PvdA-congres wil
president Juliana
Emoties troef op
achttiende dag
Menten-proces
£c«dóc 6ou4o/nt
Knut Folkerts blijft in
marechausseekazerne
AN AGT ANTWOORDT ZEVEN THEOLOGEN
Stoppen wet kernenergie
Politie
krijgt te
weinig
informatie
tijdens
acties
Dezelfde portemonnee
Nobelprijs voor
deskundigen in
internationale handel
HINNENLAND/BUITENLAND
r-
l.EIDSE C-'Ol'R ANT
ZATERDAG 15 OKTOBER 1977 PAGINA 7
AMSTERDAM De Partij van
de Arbeid wil dat Nederland een
republiek wordt met een geko
zen staatshoofd. Het congres van
de partij heeft dit gisteravond
na veel rumoer en schrik bij de
partijtop, vastgelegd in het be
ginsel programma.
Partijvoorzitter Ien van den Heuvel bena
drukte kort na de verrassende uitslag
van de stemming, dat het streven naar
de republikeinse staatsvorm geen gevol
gen zal hebben voor de praktische poli
tiek van de PvdA op korte termijn. „Ko
ningin Juliana verdient ons aller achting
en wij hopen haar nog lang als konirigin
te houden", zo verklaarde zij. „Als Neder
land een republiek moet worden dan
verdient Koningin Juliana het om de
eerste gekozen president te worden", al-
dus mevrouw Van den Heuvel.
De uitspraak die het congres deed luidde:
„In een samenleving die gebaseerd is op
democratisch-socialistische beginselen zal
het staadshoofd gekozen moeten worden.
Wij spreken ons dan ook uit voor een
republikeinse staatsvorm".
Het voorstel dat deze tekst bevatte, werd
met 5828 stemmen voor en 4180 stemmen
tegen aangenomen. Een voorstel dat af
schaffing van de monarchie bepleitte
werd verworpen.
In het partijbestuur brak paniek uit, toen
de bedoelingen van het congres tijdens
de discussie over het bewuste voorstel
duidelijk werden. Men vreesde grote poli
tieke schade en verlies aan populariteit.
„Die tien zetels winst kunnen we straks
wel weer inleveren", merkte een partijbe
stuurder op.
Later toen de uitspraak van het congres
niet meer kon worden teruggedraaid,
kwam het partijbestuur met een verkla
ring waarvan de strekking was dat er
eigenlijk niets aan de hand was. Het ging
hier puur om een beginsel. „We moeten
niet doen alsof er iets verschrikkelijks is
gebeurd", verklaarde Ien van den Heu
vel. „Diep in ons hart hebben wij socialis
ten geen vrede met erfelijk leiderschap.
Het partijbestuur achtte het niet verstan
dig om dat vast te leggen in het beginsel
program. Dat wekt maar misverstanden.
Het congres besliste echter anders en wij
zullen dat respecteren".
Het congres sprak zich eveneens, met
uiterst krappe meerderheid, uit voor slui
ting van de kerncentrales van Dode-
waard en Borssele. Het gebruik van ker
nenergie moet worden stopgezet, zolang
niet alle gevaren voor huidige en toekom
stige generaties vermeden kunnen wor
den. De uitspraak, waartegen het partij
bestuur zich vergeefs had verzet, gaat
aanzienlijk verder dan het verkiezing
sprogramma, waarin staat dat het aantal
kerncentrales niet mag worden uitge
breid.
Ook wil de PvdA een aantal belangrijke
industrieën en ondernemingen in handen
van de gemeenschap brengen. Het gaat
hier om basisindustrieën, banken, pen
sioenfondsen, verzekeringsmaatschappij
en, de farmaceutische industrie en de
wapenindustrie. Het betekent niet dat de
overheid haar greep op de produktie
verstevigt, maar dat parlement en arbei
ders meer invloed krijgen op het beleid
van de ondernemingen.
