spraak
■AF
FF
Athur Rubinstein keert terug naar Polen
terugblik
AF
TELEVISIE VANAVO
VOOR
TV-DECORS
Rob Out waarschuwt de minister
voor het laatst
4
TELEVISIE DINSDAG
RADIO VANAVOND
RADIO DINSDAG
hou f1
het lJ
scherm
in het
oog
RADIO/TELEVISIE
LEIDSE COURANT/.
MAANDAG 17 OKTOBER 1977 P
door Ton Oliemuller
Jan Jonker: „Ik lag vaak in bed te
woelen als ik weer een tv-stuk met
decors moest uitrusten".
In het decorcentrum van de NOS bewaart
men met nostalgische zorg de meubelstuk
ken, welke de namen hebben gekregen van
de beroemdheden, die hun bewierookte body
er in hebben neergevlijd. Men houdt daar de
Mies Bouwmanstoel stofvrij en men denkt
niet aan wegdoen van de Bomansbank, van
waaruit de weggedoken schrijver zijn geesti
ge en geestrijke bedenksels over het kijkvolk
uitstrooide. Daar hangen voorts de Charlotte
Köhler-gordijnen gedrapeerd naast het Ko
van Dijk-buffet. Een bijzonder historische
stoel draagt de naam van Wim lbo, een 18e
eeuwse voltaire, die Ibo's lijf en leden steun
de, terwijl de grote meester alles vertelde
over cabaret, van Aristide Bruant tot Wim
Kan.
Chef van die decorafdeling, Jan Jonker, die
met pensioen gaat, kan er onuitputtelijk over
vertellen en John Schwitters van de NOS-
voorlichting zorgde ervoor dat die verhalen
terecht kwamen in het omroepblad „Spreek
buis". Jonker behoort tot de pioniers van het
tv-omroepbedrijf en heeft in alle functies de
televisie helpen uitgroeien tot wat deze nu is.
Zelfs zijn vrouw schakelde hij daarbij in. Zij
waste altijd de witte jurken als die op tv
moesten worden gebruikt In een gewoon
wasmiddel werden deze veel te helder wit en
sloegen zij op het scherm de naaste omgeving
weg. Mevrouw Jonkers had daar wat op
gevonden door ze in theewater te wassen,
lekker fris en toch niet witter dan die van
de buurvrouw.
Jan Jonker, zoon van een antiquair, had met
zijn bariton operazanger willen worden, maar
vond daarvoor in ons land weinig tot geen
emplooi. Hij kwam in Den Haag terecht op
het ministerie van Defensie, waar hij de
Dienst Welzijnszorg onder zijn hoede kreeg,
de verzorging van ontspanningsavonden voor
militairen. Toen in de jaren '50 de televisie
de kop opstak, solliciteerde hij naar het baan
tje van regie-assistent. Er stonden daar toen
echter nog zoveel functies open, dat hij ter
plaatse werd aangesteld tot studiochef en
toneelmeester. Hij deed in die beginjaren van
alles. Hij zorgde voor de decors, de aankle
ding, de techniek, de regie, de grime, de
financiële regelingen met de artiesten en dit
dan zo'n twintig uur per dag. Iedereen hielp
toen nog iedereen. Het algemeen gevoelen was
dat van pionier. Zijn zorg richtte zich echter
steeds meer op de requisieten. Hij ontwikkel
de daar een soort passie voor.
Willy van Hemert weet daar alles van. Die
schrijft daarover in zijn boek „25 jaar tv-bele-
venissen": „Af en toe komt hij bij ons thuis,
een goedige donderwolk waar geen bliksem
kwaad in zit. Hij drinkt een borrel en rookt
een sigaartje en hij praat: „Heb je die lamp
gezien in dat stuk van v.d. Kamp? Hoe vond
je de stoelen in „Brainwave"? Hij ziet geen
drama's, geen shows, geen cabaret. Hij ziet
stoelen, lampen en kolenbakken. Hij moppert
veel, hij voelt zich miskend. Terecht, denk ik,
hij weet niet wat eerzucht is. Hij heeft zijn
hele leven vergeten te streben."
