49
„De weg met bestemming" film over Churchill
BEELD
ISPRAAK
VIJFTIEN
CHRISTENDOM
TELEVISIE VANAV
TELEVISIE DINSDAG
RADIO VANAVOND
RADIO DINSDAG
RADIO/TELEVISIE
LEIDSE COURANT
MAANDAG 24 OKTOBER 1977
„Ze plegen op een bepaalde dag
vóór zonsopgang bijeen te komen en
om beurten zekere woorden op te
zeggen gewijd aan Christus als een
God. De verderfelijke verbreiding
van dit perverse en buitensporige
bijgeloof is niet alleen tot in de
steden doorgedrongen, maar ook tot
in de dorpen op het platteland. Toch
lijkt het goed mogelijk er een eind
aan te maken en de orde te herstel
len".
Dit schreef de Romeinse schrijver Plinius de
Jongere over de eerste christenen.
„Wat hebben ze het bij het verkeerde eind
gehad, die Romeinen, al kan men dat zo'n
1800 jaar later gemakkelijk zeggen", aldus nu
de Britse schrijver Bamber Gascoigne, die in
een heldere en vlotte stijl de geschiedenis van
het christendom schreef. In Engeland prijkte
zijn boek lange tijd na de bijbel als tweede
op de bestsellerlijst en men verwacht dit ook
voor ons land nu Elsevier het in vertaling van
mr. R. de Savornin Lohman op de Nederland
se markt heeft uitgebracht en bovendien ko
mende zondag de NOS deze historie in dertien
zondagse afleveringen op het scherm brengt,
telkens 's middags om 16.02 uur.
Het geldt een produktie van de Britse Grana-
da-televisie, waarvoor werd samengewerkt
met de Duitse en de Nederlandse tv. Voor ons
land zat in de redactie Simon Jelsma, die tal
van nuttige wenken en verbeteringen heeft
kunnen verschaffen.
Simon Jelsma: „Voor het opnameteam aan
het werk ging, kregen wij steeds de teksten
en het werkschema ter beoordeling toegezon
den. Na het plaatsen van onze kanttekeningen
en onze kritiek daarop, kwam het verbeterde
script opnieuw in ons "bezit voor een fiat. Ik
heb de overtuiging gekregen, dat onze inzich
ten serieus zijn verwerkt. Op een gegeven
ogenblik moest ik vaststellen, dat in de hele
serie nergens de naam van Augustinus voor
kwam, terwijl deze kerkvader toch staat voor
een belangrijke stroming in het christendom,
die vandaag nog doorwerkt Het resultaat van
deze kritiek is geweest, dat Augustinus nu
toch in deze serie ter sprake komt"
De Granada-producer is eerlijk genoeg om
hieraan toe te voegen, dat de inbreng van de
Nederlanders en de Duitsers er inderdaad toe
heeft geleid, dat het niet een typisch Britse
serie is geworden: „They give us an European
look on things."
Schrijver Gascoigne komt men ook op het
scherm weer tegen, want hij spreekt de bege
leidende tekst uit, waarbij hij gedegen infor
matie verpakt in een luchtige vertelstijl, zodat
het niet moeilijk zal zijn een groot publiek
te boeien. Gascoigne en Henk Suer van de
NOS-tv zijn het er over eens, dat het niet om
door Ton Oliemuller
een religieuze serie gaat Het zal zowel gelovi
gen als niet-gelovigen (kunnen) aanspreken.
Het gaat meer om de geschiedenis van een
beweging, een documentair verslag. Religieu
ze gespreksgroepen hebben zich al tot de NOS
gewend voor de teksten, zodat zij die na
kennisneming v de beelden in discussie
kunnen brengen. En bijbelvaste protestanten
zullen er ongetwijfeld behagen in scheppen
te onderzoeken of het Oude en het Nieuwe
Testament wel juist wordengeïnterpreteerd.
Maar ook wie aan het geloof geen boodschap
heeft, krijgt historisch gezien een interessante
geschiedenis voorgeschoteld.
