W. F. Hermans heel wel
in zijn nopjes met Prijs
der Nederlandse Letteren
Opnieuw grote spanning
rond kabinets-informatie
Ccidóc Qowumt
PvdA-congres wil gratis openbaar vervoer
.binnenland
Onbegrip leidt tot
verdere vertraging
VOLVO-CAR VERBAASD
OVER „STUNT" VAN NW
Winkelcentrum in Oss afgebrand
PvdA op hoede voor
uitholling rechtstaat
Nieuwe partij
van oud-leden
Boerenpartij
I.EIDSF. COURANT
MAANDAG 17 OKTOBER 1977
W. F. HERMANS
(Van onze correspondent Jan Drum
men)
PARIJS Een hoog en ruim en helder
Parijs appartement waar de warme
oktoberzon binnenstroomt en waar W.
F. Hermans ons meeneemt naar rijn
werkkamer. Hij is jonger dan op zijn
meeste foto's en van een glimlachende
welwillendheid die de vraag zou kun
nen doen rijzen of zijn „Mandarijnen
op zwavelzuur" en enkele voorvallen
niet een al te vertekend beeld bij velen
hebben doen ontstaan. Op onze vraag
naar zijn befaamde schrijfmachine-col
lectie, waartoe de op een werktafel
staande machine de aanleiding is,
neemt hij ons door lange en hoge gan
gen mee naar een soort grote nis, een
open muurkast waar enkele van zijn
interessantste exemplaren staan. En la
ter bij het weggaan zien wij in een
andere nis in de hal de oude „gietijze
ren" Oliver, waarop wij onze eerste
eigen schrijf pogingen bedreven hebben
waartegen het gevaarte zeer opgewas
sen was. Een wat kort nostalgisch mo
ment nog geaccentueerd door tussen de
schrijfmachines staande oude stoom-
machientjes. Symbolen van affiniteiten
of simpelweg de fascinering voor het
mechanische dat altijd ook ergens het
mystieke is?
Tussen de twee bezoeken aan groepjes
van de collectie in gesprek waarbij hij
een Gaulloise bleu rookt. De Gaulloise
en haar krachtig aroma leidt de vraag
in waarom hij eigenlijk naar Frankrijk
gekomen is.
„O ja, dat is een erg lang verhaal, wat
ik niet in details zal vertellen. Maar
voor die tijd was ik lector aan de
Universiteit in Groningen en aan di.e
universiteit ben ik wel twintig jaar ver
bonden geweest. En op een gegeven
ogenblik in verband met alle mogelijke
veranderingen die in Nederland aan de
universiteiten plaatsvinden, waardoor
ik gedwongen werd een heleboel tijd te
besteden aan allerlei vervelende karwei
tjes die met democratisering van de
universiteiten samenhingen, heb ik op
een bepaald ogenblik gezegd: nou ja, ik
ben nu ruim vijftig jaar en de rest van
mijn leven besteed ik liever aan belang
rijker dingen. En toen heb ik het bijltje
erbij neergelegd".
Kunt u mij zeggen wat de toekenning
van de Prijs der Nederlandse Letteren
voor u betekent?
„Nou, ik heb wel eens meer op de
nominatie gestaan om een literaire prijs
te krijgen en dat ging steeds met onaan
genaamheden gepaard die ik niet alle
maal naar voren zal halen, waardoor ik
me dan niet zo bijzonder gevleid voelde,
hè? Maar deze prijs, die een prijs is die
maar eens in de drie jaren wordt toege
kend en dan eigenlijk maar eens in de
zes jaar (want het is om en om een Belg
en een Nederlander) wordt nu uitge
reikt door de Belgische koning wat ik
ook bijzonder eervol vind. Ik ben heel
wel in mijn nopjes met die prijs".
Betekent de aan de prijs verbonden
geldsom iets voor u? Dit ter inleiding
van een verdere vraag, namelijk: wat
betekent het geld voor een schrijver,
want ook voor hem is dat onmisbaar
niet?
