„Zaak-Lance" bedreigt Carter
Washington wilde
breken met Taiwan
Carter belooft
Ulster steun
na einde
van geweld
Koos president een roekeloze financier?
buitenland
Smith: nieuwe en
positieve voorstellen
CROES:VENEZUELA STEUNT VRIJ ARUBA
Oltmans heeft
nieuwe getuige in
zaak-Kennedy
Rusland
verkoopt
foto's aarde
Zuid-Afrika beslist
zelf over kérnpotentieel
Tito feestelijk in
China ontvangen
LEID SE COURANT
WOENSDAG 31 AUGUSTUS 1977 PAGINA 11
WASHINGTON, (Rtr)
De Britse en de Ierse re
gering hebben gister
avond positief gerea
geerd op de oproep van
president Carter een eind
te maken aan het geweld
in Noord-Ierland. Zodra
een regeling in Ulster zal
zijn getroffen, zullen de
Verenigde Staten de mo
gelijkheden voor investe
ringen nagaan aldus Car
ter. Tot die tijd zullen de
Verenigde Staten neu
traal staan in het con
flict tussen protestanten
en katholieken in de
Noordierse provincie.
Carter riep de Amerika
nen op geen financiële of
andere steun te geven
aan de elkaar bestrijden
de organisaties.
De regering in Dublin noemde
de verklaring een „constructieve
bijdrage aan de Amerikaanse
betrekkingen met Ierland en
Groot-Brittannië." Premier Cal-
laghan zei in Londen blij te zijn
„dat ik deze steun heb gekregen
voor de vestiging van een rege
ring in Noord-Ierland die bij
beide gemeenschappen brede
steun geniet".
Maar in Noord-Ierland waren
de reacties niet onverdeeld gun
stig. Een woordvoerder van de
Sinn Fmein, de politieke groepe
ring van de „voorlopige" IRA,
beschuldigde Carter ervan als
een woordvoerder van de Britse
regering op te treden. Jimmy
Drumm, wiens vrouw Maire be
gin dit jaar, kennelijk door pro
testantse extremisten, in een zie
kenhuis werd vermoord, zei:
„President Carter heeft zich la
ten wijsmaken dat dit een gods
dienstoorlog is, terwijl het in
werkelijkheid een bevrijdings
oorlog tegen het Britse imperia
lisme is".
Premier Smith was gisteren aanwezig bij het wereldkampioenschap pistoolschieten in Salisbury. Hij
beproefde er zijn schietvaardigheid.
SALISBURY, (Reuter-AFP) Premier Ian
Smith van Rhodesië zal morgen aan de Britse
minister van buitenlandse zaken, David Owen,
„nieuwe positieve voorstellen" over oplossing
van de Rhodesische kwestie doen.
Smith zei dit gisteren in een radio- en televi
sietoespraak aan de vooravond van de verkie
zingen; die vandaag zijn gehouden.
Smith voorspelde dat het Brits-Amerikaanse
Rhodesiëplan waarmee Owen en de Ameri
kaanse ambassadeur bij de V.N. Andrew
Young, leuren, op niets zou uitlopen.
Gevraagd om commentaar op het plan dat
Owen en Young morgen naar verwachting mee
brengen zei Smith: „Ik geloof niet dat we daar
over hoeven in te zitten. Ik geloof niet dat daar
enige consequentie aan verbonden is. Waar het
om gaat is wat we daarna doen", zei hij,
verwijzende naar zijn eigen plan voor een
„interne oplossing" dat door de Verenigde Sta
ten en Groot-Brittanië wordt afgewezen.
Smith deed een laatste oproep aan de blanke
kiezers hun vertrouwen aan hem te geven,
„teneinde weerstand te bieden aan de Britse
en Amerikaanse regering, die klaarblijkelijk
Vastbesloten zijn op onze val aan te sturen".
De premier zei dat de politiek van de Verenigde
Staten en Groot-Brittannië jegens zijn land
wordt ingegeven door de wens „een confronta
tie met Rusland in of over het zuiden van
Afrika te vermijden".
