Aardappels goedkoper?
Jongens, dat wordt lekker pata
bakken
vandeweek!
Nieuwe
filosofen
\Q
REKLAM1
PR1IZE1
Onder invloed van
Solzjenitsins goelag'
SPORT - SPETTERS WOUT BERGERS SPORT
20,-
voordeel
nu 39.75
16.95
16.95
HAARLEMMERSTRAAT 232
RMNSBURGERWEG 121 LEIDEN
49.75
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 10 AUGUSTUS
alleen jvl om de service koopt u bij van berge-henegou wen. aalmarkt 12-15-16. tel. 12.17.82. - leiden.
A
Solzjenitsin heeft overal een
diepe indruk gemaakt als de
grote en begaafde ontmaske-
raar van het Sovjetkommunis-
me. Zijn „goelag" is een be
grip geworden. Maar in Fran
krijk heeft hij een ware om
mekeer veroorzaakt, vooral
onder intellektuelen die tot
„de generatie van 1968" beho
ren en toen trouwens een lei
dende rol hebben gespeeld.
Men noemt hen „de nieuwe
filosofen", maar het zou ver
keerd zijn te denken, dat hun
invloed beperkt blijft tot lou
ter intellektuele kringen. De
massa zelf wordt er door aan
gegrepen. Er wordt over ge
schreven en gesproken in de
pers, de radio en de televisie.
De kranten polemiseren er
over, in de weekbladen wor
den er uitvoerige beschouwin
gen aan gewijd. Het verschijn
sel verontrust vooral de
linkse politici, die een fatale
weerslag vrezen voor de „een
heid van links".
Opstand tegen Marx
De „nieuwe filosofen" zijn ze
ven of acht jonge denkers,
briljant, soms geniaal, altijd
fascinerend: André Glucks-
mann, Philippe Nemo, Ber
nard Henri Lévy, Jean-Marie
Benoist, Christian Jambet,
Guy Leandreau, Jean-Jacques
Brochier. Zij hebben nagenoeg
allen in de laatste maanden en
weken werken gepubliceerd,
die een gemeenschappelijk
thema hebben: de opstand te
gen Marx. Serieuze, gedegen,
soms zware en moeilijke boe
ken, die niettemin duizenden
boeien, die de linkse oppositie
verontrusten, prikkelen, erge
ren, twijfel zaaien.
En die de regeringspartijen de
overtuiging beginnen te geven,
dat „alles nog niet verloren
is", dat de zege van links bij
de verkiezingen van maart van
volgend jaar geenszins onver
mijdelijk is.
Vier thema's lopen als rode
draden door de werken van
deze jonge wijsgeren: de open
baring van het ware gezicht
van het Sovjettische kommu-
nisme in de goelag, die een
begrip geworden is; de ontgoo
cheling over het socialisme; de
rol en de betekenis van de
Duitse wijsbegeerte, die door
Fichte, Hegel, Nietzsche en
Marx de mentaliteit heeft doen
ontstaan, het machtsbegrip te
aanvaarden en zich daaraan te
onderwerpen; de mogelijkheid
dit van de hand te wijzen en
zich daartegen te verzetten en
in opstand te komen door een
marginale houding van het
huldigen van een vorm van
vrijheid, die de orde-als-zoda
nig aanvecht
Socialisme-fascisme
De verkondiging dat Karl
Marx ten enenmale afgedaan
heeft, dat de historie afdoende
bewezen heeft dat het door
hem gepredikte systeem onuit
voerbaar is zonder tot uitspat
tingen te leiden, waarbij Hitier
(volgens Nucera) weinig meer
is dan een „kleine agitator" en
dat om deze en een serie ande
re redenen het socialisme
identiek geworden is met fas
cisme, dit alles dreigt in de
komende belangrijke voorver-
kiezingsmaanden in Frankrijk
een geducht wapen te worden
in de handen van degenen, die
zich verzetten tegen het aan
het bewind komen van links.
De groeiende invloed van dit
filosofisch debat kan niet ont
kend worden, waaraan een ze
kere originaliteit, een onmis
kenbare gedurfdheid van ge
dachte en de overtuigings
kracht van aangehaalde histo
rische voorbeelden uiteraard
niet vreemd zijn.