ONTSLAG
Jacqueline Onassis heeft ontslag genomen als redactrice bij de
New Yorkse uitgever Viking Press. Zij is het niet eens met de
uitgifte van een boek, dat de gefingeerde moordaanslag beschrijft
op haar zwager, senator Edward Kennedy, tijdens diens race naar
het Witte Huis in 1980.
HAAG (ANP) Het gebruiken van de
ortuskwestie om een kabinet op te breken of
vorming ervan te voorkomen, terwijl er in
eite andere redenen in het spel zijn, is misbruik
aken van de eerbied voor het leven. Dit zal het
"^DA nooit doen. Dit is de kern van het antwoord
3r.jan fractieleider Van Agt van het CDA aan zeven
(g ïeologen, die in een gezamenlijke brief het optre-
en van het CDA in de onderhandelingen over
et nieuwe kabinet rond de abortus hadden afge-
eurd.
Van Agt bestrijdt hun standpunt dat het CDA
christelijke beginselen zou hebben gehanteerd om
zich aan de democratische procedures van onze
samenleving te onttrekken. Hij wijst erop dat het
CDA nog steeds een kabinet met de PvdA wil en
dat er ook uiteindelijk, na bemoeienis van infor
mateur Veringa, een oplossing is gevonden.
De christen-democratische voorman zegt in een
uitvoerig antwoord aan de zeven theologen prof.
dr. E. Schillebeeckx, drs. Th. Beemer, dr. W.
Berger, prof. dr. F. Haarsma, mevr. drs. C. Halkes,
prof. dr. Van Iersel en prof. dr. H. Kuitert dat
de voorstellen van Den Uyl, waarop de kabinets
formatie destijds stuk liep, erop neer kwamen dat
het CDA actief en passief mee zou werken aan
een praktisch volledige liberalisering van de abor
tus in Nederland. Het politieke en christelijke
geweten van het CDA stond dit niet toe, aldus
de 18 kantjes tellende brief van Van Agt
De zeven theologen meenden dat de handelwijze
van het CDA de geloofwaardigheid van het chris
telijk geloof en van het evangelie zou schaden.
Ook dit bestrijdt Van Agt. Hij vindt dat het CDA
meer schade zou hebben berokkend en meer
onbegrip bij zijn kiezers zou hebben veroorzaakt
als wel op de voorstellen van Den Uyl was inge
gaan.
Geleid door christelijke, ethische en menselijke
beginselen kon het CDA de voorstellen van Den
Uyl niet aanvaarden. De oplossing die daarna is
gevonden doet echter recht aan het CDA-stand-
punt en ook aan dat van de theologen, zo meent
Van Agt.
Groot plezier bij de
Osmonds, waar Ma
rie een enorme ver
jaardagstaart gul
deelt met haar
broer Donny. Van
de vrolijke eetpartij
is een speciale tv-
uitzending in Ame
rika gemaakt.
I Mns Bernhard
reikt bijbel uit
SOESTDIJK (ANP) - Prins
Bernhard heeft gisteren op pa
leis Soestdijk als ere-voorzitter
ran de „Bijbel per maand-club"
het 500.000ste exemplaar van
ieuwe testament in de om
gangstaal „Groot Nieuws voor
U" aangeboden aan het tiendui
zendste lid, de heer H. Kobe's
l| uit Aadorp (Ov.).
De club financiert in het bijzon-
der bijbeluitgaven in Afrika,
Azië en Latijns-Amerika en
voor Oost-Europa, mits ze daar
legaal kunnen worden ver
spreid. Via dit werk komt per
jaar gemiddeld 700.000 gulden
ter beschikking voor het ver
spreiden van de Bijbel.
Amnestie Spanje
madrid (ap) Met een meer
derheid van 292 tegen 2 is het
Spaanse Lagerhuis akkoord ge
gaan met de plannen van de
regering voor amnestie voor po
litieke gevanèenen. Verwacht
wordt dat de senaat zich ook
achter het voorstel zal scharen,
waardoor dit weekeinde nog 80
mensen van de regeling kunnen
profiteren.
