Bern-Loetschberg-Simplon spoorweg. Een rit van iets
meer dan twee uur over, langs en dwars door
majestueuze bergmassieven, die niet nalaten
voortdurend indruk te maken op de reiziger voor wie de
Holterberg al een hele klim is. De rit bewijst dat
Zwitserland eigenlijk recht heeft op het predikaat dat
ons land bij zovele bezoekers heeft: namelijk dat van
een schoon land....
Het laatste deel van de reis vanaf Bem, na de bijna
vijftien kilometer lange Loetschbergtunnel tot Brig, geeft
een mooi uitzicht op het Rhónedal als de trein op een
hoogte van 450 meter langs de bergwanden voortraast.
Vanaf Brig is het nog een uurtje met de bus naar
Saas-Fee, een dorp dat geen auto's binnen zijn grenzen
toelaat. Automobielen dienen op parkeerterreinen aan
het begin van het dorp te worden neergezet. Schrik niet,
want met bagage hoeft niet gesleept te worden: er zijn
tientallen kleine, elektrisch-voortgedreven wagentjes, en
bovendien nog paardenkoetsen. In Saas-Fee komt
slechts één auto: van de huisvuilophaaldienst. En die
maakt, in dit oord van rust, dan ook een oorverdovend
lawaai.
Massa-toerisme
Vergeleken met Grachen en Leukerbad heeft Saas-Fee
nog de meeste groot-toeristische allures. Het plaatsje
begint dan ook al een beetje in de ban te geraken van
het massatoerisme. Wat te denken van 6200
slaapplaatsen in tientallen hotels, pensions, chalets,
vakantiewoningen? En dat, terwijl het dorp nauwelijks
Molshoop
"Na een half uur zijn we zover, dat we, trillend van
zenuwen, achter hem aan kunnen schuiven zonder
door de enkels te zwikken. Dan komt er een
eigenlijk niet meer dan een uit zijn krachten
molshoop, maar toch te veel voor ons. De Franpai
die In Montparnasse toch een sierlijk eind wegtrlp
zakt spontaan door de knleSn en gebruikt haar zltvl
als slee. De anderen verzinnen daarna ook allerlei
variaties op dit thema: we zeilen op ellebogen, rug
zll naar beneden.
I
Maanlandschap
Alleen ie Engelsman bll/lt Her overeind. Tol stommet
verwondering van zichzelf drukken zijn 92 kilo hem
vast op de ski's, die onder hem steeds harder gaan.\
HIJ lijkt op een locomotief, die snuivend op hol Is t
geslagen. Halverwege de heuvel verandert hij ook n t
een keer van koers en verdwijnt hij statig In het i
maanlandschap. Na vijftig meter reikt de sneeuw al
zijn middel, na honderd meter la alleen zijn hoofd nt i
zichtbaar.
Charly schreeuwt hem nog achterna: „Stuurt u aan
kaartje?"
Op dat moment duikt de dorpsfotograaf op, dia ona
bijeen drijft voor de officiële herlnneringsklek.
Het Is die foto, die de volgende dag bij de
ongetrouwde kleuterleidsters kreten van bewondering
losweekt
Derde van links: Broekeman, nonchalant op zijn
stokken leunend en fijntjes glimlachend.
„Is dat skiën nou moeilijk?", vraagt éan van da
dames.
„Ach", zag la, „wat haat moeilijk. Het la even aan
slag".
De totale afgang zal niet lang meer op zich laten
wachten.
Leo Thurinj
Die eerste ski-les, mijn
hemel, wat een doffe
ellende. Indertijd hebben
la ouders Ie al uit da wieg
gesleurd, omdat ze
vonden, dat Ie zo nodig
moest leren lopen. Voor
lou hoefde het niet want
Ie lag er uit de kunst
Fopspeen tussen da
kwijlende lippen,
rammelaar In het rimpelige
vuistje. Maar omwille van
misplaatste moedertrots
werd Je gedwongen om
dat zalige paradijsje vol
kanten ruches en
geborduurde lakens te
rullen voor het karpet In
de voorkamer, waar Je met
verkrampt gezicht tussen
de leunstoelen wankelde.
Nog echoën de collectieve
kreten uit die tild door Ie
herinnering: „Waar la mijn
kleine broekeman dan,
komt mijn kleine
toereloeres In mijn
hokje?" En die eerste etappen zijn tot overmaat van
ramp ook nog voor de eeuwigheid geconserveerd: aan
vaag verkleurde foto met een stralende moeder op
haar hurken en een kapseizende dreumes, die mat da
moed der wanhoop op zijn moddervette baantjes
balanceerde.