Bamber Gascoigne wijst daar ook op en dit
geldt als uitgangspunt voor boek en tv-serie:
„Er is geen historisch gegeven dat het lot van
le mensheid nu al 2000 jaar lang zo ingrij
pend heeft beïnvloed als de geschiedenis van
het christendom. Het omvat zoveel uiteenlo
pende culturen, heeft zoveel verschillende
kunst- en bouwwerken voortgebracht en een
verklaring gegeven voor wat ons vertrouwd
of half-vertrouwd is".
In tekst en beelden wordt dit nader uitge
werkt. De eerste aflevering, a.s. zondag, opent
met een beeld op het Pietersplein tijdens de
viering van het Heilige Jaar. Maar nog geen
tien tellen later wordt in Ierland een stengun
leeggeschoten, dodelijk dieptepunt van gods
diensttwist De geschiedenis van het christen
dom laat mensen zien en Gascoigne doet dat
evenzeer. Franciscus van Assisi was een chris
ten, hij verkoos een leven van eenvoud en
armoe. Maar net zo goed waren christenen
de pausen in de renaissance, die de hoge
ambten in de Kerk aan hun bastaarden toe
speelden. Richard Leeuwenhart was een
christen en hij richtte een slachting aan onder
de mohammedanen tot meerdere glorie van
God. De zendelingen in het Victoriaanse tijd
perk waren christenen. Zij vonden in donker
Afrika vaak de dood met het bekeren van
heidenen. De heilige Theresia van Avüa was
een christin, zij geraakte in geestvervoering
door haar mystieke band met Christus. Even
eens een christin was de jonge anabaptiste,
die ongeveer op hetzelfde tijdstip werd ver
brand, onwrikbaar aan haar geloof in de doop
op volwassen leeftijd. Elk van hen was een
christen of een christin en elk aanbad en
beminde een geheel verschillende God. Maar
ook: geen godsdienst biedt een verhaal, dat
zo direct en simpel aanspreekt als het kerst
verhaal. En: zijn eerste volgelingen zijn te
danken aan zijn wonderen. Daar liepen de
mensen op, en ook omdat hij goed was voor
zieken. Christus was een lastige man, die de
kooplieden uit de kerk joeg en de verwoesting
van de tempel van Jerusalem voorspelde. De
kruisdood was toen de geijkte straf voor
oproerkraaiers. Geen enkele andere gods
dienst kent de vernedering en het lijden van
zijn God als juist het christendom.
Toegegeven, al deze zienswijzen zijn niet
nieuw, al zoveel theologen hebben al zoveel
aspecten van het christendom in het wisselen
de licht van hun visie geplaatst. Het christen
dom heeft kruisvaarders geïnspireerd in de
naam van Christus te doden. Het heeft even
zeer missionarissen ertoe aangezet hun eigen
leven te geven voor de boodschap van het
evangelie. Auteur Gascoigne heeft kans gezien
al deze variëteiten van christendom op een
rijtje te zetten, ze bevattelijk te vertellen en
door de manier van benadering deze in een
staat te brengen die de kijker verplicht er
over na te denken. Dit lijkt wel een van de
verdiensten van deze serie te worden, dat het
op een rijtje zetten van feiten zonder een
directe samenhang te suggereren de kijker
uitnodigt om conclusies te trekken, die hij niet
dan na zorgvuldige overweging prijs zal wil
len geven.
Als men vraagt aan welke eisen een tv-uitzen-
ding moet voldoen om boeiend te zijn, dan
zijn het misschien wel deze, dat men in de
aangeboden informatie vragen verwerkt,
waarop niet de presentator maar de kijker
zelf het antwoord moet weten te vinden.
Neem nu de eerste aflevering van a.s. zondag.