„Maak wao-ers
ambtenaren"
utrecht (anp) - Als je alle
wao-ers de status zou geven van
rijksambtenaren, dan zou ie ze
kunnen inschakelen voor aller
lei werkzaamheden. Die mensen
kunnen in een bepaald tempo
en gedurende een bepaalde tijd
vaak goed vakwerk leveren, al
dus psychiater dr. De Ridder
van het herstellingsoord Bosch
eh Duin van het NKV te Ut
recht. Vaak vallen wao-ers na
verblijf in het herstellingsoord
terug in apathie en depressies.
Het systeem van sociale voorzie-
hingen moet flexibeler worden,
nleent hij. Er is thans geen mo
gelijkheid tussen werken en ziek
(Van een onzer verslaggevers)
AMSTERDAM - „Ik doe het
zelf wel", beet Pieter Menten
zijn verdediger toe. Het was
gisteren een van de vele mo
menten waarop hij moet heb
ben gevoeld dat hij geen been
aan de grond kreeg. Zijn uit
spraak was bovendien typerend
voor de geagiteerde sfeer waar
in de achttiende dag van zijn
proces verliep. Niet eenmaal
werd gesproken over de massa
executies waarbij Menten be
trokken zou zijn geweest. Aan
de orde waren foto's waarop
Menten in uniform zou staan,
het verhoor van getuige A char
ge Hans Knoop en brieven uit
de kelder van het Nederlands
consulaat in Krakau. Menten
betwistte heftig dat hij die
brieven zou hebben geschreven.
Rechtbankpresident mr.
Schroeder: „Een mens kan ook
teveel ontkennen, mijnheer
Menten. Het zou heel begrijpe
lijk zijn als u ze geschreven
had".
Het was niet de enige maal dat
mr. Schroeder de opgewonden
verdachte vermanend toesprak.
Hij hield Menten niet alleen zeer
„kort" door hem voortdurend
tot zwijgen te brengen, maar
slaagde er ook eenmaal in de
heftige kunstverzamelaar minu
tenlang met stomheid te slaan.
Dat was nadat Menten opnieuw
tekeer was gegaan tegen woord
voerder Van der Leeuw van het
Rijksinstituut voor Oorlogsdo
cumentatie. Deze liet weten dat
historisch gezien de inhoud van
de „kelderbrieven" klopt. Men
ten, die de inhoud betitelde als
„onzin" richtte zich furieus tot
de historicus. Mr. Schroeder:
rlfinkt
dat uw zaak gediend is bij der
gelijke, beneden elk peil zijnde
opmerkingen".
De dag was al matig begonnen
voor Menten en zijn verdediger
Prof. dr. A. de Froe, gespeciali
seerd in de menselijke erfelijk
heidsleer, kwam verklaren dat
de man in uniform op de fel
omstreden foto's uit 1941 best
Pieter Menten zou kunnen zijn.
Hij kon dit echter niet met ze
kerheid zeggen. Hij reageerde
op de mening van de Wasse-
naarse arts mevrouw Sickesz,
die maandag aan de hand van
een recente foto kwam „bewij
zen" dat het Menten riiet is ge
weest. .Mevrouw Sickesz heeft
de technische problemen onder
schat", aldus prof. De Froe, die
vond dat het niet mogelijk is
met een meetlat foto's van men
sen te vergelijken als niet be
kend is van welke afstand en
i onder welke invalshoek de fo
to's zijn genomen.
„Ik kan niet bewijzen dat het
Menten is", aldus De Froe,
„maar er is geen enkel argu
ment dat op het tegendeel wij
st". Mevrouw Sickesz heeft be
toogd dat de man in uniform
veel jonger geweest moet zijn
dan Menten in die tijd, dat de
onderlip geen enkele gelijkenis
met die van Menten vertoont en
dat de neus, die volgens haar
een mensenleven onveranderd
blijft, ook niet op de neus van
Menten lijkt.'Prof. De Froe: „De
man in uniform kan jonger lij
ken doordat de zon recht in zijn
ogen scheen en doordat in de
oorlog de meeste mensen door
gaans magerder werden en er
jonger uit gingen zien. In de
vorm van de onderlip zie ik wel
■Wuliik wprppnknmst Tte npns
kan m de loop der jaren dikker
worden, net als het skelet trou
wens".
