Britten zoeken scheuren in vliegtuigvleugels
jritse zakenman
it gevangenis in
eganda verdwenen
VS blijven trouw
aan SALT-akkoord
Iedereen zit
met Kalkar
Bild Zeitung: Schleyer
mogelijk in Frankrijk
in zijn
maag
F
Rhodesfé wijst
Amerikaanse
zuster uit
'Na Kappler komt Reder aan de beurt'
Kinderen
schieten
agenten neer
)ordierse
vangenen
fenen met
Onderzoek naar mislukken
lancering OTS
-TENLAND leidse couRANTfvrijdag 23 september 1977 pagina 9
(Van onze correspondent Roger Simons)
DEN De Britse Trident-3, waarmee Groot-
annië's genationaliseerde luchtvaartmaatschap-
ritish Airways van Londen op andere Europse
isteden vliegt, is een hoogst onbetrouwbare
tine geworden. Sinds de ontdekking op 2 augus-
van barsten in de vleugels van een Trident-3,
na het nodig bleek negentien van de 25 toestel-
ran dit type uit de dienst te nemen zijn nog
fouten aan bet licht gekomen,
rel hard gewerkt wordt om de defecte Tridents
bruikbaar te maken, zal het vermoedelijk nog
h tot februari 1978 vooraleer British Airways ze
opnieuw in dienst kan stellen. Dit schept ernstige
problemen voor de maatschappij, die de Trident-3
ook nodig heeft voor vluchten op binnenlandse lucht
havens.
De defecte toestellen worden tijdelijk vervangen door
vliegtuigen, afgehuurd van de Arabische maatschap
pij Gulf Air, en door grotere Boeings van British
Airways, die eigenlijk bestemd zijn voor interconti
nentale vluchten. Het wordt nu mogelijk geacht, dat
British Airways zich veel sneller dan oorspronkelijk
voorzien was nieuwe lijnvliegtuigen zal moeten aan
schaffen - de Amerikaanse Boeing-737 is een geschikt
toestel - ofschoon niemand weet waar de nodige
fondsen vandaan zullen komen.
De Trident-3 is nauwelijks vijf jaar oud. British
Airways bezit bijna alle bestaande Tridents. De enige,
die aan het buitenlahd verkocht werden vliegen in
China. Normaal zou de Trident-3 tenminste 20.000
vluchten moeten uitvoeren zonder ernstige moeilijk
heden. De barsten in de vleugels zijn echter in minder
dan de helft van die tijd aan het licht gekomen.
Zeven Trident-3 toestellen zijn vanaf vandaag terug
in normale dienst De andere toestellen worden gron
dig onderzocht door- ingenieurs van de fabrikant
Hawker Siddeley, een afdeling van de genationali
seerde British Aerospace Corporation. De ingenieurs
maken gebruik van röntgenstralen en ultrasonische
apparatuur om fouten te ontdekken.
De gebarsten vleugels worden gerepareerd door mid
del van stalen platen, vastgeschroefd op zwakke
punten. Volgens de ingenieurs zijn de Tridents weer
volkomen veilig. Niemand kent evenwel de levens
duur van die opgelapte vleugels. Dit wordt nu onder
zocht door middel van zogeheten vemietigingsproe-
ven.
Wanneer daaruit blijkt, dat de vleugels na verloop
van tijd opnieuw barsten kunnen krijgen wordt het
voor British Airways ernst met de aanschaf van
andere vliegtuigea Het reparatiewerk en de proeven
zullen in elk geval duren tot begin volgend jaar. In
afwachting daarvan moet nog uitgemaakt worden wie
de kosten ervan zal dragen.
British Airways is geneigd Hawker Siddeley aanspra
kelijk te stellen, maar de fabrikant onderzoekt mo
menteel het aankoopcontract van de 25 Trident-3-toe-
stellen' om na te gaan of zijn verantwoordelijkheid
nu tot het verleden behoort In het algemeen willen
de Britse autoriteiten laten uitzoeken of een kwart
van de straalverkeersvliegtuigen ter wereld niet als
onveilig moet worden beschouwd, d.w.z. na 50-60.000
vlieguren.
r
)BI (Upi) Oeganda heeft giste-
ieegedeeld dat de in Engeland
n zakenman Robert Scanion twee
geleden uit een afgelegen gevan-
s ontsnapt en met behulp van de
geheime dienst is verdwenen Ka
mpala zei dat Oegandese veilig-
roepen een speurtocht naar hem
begonnen, maar dat hij niet was
len. De radio citeerde een militai-
ordvoerder die zei dat Scanion,
juni wegens spionage werd gear-
■d, volgende week zou worden
II duidelijk dat Scanion door de Britse
|§istische inlichtingendienst waarvoor hij
•de, uit de gevangenis werd gestolen. Daar-
It de Oegandese regering zich niet langer
n verantwoordelijk", aldus de radio,
arige Scanion was een zeer goede vriend
sident Idi Amin tot zijn arrestatie in juni
die volgde na een stroom van meldingen inzake
aanslagen op de president.