Die gaat de ether in onder de titel „Bijzondere
mensen" of zoals de Britten zeggen: Peculiar
people. Zijn christenen inderdaad bijzondere
mensen? Daarop wordt in deze uitzending
geen antwoord gegeven. De kijker moet dat
zelf uitzoeken. De presentator geeft alleen in
woord en beeld de reden aan waarom hij tot
deze titel is gekomen. De beelden van de
streek waarin Jezus geleefd heeft, de gods
dienstige plechtigheden overal ter wereld, het
begin van het christendom in een uithoek van
de toenmalig bekende wereld, de reizen van
Paulus, de eerste christenen in Rome, destijds
het hart van de wereld, de wreedheden in het
Colosseum door keizer Nero in Rome en de
acceptatie nadien van keizer Constantijn, die
op de zon een kruis zag, al deze dingen
worden de kijker als een ontwikkeling ge
toond, maar hoe is het gesteld met de oorzake
lijke verbanden? Als de samenhang tussen al
deze feiten meer is dan mensenwerk, wie
verklaart dan wat bovennatuurlijke werking
is en wat niet. In deze serie wordt dat geluk
kig niet gedaan. Het zou geleid hebben tot
eng theologisme, waarin het ene woord tegen
over het andere geplaatst kan worden. Gas
coigne laat alleen maar zien en vertelt wat
er alzo gebeurd is. Een Britse krant noemde
dit dan wel, tegelijk prijzend en spottend, „het
evangelie van Gascoigne", maar de opzet van
deze serie is zodanig, dat de kijker aan de
hand van getoonde en vertelde feiten zijn
eigen opvattingen kan vormen dan wel verkla-
Voor deze serie is in meer dan dertig landen
gefilmd, zelfs achter het IJzeren Gordijn,
want ook daar leeft in een zeer specifieke
vorm het geloof.
En als men zich afvraagt hoe Granada-tv
samen met Gascoigne erin geslaagd is om
uiteindelijk toch een geestesbeweging dermate
aanschouwelijk te maken, dat al zes landen
deze serie hebben aangekocht, dan moet dit
waarschijnlijk ook verklaard worden uit het
feit, dat Gascoigne bekend is met het medium
tv. Al vijftien jaar lang maakt hij de in
Engeland populaire quiz „University Challen
ge", een soort tweekamp, Cambridge-kennis
vertaald naar het volk toe.
Auteur-presentator Gascoigne geldt tegelijk
als erudiet en lichtvoetig, een vlotte man die
over het geloof praat, maar ook van zich af
weet te praten in overtuigende termen: „Het'
is een roekeloze man die beweert dat het
christendom op zijn laatste benen loopt In
zijn geschiedenis doen zich zulke ingrijpende
veranderingen en krises voor, dat je telkens
weer verbaasd bent over de kracht waarmee
het zich herstelt"
Voorlopig dus dertien zondagen christendom
op NOS-tv, nadien aangevuld met twee delen
christendom in Nederland, t.w. de protestan
ten en de katholieken, die eigenlijk hadden
thuis gehoord in de serie „58 miljoen Neder
landers", toen node werden gemist maar nu
alsnog aan bod komen.
Bamber Gascoigne met zijn camera op het St. Pietersplein.
De streek waar Christus geboren werd. is vandaag niet anders dan 2000 jaar
geleden.
„De weg met bestemming" is
een film over een belangrijke
periode in het leven van Chur
chill, namelijk de jaren voor de
tweede wereldoorlog 1936-1940.
In deze film speelt Richard Bur
ton de rol van Churchill. Het
verhaal begint in 1936 toen Hit-
Ier het Rijnland bezette. Chur
chill waarschuwde steeds weer
voor het dreigend Nazi-gevaar
maar hij werd uitgemaakt voor
oorlogshitser. In het zelfde jaar
deed Edward VIII afstand van
de troon en had Churchill in het
belang van de koning bijna een
koningspartij gevormd. Er volg
de de bezetting van Oostenrijk
en Tsjechoslowakije door Hitier
en de inval in Polen gedaan
betekende het begin van de
Tweede Wereldoorlog. Churchill
werd premier en hij kon niets
anders bieden dan „Bloed
Zweet en Tranen".
Ned 1,21.50 uur.
Maggie McNeal
Maggie McNeal stond in Brazilië
acht weken lang nummer één
met „When you're gone" en
Achter Richard Burton als
Sir Winston Churchill in
„De weg met bestemming".
Maggie MacNeal in een 25 minuten durende special over haar Braziliaanse tourree.
kreeg een gouden plaat voor
150.000 verkochte exemplaren.
Hierdoor ging ze naar dit Zuid-
Amerikaanse land om een pro
motie-tournee te maken. Een
filmploeg volgde haar daarbij
en zo ziet men Maggie McNeal
optreden op verschillendeplaat
sen. Ze zingt o.a. „Fools toge
ther", „You and I" en „Love's
gonna change it".
Ned. 1,19.55 uur.
De Wrekers
Purdey wil niet meedoen met
een groepje agenten, die een
belangrijke Arabier moeten be
schermen. Dit komt omdat ze
zeven jaar geleden verliefd is
geweest op Larry Doomer. Dat
was nog in de tijd dat ze als
danseres voor het Royal Ballet
werkte. De vader van Larry
werd doodgeschoten door Ara
bische soldaten, toen hij voor
een oliemaatschappij werkte.
Hij had er wel om gevraagd,
want het was een herrieschop
per. Nu is Larry juist erg be
trokken bij het bezoek van de
belangrijke Arabier. Het is dus
eigenlijk niet zo verwonderlijk
dat Purdey er niets mee te ma
ken wil hebben.
Ned. II, 20.25 uur.
Briefkaart
In „.Voor een briefkaart op de
eerste rang", gepresenteerd
door Bob Bouma, zien we een
fragment uit de film „Le juge
Fayard dit le shériffDeze film
gaat over een authentiek cor
ruptieschandaal en werd gere
gisseerd door Yves Boisset..
NEDERLAND I DUITSLAND
NOS
18.45 Fabeltjeskrant
18.55 Journaal
AVRO
19.05 De Wolkenvegers, TV-serie,
afl. 1
19.30 Happy Day» TV-serle
19.55 Maggie MacNeal In Brazilië
20.10 Wondemtachlne mens, do
cumentaire
21.05 Barry Manilow Special
NOS
21.35 Journaal
AVRO
21.50 Walk with Destiny, TV-film
23.10 Symbiose
NOS
23.14 Journaal
NEDERLAND II
NOS
18.45 Informatie voor Spanjaar
den
18.55 Journaal
KRO
19.05 Wlckie, de Viking, TV-serie
19.30 De stuntelaars van Chicago,
TV-serie
NOS
20.00 Journaal
KRO
20.25 De terugkeer van de Wre
kers, TV-serie
21.15 Voor een briefkaart op de
eerste rang, filmquiz
22.05 Brandpunt
KRO/RKK
22.45 In gesprek met de bisschop
NOS
23.05 Journaal
18.00 Nieuws uit No|
Westfalen
18.05 Movin'n on, TV-sw
18.40 Wat u beviel
19.15 Hier und Heute
19.45 Jean Claude Pa» I
20.00 Journaal
20.15 Report
21.00 Alles of niets, qui
21.45 De pil, document
22.30 Journaal
DUITSLAND
18.20 K.O. of O.K., spel
19.00 Journaal
19.30 De negen, afl. 20
20.15 Anders dan vroege
21.00 Journaal
21.15 The Sergeant, Am
speelfilm (1968)
23.05 Journaal
18.00 Pierrot, TV-serie
18.20 Circus Rondau, TV
18.45 Open school
19.15 Sporttribune
19.45 Journaal
20.15 Rad der fortuin, qu{
21.00 Grote lui, klelnelii
serie 1
NEDERLAND I
DUITSLAND I
10.00 Journaal
10.05 Draaischijf
10.30 Tatort, TV-serie
'12.05 Report
12.50 Persoverzicht
13.00 Journaal
16.15 Journaal
16.20 Pro en contra reclame
17.05 Verkeerstips
DUITSLAND II
16.30 Mozaïek i
.17.00 Journaal
17.10 Beelden van onze a
17.40 Draaischijf
BELGIE
NEDERLAND
HILVERSUM I
18.00 P P. Uitzending van de CPN 18.30
Nws. 18.41 (S) Wij hebben een woord
voor de wereld: gewijde muz. 19.00 (S)
Ronduit muzikaal en informatief jonge
renprogramma. 1940 (S) De Bijbel
open. 20.00 EO-Regio. 20 10 (S) Ga er
eens voor zitten: gesprek. 20.55 Ten
slotte. NOS 21.05 (S) Hobbyscoop.
21.30 (S) Voor blinden en slechtzien
den. 21.40 Open School: Werken met
het thema: Reageert u maar. 22.25
Bond zonder naam. 22.30 Nws. 22.40
Boerenbont. VOO: 22.55 (S) Informa
tieshow en actualiteiten. 23.55 Nws.
HILVERSUM II
briek. 18.40 (S) Muziek in
19.30 Onderwijzen - kunst o
19.50 Psalm van de week. 20
20.05 (S) Klassieke muz. 21.10
deren van Webern 21.35 (SW
22.36 (S) Werk, luisterspel. N|
(S) Met het oog op morgen
23.05 Aktualiteitenoverzicht j
23.10 De krant van morgen, e
Haag Vandaag. 2352 Even I
komen, yoga. 23.55 Nws. i
HILVERSUM I
NOS 18.03 De vacaturebank.
NOS-maal. 19.02 (S) Het stener
20.02 (S) Radiojournaal. 20.0!
perclean Dreammachine. 21.0
■Negen-Uur-Jazz-Show. 22.02 fi
naai. 22.05 (S) Platenscala. I
Candlelightshow. (0 02 Radioj
EO: 1 02 (S) True Light.
Verder fragmen
ten uit „The Amsterdam Kill"
met in de hoofdrol Robert Mit-
chum.
Ned. II, 21.15 uur.
HILVERSUM I
AVRO: 7.00 Nws. 7.02 (S) AVRO-klok.
(7.30 Nws. 7,41 Radiojourn.) 8.30 Nws.
8.36 Gym voor de huisvrouw. 8.45 De
■groenteman. 8.50 Morgenwijding. 9.00
(S) Dansmuziek. 9.15 Open School.
10.00 Radio Lawaaipapegaai. 10.10 Ar
beidsvitaminen. (10 30 Nws. 10.33 Ra
diojourn.) 11.30 (S) Rondom Twaalf
een uur allerlei voor iedereen. 12.26
Meded. voor land- en tuinbouw. 12.30
Nws. 12.41 Radiojourn. 12.55 Europa
van morgen: feiten en commentaren
13.10 (S) Orgelconcert. 13.25 Beurs
plein 5. 13 30 'n Middagje AVRO: gevar.
progr. (15.30 Nws. 15.33 Radiojourn.)
17.00 Voor ons gemaakt (door ons
gekraakt), kinderprogr. 17.20 Overh.
voorl. Nws. uit de Ned. Antillen: 17.30
Nws. 17.32 Radiojourn. 17.50 (S) Met
muziek op stap.
HILVERSUM II
KRO: 7.00 Nws. 7.11 Ochtendgym. 7.20
Het levende woord. 7 25 Badinerie. 7.54
Overweging. 8.00 Nws. 8.11 Echo. 8.30
Aubade. 9.00 De letter M. (9.30 Scheep
spraat, inform, voor schippers. 9.35 Wa
terstanden.) 10.30 Ik sta hier r
de banken te praten. 11.30 Ou
den we allemaal; bejaardenprof
In „de Boerderij". Overh. voor
Uitz. voor de landbouw. 13.1
KRO: 13.11 Echo magazine. 13
de verandering; gezinskateche
Lange vingers: schoolradio. 15.
wachtkamer. 16.00 Nws. 16.03
kuur. NOS: 17.00 Het zal mijn
duren. 17.20 (S) Eurolight. 17,
bu; inform, en verzoekplaten vo
lianen in Nederland 17.55 Mede
HILVERSUM II
HILVERSUM IV
TROS: 7.00 Nws. 7.02 (S) Cl
9.00 Nws. 9.02 (S) Als reizigers
weg 9.30 (S) Van heinde ei
10.00 (S) Opus tien tot twaalf. 1
Intermezzo. 13.00 (S) De meest
te klassieke tien. 13.30 (S) K<
korpsen 14.00 Nws. 14 02 (S)
boek 14.30 (S) Guitariteiten. 15
Met „Sabrina", de filmkomedie
van Billy Wilder - en met onze
eigen Audrey Hepburn in de
hoofdrol - die de KRO zaterdag
avond vertoonde, kom men zich
best nog wel amuseren. De rol
prent werd gemaakt in 1954 en
maakte toch wel een ietwat ou
derwetse, zelfs „overleefde" in
druk. Hoe betrekkelijk ook zulk
soort zaken zijn, bleek zondag
avond toen de VARA een film
bracht, die weer twintig jaar
ouder was: „Die goeie ouwe
tijd" en die dus stamde uit 1934.
In de hoofdrol W. C. Fields. En
dat was dan een werkstuk, dat,
naar mijn smaak, veel minder
of zelfs in het geheel niet door
de befaamde tand des tijds was
aangeknaagd. Waar dat precies
aan ligt valt moeilijk in een
paar woorden uiteen te zetten,
maar een feit is natuurlijk dat
W. C. Fields razendknap en ook
zeer menselijk filmacteur was.
En dat blijft te allen tijde opval
len.
Arie Kleywegt, directeur van de
VPRO-televisie kwam gister
avond op het scherm om mee
te delen dat meer dan 42.000
mensen zich de afgelopen maan
den als VPRO-lid hebben aange
meld en dat de ledenwerving-
activiteiten zullen worden ge
staakt, wat in zoverre jammer
is, dat wij ook die wervende,
vaak geestige, teksten zullen
moeten missen. En voor de rest:
het zou natuurlijk ook te gek
zijn geweest als de omroep -
welke bezwaren men er soms
ook tegenin kan brengen - had
moeten verdwijnen. Wat niet
wegneemt, dat het programma
over de „Euro safe" onder de
titel „De bewakers" nu niet di
rect het schitterendste argument
voor die stelling opleverde. Als
documentaire over het feno
meen van de bewakingsdiensten
had het niet veel om het lijf, als
verhaal - het was een gedrama
tiseerde documentaire - nog iets
minder.
De KRO kwam bij wijze van
zaterdagavond-vertier met „An
no 1677 show", de bijdrage van
de BBC aan het festijn van de
„Gulden Zeezwaluw". Een niet
onaardige, zij het wat wijdlopi
ge en uiteraard met opzet gean
tidateerde grapjasserij. En goed
gemaakt natuurlijk.
In „Televizier-Magazine" van de
AVRO berichtte Cees van Dron-
gelen - met een baardje ineens
- uit Keulen over de klopjacht
die in West-Duitsland op de ter
roristen wordt gemaakt, c
dermeer verantwoordelij]
voor de moord op Schley
waren, zo bleek, al zev€
derd (niet terzake doendi
binnengekomen. Men
overigens, mede uit de fikt
sen waarmee zijn betoog
geïllustreerd, wel enigszin
indruk van de zeer benaui
situatie in de Bondsrepu
Jan Terlouw van D'66 was
studio om uit te leggen wz
hij nou weer eens „dwar:
bij de kabinetsformatie
bleek alle bezwaren te ht
tegen een staatssecretari
uitsluitend staatssecretaris
zijn om zijn partij „aan
gerief te helpen". Een sch
achtige terminologie, die
van mij afkomstig is. En
van Westerloo had een rei
ge samengesteld over een r
(omkoop)schandaal in de
enigde Staten, dat hierin bt
dat een groot aantal senal
zouden zijn omgekocht doo
Koreaans zakenman. Er wc
al weer hoorzittingen geho
en ook zagen wij wederoi
heer Jarkowski, de aank
die ook een zeer stuw
kracht was bij het tot een
einde brengen van de Wati
te-affaire. Hij had het nac
kelijk over „een grote sch
maak". Er valt de laatste
nogal wat te boenen in de
Herman Hofhi
tes.