Verdediger mr. Van Heijningen:
„Wij hoeven niet te bewijzen dat
de man in uniform Menten niet
is. Het openbaar ministerie
moet bewijzen dat hij het wel
is. Bovendien wat hebben we
aan die foto's. De ogen vallen
door de schaduw van de pet
weg. Op een bal-masqué zie je
mensen ook zo".
Mr. Schroeder las enkele brie
ven voor die afkomstig zijn uit
het Nederlandse consulaat in
Krakau. Ze zijn in het begin van
de jaren vijftig naar Nederland
gebracht en worden toegeschre
ven aan Pieter Menten, hoewel
er geen handtekening onder
staat. Wel zijn ze geschreven op
briefpapier van Menten. Aan
wie ze zijn gericht is niet duide
lijk. Volgens de rechtbankpresi
dent zijn de geschriften samen
gesteld nadat Menten in 1942 uit
Duitse gevangenschap werd ont
slagen. De briefschrijver ?,et ui
teen dat de bezwaren die de
Duitsers tegen hem hadden on
gegrond waren en heeft gepro
beerd aan te tonen hoe
„deutschfreundlich" hij wel.
was. Hoe heftiger Menten be
klemtoonde dat de brieven ver
valsingen zijn hoe vaker mr.
Schroeder naar voren bracht
dat het gezien de positie van
Menten destijds logisch zou zijn
als hij zich zou verdedigen en
tegelijk zou aantonen hoeveel
hij wel voor de Duitsers heeft
gedaan. De brieven eindigen
steevast met „Heil Hitier".
Schriftkundigen van het Ge
rechtelijk Laboratorium in Rijs
wijk hebben het handschrift
ver,»Hpken met dat van Menten
Zij komen tot de conclusie dat
met de „hoogste mate vein waar
schijnlijkheid" moet worden
aangenomen dat Menten de
brieven zelf geschreven heeft.
De agitatie bereikte een hoogte
punt bij het verhoor van Ac
cent-hoofdredacteur Hans
Knoop door mr. Van Heijnin
gen, die veelal werd overstemd
door zijn cliënt. Mr. Van Heij
ningen: „De sfeer is vergiftigd
door allerlei uitlatingen dat een
politieke partij Menten zou heb
ben beschermd".
Mr. Schroeder: „Deze rechtbank
ziet geen kans de vergiftigde
sfeer van 35 jaar weg te ne
men". Mr. Van Heijningen wilde
Knoop ondervragen over het
geld dat Menten volgens Knoop
zou hebben overgemaakt aan
mr. Kortenhorst, die na de oor
log kamervoorzitter was en de
verdachte in 1948 voor de recht
bank heeft verdedigd. Ook wil
de hij meer weten over de goede
relatie van Knoop met recher
checommissaris Peters. Tot gro
te woede van Menten besloot de
rechtbank dat deze vragen niet
relevant zijn voor het onderzoek
naar de massamoorden in Pod-
horodze en Urycz. Toen mr.
