Leidse Courant | 1977 | 31 augustus 1977 | pagina 9

NEDERLANDSE KANDIDATEN
VOOR SPACELAB AANGEWEZEN

£cidoc0omant

Cadzand
ontspringt

de dans

Hypotheekrente 8Y4%

MENTEN: „Ik ben in
1949 toch vrijgesproken

Verlies 60 miljoen
in textielindustrie

Spaar-

deposito's

iuitot8%

Beleggings-

bewijzen

postgiro en
rijkspostspaarbank

binnenland

Laatste kans

Jet

Blokland
terug in
Nederland

Eerlijk is eerlijk: de rente voor spaargeld
met vaste looptijd daalt eveneens en wel met
ingang van 1 september 1977

nutotJi/gO/o

Meer informatie:

SANERING ONVERMIJDELIJK

LEIDSE COURANT

WOENSDAG 31 AUGUSTUS 1977 pagina 9

(Van onze redacteur ruimtevaart)

DEN HAAG Nederland heeft zes mannen, van
wie één als reserve, voorgedragen als kandidaat
payload specialist voor de eerste vlucht van het
Westeuropa ruimtelaboratorium Spacelab. Hun
namen zijn doorgegeven aan E.S.A., het Europese
Ruimtevaartbureau, samen met die van nog zo'n
55 andere kandidaten, afkomstig uit de bij E.S.A.
aangesloten Westeuropese landen. Het is de bedoe
ling dat van die in totaal 60 gegadigden er tenslotte
één voor de eigenlijke vlucht zal worden aangewe
zen, om -samen met een Amerikaanse collega -
het instrumentarium van Spacelab te bedienen en
ervoor te zorgen dat alle 80 geplande experimen
ten en onderzoekingen zo goed mogelijk worden
uitgevoerd.

In Nederland bedroeg het aantal aanmeldingen
192. En de Leidse astronoom prof. dr. H. C. van
de Hulst - deel uitmakend van de selectiecommis
sie- sprak op een bijeenkomst in Den Haag van
een „uitstekende respons", zowel wat het aantal
kandidaten betreft als wat hun kwaliteit aangaat.
Bij die 192 sollicitanten bevonden zich vier vrou
wen, maar die vielen bij de eerste selectie al af.
Er bleven toen nog 42 kandidaten over, die voor
verdere selectie in aanmerking kwamen. Tenslotte
resteerden er nog negen kandidaten en uit die
negen - die allen aan psychologische en medische
keuringen werden onderworpen - werd tenslotte de
I definitieve groep van zes gekozen.

De Nederlandse kandidaten zijn: de fysicus drs.
4 Petrus van 't Klooster (33) uit Wilnis (Utrecht),
^werkzaam te Amsterdam; de chemicus Kees D.
||van der Linde .(38) uit Berkel en Rodenrijs en
awerkzaam bij een ingenieursbureau; de plantenfy-
"sioloog drs. Dicky A. M. Mesland (34) uit Amstel
veen, en werkzaam in Amsterdam; de kernfysicus
jdrs. Wubbo J. Ockels (31) uit Groningen; de fysicus
ir. Christiaan Steenbergen (28) uit Delft, en als
reserve-kandidaat de chemicus drs. Christophorus
jOldenhof (25), uit Den Haag. Oldenhof -met zijn
25 jaar verreweg de jongste van de groep- kon
de bijeenkomst niet bijwonen; hij was met vakan
tie. Alle zes Nederlandse kandidaten zijn getrouwd
en hebben, op Oldenhof na, kinderen. Ook zijn
ze bijna allen bezig met het voorbereiden of
schrijven van een proefschrift.

Of de Nederlandse kandidaten veel kans maken
om tot de Europese eindselectie door te dringen,
is overigens nog zeer de vraag. Met in totaal 60

gegadigden wordt de spoeling al behoorlijk dun
en daar komt dan nog bij dat West Duitsland uit
maar liefst 500 kandidaten kon kiezen en vermoe
delijk alles in het werk zal stellen om een landge
noot 'als eerste West-Europeaan de ruimte in te-
krijgen. Officieel speelt het feit, dat West-Duits-
land het Spacelab voor 54 procent bekostigt, geen
rol („Het gaat beslist heel democratisch en objec
tief toe", aldus de heer J. L. Flinterman, van de
Nederlandse selectiecommissie), maar niettemin
wordt algemeen verwacht dat de eerste West-Euro
peaan in de ruimte toch een Duitser zal worden.