Scanion had zich in september 1975 laten naturali
seren tot Oegandees staatsburger. Hij was direc
teur van de Oegandese vervoersmaatschappij. In
1975 en ook dit jaar nog droeg hij met een groep
Britten Amin op de schouders als teken van steun
aan de Oegandese leider.
De echtgenote van Scanion, Gloria, die in Groot-
Brittannië is, meldde in augstus dat haar man
„hopeloos ziek" lag in een hospitaal. Zij had hem
echter nooit mogen opzoeken.
Het Britse ministerie van buitenlandse zaken heeft
meegedeeld dat Groot-Brittannië niet betrokken
was bij de ontsnapping van Scanion.
Waarnemers in Nairobi merkten op dat er over
eenkomst bestaat tussen de bekendmaking inzake
Scanion en die welke volgde na de verdwijning
van mevrouw Dora Bloch in Oeganda vorig jaar.
De 70-jarige mevrouw Bloch zat in een vliegtuig
dat naar Entebbe gekaapt was. Zij was in een
ziekenhuis in Entebbe toen Israëlische comman
do's de gijzelaars bevrijdden. Later is haar dood
gemeld.
jnialistische
tiek jegens
anen
VE (DPA) Negentig
t van de uraniumlagen
tig percent van de olie-
nkoolvooraden in de V.S.
in de reservaten van de
/bekendgemaakt op de in-
onale conferentie in Ge-
>ver de discriminatie van
eemse volkeren in Ameri-
1 in Genève, onder auspi-
an de V.N. wordt gehou-
Dndanks dit lijdt 75 per-
an de Indianen in de V.S.
jndervoeding, ligt hun
losheidspercentage tussen
en 90 procent en verdie-
gemiddeld nog lang geen
dollar per jaar tegen de
delde Amerikaan 6.000.
lianen worden gemiddeld
44 jaar, de andere Ame-
n 67 jaar. De Indianen
n dit het gevolg van kolo-
sche politiek.
islag op
stenpaar van
liland
KOK (AFP) Bij een aan-
5 de koning van Thailand
stèren in Yala 47 mensen
d, zo is van militaire zijde
Sen. Er werden twee bom-
worpen naar koning Bhoe-
die in gezelschap was van
ouw Sirikit en twee kinde-
rie van de gewonden moes-
het ziekenhuis worden op-
Zuster Janice McLaughlin
bezig met het inpakken van
haar bezittingen, nu zij uit
Rhodesië is uitgewezen. In
haar hand het embleem van
haar orde.
SALISBURY (UPI) De Rho-
desische regering heeft besloten
tot uitwijzing van de Ameri
kaanse zuster Janice McLaugh
lin, één van de medewerksters
van de rooms-katholieke com
missie voor Gerechtigheid en
Vrede in Rhodesië. Aanvanke
lijk zou ze berecht worden.
De religieuse had documenten
opgesteld waarin staat dat de
Rhodesische veiligheidstroepen
stelselmatig dorpelingen marte
len om inlichtingen te krijgen
over nationalistische guerrilla
strijden. Als het tot een proces
was gekomen had de openbaar
aanklager, aan de hand van ge
tuigenverklaringen, moeten be
wijzen dat deze beschuldigingen
onwaar zijn. Dat zou tot ongun
stige publiciteit voor de regering
hebben geleid.
Sovjettreilers
opgebracht
BUENOS AIRES (Reuter)
Argentijnse marineschepen heb
ben gisteren een groot aantal
Russische treilers opgebracht
die in de Argentijnse terrioriale
wateren visten. Dit blijkt uit een
officieel communiqué dat in de
Argentijnse hoofdstad Buenos
Aires is gepubliceerd.
Jeff Halbert uit Gary (Indiana) parkeerde zijn auto, liep er omheen en verdween
uit het gezicht van zijn stomverbaasde vrouw. Hij bleek in een gat te zijn gevallen
dat was ontstaan nadat men een lantaarnpaal had verwijderd. Hij moest met
verwondingen in een ziekenhuis worden opgenomen. Op de foto: Jeff wordt uit
het gat geholpen terwijl zijn vrouw bezorgd toekijkt.