Jan zat altijd achter de mooiste dingen aan.
Hij kreeg eens te maken met Domeinen in
Den Haag, die een dozijn oude stoelen over
had en of hij daarin geïnteresseerd was. Jan
liet ze onmiddellijk naar Hilversum brengen,
omdat hij er wat in zag. Hij liet ze taxeren
en zich door een deskundige vertellen, dat
daar voor zo'n zesduizend gulden bij elkaar
stond. Later belde Domeinen, dat die stoelen
natuurlijk betaald moesten worden. Hoeveel,
wilde Jan Jonker weten. Domeinen: „Vijf
gulden per stuk is wel genoeg."
Zo heeft Jan Jonker in de loop der jaren
menig stuk requisiet voor een zacht prijsje
naar Hilversum gehaald, mede waardoor het
kijkgeld laag gehouden kon worden.
Jan Jonker: „Ik lag vaak in bed te woelen
als ik weer een tv-stuk met requisieten moest
uitrusten. Waar haal ik het vandaan en wat
zijn de kosten?"
Dit maakte hem tot een beruchte figuur in
alle zaken waar hij iets van zijn gading
meende aan te treffen. Hij ontpopte zich als
een superbietser en leende bij het leven. Zelfs
paleis Soestdijk was voor hem niet veilig. Als
de tv er moest zijn voor uitzendingen, zag Jan,
zo luiden de verhalen, altijd wel kans een oud
hofdamebed of zo van de rommelzolder mee
te smokkelen.
Jan Jonker ontzag zelfs de hoogste omes van
de omroep niet. Toen hij eens boompjes en
struikjes nodig had voor de aankleding van
een tv-spel, kapte en sneed hij die weg uit
de tuin van Jhr. Roëll, de toenmalige AVRO-
voorzitter. Die zag dat helemaal niet zitten en
verbood dat, waarop hij het antwoord kreeg:
„Lig niet te kletsen. Het is voor een AVRO-uit-
Toen dezer dagen minister Van Doorn van
CRM aan Veronica liet weten, dat deze om
roep de C-status niet krijgt, omdat zij niet
de vereiste 100.000 leden heeft, die ook kijk
geld betalen, liet Rob Out een uitermate
vlammend protest horen en ging hij gelijk
in beroep bij de Raad van State, het hoogste
adviesorgaan van de Kroon.
En toch had de minister de VOO uitermate
coulant behandeld. Ten eerste handelde de
minister niet op eigen houtje, maar op advies
van de Omroepraad. Ten tweede moet de
min.*Ster toezien op naleving van de huidige
omróepwet, waarin staat dat alleen zij als
ledeii van een omroep kunnen worden aange
merkt die ook kijkgeld betalen. Van de
180.000 door de VOO opgegeven leden betaalt
volgens de Dienst Omroep Bijdragen de helft
geen kijkgeld. Dat zijn dus jongeren die mee
kijken op het toestel waarvoor hun vader
betaalt. Ten derde heeft de minister aan Rob
Out laten weten, dat de afwijzing als C-om-
roep niet betekent, dat hij met zijn VOO per
1 april uit de ether moet. Nee, zegt de minister
ongeveer, je kunt blijven tot 1 juli. Dan is
waarschijnlijk de omroepwet gewijzigd en
gaat iedereen, die als lid van een omroep staat
ingeschreven, meetellen in het ledenbestand,
op grond waarvan zendtijd wordt toegewezen.
Nu heeft Rob Out gelijk, dat die ledentellin
gen van de Dienst Omroep Bijdragen niet
helemaal kloppen, gelijk VARA en VPRO al
aantoonden. Maar zoals de zaak nu ligt, kan
de VOO volgend jaar september al starten als
C-omroep.
Toch schrijft Rob Out aan de minister: „De
VOO acht de afwijzing door de minister in
strijd met elk beginsel van fair play en be
hoorlijk bestuur".
En daarin toont Rob zich nog helemaal de
echte priaat, de oude zeerover, die met scho
ten voor de boeg de minister voor het laatst
waarschuwt.