Frisse lucht
Hadden ze het toen daarbij gelaten, dan had Je ar nog
vrede mee kunnen hebben. Maar nee hoor, nauwelijks
had Ie de lopende zaken afgedaan of vader oordeelde
het alweer nuttig om Je schaatsen onder te binden,
„Goed voor lijf en leden", zei hij, „frisse lucht an
sportlef vertier. Mens sana In corpore sano".
In feite wilde hij alleen, dat zijn zoon een betara acht
op het Ijs draalde dan de longen van da buren, die-
hem al zo lang een doorn In het oog was.
Daarna kwamen de rolschaatsen, de driewieler, da
step, de flets. Het famllla-album barst van da kunstjes,
die Je vertoond hebt In hat huiselijke drcua dar
IJdelheid.
Ja moest ook nog zo nodig leren zwemmen en
paalkllmmen. Voortdurend was la zo bazig om te
bewijzen, dat Ie het ook kon, dat Ja ar wal degelijk bij
hoorde: de honderd meter In elf drie, een sprong van
vier meter twee In de zandbak achter het huls, een
gaaf doelpunt tijdens het schooltoernool. En dat terwijl
la als vliegends kaap was opgaateldl
Klaverjassen
duizend autochtone inwoners telt? Men heeft in
Saas-Fee bewust een brokje rust en onbekendheid
opgeofferd. Men wil er o zo graag een grotere
toeristengraan meepikken, bij voorkeur ten koste van
Zermatt, dat toch wel als een van de grootste
concurrenten in Wallis, en met name van Saas-Fee,
wordt beschouwd.
Skiën in de zomer
Het moet gezegd, je kunt er zowel in de zomer als in
de winter voor een uitstekende vakantie tercht. Zo is er
bijna driehonderd kilometer wandelpad door de bergen
rond Saas-Fee, en de meeste kilometers zijn goed
begaanbaar. En in de immense uitgestrektheid van het
berggebied vindt iedereen wel een plek langs zijn pad,
om er ongestoord te kunnen genieten van de rust en
de natuur. Maar in de zomer hoeft u niet alleen te
wandelen, u kunt er ook skiën, het hele jaar door: in
hartje zomer kunt u met uw lange latten terecht op de
gletscher.
In de winter kan elke skiër, van beginner tot de verst
gevorderde, in Saas-Fee terecht. Tientallen gondels en
liften, van één-persoonsliften tot grote bakken waar u
volgens de wettelijke voorschriften met nog 99 anderen
ruggen achter bureaus gezeten en In auto's de brieven
op de post gedaan en elke avond met open monden
voor de buis gezeten. Ze hebben geen vinger
uitgestoken om hun conditie op te vijzelen.
En daar staan ze dan met hun onwillige lichamen, dat
hooguit geschikt la voor het halma-spel of een potje
dammen. Toch branden ze van verlangen om die berg
op te stuiven, want ze willen straks thuis mee kunnen
praten met de cracks over peilloze afgronden, die ze
met soepel kultwerk en lenige lies hebben
in mag, brengen de skiërs naar alle uithoeken van
uitgestrekte sneeuwgebied dat 21 uitgezette skipist
heeft. Dat moeten er binnen een paar jaar maar lie
31 worden (ja, ja, daar is die groot-toeristische alk
weer).
Saas-Fee. met zijn meer dan vijftig restaurants, zijr
en dancings, mini-golfbaan, zijn 35 meter diepe ijs)
in een gletscher. zwembaden, tennisbanen, ijsbane
noem maar op, is al helemaal een gevestigd
wintersportoord waar men uitsluitend rekent in aan
overnachtingen en aantallen franken die de ovema
achterlaten.
Het heeft een brok charme opgeofferd voor een va
plaats in de toeristenindustrie.
Gemoedelijk
Grachen, op nog geen uur rijden van Saas-Fee, ad<
al direct bij aankomst een geheel andere sfeer, al v
het alleen maar omdat u hier wél met uw auto het
binnen mag, althans een deel ervan. Het toeristenle
gaat er wat gemoedelijker dan in Saas-Fee, de sfee
ademt nog wat meer rust, de bevolking loopt er nq
langzamer dan in Saas-Fee, en déér hebben al heel
weinig mensen gehoord van het woord „haast".