Schroeder de zitting schorste tot
maandag keek de vitale ver
dachte nog steeds getergd de
zaal in, waar hij Knoop wist,
maar ook zijn vrouw Meta. La
ter moet hij ook nog vernomen
hebben hoe deze twee na de
zitting elkaar in de haren vlo
gen. Een toegesnelde parket
wacht kon ternauwernood voor
komen dat het tot een handge
meen kwam, door mevrouw
Menten er met zachte hand toe-
te bewegen de stropdas van
Hanr Knnnn In? tn htnn
UTRECHT (ANP) De rijkspo
litieambtenaren, die onlangs
werden beiast met het zoeken
naar het vermiste zeiljacht bij
de IJsselmeerhavens (waarvan
men vermoedde dat RAF-leden
het hadden gehuurd) kregen
van hun superieuren als enige
informatie mee, dat ze voor
zichtig moesten zijn. Via radio
en televisie vernamen de poli
tiemannen naderhand dat zich
op de boot RAF-leden zouden
kunnen bevinden. Ook bij de
gijzelingen, eerder dit jaar, is
het bij herhaling voorgekomen
dat het politie-personeel via de
pers moest vernemen welke be
leidslijnen er waren vastgesteld
voor de inzet van de politie. Dit
meldt het orgaan van de Neder
landse politiebond, „De Poli
tie".
De directeur-generaal voor
openbare orde en veiligheid van
het ministerie van Binnenlandse
Zaken, mr. J. M. de Graaf, en
de directeur-generaal van de di
rectie politie van het ministerie
van Justitie hebben volgens het
politieblad bevestigd, dat dit ge
brek aan informatie voorkomt
en dat dit aanleiding kan zijn
voor gevaarlijke situaties.
Tijdens het laatste georgani
seerd overleg in politieambtena-
renzaken hebben de beide direc
teuren-generaal volgens „De Po
litie" meegedeeld dat de over
heid de interne informatie aan
het politiebureau onder de loep
zal nemen. „Men zal een rege
ling maken voor de interne
voorlichting bij gijzelingen. Die
regeling kan wellicht ook voor
andere situaties gelden", aldus
de directeuren-generaal.
Het Christelijk Nationaal Vakverbond, CNV, heeft de
Regering op de vingers getikt over tariefsverhogingen in
het kader van de milieuheffingen. Met name enkele water
schappen hebben de gezinsbijdragen voor de zuivering van
afvalwater verhoogd met percentages tussen de 40 en 67.
De reactie van het CNV is begrijpelijk en moet geplaatst
worden tegen de achtergrond van een algemeen overheids
beleid om de prijsstijgingen in de hand te houden. Meer
dan een jaar geleden heeft de regering een beroep op alle
lagere overheden gedaan om stijgingen van tarieven niet
meer dan £even procent te doen bedragen. De rijksoverheid
zelf is in dat jaar ook enkele malen over de schreef gegaan
maar daarvoor ter verantwoording geroepen. Zodoende zijn
bijvoorbeeld verdere prijsstijgingen bij Tante Pos achterwe
ge gebleven. Goed voorbeeld doet tenslotte goed volgen. Dat
de rijksoverheid voor de tarieven van het aardgas een
uitzondering wenste te maken was vorig jaar bekend en
is in dit jaar ongewijzigd gebleven. Een aantal gemeentera
den heeft ook daarover zijn misnoegen uitgesproken.
De klacht van het CNV op dit ogenblik kan dan ook niet
los gezien worden van de gehele aanpak van de inflatie
en de werkloosheid. Een aanpak, die zich vooral moet
manifesteren in de bekende nullijn voor de lonen. Om die
nullijn te kunnen bereiken zullen toch al aanvullende
maatregelen in de belasting- en premiesfeer noodzakelijk
zijn. Maar dan mag het beleid van de centrale overheid
niet doorkruist worden door lokale of regionale overheden.
Het gaat tenslotte om één en dezelfde portemonnaie van
Nederlandse burgers.
MEESTERBORD
Een serie zilveren borden naar ontwerpen van Picasso vormt het
middelpunt van de tentoonstelling „Meesters uit de 19de en 20ste
eeuw", die dezer dagen bij de kunsthandel Wisselingh in Amster
dam wordt geopend. Hier een van de fraaie borden „Profil de
Jacqueline".
STOCKHOLM (AP) De Nobelprijs voor de economie is dit jaar
toegekend aan de Britse econoom James Meade en de Zweed
Bertil Ohlin. Zij hebben volgens de Zweedse koninklijke akademie
van wetenschappen die dit gisteren bekend maakte „baanbrekend
werk verricht in de theorie van de internationale handel en van
de internationale kapitaal bewegingen."
