Gerard de Lange
nu ook met keukens in Leiden.
6.180.-
09 Gerard deT
die oowefiets van
'Ik zou nu niet meer in
Staphorst kunnen leven'
11.825.-
8.759.-
Gerardda^anp keukens bi
Inbouwapparatuur met kortingen tot 30
PAGINA 12
LEIDSE COURANT
DONDERDAG 8 SEPTEMBER 1977
SCHEVENINGEN Roelofje Mus- heeft een dikke streep achter haar heeft plaats gemaakt voor een ma-
sche (17), één van de slachtoffers verleden gezet. De beslotenheid van deme open leefgemeenschap in
van de polio-epidemie die Staphorst het streng godsdienstige Staphorst Scheveningen.
ruim zes jaar geleden teisterde,
Haar kamer lijkt in alle opzich-
ten op die van haar leeftijdsge
noten. Het fleurige behangetje
en de typisch vrouwelijke frut
sels doen direct gezellig aan.
Boven haar bed hangt een le
vensgrote foto, waarop ze met,
haar grote favoriet Albert West'
is vereeuwigd. Zelfbewust zegt
ze: "Ik zou nu niet meer in
Staphorst kunnen leven. Het is
een heel andere wereld dan
waarin ik nu verkeer. Voor de
gewone Staphorsters ligt dat na
tuurlijk voistrekst anders. Die
zijn niets anders gewend. Als ik
geen polio had gekregen zou ik
mee waarschijnlijk daar nog
steeds thuisvoelen. Je weet im
mers niet beter".
Roelofje Mussche woont thans
enkele weken in "Dé Schelp" te
Scheveningen, een centrum
voor mensen met chronische
ademhalingsmoeilijkheden.
Daarvoor bracht ze zes en een
half jaar door in het Enschedese
ziekenhuis 'Ziekenzorg'. Ze be
hoort tot een van de ernstigste
gevallen. Twee jaar moest ze
plat op bed liggen, voordat ze
zich in een rolstoel mocht voort
bewegen. Ondanks het feit dat
ze redelijk vooruit is gegaan zal
ze nooit beter worden. Er be
staat alleen kans dat ze in de
toekomst haar armen zal kun
nen bewegen. Voor de rest is ze
geheel verlamd. Ook haar lon
gen zijn door het virus aange
tast. Door middel van een bea
demingsapparaat (een zoge
naamde assistor) krijgt ze de
broodnodige zuurstof toege
diend.
Door die handicap kan ze moei
lijk praten en eten. Vijf jaar
lang is ze op kunstmatige wijze
goevoed. Nu kan ze gewoon
voedsel door de keel krijgen,
hoewel dat ontzettend veel
moeite kost. Net als de andere
bewoners van 'De Schelp' moet
ze ochter bij het eten geholpen
worden. Ook praten kost de no
dige inspanning. Wel kan ze
haar gedachten uitstekend for
muleren. Op dat punt doet ze
niets onder voor gezonde leef
tijdsgenoten. Bovendien heeft ze
getoond over ontzettend veel
doorzettingsvermogen te be
schikken. Ondanks haar ziekte
slaagde ze pas geleden voor de
MAVO III. Ze wil in Schevenin
gen haar MAVO IV-diploma
proberen te behalen. Dat is
slechts een voorlopig einddoel,
want daarna wil ze Nederlands
gaan studeren.
Of dat allemaal lukt is nog de
vraag. Aan 'De Schelp' zal het
Roelofje Mussche: "M n ouders hebben volgens hun geweten gehandeld. Dat kan ik hen niet kwalijk nemen.
Ik ben teleurgesteld, niet kwaad".
sfeer in het centrum in ieder
geval erg plezierig aan. De broe
ders en zusters (in de meeste
gevallen gediplomeerde zieken
verzorgenden) gaan op een vol-
vuldig vermeden) om. Er wordt
getracht iedereen zo veel moge
lijk een eigen leven te laten
leiden. Zelfwerkzaamheid wordt
gestimuleerd, zonder dat de 13
Overigens zie je veel ellende in
zo'n centrum, waarbij het opval
lend is dat de patiënten, die
zonder hulp vrijwel niets kun-
Bosch "Exquisit SL Wengé"
Prachtige keuken, uitgevoerd in wengé
en leverbaar met verschillende
aluminium handgrepen. Hout is net zo
gemakkelijk schoon te houden als
kunststof.
Van-UrTSt:
-voor
k schoon te houden als
Falke Eiken Gothiek
Klassieke keuken in massief eiken.
Ouderwets degelijk gemaakt.
Vaniö^ïT. 4^ „pn Jf
voor
Bosch "KL802"
Leverbaar in 6 kleuren auusului.
Van-7^257- voor
"Kaiser" keuken
Natuurlijk bij
Kaiser
staan ook in de
Amersfoort, Amsterdam,
Apeldoorn, Arnhem,
Dordrecht. Eindhoven.
Hilversum, Leiden.