Ploegendienst

Fet eerste Spacelab zal waarschijnlijk tegen het
eind van 1980 voor het eerst in een baan om de
aarde worden gebracht aan boord van de Space
Shuttle, de voor meer dan honderd vluchten ach
tereen bruikbare Amerikaanse ruimtependel. Een
maal in die baan, opent de Shuttle zijn deuren
en kan het zich in de vrachtruimte bevindende
Europese ruimtelab aan zijn experimenten, waar
nemingen en studies beginnen. De drie Amerika
nen aan boord van de Shuttle doen uitsluitend
dienst voor het besturen en controleren van de
pendel, de vierde Amerikaan en zijn Europese
collega, die beiden als „payload specialists" zijn
aangewezen, houden zich uitsluitend bezig met
ruimtelijk speurwerk via Spacelab. Zij zullen ze
ven dagen lang werkend in ploegendiensten van
12 uur een groot deel van de tijd in het
cilindervormige laboratorium doorbrengen en ko
men in feite alleen maar naar het twee verdiepin
gen tellende bemanningsverblijf van de Shuttle om
er te eten en te slapen. Ook bij de lancering en
de terugkeer naar de aarde zullen ze zich in de
Shuttle bevinden.

Aanvankelijk was het de bedoeling dat de missie
van Spacelab-1 al in de zomer van 1980 zou
worden uitgevoerd, maar het zal allemaal wel wat
later worden omdat er eerst nog enkele kunstma
nen moeten worden gelanceerd (eveneens per Spa
ce Shuttle) voor de verbindingen tussen de grond
stations en de Shuttle/Spacelab-combinatie. En dat
zal waarschijnlijk ook tot gevolg hebben dat de
vlucht van Spacelab-2 vrijwel geheel gewijd aan
sterrekundig onderzoek door Amerikanen en Brit
ten (de voor die vlucht door Nederlandse astrono

3 zes ruimtevaartkandidaten. Van links naar rechts Kees Daan van der Under, Christiaan Steenbergen,
't Klooster. Wubbo Ockels en Dicky Mesland. De Haagse ruimtevaartastronaut-kandidaat, Christof
was bij het bekend maken van de kandidaten op vakantie.

De ruimtevaartauto-
jriteiten in het Ame
rikaanse Houston
hebben voor de
eerste maal een
trouw opgenomen
Bi het onderzoek
/Voor kandidaat-
astronauten. Het is
de luchtmacht-dok-
ter-pilote Vicki Vo-
ge die hier de eer
ste medische proe
ven ondergaat.

men ingediende plannen zijn uit de boot gevallen,
maar zullen naderhand wel aan bod komen)
pas in het vroege voorjaar van 1981 behandeld
kunnen worden.

Aan het Spacelab ligt die vertraging in elk geval
beslist niet. Amerikaanse ruimtevaartfunctionaris
sen hebben onlangs nog laten weten dat men
bijzonder ingenomen is met de vorderingen die in
West-Europa zijn gemaakt bij de bouw van het
Spacelab. Er zijn in het verleden wel eens wat
problemen geweest door het gescheiden werk aan
Space Shuttle en Spacelab, maar die problemen
schijnen nu toch wel achter de rug te zijn en bij
Spacelab-hoofdaannemer VFW/Fokker/ERNO in
Bremen zegt men nu geen onaangename verrassin
gen of moeilijkheden meer te verwachten.