Voor men de wat argeloze of
naïeve opmerking kan maken
dat dit „naar fascisme ruikt",
moet gesteld dat geen van de
„jonge filosofen" van uiterst
rechtse sympathieën verdacht
kan worden en ook niet wordt
De meesten hunner zijn voor
malige marxisten, die diep te
leurgesteld zijn over het ver
raad van het ideaal, een ver
raad dat volgens hen inherent
is aan het systeem dat zij eer
tijds huldigden. Zij stellen het
systeem van de nationaal-so-
cialistische koncentratiekam-
pen op één lijn met dat van
de Sovjettische goelags, met
dit verschil, dat zij de histori
sche bewijsvoering leveren of
bevestigen, dat Hitier maar
een bleke afschildering van
Stalin was, en dat in de Russi
sche kampen veertig miljoen
mensen om het leven gebracht
werden. Zij beweren volstrekt
niet dat het goelag-systeem
een marxistische uitvinding is,
maar een overblijfsel van het
tsaristische bewind, dat de
sovjets te nuttig vonden om
het af te schaffen, en daardoor
uiteindelijk huldigden en nog
huldigen. Met name André
Glucksmann (uit Duitsland af
komstige jood, wiens moeder
in de Poolse kommunistische
partij een vooraanstaande
funktie vervulde) toont in zijn
recente werk aan, dat, terwijl
fascisme en socialisme elkan
der eertijds bestreden, zij
thans identiek zijn. De goelag
is in deze gedachtengang op
de allereerste plaats het ken
nen van de goelag, het weten
dat het systeem bestaat
Frankrijk
De nieuwe filosofen beweren
ook, dat het socialistische den
ken sedert Marx niet 'geevo-
lueerd is en dat het in de
praktijk brengen daarvan on
herroepelijk tot de goelag en
het verpletteren van het indivi
du door de machtstaat leidt
Zij menen dat het socialisme,
indien het in Frankrijk aan de
macht zou komen, tot een ge
meenschap zal leiden, die be
heerst zal worden door een
almachtig bureaukratisch be
stuursorgaan, dat een soort
onvermijdelijke machtwellust
zal uitleven ten nadele van het
individu.
Rechts en de regeringsmeer
derheid in het algemeen poogt
de geruchtmakende nieuwe
stroming uiteraard te „annexe
ren" teneinde de kiezers ertoe
te brengen volgend voorjaar
niet op links te stemmen.
Daartoe worden de zgn. krasse
aspekten van de nieuwe filoso
fie wat versimpeld (wat overi
gens ook in deze uiteenzetting
gebeurd is voor een beter be
grip van de zgn. inzet), zodat
ze ook de massa aanspreken.
De nogal onhandige wijze
waarop met name de kommu
nistische partij op de nieuwe
„golf' gereageerd heeft,
draagt ertoe bij dat de socia
listische partij de hele ontwik
keling niet zonder enige be
zorgdheid gadeslaat De socia
listen zeggen dat het filosofi
sche debat, dat door de „nieu
we filosofen" ontketend is, in
de komende maanden een ge
ducht wapen zal worden in de
handen van degenen, die de
hoop van links de kop willen
indrukken. En het feit dat bij
voorbeeld Bernard Henri Le
vy, een vroegere medewerker
van Mitterrand, zegt ondanks
alles op de socialistische partij
te zullen stemmen, verandert
daar misschien niet veel aan.
Zijn boek „Het barbarendom
met een menselijk gelaat", het
bevattelijkste van de hele serie
verschenen werken heeft een
vrij diepe indruk gemaakt
Vijfendertigduizend exempla
ren zijn inmiddels verkocht.
Verweer
Vanzelfsprekend wordt van
links (en met name van de
zijde van de socialistische par
tij) gepoogd de argumentatie
van de „nieuwe filosofen" te
ontzenuwen. Helaas voor
links, is de voornaamste po
ging daartoe het werk „tegen
de nieuwe filosofie" van twee
jonge kommunistische den
kers, Francois Aubral en Xa-
vier Delcourt, dat de toon van
een vlammend agressief mar
xistisch pamflet heeft aange
nomen, hoewel de auteurs on
getwijfeld tot „meer" in staat
zijn.