BONN (UPI-AP) De
Westduitse boulevard-
krant Bild Zeitung meldt
dat de ontvoerders van
de Westduitse werkge
versvoorzitter Hanns-
Martin Schleyer zich mo
gelijk in Frankrijk be
vinden met hun slachtof
fer.
Volgens het blad hebben
de Westduitse autoriteiten
dit vernomen uit Zwitser
se bronnen. De ontvoer
ders zouden zich ophou
den in het grensgebied
van Frankrijk, West-
Duitsland en Zwitserland.
De boodschappen die de bemid
delaar in deze zaak, de Zwitser
se advocaat Denis Payot, gere
geld ontvangt, worden telefo
nisch doorgegeven door Franse
sympathisanten van de ontvoer
ders. De Franse politie zou deze
gesprekken hebben willen
afluisteren, aldus Bild, maar dit
werd van hogerhand verboden.
De Franse sympathisanten
staan volgens de krant in con
tact met de Westduitse advocaat
Klaus Croissant, die onlangs uit
zijn vaderland is gevlucht en nu
in Frankrijk is.
De leider van de christen-demo
craten in West-Duitsland, Hel
mut Kohl, heeft gezegd dat de
regering van bondskanselier
Schmidt „al veel te lang te mee
gaand is geweest jegens de
linkse ideologen in onze scholen
en die de maatschappij ons
voorschotelen."
„We kunnen dat niet langer tole
reren," aldus de woorden van
Kohl aan het begin van de drie
daagse conferentie van de chris
ten-democraten waar het partij
programma in hoofdlijnen zal
worden opgesteld.
Deze opmerkingen van Kohl
slaan duidelijk op de zaak van
de ontvoerde werkgeversvoor
zitter Schleyer.
ROME (AFP) Gesterkt door de ontsnapping
van Herbert Kappler heeft de ultra-rechtse 'inter
nationale anti-communistische alliantie' (IAA) ge
zworen dat ook de Oostenrijkse SS-majoor Walter
Reder (64) uit Italiaanse gevangenschap zal wor
den 'bevrijd'.
Reder geldt als een nog krasser geval dan Kappler.
Hij organiseerde massa-slachtingen onder de Ita
liaanse burgerbevolking toen de Duitse troepen
zich in 1944 via de Apennijnen terugtrokken. In
het dorp Marzabotto bij Bologna liet hij 1800
mensen ter dood brengen. Met name dat bloedbad
leverde hem levenslang op.
Reder is een tot Oostenrijker genaturaliseerde
Sudetenduitser. Hij werd na de oorlog in Salzburg
aangehouden en aan Italië uitgeleverd.
MADRID (DPA) Drie Spaan
se kinderen van 14, 13 en 11
hebben donderdag in Ontenien-
te, een dorp bij Valancia, twee
politiemannen neergeschoten.
De twee agenten stelden een
onderzoek in bij de kantoor
boekwinkel die het trio had
opengebroken. Toen een van de
agenten zich naar binnen waag
de, werd hij van dichtbij in
hoofd en borst getroffen door
kogels uit een geweer met afge
zaagde loop. De man verkeert in
levensgevaar. De ander werd te
gen de muur gezet en ,'igeexecu-
teerd". Hij is niet in levensge
vaar.
Doden bij
NA V O-oefening
in Duitsland
STUTTGART (DPA) - Bij een
herfstoefening van de NAVO,
„Reforger 77" genaamd, zijn in
het zuiden van de bondsrepu
bliek tenminste 12 mensen om
het leven gekomen onder wie
een Nederlandse militair en on
geveer 100 gewond geraakt. De
schade aan terreinen en straten
komt op ongeveer 20 miljoen
gulden.
DEN (AP) - Tha-
Television, een Lon-
televisiestation,
gisteravond enkele
iten uitgezonden van
kleurenfilm die ge
it zou zijn in een
ngenis in Noord-Ier
en protestantse ter
ten laat zien die zich
r de neus van hun
ikers oefenen in het
^en van bommen en
vaakwapens hanteren,
ins het programma bestaat
Noordierse gevangenissen
feitelijke „universiteit van
or." Thames TV verklaart
e film gedurende de afgelo-
108 maanden in het geheim
door Ulster De-
Association (UDA), de
.kj^ste protestantse para-mili-
organisatie in Noord-Ier-
El De beelden zijn uit de
telngenis gesmokkeld.