De minister bestuurt onbe-
zending en morgen zetten we het allemaal
weer netjes terug."
Jan Jonker was niets te gek. Hij kon alles
leveren: ijsberen, goudvissen voor de kom van
Willem, Christuskoppen en toen hij eens van
een kerkhof met toestemming een oude zerk
mocht weghalen, deed hij dat zo enthousiast
dat hij in de kuil donderde. De serie „58
miljoen Nederlanders" stelde aan zijn afde
ling bijzonder hoge eisen. Maar Jan stond
voor niets en verscheen met de gewenste zak
vol levende kakkerlakken, een zak meelwor-
men en een zak nog warme, dooie ratten. Ten
behoeve van een Roald Dahlspel van Jan Keja
van de TROS liep hij zelfs de snijkamer
binnen van een universiteitsziekenhuis om
daar te zoeken wat hij nodig had.
Soms liet hij de requisiet en wel eens de-
requisieten. Met het hele tv-vak in zijn vingers
draaide hij zijn hand niet om voor veeleisende
uitzendingen. Z o vertaalde, bewerkte en re
gisseerde hij eens Benjamin Britten's „Let's
make an opera". Als men het hem zou vragen,
wil hij iets dergelijks best weer eens doen.
Jan's decorafdeling bevat meer van 100.000
requisieten, welke opgeslagen staan (liggen) in
lange vakken, die straatnamen gekregen heb
ben. Tv-makers uit de hele wereld komen er
wel eens een kijkje nemen en noemen dit dan
de meest complete decorafdeling ter wereld.
Jan betreurt het hevig daar uit te moeten
stappen, al vertrouwt hij zijn naaste medewer
kers alle decorcuriosa toe. Elk stuk of curio
sum torst het verhaal van wat Jan heeft
moeten doen om er aan te komen. Bij elkaar
vormen al die anekdotes een levensverhaal,
2ijn levensverhaal, en dat trek je niet uit als
een stofjas.
Er wordt over gedacht om Jan Jonker na zijn
pensionering aan te stellen als rondleider op
de decorafdeling met veel buitenlands bezoek
en een interesse die alleen door Jan aange
voeld en opgevangen kan worden.
John Schwitters: „Vreemd eigenlijk, een gids
door zijn eigen schepping, zijn eigen levens
verhaal."
NEDERLAND I DUITSLAND
NOS
18.45 Fabeltjeskrant
18.55 Journaal
TROS
19.04 Carnaval onder water, docu
mentaire
20.00 Tatort, TV-serle
NOS
21.35 Journaal
TROS
21.50 Arthur Rubinstein in Polen,
TV-film
Symbiose
22.35 Voor Surinamers
NOS
22.39 Journaal
NEDERLAND II
NOS
18.45 Staatsloterij (622, trekking 2)
18.55 Journaal
KRO
19.05 Wickle, de Viking, tekenfilm
serie
19.30 De stuntelaars van Chicago,
TV-serie
NOS
20.00 Journaal
KRO
20.00 Journaal
KRO
20.25 De terugkeer van de Wre
kers
21.15 Muppet Show
21.45 Sanford en Zoon, TV-serie
22.10 Brandpunt
KRO/RKK
22.50 't Zand 33 (erfelijkheid)
NOS
23.15 Journaal
in hü
18.00 Nieuws uit
Westfalen
18.05 De twee van
tlon, TV-serle
18.40 Wat u beviel
19.45 Kabillowitsch
20.00 Journaal
20.15 Panorama
21.00 Liedjes uit vijf eei
21.45 Hefnrich von Klei
22.30 Journaal
22.50 Amphitryon, TV-S|
1.25 Journaal
DUITSLAND
18.20 Fahrt ins Blaue, s
19.00 Journaal
19.30 Showkandidaten o
20.15 Praxis, gezondhe
ne
21.00 Journaal
21.15 Skareda Dedlna
sche speelfilm (1975)