„Ja, het is zeer onmisbaar. Kijk, het is
natuurlijk zo: een auteur is een van de
laatste vogelvrije personages in onze"
totaal van de wieg tot het graf verzorg
de maatschappij en het is natuurlijk zo,
dat het voorkomt dat een auteur een
boek schrijft dat succes heeft en in een
aantal jaren, misschien in één of twee
jaren verdient hij er enorm veel aan.
Maar kijk, ik ben nu 56 jaar en deze
prijs is financieel gezien de belangrijk
ste die bestaat in Nederland (het is
18.000 gulden), maar het natuurlijk geen
bedrag (ik word misschien wel 86 jaar),
waarvan ik dertig jaar leven kan".
U hebt vermoedelijk een of meer
nieuw werken op stapel staan of in
uw hoofd. Kunt u daarover iets zeg
gen?
„In het algemeen zeg ik niets over
nieuwe werken behalve over één waar
van stukjes gepubliceerd zijn. Het is een
autobiografie, maar ik heb altijd auto
biografieën; het schrijven van autobio
grafieën, als een nevenwerkzaamheid
beschouwd. Niet als de hoofdschotel
van een auteur. En wij leven misschien
nog erg lang en het duurt nog misschien
twintig jaar voordat die autobiografie
klaar is. Maar van tijd tot tijd werk ik
er wel aan en ik werk ook nog aan
verschillende andere boeken. Maar in
het algemeen vertel ik niet graag veel
over boeken waaraan ik werk, want als
ik daarover vertel is het (hij lacht) de
moeite niet meer waard".
U hebt eens min of meer gezegd dat
elke schrijver steeds weer dezelfde ro
man schrijft?
„Ja, elke schrijver schrijft eigenlijk
steeds hetzelfde verhaal. Maar hij heeft
ook de behoefte en niet alleen om zijn
lezers bezig te houden brengt hij daarop
steeds kleine variaties aan en bovendien
transponeert hij het kernthema steeds
op een andere manier, zodat er steeds
een ander verhaal komt. Maar in wezen
een ander boek schrijven, ligt ook niet
op het pad van een auteur. Iedereen
heeft iets wat hem bovenmate bezig
houdt en dat probeert hij uit te druk
ken".
Hecht u belang aan de literaire kritiek
en welke optiek heeft Nederland vol
gens u op een schrijver? Hoe ziet Ne
derland een letterkundige?
„Tja, dat is moeilijk te zeggen. Ik vind
dat de Nederlandse pers de literatuur
nogal nochalant behandelt. Er zijn veel
mensen die literaire kritiek beoefenen
die dat eigenlijk niet kunnen. Er wordt
wel eens gezegd Nederland Is erg slecht
voor schrijvers, maar ik geloof dat het
over het algemeen in Frankrijk niet
veel beter is. Frankrijk is natuurlijk een
veel groter land met een veel groter
taalgebied, maar relatief wordt er in
Nederland veel meer gelezen dan in
Frankrijk. Veel Nederlandse schrijvers
die nooit in het buitenland geweest zijn,
behalve misschien tijdens vakantie,
hebben het idee dat het in het buiten
land allemaal veel beter is. Dat dacht
ik toen ik een jaar of twintig was ook,
maar ik geloof niet dat dat zo is".
Of hij veel uitgaat?
„Nou, ik kan wel zeggen dat ik in die
vier jaar dat ik hier nu woon misschien
meer geschreven heb dan in al die jaren
daarvoor".
Omdat u geen andere bezigheden meer
hebt?
„Precies, ja, ja. Maar ook omdat ik het
gevoel heb dat ik op moet schieten,
want ieder jaar word je toch een jaar
ouder. Ik ga wel uit, maar niet zo erg
veel. Ik ga wel eens naar een schouw
burg. Het laatste wat ik gezien heb is
dat stuk „Pas d'orchidées pour miss
Blandish".
Over uw visie op het leven is eens
gezegd:.Altijd lopen de dingen mis. De
ene keer door klare opzet, de andere
keer door vergissingen en doorgaans
door een onontwarbaar mengsel van
beide". Bent u het daar mee eens?