(Van onze speciale verslagge
ver)
KALKAR Naar men ver
wacht zullen morgen zo'n
30.000 mensen uit tien Europe
se landen betogen tegen de
voortgaande bouw van de
snelle kweekreactor in het
Duitse, dicht bij de Neder
landse grens (Nijmegen) gele
gen, stadje Kalkar. Kalkar,
aan de vooravond van de de
monstratie: het is zonnig
weer. Geen wolkje aan de
lucht. De steeds meer uit de
kluiten wassende snelle kwee
kreactor staat er in alle rust
Nog niet actief, maar voor
velen al lang als een stilte
voor de storm. Dat zijn de
velen, die eisen dat hij nooit
actief zal worden, want een
maal aan het werk, is hij niet
meer te remmen.
En als Kalkar I eenmaal ge
start is, zal Kalkar II volgen.
„Wanneer Nederland zich nu
niet terugtrekt uit het Europe
se snelle kw eekpro gramma,
ial het meegesleurd worden in
de richting van een plutoniu-
meconomie....", aldus de Stop
Kalkar-krant.
Kalkar en kernenergie in het
algemeen is geen zaak meer
van industrieën en regeringen
alleen. Dat is thans een heel
duidelijke zaak. De beide rege
ringspartijen in Duitsland, de
socialisten en de liberalen, zit
ten met het kernenergiepro
gramma nogal in de maag.
Vooral de snelle kweekreactor
is in die kringen nogal niet
bijster populair. De SPD gaat
in de herfst een congres beleg
gen over de energiepolitiek.
Enkele maanden geleden nog
heeft de Bondsdag ruim 122
miljoen DM geblokkeerd, die
bestemd waren voor Kalkar.
Maar de regering hoéft dit be
sluit niet uit te voeren. Er zijn
binnen de regeringskringen
weliswaar bezwaren tegen
Kalkar, maar men verschuilt
zich achter het argument, dat
nü stoppen te duur is.
Bovendien is men nu eenmaal
contractueel gebonden aan an
dere regeringen. In Nederland
is de situatie nauwelijks an
ders. De linkse partijen (CPN,
PSP, PPR) en de beide rege
ringspartijen PvdA en D'66
zijn tegen Kalkar, maar ook
de Nederlandse regering voelt
zich contractueel gebonden
aan andere regeringen. Hoe
wel beide regeringen zeggen,
dat de nodige voorzichtigheid
betracht wordt, gaat de bouw
rustig door.
Kalkar is een geldverslindend
proces. Men verwacht dat het
boven de 3 miljard zal uitko
men. Daarvan betalen Neder
land en België-Luxemburg ie
der 15 pet. en Duitsland 70 pet.
De industrie bouwt en de over
heid betaalt De industrie: Sie
mens, Kraft Werk Union, VE-
BA, Rijn-Schelde Verolme,
VMF, Comprimo en de elektri
citeitsbedrijven.
Stop Kalkar. Maar is
zoiets nog te stoppen? Voor
standers zeggen neen. Tegen
standers ja. Het merkwaardige
is, dat de voorstanders het zo
ongeveer voor het zeggen heb
ben, maar dat de groep tegen
standers duidelijk in de meer
derheid is.
Voorstanders van de snelle
kweekreactor willen het vaak
doen voorkomen dat het pu
bliek niets weet van kernener
gie en kerncentrales. Dat is
niet het geval en dat wordt
bevestigd door de slotsom van
een vijfdaagse hoorzitting van
de Wereldraad van Kerken
over de kernenergie (juni
1975), waaraan natuurkundi
gen, politici, ingenieurs en
theologen uit zowel rijke als
arme landen deelgenomen
hebben. Deze conclusie luidde
aldus: „De aanwezigheid van
vooraanstaande experts uit
verschillende takken van de
nucleaire wetenschap en tech
nologie, heeft de ongerustheid
niet weggenomen".
Georg Wald, hoogleraar biolo
gie aan de Harvard Universi
teit en Nobelprijswinnaar zegt
hierover: „Begin 1975 gaf een
groep van 32 bekende weten
schappers een proklamatie uit
over de kernenergie. Zij pleit
ten voor een snelle uitbouw
van de kernenergie als enige
oplossing voor de energiecrisis
en zij zagen de gevaren niet
zo zitten. Maar toen las ik, met
groot onbehagen, dat 14 van
die wetenschappers hoge posi
ties bekleden bij grote Ameri
kaanse bedrijven, die alle, op
een of andere manier te ma
ken hebben met de kernvoor-
1 ziening. Wat ik deze deskundi
gen kwalijk neem is niet hun
rechtschapenheid als weten
schapper maar wel dat zij hun
mond hebben gehouden over
hun betrekkingen met de
Amerikaanse atoomindustrie.