22.35 Journaal
BELGIE
NEDERLAND
18.00 Pierrot, TV-serie
18.05 Klein, klein kleutei
18.20 Circus Rondau, TV
18.45 Open school
19.15 Sporttribune
19.45 Journaal
20.15 Antwerpen boven
20.50 Grote lui, kleine II
serie
21.40 Wikken en wegen
22.15 Journaal
22.35 Open school
DUITSLAND I
10.00 Journaal
10.05 Draaischijf
10.25 Lydla, TV-spel
12.05 Panorama
12.50 Persoverzicht
13.00 Journaal
16.15 Journaal
16.20 Tijdelijk monnik, documen
taire
17.05 Denkste?!, jeugdserie
17.55 Journaal
DUITSLAND
16.30 Mozaiek
17.00 Journaal
17.10 Techniek voor kindi
BELGIE
NEDERLANDS
HILVERSUM I
1819 P P Uitzending van de P.P.R.
18.30 Nws. 18.41 (S) Daar waar de
molens staan. 19.00 (S) Ronduit. 19.40
(S) De bijbel open. 20.00 EO Regio.
20.10 Ga er eens voor zitten. 20.55 Ten
slotte 21.05 NOS (S) Hobbyscoop. 21.30
Voor blinden en slechtzienden. 21.40
Open School. 22.25 Bond zonder naam.
22.30 Nws. 22.40 Boerenbont. VOO
22.55 (S) Intormatieshow en actualitei
ten. 23.55 Nws.
HILVERSUM II
18.00 Nws. 18.11 Hier en nu. Aansl.:
Makro. 18.40 Muziek in vrije tijd. 19.30
Onderwijzen-kunst of kunde? 19.50
Psalm van de week. 20 00 l|
(S) Klassieke muz. 20.45 (S)
muz. 21.35 (S) Literama. 22.32
hoorspel. NOS 23.00 (S) Mei
op morgen, met om 23.05 AktQ
overz. Radio-TV 23.10 De It
morgen. 23.20 Den Haag vandi
Even op adem komen. 23.55 N>
HILVERSUM
NOS j
AVRO 19 02 (S) Het t
20.02 Radiojournaal. 20.05 (>i
claen-Dreammachine. 21.02
gen-uur-jazz-show. 22.02 Rad_
22.05 (S) Platenscala. 23.02 (e
lightshow. 0.02 Radiojourn#
1.02 (S) Live pop. 2.02 (S) K§
5.02 (S) Truck. r
HILVERSUM I
AVRO: 7.00 Nws. 7.02 (S) AVRO-klok.
(7.30 Nws. 7.41 Radiojourn.) 8.30 Nws.
8.36 Gym voor de huisvrouw. 8.45 De
Groenteman. 8.50-Morgenwijding. 9.00
(S) Dansmuziek. 9.15 Open School.
10.00 Radio Lawaaipapegaai. 10.10 Ar
beidsvitaminen. (10.30 Nws. 10.33 Ra
diojourn.) 11.30 (S) Rondom twaalf: een
uur allerlei. 12.26 Meded. voor land- en
tuinbouw. 12.30 Nws. 12.41 Radiojourn.
12.55 Europa van morgen. 1310 (S)
Pianospel. 13.25 Beursplein 5. 13.30 'n
Middagje AVRO. (15.30 Nws. 15.33 Ra
diojourn.) 17.00 Voor ons gemaakt
:door ons gekraakt..), kinderprogr.
17.20 Overh. Voorl Ned.-Antilliaanse
letterkunde. 17.30 Nws. 17.32 Radio
journ. 17.50 Toppers van toen.
HILVERSUM II
KRO: 7.00 Nws. 7.11 Ochtendgym. 7.20
Het levende woord. 7.25 Badinerie. 7.54
Ovenweging. 8.00 Nws. 8.11 Echo. 8.30
Aubade: klass. muziek. 9.00 De letter
M. (9.30 Scheepspraat, 9.35 Waterstan
den). 10.30 Ik sta hier niet voor de
Als er één pianist is, die jaren
lang aan de top heeft gestaan
en daarbij ook als mens enorm
geliefd is, dan is dat wel Art
hur Rubinstein. De op 28 janua-
rie 1886 in Lodz geboren Pool
begon al op zijn derde jaar
piano te spelen. Alsof dat nog
niet genoeg was, trad hij twee
jaar later op tijdens een liefda
digheidsconcert in Warschau.