Maar Grachen heeft dan ook „slechts" drieduizend
slaapplaatsen, waarvan duizend in hotels en
tweeduizend in chalets. En het skigebied is er veel
minder uitgebreid dan in Saas-Fee. Een prima oordi
beginnende skiërs en voor families die het wat rusti
aan willen doen, voor wie het erg sportieve niet
bovenaan het verlanglijstje staat.
En natuurijk kan men ook in de bergen rond Grach
tijdens de zomervakantie eindeloos wandelen. Met a
hoogtepunt (ook letterlijk) voor de enigszins
gevorderden, een uitstap van bijna zes uur, dwars d
de bergen, naar Saas-Fee.
Vanaf de boven Grachen uittorenende Hannigalp, 21:
meter boven de zeespiegel (een gondel zweeft u er i
toe), krijgt u een stilmakend uitzicht op de Matterho
via de Weisshorn tot aan de Berner Alpen. En de
skileraren in het dorp geven van tijd tot tijd bij het l
van fakkels akrobatiek-shows op speciaal geconstrue
de ski's.
Voor Grachen geldt wat ook voor Saas-Fee en voor
Leukerbad opgaat: men kan er in elk jaargetijde tere
Wallis heeft een schitterend klimaat, met zeer weinij
neerslag (soms valt er net zo weinig in een heel jaa
als in de Sahara) en meer dan driehonderd dagen z
per jaar.
U hoeft zich in Grachen niet te vervelen, want ook o
plaatsje beschikt over de traditionele attracties:
zwembaden, curlingbaan, skibob-mogelijkheden. En
verveling behoeft u nooit tegen de muur van uw hof"
of chalet omhoog te klimmen: u kunt daar beter eer2
bergwand voor uitkiezen, want zoals in een groot dd"
van Zwitserland is deze sport ook in Wallis zeer goe*f
te beoefenen.
Saas-Fee een oord voor de sportieve wintersporters,»
Grachen voor de mensen die het wat kalmer aan wilu
doen en Leukerbad voor weer een andere categories
mensen. Dat komt vooral door de warmwaterbronnen
Het water ontspringt er al sinds mensenheugenis mea.
een temperatuur van 51 graden uit de bergen, van eff
diepte die men tot nu toe nog niet heeft kunnen peilk
Elke dag 2.000.000 liter. Men vult er geneeskrachtig*!
baden mee of na zuivering de zwembaden vanfi
hotels. Het water is dan wel afgekoeld tot „slechts"»
graden. Er in zwemmen veroorzaakt een heel aparte^
sensatie, vooral na een stevige wandeling door eeo Ih
sneeuwjacht. >tt
LEO ENTHOVEN et
En nou dit weer:
twee latten van
belachelijke leng
te, twee schoenen,
die Ie spontaan de
Indruk geven, dat
/e kreupel bent
Als /e ze voor da
eerste keer aan
trekt kun Ie Je ba
nen niet eens van
de grond krijgen.
Zou het toch niet
verstandiger zijn
om te gaan klaver-
lassen met de on
getrouwde kleuter
leidsters van ka
mer 46?
Geen hond
De meester van de eerste klas Is Charly, een
gebruinde lederhoaendrager, die one allang gewogen
en te licht bevonden heeft „Heeft Iemand van u al
eerder op ski's gestaan?" vraagt hlJ overbodig.
Nou, geen hond hoor. Ze hebben mat hun stijve
overwonnen. Achter de truien met Noors motief woelt
eon heros, achter al die ogen smeult aan hete
dadendrang.
„Alle spieren ontspannen" roept Charly, „losjes door
de knieën veren".
HIJ doet het voor: nou, niets op aan te merken hoorl
Naast mij probeert de Engelsman het ook. God save
the king. Het volgend moment ligt hij voorover In de
mile paksneeuw. Er wordt luidkeels om gelachen, ook
door mij. Snikkend wijs Ik naar de Engelsman en veeg
Ik de bevriezende tranen uit de ogen. Een seconde
later lig Ik naast hem. „Heb Jll enig Idee, hoe wa weer
overeind komen?", vraagt hij bezorgd. Ik probeer hat,
maar het Is net, alsof Ik op een cake-walk sta, die met
reuzel Is Ingesmeerd. Tenslotte worden wa door Charly
weer op de been geholpen. HIJ doet dat met de
omzichtige gebaren van een padvinder, dia op da
vluchtheuvel een gestruikelde balaarda optilt