De bejaarde economen Meade is 70 en Ohlin 78 zullen de
prijs van 700.000 Zweedse kronen (ongeveer 360.000 gulden) delen.
Hun belangrijkste werken zijn al tientallen jaren geleden geschre
ven, maar „het belang van Ohlin's en Meade's bijdragen zijn pas
duidelijk geworden in de jaren zestig en zeventig in verband met
de groeiende internationalisering van het economische systeem",
aldus de akademie van wetenschappen.
Meade heeft in zijn belangrijkste werk „de theorie van de interna
tionale economische politiek" de relatie van het economisch beleid
met de buitenlandse handel onderzocht Hij is volgens de Zweedse
akademie diep doorgedrongen in het probleem van de stabilisering
van de „open" economie. Een „open" economie is een economie
die relatief veel handel drijft met het buitenland, zoals Nederland
of Zweden.
Bertil Ohlin is zowel beroemd geworden door zijn werk over de
theorie van de internationale handel als door zijn rol in deStock-
holmse school, die voor de tweede wereldoorlog samen met de
Britse econoom Keynes de theoretische fundering heeft gelegd voor
een aktief economisch beleid van de overheid.
Senaat: maling
aan energiezorgen
WASHINGTON (UPI) - Met elf
tegen zes stemmen heeft de fi
nanciële commissie van de
Amerikaanse Senaat een wets
voorstel aangenomen, waarin
geen van de voorstellen van pre
sident Carter voor bezuinigin
gen op energiegebruik tot zijn
recht komt. Alleen werden-voor-
stellen voor belastingverlagin
gen van in totaal 32 miljard
dollar goedgekeurd. Carter deed
donderdag nog een krachtig be
roep op Congres en volk om
hem in zijn plannen tot bezuini
ging op het verbruik van olie en
gas te steunen.
UTRECHT (ANP) De president van de recht
bank in Utrecht, prof. mr. V. A. van Dijk heeft
gisteren in kort geding bepaald dat het RAF-lid
Knut Folkerts in de marechausseekazerne in
Soesterberg moet blijven. Knut F. die op 22
september bij zijn arrestatie in Utrecht twee
politiemensen neerschoot, had geëist dat hij naar
een normaal huis van bewaring zou worden over
geplaatst. Zijn raadslieden hadden tijdens het
geding aangevoerd dat de officier van justitie en
de Staat der Nederlanden onrechtmatig zouden
hebben gehandeld.
Volgens de rechtbankpresident was er echter van
onrechtmatig handelen geen sprake. Evenmin is
de president gebleken 'dat Knut Folkerts in de
marechausseekazerne zou zijn onderworpen aan
eer» onmenselijke behandeling, zoals de advocaten
hadden aangevoerd.
Prof. Van Dijk stelde in zijn vonnis dat voorlopige
hwhicni, ak regel in een huis van bewaring wordt
doorgebracht, maar dat nergens in de wet nadruk
kelijk verboden is gedetineerden ergens anders
onder te brengen. En in dit geval meen de prof.
Van Dijk dat de staat voldoende heeft aangetoond
dat er inderdaad van een noodsituatie sprake zou
zijn geweest. De staat had de bescherming van
zijn ambtenaren en andere onderdanen onvoldoen
de kunnen waarborgen als de verdachte zonder
meer en dadelijk naar een huis van bewaring zou
zijn overgebracht.
De advocaten van Knut hebben in een verklaring
laten weten dat ze overwegen hoger beroep in te
stellen. Zij betreuren het dat de rechtbankpresi
dent met de staat van mening is dat in dit geval
sprake is van een noodtoestand. „Kernpunt van
het vonnis is dat deze noodtoestand het insluiten
in een marechausseekazerne rechtvaardigt, zelfs a(
zou die insluiting onwettig zijn. Daarmee heeft ook
in Nederland het leerstuk van de bovenwettelijke
noodtoestand zijn intrede gedaan."