Hij vertrok onder hoede van
zijn zuster naar Berlijn, waar
hij de belangrijkste man voor
zijn verdere loopbaan ontmoet
te. Dat was de violist Joseph
Joachim, die de juiste leraren
voor hem vond. Tweemaal
heeft Rubinstein zich terugge
trokken uit het concertleven
om zich te bezinnen op zijn
uitvoeringspraktijk. Daarbij
kwam niet alleen zijn techniek
in het geding, maar veel meer
nog zijn gewijzigde meningen
omtrent de interpretatie. Zijn
belangstelling gold niet uitslui
tend de muziek. Vooral de
schilderkunst heeft hem altijd
geboeid, maar ook de filosofie,
acheologie en niet in de laatste
plaats de theologie. Rubinstein
woont nu al decennia lang bui
ten zijn geboorteland Polen
Vorig jaar bracht hij een be
zoek aanhet Polen van nu én
aan het Polen van toen. In het
Polen van nu repeteerde hijmet
het Philharmonisch Orkest van
Lodz het pianoconcert in f-mi-
neur van Chopin. Het Polen
van vroeger is vooral de oude
stadsgedeelten, die nog heel
sterk de sfeer van eind vorige
eeuw ademt. De Poolse regis
seur Krysztof Rogulski volgde
Rubinstein op diens pelgrims
tocht en slaagde erin eenpoë
tisch beeld van een bijzonder
boeiende en vitale persoonlijk
heid te geven.
Ned. I 21.50 uur
Arthur Rubinstein, de wereldberoemde pianist, is ondanks zijn hoge leeftijd (90) nog
ongekend vitaal.
Tatort
Bij een bankoverval ontvoeren
twee gangsters een bankkliënt
als gijzelaar. Zij laten de gijze
laar later weer los, maar behou
den zijn aktetas. Als zij deze
openen kunnen zij hun ogen
nauwelijks geloven: de aktetas
blijkt geld en juwelen te bevat
ten ter waarde vein bijna een
miljoen mark. Op de bank heeft
men inmiddels ontdekt dat er
uit een der safes op raadselach
tige wijze juwelen zijn verdwe
nen.
Ned. I 20.00 uur.
De Wrekers
Het is al weer tien jaar geleden
dat John Steeds op een geheime
missie bij de grenzen van het
IJzeren Gordijn, verwikkeld
raakte in een moeilijke zaak.
Een oude schoolvriend en toen
geheim agent, Mark Crayford,
wilde overlopen naar de „ande
re kant". Steeds weerhield d
hem hiervan door hem neer te
schieten. De kogel kwam in de
buurt van Crayfords hart te
recht en in de loop der jaren
komt hij steeds dichter bij de
dood doordat deze kogel zich
verplaatst. Hij is nogal verbit
terd op John Steed en als de
Bentley van John wordt opge
blazen, zijn porselein wordt
stukgegooid en de schilderijen
worden kapot gesneden, dan is
het voor Gambit niet zo moeilijk
om uit te vinden wie er achter
steekt.
Ned. II, 20.25 uur
Er viel gisteren weer het een en
ander te beleven op de zondagse
tv-avond. Om te beginnen kwam
de KRO met „Omzien in wrok"
van John Osborne, een stuk dat
door de toneelgroep „Theater"
al op de planken werd gebracht,
in de televisiebewerking en re
gie van John van de Rest. En
die bevestigde er weer eens
royaal mee, dat hij een van de
allerbeste regisseurs is die de
Nederlandse televisie in de 26
jaar van haar bestaan heeft op
geleverd. Hij bracht het stuk in
een klemmende opeenvolging
van beelden op zeer suggestieve,
maar toch nimmer ook maar in
het minst aanstellerige manier
en dat laatste kan niet van alle
tv-regisseurs worden gezegd, die
wij in de loop van die kwart
eeuw hebben gekend. Een onge
meen boeiende toneelavond, me
de natuurlijk ook dankzij voor
treffelijke creaties van met na
me Josine van Dalsum en Hugo
Metsers, die kennelijk als was in'
de handen van Van de Rest zijn
geweest.