Dat de jonge auteurs (zij zijn
allen minder dan veertig jaar
en de meesten zelfs jonger dan
dertig) zelf marxist waren, al
len aktief aan de mei-gebeur
tenissen van 1968 deelgeno
men hebben en vrijwel zonder
uitzonderingen geestdriftige
maoïsten waren, maakt het
hun tegenstanders moeilijk
hen af te schilderen als ogen-
dienaars van het liberalisti
sche kapitalisme.
En enkele linkse kritici erken
nen, dat hun opstand tegen
Marx op de eerste plaats het
gevolg is van hun hunkeren
naar vrijheid, naar een ideaal
waarin deze vrijheid niet meer
de macht is, waarmee de enen
de anderen knechten.
Maar de vraag kan gesteld
worden: „Waarom zeggen zij
het nu pas?" Het lijkt erop
alsof zij jarenlang door het
kommunisme, zelfs het stali
nisme, geboeid moesten zijn,
om nu het recht te hebben het
aan de kaak te stellen.
JAN DRUMMEN
1NNI
AANBIEDING
VOETBAL
SCHOENEN
Adidas
Quick
ADIDAS
Patrick
VOETBAL
Puma
SCHOENEN
NIJLON
VOETBAL
SCHOENEN
ENGELS MODEL
Adida's
Puma
GROTE
COLLECTIE
TRAININGS
EN
ZAALSPORT
SCHOENEN
AII08 voor:
VOETBAL
KORFBAL
HOCKEY
HANDBAL
Basketball
Buiten-
BASKETBALL
NU
TRAININGS
PAKKEN
In blitz kleuren
en combinaties
KINDERPAK
HEREN
PAKKEN
60.-
RUITERSPl»,
ARTIKEL A/
RIJBROEI
zwart - beige
ZWEEPJE -
CAPS nFN°
BORSTEL^»]
RIJBROEI*"/"
confrt
presid
Vanaf /Qballin
1 (67) e
voo ra
het ui
dent 1
„Zola
volk
land,
Binni
Nede
sterk
wat i
heid
nicat
nisse
AH Fritessaus, 1 IQ
plastic voorraadbus 0.65 liter1.40
Buitoni melba toast, QQ
pak 110 gram«/O
AH Doperwten-zeer fijn,
1/1 blik
Rabat oploskoffie,
pot 200 gram
Hotelcake,
500 gram
AH Pils,
flesje 0.30 liter
AH Haarversteviger,
3 flesjes a 15 cc
Biotex blauw,
draagkarton 2000 gram
Uit de diepvries:
Mio cornets,
doos 10 stuks
Perstorp houtskool,
zak 9 liter
Nieuw! Albi m A
verdikt bleekmiddel, Q
flakon 0.50 liter.-?9" 0
Fhge tissue toilet *t ÉTS
papier, 9 rol
Nieuw!
Fhge kompaktluiers, Q
pak 30 stuks&2ëO%\.
AH Wasverzachter, 1 f
flakon 2 liter2*981..,
Réserve du Fhlais
Gallien, rood of wit, Q J
fles 0.70liter.
Smiths chips,
naturelJr25*
of paprika,A35"
zak 120 gram
Israël fruitrol, citroen
en sinas, 4 rol
Nieuw! AH Chocolade blokj|
40gram, melk, puur of
hazelnoot, Sstuks^d? l.t
AH Mergpijpjes, 1 Ij
pak 5 stuks L45 l.li
Jonge goudse kaas
met komijn, 7Qi
per kilo&9Ü l.t)l
Kadetten Af
zaköstuks.. L69 */«l
AH Leverpastei, 1 Q(
3 blikjes a 56 gramlr591.<J<
I Uit de diepvries:
Friki kuikenrollade, "7 A v
700gram. -8:85
AH Kabeljauwfilet, J
graatarm, O Q|
pak 400 gramS-.SOLim/1
Reuze potchrysanten
5 stekken, in pot.