Hoe anders had hun verkla
ring geklonken als de heren
hadden ondertekend als „di
recteur van Esso", Nucleair
Systems", „Iowa Elektriciteits
maatschappij", enzovoorts".
Vraag is: wat is het gevaar
van snelle kweekreactoren?
In Engeland is vorig jaar een
rapport verschenen van een
koninklijke commissie, welk
rapport aanleiding voor de En
gelse regering was om wat
rustiger om te springen met de
bouw van snelle kweekreacto
ren. Enkele conclusies uit dat
rapport zijn: 1) Het eventueel
optreden van zulke sterke nu
cleaire explosies, dat reactor-
tank en reactorgebouw ver
woest kunnen worden. 2) In
geval van dergelijke explosies
komen vluchtige splijtingspro-
dukten als jodium en caesium
vrij, maar ook niet-vluchtige
zoals strontium en plutonium.
Dit kan in een dichtbevolkt
gebied veel slachtoffers ver
oorzaken. (3) Ondanks uitge
breide onderzoekingen is het
nog altijd niet duidelijk of het
mogelijk is snelle kweekreac
toren zó te ontwerpen, dat de
mogelijkheid van een dusdani
ge verwoestende explosie uit
te sluiten is.
Het komt er kort en goed op
neer, dat in een snelle kwee
kreactor een kernontploffing
theoretisch mogelijk is. In een
normale centrale, zoals in Do-
dewaard, is zo'n ontploffing
niet mogelijk. Dat komt omdat
in een snelle kweekreactor
veel plutonium aanwezig is
dan kunnen zich eerder om
standigheden voordoen, waar
bij een massa van zes tot tien
kilo plytonium bij elkaar
komt. En dat is nu juist de
hoeveelheid, die voor een
atoombom nodig is.
Voorstanders van een snelle
kweekreactor wijzen erop, dat
via een dergelijk reactor vijf
tig keer zuiniger kan worden
omgesprongen met de beschik
bare uraniumvoorraden.
Rond de in aanbouw zijnde reactor in Kalkar is de
bewaking aanzienlijk verscherpt, met het oog op de
demonstratie van het komende weekeinde. Er worden
40.000 mensen in Kalkar verwacht.
WASHINGTON - (UPI) De Verenigde
Staten zullen het in 1972 tot stand
gekomen akkoord over beperking van
de strategische bewapening (SALT) op
3 oktober laten aflopen, maar zullen
zich aan de voorwaarden van het ak
koord blijven houden zolang de onder
handelingen met de Sovjet-Unie over
een nieuw akkoord voortduren. Dit
heeft minister van buitenlandse zaken
Cyrus Vance in Washington bekendge
maakt. Volgens Vance is aan het Ame
rikaanse standpunt de voorwaarde ver
bonden dat Rusland hetzelfde doet ten
aanzien van het aflopende akkoord.
Vance maakte dit standpunt bekend in een brief
aan senator John Sparman, voorzitter van de
Senaatscommissie voor de buitenlandse betrekkin
gen, nadat hij een gesprek had gehad met zijn
Russische collega Andrej Gromyko. De twee be
windslieden erkenden na het gesprek tegenover
verslaggevers dat er nog veel problemen moeten
worden overwonnen voor het tot stand komen van
een nieuw SALT-akkoord dat tot 1985 zou lopen.
Gisteravond laat zouden zij opnieuw bijeenkomen
om het conflict in het Midden-Oosten te bespreken.
Gromyko zou vanmorgen een ontmoeting met
president Carter hebben.
Beelden uit de gisteren uitgezonden tv-film over de acties
van gevangenen in een Noordierse gevangenis: politieke
scholing en oefening met namaakwapens door protestant
se extremisten.
CAPE CANAVERAL (Upi) Het Amerikaanse Kennedy-ruimte-
vaartcentrum in Cape Canaveral heeft drie lanceringen uitgesteld
die in de komende maanden zouden plaatshebben.
Het wil daarmee meer tijd geven aan een Amerikaanse commissie
die een onderzoek doet naar het mislukken van de lancering van
de Europese communicatiesatelliet O.T.S. op 13 september.
Bij deze lancering werd een Thor-Delta-raket gebruikt Raketten
van dit type worden eveneens gebruikt bij het in de ruimte brengen
van de drie kunstmanen waarvan de lancering nu is verschoven.
Staking in
Londense metro
wegens theepauze
LONDEN (Reuter) Een 150
Londense metrobestuurders zijn
donderdag voor 24 uur in sta
king gegaan omdat de nieuwe
dienstroosters hun onvoldoende
tijd laten een kopje thee te ge
nieten aan het eind van de rit
De staking trof ongeveer 200.000
forensen.