Het soms wrede lot van de tv-
criticus wilde dat ik helaas niet
het hele stuk kon uitzien, want
de VPRO had voor ons nog de
„BV Haast Show" in de vormge
ving en regie van Jaap Drup
steen, die al enige tijd geleden
zo opzienbarend vorm gaf aan
dat verhaal van Belcampo over
de dag des oordeels. Deze keer
ging het meer om de composi
ties van Willem Breuker, zoals
die door een ad hoe samenge
steld orkest(je) werden uitge
voerd. Drupsteen liet zijn weel
derige, zij het toch beheerste
fantasie weer de vrije loop in
allerlei hallucinant aandoende
beelden, maar hij leek mij min
der geïnspireerd dan vorige
keer. Het werk van Breuker
werd aangekondigd als „Muzi
kale Ongein", en daar heb ik
niets aan toe te voegen, noch
aan af te doen.
Terwijl zaterdagavond op het
ene Nederland „Wij Zwarten" in
de weer waren, vertoonde de
TROS op \het andere de twee
eerste afleveringen van „Lins
Hung", een Japanse avonturen-
serie, die op een Chinees volks
verhaal is gebaseerd en waarin
trouwens Engels of wat daar
voor door moet gaan wordt
gesproken. Een bizar, min of
meer exotisch in ieder geval bij
zonder rumoerig gedoe, waar ik
weinig boodschap aan heb,
maar dat ik de liefhebbers uite
raard van harte gun. Overigens,
er wordt de laatste tijd met
dat proces in Amerika van die
jongens die een Kojak-moord
nadeden weer veel gesproken
over geweld op het scherm. Wel
nu, wat zich eergisteren op bei
de zenders weer aan geknqk,
banken fe praten. 11.30 Oude.
we allemaal: bejaardenprogr.f
„de Boerderij". 12.49 Overh'
Uitz. voor de landbouw. 13:
13.11 Echo magazine. 13.45
verandering. 14.00 Lange 1
Schoolradio. 15.00 In de waC
16.00 NMWS. 16.03 Spreekuü
17.00 Het zal mijn tijd wel dur»
(S) Eurolight. 17 40 Tambu: inl
verzoekpl. voor de Antillianen i|
land. 17.55 Meded.
HILVERSUM
HILVERSUM IV
TROS: 7.00 Nws. 7.02 (S) Cl
9 00 Nws. 9.02 (S) Als reiziger
weg...9.30 (S) Van heinde e
10.00 (S) Opus tien tot twaalf.
Intermezzo. 13.00 (S) De meest
te „klassieke tien". 13.30 (S)
Korpsen. 14.00 Nws. 14.02 (S)
kunst. 14.30 (S) Guitariteiten
Einde.
gemartel en verkrachtinj
speelde loog er werkelij
om. Ik bedoel: het zal (na
mogen verwachten i
vurig hopen) wel geen
aanwijsbare gevolgen,
maar de vermanende taal
nog al eens hoort en lees
af en toe wel eens
hypocritisch aan.
„Televizier-Magazine", hal
Bremer naar Bonn gestuu
ons vandaar te informerei
de afschuwelijke golf va
reur die de oosterburen n
teel weer eens teistert. Aa
tend had Jaap van Meekre
goed interview met kar
Schakel, die gezien het fe
hij tijdens de bezetting i
ervaringen heeft opgedaai
het perfide verschijnsel
recht van spreken had e
bovendien bijzonder behai
waardige taal sprak. Ook
de laatste dag van het P
congres min of meer bijg
den. En had alweer Van
kren een vraaggesprek me
positieleider Wiegel, die
raard) nog steeds genei#
genegen bleek te denken
richting van een kationaal
net in plaats van termer
7-8-1 of 7-7-2.
Herman Hofh'