Smith zei dat hij hoopte dat Owen ondanks zijn
besprekingen elders in Afrika, nog zou open
staan voor tegenvoorstellen, „Want ik heb een
paar zeer positieve aan hem voor te leggen die
overeenkomen met de beginselen die wij voor
een regeling van fundamenteel belang vinden".
De premier zei dat hij het Rhodesische publiek
echter niet wilde misleiden door te optimistisch
te doen.
Het land heeft nimmer voor groter moeilijkhe
den gestaan, zei hij. „Dat komt omdat Rhodesië
de voetbal is geworden in een massale machts
strijd tussen de Westerse democratieën onder
leiding van de Verenigde Staten van Amerika
en de communistische wereld geleid door Rus-
CARACAS De leider van de Arubaanse
afscheidingsbeweging MEP, Betico Croes,
heeft in de Venezolaanse hoofdstad Caracas
gezegd dat de autoriteiten van Venezuela
geen tegenstanders zijn van een onafhanke
lijk Aruba. Dit in tegenstelling tot wat de
Nederlandse minister de Gaay Fortman van
Antiliaanse Zaken eerder heeft beweerd.
Croes zei dit nadat hij besprekingen had
gevoerd met onder andere de president van
Venezuela, Carlos Andres Perez. De opstel
ling van de vaste Kamercommissie van de
Tweede Kamer achter het standpunt van
minister de Gaay Fortman, noemde Croes
„irreëel en onverantwoordelijk".
dit eiland maandag welkom is voor een
gesprek met de Koninkrijksregering. De ge
spreksonderwerpen zullen zijn: De deelne
ming van de MEP aan de landsregering, de
erkenning van het zelfbeschikkingsrecht,
waarborgen van rechten en vrijheden op de
Antillen, de voorbereiding van de onafhan
kelijkheid en de uitslag van het referendum
over onafhankelijkheid op Aruba.
HALDEMAN:
Nixon was
de kluts
totaal
kwijt.
NEW YORK (Reuter) De
gewezen Amerikaanse pre
sident Richard Nixon sta-
pe eens de ovale werkka
mer in bet Witte Huis bin
nen, trok al zijn kleren uit,
nam naakt plaats achter
het bureau en vroeg zijn
adjudant: „Wel, wat staat
er op de agenda?"
Dit verhaal staat in het
boek „The Ends of Power"
van Nixons voormalige me
dewerker Bob Haldeman,
dat in januari verschijnt,
aldus schrijft Liz Smith in
de New York Daily News.
Volgens deze columnist zal
uit Haldemans boek blij
ken, dat Nixon in de laatste
da gen van de Watergate-
zaak de kluts kwijt was.
Haldeman die voor zijn
aandeel in de pogingen om
het Watergateschandaal in
de doofpot te stoppen tot
gevangenisstraf werd ver
oordeeld, zou niet langer
van plan zijn Nixon de
hand boven het hoofd te
houden.
Geen Amerikanen
in Oeganda vermist
BONN (DPN) Berichten in
Britse- en Amerikaanse kranten
dat in Oeganda begin augustus
drie Amerikanen en hun Oegan-
dese vriendinnen doodgescho
ten en vervolgens onthoofd zou
den zijn, zijn blijkbaar onjuist.
Een woordvoerder van het mi
nisterie van buitenlandse zaken
in Bonn verklaarde dinsdag van
de Duitse ambassade in Kampa
la vernomen te hebben dat er
geen Amerikaanse onderdanen
met de geciteerde namen in Oe
ganda geweest zijn. Zij worden
ook niet vermist. Duitsland be
hartigt in Oeganda de Ameri
kaanse belangen.
Willem Oltmans op zijn persconferentie in Washington.
WASHINGTON (AP) De Nederlandse journalist Willem Oltmans
heeft gisteren in Washington gezegd dat oud-president Gerald
Ford van de Verenigde Staten weet wie opdracht heeft gegeven
tot het vermoorden van John F. Kennedy in 1963. Op een
persconferentie zei Oltmans „bewijs te hebben dat president Ford
volledige informatie heeft gekregen over wie president Kennedy
heeft gedood en wie daartoe opdracht heeft gegeven". Lee Harvey
Oswald, zo zei hij, was slechts een „zondebok". Ford maakte deel
uit van de commissie-Warren, welke na de moord een onderzoek
instelde en tot de slotsom kwam dat Oswald geheel op eigen
houtje had gehandeld.