Shuttle

Het gaat trouwens ook uitstekend met de Ameri
kaanse component van het systeem, de Space
Shuttle. Het duurt weliswaar nog tot maart 1979
voordat deze ruimtependel die binnen enkele
jaren moet gaan afrekenen met de huidige, uiterst
oneconomische wegwerpraketten voor het eerst
een baan rond de aarde beschrijft, maar het
optimisme bij NASA is aanzienlijk toegenomen
sinds het bakbeest zijn eerste landinsproeven
op eigen kracht met volledig succes wist te
bekronen. Astronaut-gezagvoerder Fred Haise en
zijn collega Charles Fullerton waren enthousiast
toen ze met hun grote vogel onlangs voor de eerste
keer van circa zevenduizend meter hoogte feilloos
neerstreken op het droge zoutmeer bij de basis
Edwards in Californië. Space Shuttle „Enterprise"

viel toen hij eenmaal was losgekomen van zijn
Jumbojet-moederschip niet als een baksteen
naar de aarde, zoals sommige pessimisten hadden
gevreesd. Integendeel. Het toestel bleek wendbaar
der dan werd verwacht „Hij doet eerder denken
aan een gevechtsvliegtuig dan aan een verkeer-
stoestel", merkte Haise naderhand op) en reageer:
de ook veel vlotter op de computercommando's
dan Haise en Fullerton op grond van hun
ervaringen met trainingstoesteÜen voor moge
lijk hadden gehouden. Eén en al tevredenheid dus,
niet alleen bij de bouwers en de mensen die het
toestel straks moeten vliegen, maar ook bij op
drachtgever NASA, die vanaf medio 1984 vijf van
deze Space Shuttles in dienst zal hebben, ook al
worden twee daarvan voornamelijk voor militaire
doeleinden door het Pentagon gebruikt.

NASA heeft in feite haar gehele ruimteprogram
ma voor de tachtiger jaren en vermoedelijk ook
nog voor ver daarné aan de Shuttle opgehan
gen. De Space Shuttle wordt dan ook beschouwd
als het (toekomstig) vlaggeschip van de Ameri
kaanse ruimtevaart. Dat de Russen binnenkort
en dat zou wel eens aaijzienlijk sneller het geval
kunnen zijn dan tot dusver algemeen wordt aange
nomen met een vergelijkbaar toestel voor de
dag zullen komen (het Kosmoljot- of Albatros-pro
ject), verandert daar niets aan. Voor de Europese
ruimtevaart-aspiraties is het overigens wel wat
sneu, dat er vrijwel zeker over ruim een jaar al
een Oostduitser voor een ruimtevlucht zal worden
gelanceerd met een Russische ruimteschip. Enkele
Oostduitse aspirant-kosmonauten zijn al sinds eind
vorig jaar voor die vlucht in training....

Aan het formatiefront is, nu informateur Veringa zijn
taak is begonnen, geen sprake van enige rust. Behalve de
fractievoorzitters, die zich beroepshalve in het strijdgewoel
begeven, heeft ook de formateur van het eerste kabinet-Den
Uyl, mr. Burger, van zich doen spreken. Het is opvallend,
dat hij daarbij dezelfde versimpeling van het probleem rond
de abortus heeft toegepast als anderen vóór hem al hebben
gedaan: het zou uitsluitend gaan om de vraag of een straks
zittend kabinet al dan niet besluit tot het bekrachtigen van
een door de Kamers aangenomen wetsontwerp.

Dat is niet juist, het is zelfs slechts de helft van de
waarheid. De eerste vraag is immers gebleven: wil het
nieuwe kabinet zelf de verantwoordelijkheid voor de indie
ning van zo'n wetsontwerp op zich nemen als een beraads-
groep een deugdelijke vóórstudie heeft verricht? En het is
juist die vraag, met de daaraan verbonden consequenties,
die de PvdA en D'66 niet in positieve zin hebben willen
beantwoorden. De heer Veringa zal, mede gelet op de
reactie van CD A-fractieleider Van Agt, thans moeten onder
zoeken welke betekenis de uitlating van de heer Van Thijn
heeft. "Die stelde immers, dat het gesprek met de informa
teur hem enig vertrouwen heeft gegeven.

ZlT daar dan toch de opening in, die nader overleg
mogelijk maakt? Het is in ieder geval wezenlijk meer dan
de harde uitspraken, die de fractievoorzitter van de PvdA,
na het mislukken van formateur Den Uyl, heeft gedaan.
Die boden geen ruimte. Onwillekeurig rijst dan de vraag
of de PvdA zich niet heeft verkeken op de standvastigheid
binnen het CDA in deze zo wezenlijke zaak.

WANNEER we daarbij de uitlatingen van minister Boers-
ma optellen, die vrij vertaald erop neer komen, dat noch
het CDA noch hij persoonlijk enige medewerking zal geven
aan een herhaling van de „onmogelijke" formatie uit 1973,
dan is het niet te laat voor de PvdA om een eigen
taxatiefout te herstellen. Al is het wel één minuut voor
twaalf. Informateur Veringa heeft er dan toch zeer verstan
dig aan gedaan allereerst te onderzoeken of de PvdA die
kans wil grijpen. Dat het de laatste kans in deze formatie
is moge wel als vaststaand worden aangenomen.

Giftige
damp
drijft
langs

CADZAND (ANP) Cadzand is de dans net ontsprongen, zo kon
gisteravond laat een opgeluchte burgemeester van de op dit
moment 1500 tot 1800 zielen tellende Zeeuwse gemeente melden
waar voor de kust de brandende Griekse vrachtboot Attican Unity
ligt. Het heeft er gisteren enige tijd zeer zorgelijk uitgezien voor
Cadzand toen de vlammen opnieuw hoog oplaaiden uit de met
chemicaliën geladen schip. Metingen van het rijksinstituut voor de
Volksgezondheid wezen een grotere uitstoot van giftige gassen aan.
Onmiddellijk werd het strand ontruimd en ook kreeg iedereen die
betrokken was bij het blusssingswerk en de berging van de Griek
opdracht het schip snel te verlaten terwijl al het varend materieel
zich eveneens moest verwijderen in verband met ontploffingsge
vaar aan boord van de Attican Unity.

Omdat de wind richting land stond, werd het evacuatieplan voor
de inwoners van Cadzand bij de hand gehouden. Op de Wester-
schelde werd groot alarm gegeven en in Vlissingen werd in allerijl
een coördinatiecentrum ingericht. Hier werden alle gegevens die
verband hielden met de situatie verwerkt Het Westerscheldegebied,
ook voor Cadzand, valt onder het beheersgebied van Vlissingen.
Maar gisteravond laat bleek dat de giftige wolken weliswaar vlak
langs, maar niet over Cadzand zouden waaien, waardoor evacuatie
niet nodig was.

DTEGELS
in plavui-
Bij afna-
e Houthal
jg. Roelo-

Van een onzer verslaggevers

testienhoven Henriëtte Blo-
land, de wekenlang doodge
waande Vlaardingse havo-sch-
liere die na een auto-ongeluk
iet een Zwitsers meisje was
erwisseld, is vanmiddag met
aar ouders op Zestienhoven
angekomen. De belangstelling
oor de aankomst op het Rotter-
amse vliegveld was overweldi-
?nd. Vrolijk zwaaiend naar fa-
lilie-leden, vrienden, kennissen
i andere belangstellendenwerd
it meisje vanwege haar1 gebro-
;n been per brandcard overge-
■acht naar een gereedstaande
ibulance, die haar direct over
dacht naar het Dijkzigt zieken-
üs. Haar gezondheidstoestand
dat verwacht wordt
at ze nog voor het weekeinde
t academisch ziekenhuis kan
irlaten om verder thuis in
laardingen van alle emotiopele
ibeurtenissen van de afgelo-
in weken bij te komen.

et ministerie van buitenlandse
aken heeft de ouders van Jet
lokland inmiddels aangeboden
m de kosten die niet worden
édekt door de verzekering te
'rhalen op de Zwitserse rege-
De heer Blokland ver-
laarde vanmorgen voor het
ertrek uit Basel zeker op dit
anbod te zullen ingaan.

oals bekend* heeft de familie
lokland o.m. de crematie van
et stoffelijk overschot van het
witserse meisje moeten bekosi-

>0 tegels

2 1/2 een'
m w.o. II
luldens,

I uit
verkplaal
hiropodis
dorp.

dkrachl

of 67 Al
720-94645

RENTEWIJZIGINGEN

Als gevolg van ontwikkelingen op de kapitaalmarkt
heeft de rijkspostspaarbank met ingang van
29 augustus 1977 haar hypotheekrente verlaagd tot 8V4
(was 8%%). De eenmalige afsluitprovisie blijft 1%.

looptijd vaste rente

2 jaar 6 '/2% (was 7%)

3 jaar 7 '/4% (was 73 4%)

4 jaar 7 '/2% (was 8%)

5 jaar 73/4% (was 8'/4%)

6 jaar 8% (was 812%)

Elk deposito komt na de looptijd
automatisch vrij. De rente is jaarlijks
beschikbaar.

looptijd vaste rente

3 jaar 7% (was 7'/2%)

4 jaar 7'/4% (was 73m%)

5 jaar 7 '/2% (was 8%)
Coupures van f 1000,- en f 5000,-.
U krijgt rente-op-rente: aan het
einde van de looptijd ontvangt u
automatisch uw aankoopbedrag
plus de totale rente.

De rente op reeds gestorte spaardeposito's en reeds
afgegeven beleggingsbewijzen blijft ongewijzigd, evenals de
rente op onze overige spaarvormen.

*paab goedkoper

1ANEN (ANP) - De devalue-
e van de Zweedse kroon met
en procent betekent niet dat
He twee in ons land geïmpor-
"trde Zweedse personenauto-
fken goedkoper zullen wor-
i. Volvo's worden niet goed-
°per, omdat de grotere model-
:n in het Belgische Gent wor-
en gemaakt en de goedkopere
itvoeringen in het Limburgse
om. Saab wordt wel goedko-
:r, omdat deze auto in Zweden
Jpfordt gefabriceerd.

lïëivoi

vraag folders bij het post
kantoor

bel (gratis) 0017 of
(020)5 89 3137

schrijf naar de rijkspost
spaarbank afd. voorlichting,
Amsterdam.

(Van een onzer verslaggevers)
AMSTERDAM De voorlopig laatste dag
van het proces-Menten, gisteren, dreigde
in de papieren te verstikken. Zo zelfs dat
de president op een gegeven moment uit
riep: „De hemel beware ons als alle din
gen die niet van belang zijn ook nog eens
op tafel komen".

Verklaringen, destijds afgelegd voor de
rechter-commissaris, werden gisteren nog
eens voorgelezen. Tegenvuur werd in de
ochtendzitting nauwelijks gegeven. Of mr.
Van Heijningen, Pieter Mentens verdedi
ger, was daar niet toe in staat of hij wilde
wachten op Menten zelf, die, zo zei hij,
waarschijnlijk 's middags, geheel hersteld
van zijn aanval van zondagmiddag, weer
aanwezig zou zijn.

Inderdaad kwam Pieter Menten om precies
12.17 uur de zaal binnen en ging, niet
geremd door enig lichamelijk of geestelijk
ongemak, onmiddellijk tot de aanval over.
„Dit is helemaal een complot tegen mij
geweest. Die getuigen in Rusland staan
met de rug tegen de muur. Die onderteke
nen alles wat je ze voorlegt".

Even later, het ging over foto's waarop
Menten met snor en in uniform staat afge
beeld, vroeg de president, mr. J. A. Schroe-
der, waarom Menten toch zo'n belang
hechtte aan deze foto's. „U hebt toch zelf
gezegd dat u in een Duits uniform in
Lemberg hebt rondgelopen?"

Menten: „Nee, in Italiaans uniform".
Er ontstónd een woordenwisseling tussen
de president en Menten over het al of niet
gezegd hebben dat het een Italiaans uni
form was.

President: „Ik kan het me niet indenken".
Menten: „Ik kan er niets aan doen dat u

zich niet kunt indenken hoe het daar in
oorlogstijd toe ging".

Mr. Van Heijningen tegen de president:
„Maakt u zich toch los van de dwangge
dachte dat die foto's echt zijn".

De snor van Menten was overigens niet
duidelijk te zien op de foto's. Menten: „Je
ziet mijn snor duidelijk, hier, neem mijn
bril maar".

Even later werd een verklaring voorgele
zen van Raymond Westerling, de oud-cóm-
mandostrijder in Indonesië, die vorig jaar
zou zijn benaderd om Menten te ontvoeren
naar Israël.

Wederom kwamen de foto's ter sprake,
foto's die volgens verklaringen destijds
zouden zijn „geretoucheerd" in opdracht
van de politie.

Menten: „De zelfde foto's hebben de Duit
sers me voorgelegd toen ik door hen was
gearresteerd op beschuldiging van het on
rechtmatig dragen van een Duits uniform.
De Duitsers hebben dat al allemaal uitge
zocht"

Om weer wat later nogmaals in de aanval
te gaan. „Dit alles heeft zich allemaal al
in 1949 afgespeeld, ik ben toen toch vrijge
sproken. Dat waren toch ook geen kinde
ren, de heren van het hof? Het is allemaal
propaganda tegen mij".

De kwestie van het al of niet een Duits
of Italiaans uniform dragen nam nog ge
ruime tijd van de middagzitting in beslag.
Opvallend was dat Menten zelf in 1947 bij
het vooronderzoek heeft gezegd het staat
te lezen in het rapport-Röling - dat hij zich
getracht had te onttrekken aan de ver
plichting om een Duits uniform aan te
trekken, maar dat dat niet gelukte, terwijl

hij nu zegt dat het een Italiaans uniform
was.

Het ligt voor de hand dat Menten en zijn
raadsman er alles aan gelegen is om te
bewijzen dat het een Italiaans uniform
was, dat hij in die tijd heeft gedragen. Dan
immers zouden alle getuigenverklaringen
die zeggen dat hij bij de executies in Urycz
en Podoroce was geweest, in een Duits
uniform, daarmee zijn ontkracht.
Het rapport-Röling werd door de raads
man echter gekleineerd. Met de formule
ring „Er is veel over te doen geweest", kon
de president akkoord gaan na hem eerst
op zijn vingers getikt te hebben.

Laat in de middag begon er eindelijk weer
tekening in de Menten-story te komen,
maar zelfs Mentens verdediger zei: „Het is
een zaak zonder einde, ik zou zeggen laten
we wat historici aanstellen om de zaak
verder te onderzoeken. We moeten als his
torici te werk gaan. We kunnen de zaak
niet meer met juridisch-denken te lijf'. Hij
wil in oktober als het proces wordt voort
gezet, ongeveer 20 getuigen horen.
De officier, mr. Habermehl, die eerder
gezegd had dat Menten en zijn verdediger
een rookgordijn optrokken, zei bij die ver
klaring te blijven. „De verdediging kan zo
jaren doorgaan met getuigen op te roepen.
Zo kunnen we wel in 1978 doorgaan. Ik
kan al over een week requireren".
De president wees de verdediger er nog
maals op dat hij zich tot de hoofdzaken
had te beperken: was Menten in juli en
augustus 1941 bij de executies in Urycz en
Podoroce, ja dan nee.

Daarover zal dan mogelijk op 3 oktober
als het proces weer begint, meer duidelijk
heid komen.

(Van een onzer verslaggevers)
VELP Het blijft slecht gaan
met de Nederlandse textielin
dustrie waarin nog 45.000 men
sen werkzaam zijn. De katoen-,
rayon- en linnenindustrie
(KRL; zal dit jaar een verlies
moeten incasseren van zeker 60
miljoen. In het recessiejaar
1975 werd 100 miljoen en vorig
jaar, waarin de kj-.l.-industrie
zich licht herstelde, werd 60
miljoen verloren.

Voorzitter drs. P. A. W. Roef
(Gamma Holding) van de kj.L-
vereniging liet er gisteren geen
twijfel over bestaan dat aan
snelle en ingrijpende herstructu
rering van de gehele bedrijfstak
niet valt te ontkomen. Dat zal
gepaard gaan met een verder
verlies van Arbeidsplaatsen (vo
rig jaar 1200), kapitaalvernieti-

ging, beperking van groot scha-
ligheid, aanpassing van de orga
nisatie structuur en investerin
gen in nieuwe richtingen. Over
heidssteun met name om
schoksgewijze ontslagen te ver
mijden is hierbij noodzakelijk.

Over enkele jaren zal de Neder- tne moet inspelen op de klein

landse textiel industrie een an- geworden thuismarkt, moeilij-

der gezicht krijgen. Drs. Roef ker concurrentie-positie, markt-

sprak van een revolutionaire bedervende importstroom uit
ontwikkeling. Uit zijn betoog niet-E.E.G. landen en het lagere
bleek dat er geen alternatief bestedingspotentieel van de con-

voorhanden is. „De textielindus- sument