„Ja, daar ben ik het wel mee eens. Maar
ik weet niet of dat nu wel zoiets gewel
digs specifieks voor mijn werk is. Het
is eigenlijk de kern van haast alle litera
tuur. Het is waarschijnlijk de reden,
waarom negentig van de honderd
schrijvers schrijven. In de oudheid al.
In alle tragedies loopt het altijd mis,
loopt het precies andersom dan de men
sen gedacht hebben, zelfs als ze tegen
het noodlot gewaarschuwd worden en
luisteren naar die waarschuwingen. En
juist omdat ze naar die waarschuwing
geluisterd hebben, gaat het mis".
Dus wel pessimistisch?
„Ja, ja! Wie zou er optimistisch wezen?
Het loopt met ons allemaal op een dag
slecht af",
Overbevissing te
wijten aan
vismeel-industrie
ROTTERDAM (ANP) - De No-
ren en de Denen zijn er door
een intensieve industrievisserij
de oorzaak van, dat de Noord
zee op de huidige snelle wijze
wordt leeggevist Tachtig pro
cent van alle in de Noordzee
opgeviste haring bijvoorbeeld
gaat naar de vismeelfabrieken
en maar twintig procent wordt
voor menselijke consumptie ge
bruikt. Het zou reëel zijn als
deze vismeelfabrieken werden
gesloten. Dan zouden de proble
men van de overbevissing van
de Noordzee al ver opgelost
zijn.
Dit zei dr. H. Boelmans Kranen
burg, secretaris van de Stichting
Nederlandse Visserij zaterdag
middag in Rotterdam. Tijdens
het jaarcongres van de federatie
van juniorkamers in Nederland
dat vrijdag en zaterdag in Rot
terdam is gehouden.
Er wordt overigens in de Neder
landse visserij nog een goede
boterham verdiend, zo bleek uit
het betoog van dr. Boelmans
Kranenburg. Het gemiddelde in
komen van een opvarende op de
grote visserij bedroeg in 1976
62.000 en dat van de kleine
vissèrij 58.000. Dr. Boelmans
Kranenburg stelde voorts in zijn
inleiding, dat de Nederlandse
zeevissers uitsluitend vis vangen
menselijke consumptie en
dus niet voor vismeeldoeleind-
en dat de grote zeevissers
afhankelijk zijn van de vangst
op haring en de kleine zeevisse
rij van de vangst op tong en
schol.
De informateurs Vrolijk en Verdam hebben de fractielei
ders van PvdA, CDA en D'66 laten weten, dat „verdere
vertraging in de kabinetsformatie buiten de kring van de
direct betrokken politici niet meer wordt begrepen". Daarin
hebben zij slechts gedeeltelijk gelijk. En voorzover zij gelijk
hebben is de oplossing die zij hebben aangedragen, een
oplossing, die de kabinetsformatie alleen verder vertraagt
Wij hebben in eerdere commentaren de eerlijke mening
geuit dat een 8-7-1 formule niet gewenst en niet haalbaar
was en dat daarom geen enkel nieuw koppel informateurs
met een dergelijke formule kon komen. Dat de beide heren
dit toch hebben gedaan getuigt van een te gring besef van
de politieke werkelijkheid.
Men moet van ons geen goed woord verwachten over de
voorgestelde formule, noch over de voorgestelde zetelverde
ling. Tot zijn werkelijke consequenties teruggebracht bete
kent de 8-7-1 een volledig tegemoetkomen aan de eisen van
de PvdA en de toewijzing bij de informatievoorstellen van
het departement van Economische Zaken inwilliging van
de verlangens van D'66 om indien deze partij één zetel
krijgt een ministerie te bezetten in de sociaal-economi
sche driehoek. Het CDA blijft volstrekt met lege handen
staan. Want de heren Verdam en Vrolijk hebben blijkbaar
evenmin beseft, dat het terugkeren van de CDA-lijsttrekker
en huidige fractievoorzitter Van Agt door geen CDA-politi-
cus of CDA-kiezer als een concessie kan worden aange
merkt. De beide heren achten het „vanzelfsprekend", dat
de PvdA het premierschap krijgt en dat de heer Den Uyl
op die stoel plaatsneemt. Zij begrijpen kennelijk nog niet,
dat het even vanzelfsprekend behoort te zijn, dat de heer
Van Agt in het kabinet terugkeert als het CDA dat wenst
Kunnen we nog enig „politiek" begrip opbrengen voor de
heer Vrolijk, van de opstelling van de heer Verdam begrij
pen we niets. Want wat Veringa terecht weigerde, mocht
Verdam niet voorstellen.