Nijmegen, Roosendaal,
Rotterdam-C, Schiedam,
Utrecht en Zwolle.
Massief eiken "Kaiser" keuken (type 4)
Leverbaar in blank, donker en groen eiken.
Lengte 270 cm.
Diverse opstellingen mogelijk.
Voorzien van kunststof aanrecht-
blad. RVS^poelbak en afzetgedeelte.
Inklusief Bauknecht apparatuur.
Elektrische kookplaat roestvrijstaal.
Elektrische oven met grill- aansluiting.
160 literkoelkast.||
Wasemkapn
diverse
snelheden.
VanA£25r-v
(inklusief apparatuur)
Exklusief apparatuur
"Kaiser" keuken (type 1)
Deze keuken (lengte 270 cm.) is
leverbaar in groen
kunststof. Voorzien van
handige greeplijsten.
prettige prijs.
apparatuur, zoals bij
Vcc 2.534.-
"Kaiser" keuken (type 2)
Een keuken (lengte 270 cm.) met eindeloos veel
mogelijkheden. In geel of groen kunststof. Met
fraaie funktionele
schelpgrepen. Voor>
Inklusief Bauknecht
apparatuur, zoals
bij type 4 hierboven
omschreven. Voor 2.698.-
»eel of groen kunststof. Met
11 fi téfi
De 6 bekende merken bij Gerard de Lange
Gerard de Lange levert uitsluitend komplete
keukens van bekende merken, zoals:
- Bosch - Beka
- Bauknecht - Kaiser
- Bruynzeel - Falke
En alles onder één dak. En in alle mogelijke
uitvoeringen.
Gerard de Lange rekent en tekent gratis voor u
In de keukenstudio's maakt Gerard de Lange
ter plekke de offerte op.
Vergeet dus vooral uw plattegrond en
afmetingen van uw keuken niet mee te
nemen. Een goed keukenplan is een tot
op de centimeter uitgekiend schetsplan.
Gerard de Lange bezorgt gratis
De laagst mogelijke prijzen en tóch
gratis thuisbezorgen? Inderdaad!
Dat is wat Gerard de Lange bedoelt
met service.
Prijzen exklusief inbouwapparatuur.
Hier vindt u onze keukenstudio's: smaandags gesloten
ROTTERDAM SCHIEDAM HILVERSUM LEIDEN ZWOLLE
le Middellandstraat 68- Broersvest57- Langestraat 128 - Breestraat 122-124 Spiegelstraat 12
Tel.: 010-254646 Tel.: 010-731244 Tel.: 035-17810 Tel.: 071-133613 Tel.: 05200-17907
Vrijdag koopavond Donderdag koopavond Donderdag koopavond Donderdag koopavond Donderdag koopavond
Showroom 120 m2 Showroom 400 m2 Showroom 110 m2 Showroom 100 m2 Showroom 130 m2
IS MISSCHIEN WEL 5 TIENTJES WAARD
ZET 'NS EEN TELEFOONTJE!
Illllllllllllfllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll^
Een jurkje om voor eeuwig vast te leggen.
Met een top in uni met kontraststiksel. En een rok
in een bonte afwisseling van prints en uni
met tussengezette strook
Zwart of brique maat 36 t/m 42.
De jonge mode van
VROOMS DREESMANN
nen, het leven van de positieve
kant bekijken. In dat wereldje
past Roelofje wonderwel.
Zuster Josephine Steen, die zo'n
twee en een half jaar aan het
centrum verbonden is, laat zich
uiterst positief over haar uit
"Ze heeft overal zin in en ze
probeert zoveel mogelijk van
het leven te maken. Ze wil, net
als de anderen trouwens, beslist
niet zielig zijn".
Vervelen doet Roelofje zich nau
welijks. Haar tijd wordt mo
menteel gevuld met uitslapen,
lezen, naar de radio luisteren,
platen draaien en televisie kij
ken. Haar favoriete tv-program-
ma is Top-pop. Als de school
weer begint zal ze evenwel wei
nig tijd hebben voor hobbies.
"Ik ben blij dat ik nu vakantie
heb. Het was hard werken voor
het MAVO-diploma", zegt Roe
lofje.
Calvinistisch
gezin
Haar ouders komen regelmatig
op bezoek. Dat gaf wel eens
problemen, omdat ouders en
kind steeds verder uit elkaar
groeiden. Roelofje komt uit een
streng calvinistisch gezin, waar
in allerlei 'uitspattingen' als tele
visie kijken en het luisteren
naar popmuziek, taboe zijn. In
het Enschedese ziekenhuis werd
Roelofje geconfronteerd met de
'zondige' wereld, hetgeen z'n in
vloed op haar ontwikkeling
heeft gehad. Met enig leedwezen
constateerden haar ouders dat
ze steeds verder van het in
hun ogen juiste pad afweek.