Oltmans zei een nieuwe getuige gevonden te hebben, die volgens
hem kan getuigen, dat de moord op president Kennedy in 1963
een samenzwering is geweest en niet, zoals nog steeds officieel
wordt aangenomen, door Lee Oswald is gepleegd. Oltmans trok
begin dit jaar grote aandacht door met een getuige op de proppen
te komen. De Mohrenschildt, die zou kunnen bewijzen dat hij in
opdracht van anderen Oswald had belast met het uitschakelen van
Kennedy. De Mohrenschildt verdween in Brussel plotseling onder
Oltmans ogen, dook later op in Florida en pleegde daar enkele
maanden geleden zelfmoord. Oltmans houdt vol dat de ma-
vermoord.
Oltmans wil uit veiligheidsoverwegingen over zijn nieuwe getuige
vrijwel niets kwijt. Hij zei wel dat zijn getuige een invloedrijk man
is, die alle betrokken vorige presidenten volledig van de feiten op
de hoogte heeft gebracht. Ook Kennedy's voormalige echtgenote,
Jacqueline, zou volledig op de hoogte zijn. Oltmans zou zijn getuige
hebben beloofd diens naam alleen aan president Carter persoonlijk
te noemen. Oltmans heeft de laatste dagen talrijke pogingen
ondernomen de president te spreken te krijgen, maar dat is hem
nog niet gelukt
TOT ANDERE GEDACHTEN GEBRACHT
WASHINGTON (AFP-UPI) De voorkeur van de
Amerikaanse regering ging tot voor enkele weken
uit naar een spoedige verbreking van de betrek
kingen met Taiwan en een volledige normalise
ring van de relaties tussen Washington en Peking.
Kort voor de reis van minister van buitenlandse
zaken Cyrus Vance naar de Chinese volksrepu
bliek werd de regering-Carter echter door een
meerderheid van de Congresleden en enkele hoge
functionarissen, onder wie de onderminister van
buitenlandse zaken Philip Habib, tot andere ge
dachten gebracht. Dit heeft dr. Ray Cline, d^e 30
jaar in regeringsdienst is gweest, o.a. bij de CIA
en op het State Departement, in een toespraak in
Washington verklaard.
Volgens hem betekende de koerswijziging een
nederlaag voor de democratische senator Edward
Kennedy en andere voorstanders van een spoedige
normalisering van de verhouding met Peking.
Kennedy sprak kort voor het yertrek van minister
Vance naar China een rede uit, waarin hij zich
uitsprak voor deze normalisering. De regering die
op 29 juni bij monde van minister Vance, in een
rede in New York, nog een zelfde standpunt had
ingenomen, zou echter al tot andere gedachten zijn
gebracht
Cline die plaatsvervangend hoofd van de centrale
inlichtingendienst (CIA) en ook leider van de
inlichtingendienst van het ministerie van buiten
landse zaken onder minister Henry Kissinger is
geweest, noemde de koerswijziging van de rege
ring „een verstandige beslissing". Hij herinnerde
er aan dat president Carter na de terugkeer van
Vance had gezegd, dat een beslissing over China
aan de toekomst wordt overgelaten en dat zij
gebaseerd zal zijn op wat hij het beste acht voor
de VS.
MOSKOU (Reuter) - De Sov
jet-Unie stelt foto's van het aar
doppervlak, gemaakt door
ruimtevaarders en kunstmaan,
tegen een bepaalde prijs be
schikbaar voor andere landen,
aldus de ruimtevaarder Pavel
Popovitsj
Deze foto's, die van dienst kun
nen zijn bij het opsporen van
mineralen, bij landbouw, meteo
rologie, visserij en milieube
scherming, zijn volgens hem zo
dat „de meeste veeleisende klan
ten op de wereldmarkt er blij
mee zullen zijn".
DURBAN (AP) De Zuidafrikaanse minister van financiën,
Owen Horwood, heeft gisteravond zijn eerder gedane uitspraak
over het gebruik van bet Zuidafrikaanse kernpotentieel een
protest genoemd tegen de buitenlandse inmenging in de Zuidafri
kaanse aangelegenheden.
Horwood had eerder op de dag voor het provinciale partijcongres
in Durban verklaard dat het tijd was om .Meneer Carter" en nog
enkele andere mensen te vertellen dat „als wij op een gegeven
tijdstip andere dingen willen doen met ons nucleair potentieel, wij
dat zeker zullen doen naar onze eigen inzichten."
De uitspraak van Horwood volgde op een onmiddellijke reactie
van de minister van buitenlandse zaken Pik Botha, dat Zuid-Afrika
zijn vorige week gedane verzekeringen aan de vier belangrijkste
westerse landen, alleen vreedzaam gebruik van zijn nucleaire
mogelijkheden te zullen maken, gestand zal doen.
De tussenkomst van Botha en de nieuwe verklaring van Horwood
doen vermoeden dat de regering in Zuid-Afrika in verlegenheid
is gebracht door de uitlatingen van Horwood. Horwood's uitspraak
gaat recht tegen de Zuidafrikaanse protesten in dat het land geen
plannen heeft voor een kernpeof.
President Tito (voooraan in het wit) met zijn gastheren Hoea en
Teng.
PEKING (AFP) Onder de snor van het enorme portret
van Stalin op het Plein van de Hemelse Vrede heeft president
Tito van Joegoslavië gisteren, dinsdag, bij zijn eerste bezoek
aan de Chinese Volksrepubliek, een triomfantelijke ontvangst
gekregen.
Het China van Hwa Kwo-Feng,de opvolger van mao die de
joegoslavische maarschalk voor een bezoek van negen dagen
heeft uitgenodigd, heeft daarmee op eclatante wijze aange
toond dat Peking en Belgrado elkaar hebben weergevonden
en dat de duistere jaren zijn weggewist waarin de „leider van
het moderne revisionisme" onophoudelijk werd aangevallen.
Het feest voor Tito begon op het vliegveld van de Chinese
hoofdstad. Onder aan de trap van het presidentiële vliegtuig,
dat uit Pjongjang kwam, begroetten partijvoorzitter Hwa
Kwo-Feng en de andere Chinese leiders de bejaarde maar
schalk. Maar het werkelijke feest begon op het Plein van de
Hemelse Vrede waar bij het passeren van Tito duizenden
veelkleurige ballonnen werden opgelaten, een zelden voorko
mende gebeurtenis bij dit soort gelegenheden.
,,Son of Sam" kan nog
niet terechtstaan
NEW YORK (Upi) David Ber-
kowitz, de 24-jarige Newyorker
die ervan wordt verdacht dat
hij als „Son of Sam" zes jonge
vrouwen heeft doodgeschoten,
is volgens een voorlopig psy
chiatrisch onderzoek te ge
stoord om terecht te kunnen
staan.
Het team dat Berkowitz sinds
diens arrestatie op 10 augustus
heeft onderzocht, schetst het
psychiatrische ziektebeeld als
„paranoïde" en acht de kansen
op herstel „onzeker".
De psychiaters zijn tot de slot
som gekomen dat nerkowitz
„geen mogelijkheid heeft om
deel te nemen aan zijn verdedi
ging".
(Van onze correspondent Dick Toet)
WASHINGTON Binnen een jaar na zijn
verkiezing pakken zich donkere wolken sa
men boven het hoofd van Jimmy Carter.
Steen des aanstoots is Burt Lance, Carters
begrotingschef en derhalve de man die de
financiële touwtjes in handen heeft van éen
van de rijkste en machtigste landen in de
wereld. Maar^ Lance is meer dan dat. Hij
is ook een van de beste persoonlijke vrien
den van Jimmy Carter en de president heeft
daar de laatste maanden op soms nogal
theatrale wijze uitdrukking aan gegeven.
Burt Lance wordt beschuldigd van uiterst
riskante, zoniet roekeloze praktijken in zijn
vorige loopbaan: bankier in Georgia, de
staat waarvan Jimmy Carter gouverneur
was. De onderzoekingen naar het woelige
financiële verleden van Lance hebben tot op
dit moment geen onwettige praktijken aan
het licht gebracht, maar afgezien van het
feit dat de onderzoekingen nog doorgaan,
staat wel vast dat Lance zijn financiële
zaakjes allesbehalve degelijk had geregeld.
Amerika houdt dan ook de adem in nu de
senaat volgende week een serie hoorzittin
gen gaat wijden aan deze kwestie, waarbij
onherroepelijk de vraag aan de orde zal
komen, of een man, die zijn eigen financiële
zaakjes zo driest behandelt, wel in staat
geacht mag worden de financiële zaken van
een wereldmarkt te regelen. De zaak is des
te pikanter door de innige relatie tussen
Lance en president Carter.
Bun Lance (46) was vorig jaar december
een van de eersten die door Carter in zijn
nieuwe regeringsploeg werden opgenomen.
Lance was op dat moment president-direc
teur van de National Bank of Georgia. „Burt
Lance is een van de meest competente en
intelligente mensen, die ik ooit in mijn leven
heb ontmoet", liet Carter toen al weten.
Carter bleek zelfs zoveel vertrouwen in zijn
financiële brein të hebben, dat een gebruike
lijk F.B.I.-onderzoek naar de nieuweling
vrijwel achterwege bleef. Lance viel goed.
De democraten gunden hun president het
voorrecht een goede vriend in zijn ploeg op
te nemen en Lance kon bogen op een voor
treffelijke financiële carrière. Lance was
dan wel getrouwd met een bankiersdochter,
hij had het toch maar in recordtijd geschopt
van een volgens vrienden uit die tijd betrek
kelijk luie bankbediende tot een zeer dyna
mische en overtuigende bankier. De Repu
blikeinen drukten Lance op gepaste wijze
aan de borst vanwege zijn nogal conservatie
ve opvattingen over 's lands financiële be
heer en zo leek iedereen gelukkig.
De problemen ontstonden toen Lance ernst
diende te maken met de breuk met zijn
vorige loopbaan, zoals dat van iedere over
heidsvertegenwoordiger wordt verwacht.
Lance moest daartoe een immense serie
leningen aflossen, maar ook dat leek geen
onoverkomelijk probleem, gezien het bezit
van een kleine 200.000 aandelen in de Natio
nal Bank of Georgia. Door verkoop van deze
aandelen zou Lance voldoende geld kunnen
vrij maken om alle leningen te voldoen. De
aandelen bleken echter in de loop van enke
le maanden zodanig gekelderd (tot circa 9
dollar per stuk, terwijl hij ze voor zo'n 17
dollar had verkocht), dat het financiële wa
ter Lance plotseling tot de lippen steeg.
Weliswaar vroeg Lance via de president zelf
om uitstel en dat werd hem ook verleend,
maar de volle schijnwerper stond intussen
op zijn financiële handelingen en die bleken
al snel van een dermate dubieus gehalte, dat
meer officiële onderzoekingen niet konden
uitblijven.
Intussen bleef president Carter zijn boezem
vriend op vaak ontroerende wijze in de rug
steunen. Carter bleef benadrukken dat Lan
ce toch zo'n goede vriend was, waarin hij
„volledig vertrouwen" had en wiens „integri
teit boven alle twijfel verheven is". „Burt,
ik ben trots op je!", zei Carter nog onlangs
na het verschijnen van een 400 pagina's
tellend rapport, waarin de Amerikaanse
schatkistbewaarder verslag doet van een
onderzoek, dat weliswaar geen onwettige
maar minstens onverstandige financiële
handelingen aan het licht brengt. Het rap
port roept meer vragen op dan het beant
woordt, aldus het commentaar van de grote
Amerikaanse kranten en opiniebladen,
waarvan de meeste in vaak felle commenta
ren niet onder stoelen of banken steken dat
zij Lance het liefst zo snel mogelijk willen
zien verdwijnen.
Maar ook de rol van de president wordt
openlijk ter discussie gesteld. Zo schreef de
invloedrijke New York Times, dat het erop
lijkt dat president Carter zijn vriend al
onschuldig heeft verklaard, voordat het pro
ces half over is. En het lijkt erop, dat de
media, want ook bij radio en televisie ligt
Lance eruit, een gretig gehoor vinden bij
veel Amerikanen, die nu eindelijk eens van
hej „Watergate-syndroom" verlost willen
worden. Uit een lijvig onderzoek van het
opinieblad U.S. News and World Report
bleek dat circa tweederde van de onder
vraagde Amerikanen vindt, dat Lance moet
opstappen en dat hun waardering voor pre
sident Carter flink is afgenomen.
Burt Lance heeft in 1974 en 1975 voor niet
minder dan 15 miljoen gulden aan persoon
lijke leningen opgenomen. Hij deed dat on
der gunstige voorwaarden bij banken, waar
mee hij een zakelijke relatie onderhield. De
leningen waren voornamelijk bedoeld om
een meerderheid van de aandelen van de
National Bank of Georgia te verwerven en
voor investeringen in onroerend goed, maar
ook bijvoorbeeld om in 1974 een weinig
succesvolle campagne voor het gouverneur
schap van Georgia te betalen. Bovendien
had de bank van Lance een eigen vliegtuig,
waarvan ook president Carter tijdens diens
campagne, weliswaar tegen betaling, ge
bruik heeft gemaakt. Tegenover de leningen
stonden belangrijke tegoeden, onder andere
de aandelen van de bank zelf, maar het is
nauwelijks na te gaan of er steeds voldoende
tegoeden zijn geweest. Lance's vrouw, La
Belle, zou bijvoorbeeld alleen al op een
bepaald moment voor een kwart miljoen
gulden in het rood hebben gestaan. Noch
tans is van illegale activiteiten niets geble
ken en wordt ook in het rapport van de
schatkistbewaarder toegegeven dat dergelij
ke pr eik tij ken in de bankwereld bepaald niet
als ongewoon noch als onethisch worden
gekenmerkt.
Maar het officiële onderzoek gaat door, de
volksvertegenwoordiging gaat er zich mee
bemoeien en de kranten zitten Lance op de
hielen. Zo heeft een team van de New York
Times uitgevonden dat Lance waarschijnlijk
niet al zijn financiële transacties voor zui
vering heeft opgeheven, toen hij zijn post
in de ploeg van Carter aanvaardde. In som
mige kranten wordt onomwonden gesteld,
dat Carter van de meeste van Lance's bank
zaken moet hebben geweten, toen hij hem
benoemde.
Carter zelf lijkt zich intussen wat terug te
trekken van het slagveld. Dat kan worden
opgemaakt uit het feit, dat zijn belangrijkste
woordvoerder, Judy Powell die zich in deze
kwestie lang afzijdig heeft gehouden, thans
geen gelegenheid voorbij zal laten gaan de
verdediging van Lance van harte te onder
steunen. Met die steun en met enige hulp
vanuit de bankierswereld moet Lance het
voornamelijk doen. Zijn eigen Democrati
sche partij heeft nog weinig lust getoond het
openlijk voor hem op te nemen. Democrati
sche afgevaardigden houden zich opvallend
afzijdig en hoewel hij, vanwege de betrok
kenheid van de president zelf, van die kant
geen al te felle aanvallen hoeft te verwach
ten, zullen weinig Democraten volgende
week, als de hoorzittingen beginnen, bereid
zijn hun nek voor Lance uit te steken. Maar
zelfs al zou Lance min of meer schoonge
wassen uit deze affaire tevoorschijn komen,
dan nog heeft hij zijn vriend de president
een zeer slechte dienst bewezen. Zou immers
Carter de Amerikanen geen regering geven,
die vrij zou zijn van zelfs de schijn van
onbetameli j kheid