(Van een onzer verslaggevers)
EINDHOVEN - De directie
van Volvo-car in Eindhoven is
stomverbaasd over de aanval
van het bestuurslid Van der
Steenhoven van de Industrie-
bond-NW op Volvo. Volgens
WIK, het blad van de industrie
bond, zou het Zweedse autocon
cern Volvo de fabriek in Born
willen sluiten, tenzij de over
heid bereid is tot steunverle
ning ten bedrage van 250 mil
joen gulden.
De directie van Volvo zegt, deze
aanval van het NW niet anders
te kunnen zien dan „als een in
diskrediet brengen van ons pro-
dukt en van onze grootste aan
deelhouder, Volvo, om op deze
manier de gesprekken tussen
het ministerie van Economische
Zaken en Volvo over de toe
komst van Volvo-car te versto
ren." „Het lijkt", aldus de direc
tie, „op een poging van het NW
de werkgelegenheid van 5.500
mensen op het spel te zetten."
De directie wijst er op, dat elke
fusie (DAF-Volvo Volvo-car)
in de beginfase problemen ople
vert, maar dat deze thans geheel
zijn opgelost „Ook de vakbon
den moeten uit het regelmatig
overleg weten, dat vertrouwen
voor de toekomst gerechtvaar
digd is. Deze stunt van het NW
is dan ook geen enkele positieve
bijdrage, maar kan alleen maar
negatief werken."
De fabriek in Born is voor een
derde in handen van de over
heid (via DSM), de rest van de
aandelen is in handen van Vol-
Het winkelcentrum De Ruwaard in Oss in lichterlaaie.
(Van een onzer verslaggevers)
OSS Bij een brand in het winkelcentrum De
Ruwaard in Oss zijn zaterdagavond twee super
markten, een Chinees restaurant, twee bankfilia
len en achttien winkels in vlammen opgegaan.
De brand ontstond omstreeks zeven uur, naar
wordt aangenomen door kortsluiting in de super
markt De Komeet Het vuur verspreidde zich
razendsnel via de brandbare dakbedekking naar
omliggende winkels. De schade bedraagt zeker
meer dan tien miljoen gulden.
Terwijl het vuur door een groot aantal brandweer
korpsen uit Oss en omliggende plaatsen werd
bestreden was de brandweer niet bij machte de
vlammenzee tot staan te brengen. Het overdekte
winkelcentrum zou zaterdagavond benut worden
voor het houdeft van een Weense Avond in het
kader van een jaarlijks wijkfeestje. Het vuur, dat
kort voor middernacht bedwongen werd, trok een
massaal aantal bezoekers. Het centrum zal worden
herbouwd.
FORMULE 7-7-2 PLOTSELING TEVOORSCHIJN
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG De kabinetsinformateurs Verdam en
Vrolijk willen uiterlijk om tien uur vanavond van
de fractie leiders van PvdA, CDA en D'66 weten
of zij al dan niet akkoord gaan met de formule 7-7-2
voor de zetelverdeling in het toekomstige kabinet.
Het nieuwe voorstel van de informateurs heeft in
politieke kringen veel verbazing gewekt. Verdam en
Vrolijk kwamen er zaterdagavond onverwacht mee
te voorschijn na langdurig gezamenlijk beraad en
telefonisch overleg met de koningin over de situatie
die was ontstaan door de weigering van het CDA
om een zetelverdeling van 8(PvdA) - 7(CDA) - 1(D'66).
te aanvaarden.
In het nieuwe voorstel van de informateurs zijn de
ministersportefeuilles als volgt onder PvdA, CDA en
D'66 verdeeld.
PvdA: Minister-president (Algemene Zaken), Buiten
landse Zaken, Binnenlandse Zaken, Onderwijs en
Wetenschappen, Financiën, Volkshuisvesting en
Ruimtelijke Ordening en Ontwikkelingssamenwerk
ing.
CDA: Justitie, Defensie, Verkeer en Waterstaat, Eco
nomische Zaken, Landbouw en Visserij, Sociale Za
ken en CRM.
D'66: Volksgezondheid en Milieuhygiëne, Technologie
en Wetenschapsbeleid.
Vandaag beraden de fracties van de drie partijen zich
over het voorstel. PvdA-fractieleider Van Thijn is
vanmorgen nog bij de informateurs geweest om
opheldering te vragen over wat hij noemt de onbegrij
pelijke ommezwaai van Verdam en Vrolijk.
Bij het CDA is het nieuwe voorstel van de informa
teurs niet ongunstig ontvangen, hoewel men toch
liever een zetelverdeling van 7-7-1 ziet. Waarnemend
fractieleider Aantjes zei gistermiddag dat hij ook wel
enige moeite heeft met de voorgestelde verdeling van
de ministersportefeuilles.
D'66-fractieleider Terlouw toonde zich, evenals Van
Thijn, er verbaasd over dat de informateurs zo snel
zijn afgestapt van hun eerste voorstel van 8-7-1.
„Maar anderzijds ben ik ook wel verheugd, want
hoewel we akkoord konden gaan met 8-7-1, hebben
we toch altijd het liefst een verdeling van 7-7-2
gewild", zo zei Terlouw gisteren.
Het PvdA-congres heeft zaterdag in Amsterdam tij
dens een discussie over de politieke situatie geen
harde uitspraak gedaan over de toekomstige zetelver
deling. Wel werd er een motie aangenomen, waarin
staat dat een 8-7-1 verhouding recht doet aan de
verkiezingsuitslag en dat een zetelverdeling van 7-7-2
een „weeffout" zou betekenen.
Rode rozen
Voor drs J. Den Uyl
waren er zaterdag
na zijn toespraak
tot het congres van
de PvdA de langza
merhand gebruike
lijke rode rozen.
Herkozen voorzitter
len van den Heuvel
en PvdA-fractielei
der drs. Ed van
Thijn zien het blijk
baar allemaal1 wel
zitten met hun bre
de lach.
AMSTERDAM (ANP) Het openbaar
vervoer moet - zo meent het PvdA-
congres - niet alleen bevorderd en
verbeterd worden, maar ook gratis
zijn. Een voorstel vanuit het congres
om het gratis openbaar vervoer in het
beginselprogramma op te nemen, had
niet de instemming van het partijbe
stuur, maar het congres besliste an
ders.
Het uitgangspunt om te komen tot een
selectiever autogebruik werd in zover
re aangevuld, dat dit slechts geldt
voor stedelijke aggglomeraties. Bij de
vaststelling van het nieuwe PvdA-be-
ginselprogramma is zaterdag uitvoerig
vein gedachten gewisseld over de
vraag of daarin kan worden vastge
legd dat de PvdA voorstander is van
openbaar onderwijs. Het voorstel
werd door een congresmeerderheid af
gewezen. Afwijzend stelde men zich
ook op tegenover de gedachte dat
onderwijs gratis moet zijn.
Het congres legde wel vast dat com
merciële beïnvloeding op het gebied
van onderwijs actief moet worden te
gengegaan. Bij de bespreking van dit
voorstel is gewezen op de „ontoelaat
bare" grote invloed van het bedrijfsle
ven bij het leveren van schoolboeken.
De socialisten spraken zich ook uit
voor de oprichting van middenscholen
met een algemeen vormend karakter
voor leerlingen van twaalf tot zestien
jaar, opdat iedereen voldoende tijd
krijgt en ontwikkeld genoeg is om het
beroep dat hem of haar het meest
aantrekt te kiezen en de opleiding
daarbij te bepalen.
Wat betreft het wetenschappelijk on
derwijs werd in het beginselprogram
vastgelegd dat de totale geldstroom
voor deze vorm van onderwijs onder
democratische controle moet worden
gebracht. De toevoeging dat daardoor
geldverspilling, met name in het we
tenschappelijk onderwijs, wordt te
gengegaan, verkreeg in het congres
geen voldoende instemming. Op uit
drukkelijk verlangen van de Haagse
afdeling legde het congres ook vast
dat voor sportieve recreatie en sport
beoefening voldoende betaalbare
voorzieningen moeten worden getrof
fen om deze welzijnszaken voor een
ieder toegankelijk te maken.
(Van onze parlementaire redactie)
Amsterdam De PvdA-fractie heeft van het partijcongres de
boodschap gekregen op haar hoede te zijn voor pogingen van
bepaalde kanten om onder het mom van terreurbestrijding de
rechtsstaat uit te hollen.
Naar aanleiding van de recente gebeurtenissen in Utrecht, Rotter
dam, Heerlen en Arnhem sprak het congres van de PvdA zijn
verontrusting erover uit, dat de „overigens begrijpelijke" angstge
voelens van de bevolking over terroristische daden in een aantal
gevallen wordt verstrekt door het optreden van politie en justitie.
Juist tegenover degenen die de beginselen van de rechtsstaat willen
aantasten, moeten die beginselen met zorgvuldigheid tot gelding
worden gebracht, aldus het congres, dat ook zijn ongerustheid uitte
over de wijze waarop in de SPD, de Westduitse zusterpartij van
de PvdA, mensen met een afwijkende mening monddood worden
gemaakt
Metro
in gebruik
Een kleine vijftigduizend Amster
dammers hebben zaterdag gebruik
gemaakt van de mogelijkheid een
gratis ritje te maken met de nieu
we metro die vrijdag officieel in
gebruik werd gesteld. Gisteren
ging het nieuwe zonetarief in.
Daardoor moest de kaartverkoop
worden uitgebreid tot achttien ver
schillende plaatsbewijzen. Noe
menswaardige vertragingen heb
ben zich tot nu toe nog niet voor
gedaan. De eerste dag liep volgens
het Gemeentelijk Vervoersbedrijf
op rolletjes.
The Shadows
kregen afgelo
pen vrijdag een
Gouden plaat
uitgereikt voor
hun verzamelel-
pee „The grea
test hits". Ze
werden in het
begin van de ja
ren 60 bekend
als begelei
dingsgroep van
Cliff Richard.
(Van onze parlemen
taire redactie)
DEN HAAG - De
Boerenpartij is defi
nitief gespleten. Za
terdag werd door een
aantal uitgetreden
BP-leden een nieuwe
partij opgericht die
geleid wordt door de
heer A. J. Nijssen uit
Nieuwe Tonge. Se
cretaris werd de heer
A. Breedveld uit
Bergambacht die de
ze functie ook een
aantal jaren in de
Boerenpartij vervul
de.
Een van de leden van
de nieuwe partij is
het Eerste-Kamerlid
mr. B. W. Maris uit
Benschop. Hij verte
genwoordigt in de
Senaat dus niet meer
de BP. De heer Maris
is toegetreden tot de
commissie die het
program van de nieu
we partij moet op
stellen. Ook het oud-
Tweede-Kamerlid
Honig van den Bos
sche uit Gouda
maakt deel uit van
deze commissie.
De nieuwe partij, die
op de volgende leden
vergadering een be
slissing over haar
naam neemt, wil met
een politiek program
komen „dat de kiezer
aanspreekt". In dit
program zullen de
vraagstukken van
werkloosheid en on
veiligheid zeer grote
aandacht moeten
krijgen, zo werd za
terdag gezegd.