Ook de kleding werd aangepast
aan de nieuwe omgeving. De
Staphorster klederdracht werd
voorgoed afgezworen. Roelofje
Mussche: "De laatste jaren had
den we de ene ruzie na de ande
re. Ze hadden bezwaren tegen
allerlei dingen, zoals het luiste
ren naar popmuziek, het kijken
naar televisie en het dragen van
een lange broek. Nu praten we
daar niet meer over. Achteraf
neem ik het m'n ouders ook niet
kwalijk dat ze zo reageerden. Ze
zijn nu eenmaal in die sfeer
opgegroeid. Voor hen is het
eveneens erg moeilijk. Voor de
omgeving moeten ze de schijn
ophouden dat ik nog steeds het
lieve, begrijpende meisje ben.
Dat laat ik maar zo".
Ds. Dorsman
Als kind Roelofje kreeg op
10-jarige leeftijd kinderverlam
ming zat ze iedere zondag
onder het gehoor van de hei-
vormde predikant Dorsman.
Dat hield in dat ze diensten van
ruim twee uur moest bijwonen.
Bovendien kunnen de preken
van ds. Dorsman allerminst op
beurend worden genoemd. In
zijn ogen zijn velen geroepen,
maar slechts weinigen uitverko
ren. Roelofje heeft, mede door
de donderpreken van de Stap
horster predikant, de kerk vaar
wel gezegd. Een kerkgebouw
heeft ze sinds jaren niet meer
van binnen gezien. "Ik ga nooit
meer naar de kerk. In de eerste
plaats omdat ik er geen behoef
te aan heb en daarnaast omdat
ik moeilijk in de kerk kan ko
men. De kerk zegt me niets", zo
zegt Roelofje zonder een spoor
van zelfbeklag. Het vaarwel zeg
gen van het geloof ervaart ze als
een opluchting. Daardoor zijn
tevens een aantal psychische
problemen verdwenen.
Het geloof is er ook de oorzaak
van dat ze verder in een rol
stoel door het leven zal moeten
gaan. Uit godsdienstige overwe
gingen weigerden de ouders na
melijk Roelofje in te laten en
ten tegen polio. Ook daarop
reageert ze opvallend mild.
"Mijn ouders hebben volgens
hun geweten gehandeld. Dat
kan ik hen niet kwalijk nemen.
Ik ben teleurgesteld, niet
kwaad".
KEES VAN OOSTEN
STAPHORST Eind februari 1971 brak er in Staphorst een
polio- epidemie uit Het virus verspreidde zich razandsnel.
Bijna iedere dag moest de lijst met patiënten worden aange
vuld. Toen na enkele maanden de balans kon worden opge
maakt bleek dat 37 kinderen door het virus waren aangetast,
van wie er enkelen overleden.
Staphorst behoorde in die roerige periode tot een van de
weinige plaatsen in ons land waar een relatief groot deel van
de bevolking zich uit geloofsovertuiging niet tegen ziekten
wilde laten inenten. Na het uitbreken van de epidemie ontspon
zich binnen de SGP (Staatkundige Gereformeerde Partij), een
partij die in Staphorst een zeer grote aanhang heeft, een
discussie over de vraag of inenting nu wel of niet geoorloofd
Hierover bestond veel onduidelijkheid. In de pers trok met
name een artikel van ds. De Redelijkheid, een vooraanstaand
SGP'er, de aandacht. Op grond van Calvijn kwam hij tot de
conclusie dat er op godsdienstige gronden geen bezwaar bestaat
tegen inenting. Wel vond hij dat de ouders op dit punt
vrijgelaten moeten worden. Overheidsdwang is uit de boze, zo
stelde hij. Hier recht tegenover stond de mening van ds. G.
Taverne, een uiterst behouden predikant uit Hoogeveen, die
liet weten dat ds. De Redelijkheid een "heidense* gedachte
verkondigde.
"We weten immers niet of de Heere hen belieft ziek te maken.
Heeft Mozes soms geboden dat alle Isralieten zich om melaats
heid moesten laten onderzoeken ter preventie. Helemaal niet,"
zo stelde ds. Taverne, die op grond van dezelfde Calvijn
preventieve maatregelen afwees.
De discussie over deze problemen is thans verstomd. Was in
de jaren 60 de inentingstraad minder dan 50 procent, thans
is 85 procent van de Staphorster bevolking ingeënt tegen
kinderverlamming. Dat komt ongeveer overeen met het lande
lijk gemiddelde. Slechts in een enkel geval spelen bij de
afwijzing godsdienstige overwegingen een rol.
De polio-epidemie heeft veel leed veroorzaakt Zowel de slach
toffers als de ouders zijn zwaar getroffen. Onlangs werd uit
het Enschedese ziekenhuis Ziekenzorg" de 17-jarige Roelofje
Mussche, de laatste van de acht destijds naar Enschede overge
brachte patiëntjes ontslagen.
Ze woont nu in het beademingscentrum "De Schelp' in Scheven
ingen. Roelofje zal zwaar gehandicapt het leven door moeten,
maar desondanks blikt se de toekomst optimistisch tegemoet
Roelofje Mussche (17) slachtoffer van de polio-epidemie 1971:
