Minder vernielingen in
natuurreservaat Braassem
Lissenaar schrijft over onttakeld vaderschap
hond
zoekt;
huis
ONDANKS TOENAME RECREATIE TE WATER
STAD/1REGI0
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 6 AUGUSTUS 1977 PAGINA 5
ontstonden Oude en Nieuwe Wetering; van
uit Rijnsaterwoude ontstonden Roelofa-
rendsveen en Oud Ade en vanuit Esselij-
kerwoude Ofwegen. In de achttiende en
negentiende eeuw begon men met het af
graven van het veen. De dorpskernen wer
den veelal gespaard, waardoor dorpen als
Nieuwe Wetering en Woubrugge hoger lig
gen dan het omliggende polderland.
In 1639 kreeg Huig Willemz. een concessie
om twee kilometer ten oosten van Wou
brugge turf te gaan steken. Hij moest
daartoe echter wel een ringsloot graven,
die de buytenlanden van de Braassem
scheidde van het veenpakket van de huidi
ge Vierambachtspolder in Woubrugge.
In 1788 brak de Braassemdijk door en dit
werd hersteld door het leggen van een dijk
landinwaarts. De resten van die oude dijk
en de buytenlanden van de Braassem vor
men het huidige natuurreservaat Oeverlan
den Braassemermeer.
De dijk vormt momenteel twee eilanden,
de kleine en de grote Hem. Natuurweten
schappelijk hebben die echter weinig
waarde. Toen Staatsbosbeheer in 1960 be
sloot de vennen (restanten van de aloude
buitendijkse eilandjes voor de oude Braas
semdijk) voor het publiek te verbieden,
besloot men tegelijk de twee Hemmen om
te bouwen tot een recreatiegebied. Er werd
ondermeer een viertal pieren met be
schoeiingen en een solide aanlegsteiger
geslagen. Door de geringe oppervlakte is
de ruimte beperkt, maar een verdere uit
breiding binnen dit gebied werd vanaf het
begin resoluut afgewezen.
Het experiment om toeristen midden in
een natuurgebied te laten recreëren is goed
uitgepakt Door een goede vuilafvoer, een
speciaal toiletschip met een stortplaats
voor chem. toiletten alsmede een goede
verzorging van het eiland, betreden slechts
weinig toeristen de verboden delen van het
natuurreservaat.
Door zijn veenpakket wordt het landschap
pelijk aspect van het reservaat gevormd
door elzen, wilgen, essen en berken. Vooral
de bodembegroeiing is interessant. De gele
lis, brede en smalle stekelvaren en de
braam kunnen naast het roberts kruid en
de koekoeksbloem worden aangetroffen.
Ander kruiden, die het vermelden waard
zijn, zijn de kleine valeriaan, de poelruit
en rietorchis. Op z.g. drijfvilten (dat zijn
op het water drijvende pakketten van wa
ter- en moerasplanten) komen o.a. de gele
waterkers en de pluimzegge voor, planten,
die in Nederland uiterst zeldzaam aan het
worden zijn. Op de ruigveldjes komen nog
grote hoeveelheden orchideeën voor en
zonneklokjes, die ook op het punt staan
om uit Nederland te verdwijnen.
Het Braassemoeverreservaat is vooral voor
de vogels van groot belang. Er is een
kolonie van reigers aan het Molengat. In
1966 broedden er nog slechts twee paren
in het reservaat Dit jaar konden volgens
opzichter Slingerland meer dan 100 paren
worden genoteerd en dat is tegen het
maximum aantal aan dat toegestaan kan
worden. De ransuilen hebben het op de
Braassemoever goed naar hun zin en ook
torenvalken, zij het in kleinen getale, zijn
hier aan te treffen. Voor de natuurliefheb
WOUBRUGGE/ALKEMADE In de drie
randstadprovincies varen meer dan 70.000
zeil- en motorboten, zo heeft het ministe
rie van cultuur, recreatie en maatschappe
lijk werk onlangs uitgerekend. De beken
de watersportgebieden hebben dan ook
met een steeds groter wordende stroom
recreanten te maken. Het is opmerkelijk,
dat de opzichter van het CRM-natuurre-
servaat Oeverlanden Braassemermeer,
Slingerland constateert, dat er geen toena
me is van vernielingen in zijn reservaat.
Integendeel. Door goede controle, voor
lichting en een toenemend milieubesef is
volgens de heer Slingerland het aantal
vernielingen aan het afnemen.
Het reservaat ligt aan de zuidoever van de
425 hectare grote Braassem. Het is een
gebied, dat de kwalificatie natuurgebied
ontleent aan het feit, dat het beschouwd
wordt als één van de laatste voorbeelden
van de oorspronkelijke moerasbossen (ook
wel broekbossen genoemd) van zuidwest-
Nederland. De bossen gaan, zij het in een
ander ritme dan het water met het wijzigen
van de waterstand op en neer en daardoor
is er in de broekbossen een aparte planten
groei ontstaan. Bij het beheer van het
natuurreservaat, dat eigendom is van CRM
maar wordt onderhouden door Staatsbos
beheer, gaat het erom het landschap met
de flora en fauna te behouden.
De geschiedenis over het ontstaan van het
gebied, dat sinds 1960 beschermd wordt,
is karakteristiek voor de ontwikkeling van
de hele Veen- en Rijnstreek. Vanaf 700 jaar
voor Chr. vormde zich een uitgestrekt Ut
rechts-Hollands veengebied, gevoed door
regenwater en het water van de Rijn, die
in die tijd nog in Katwijk uitmondde.
De combinatie van afgestorven plantenres
ten en omgevallen bomen deed een dik
bosveenpakket ontstaan Er kwam rond 860
na Chr. een einde aan de uitgestrekte
bossen in het gebied toen een watervloed
alle bomen velde. Plaatsen als Hazerswou-
de, Rijnsaterwoude en Esselijkerwoude
(Woubrugge) dateren nog uit de bosperio-
de. In de negende en tiende eeuw begon
men met de ontginning van het veen. Men
gebruikte hierbij veelal een z.g. slagenver
kaveling. Men startte dan vanaf een ont
ginningsbasis (een rivier, dijk of gegraven
wetering) en groef daar loodrecht sloten
op, die voor de ontwatering zorgden. In
1063 was al sprake van veennederzettingen
als Leimuiden, Rijnsaterwoude en Wou
brugge.
Vanuit deze nederzettingen vormden zich
nieuwe nederzettingen; vanuit Leimuiden
Vanuit Woubrugge en Rijnsaterwoude kan men in de buurt van het natuurreservaat komen.
aanbrengen en onderhouden van de puin-
beschoeiingen. Zonder deze oeververdedi
gingen zou het reservaat snel aan de gol
ven moeten worden prijsgegeven. Staats
bosbeheer probeert de toeristenin dit ge
bied op dit gevaar te wijzen, als ze het
gebied binnenvaren. De insteek van een
boeg van de boot bij zo'n oever of een
foutief uitgeworpen anker vergt uitgebrei
de herstelwerkzaamheden ter waarde van
vele duizenden guldens.
De filosofie van Staatsbosbeheer is in het
Braassemreservaat gericht op een inpassen
van de mens in de natuur. Hoewel jagen
is verboden mogen de vissers in de Ring
sloot, die het natuurgebied van de huidige
Braassemoever scheidt, hun hengel uitwer
pen. In de Ringsloot, die wel eens de
kraamkamer van de vis in het Braassemer
meer wordt genoemd, mag niet worden
gevaren. Jacht in het reservaat is uiteraard
helemaal uit den boze. Volgens opzichter
Slingerland van Staatsbosbeheer wordt de
meeste vis weer teruggezet en is er dan
ook weinig reden om het vissen te gaan
verbieden.
Vijftien jaar na de inpassing van de water
toerist in het natuurreservaat zijn er geen
problemen. Opzichter Slingerland: „Als
over een paar weken de drukte voorbij is
en ik overal eens nauwkeurig opneem wat
er vernield is, dan ben ik er nu al van
overtuigd, dat ik zal zeggen: Het valt
enorm mee. Hier en daar zal wel wat
gebeurd zijn, maar nergens onherstelbaar.
Dat is bereikt door de toeristen goed voor
te lichten en ze op te vangen. Met de
nodige uitleg waarom bepaalde zaken zijn
verboden, kom je erg ver. Ons werk wordt
er de laatste jaren overigens ondanks de
toenemende drukte steeds gemakkelijker
op, want iedereen is veel milieubewuster
aan het worden", stelt Slingerland samen
vattend.
ber zijn met een beetje geduld ook de grote
karekiet, de bosrietzanger en de roerdomp
te ontdekken. In de winter is het gebied
een pleisterplaats voor een groot aantal
trekvogels en watervogels als eenden,
meerkoeten, zaagbekken, e.d.
Door periodiek kappen van delen van de
bebossing wordt wildgroei door staatsbos
beheer voorkomen. Opzichter Slingerland
probeert te voorkomen, dat het reservaat
verandert in een ondoordringbaar moeras
bos, dat geen gevarieerde flora en fauna
meer heeft. Tot het beheer behoort ook het
LISSE Wie de sleutel wil
vinden voor een juist verstaan
van het uit drie delen bestaan
de boek van Gerard Buschman
„De Vrijspraak", zou die kun
nen zoeken in het derde deel,
dat behalve verhalend ook be
schouwend is en daarom niet
het gemakkelijkste. In dit deel
geeft de uit Lisse afkomstige
auteur een karakteristiek van
de mens Franz Kafka via een
diepgaande analyse van Kaf
ka's roman „Het Proces".
De Praagse schrijver Kafka
schreef deze roman na het stu
klopen van zijn relatie met Feli
ce Bauer, met wie hij enige tijd
verloofd was. Volgens de meeste
Kafka-kenners paste het verbre
ken van deze relatie nauwkeurig
in Kafka's zeer sterke afzonder-
ingsdrang. De Praagse auteur
heeft zelf gewezen op het alles-
op-eisende karakter van zijn
schrijverschap, dat hem geen
ruimte zou hebben gelaten voor
een huwelijk. Buschman nu
komt tot een andere conclusie,
en wel door een verband te
leggen tussen een jeugdervaring
van Kafka in de Dom van Praag
(die overigens naar Buschmans
eigenzeggen niet meer na te
trekken is) en de inhoud van
Kafka's roman Ret Proces".
De jeugdervaring houdt in, dat
de twaalfjarige Kafka in de
Praagse Dom door een surveil
lerende geestelijke niet alleen de
naam Josef K. krijgt opgedron
gen, maar ook het besef een
vaderloos kind te zijn. Volgens
Buschmans analyse wordt Josef
K., de hoofdpersoon in „Het
Proces", om geen andere reden
gedagvaard dan dat hij als on
gehuwde het vaderschap uit de
weg gaat. Josef K. wil niet dat
zijn zoon een vaderloze zou zijn.
Het falende, onttakelde vader
schap is volgens Buschman de
verbinding tussen Kafka's jeug
dervaring in de Dom en de ge
beurtenissen uit „Het Proces".
Het is voor Buschman belang
rijk de oorzaak vast te stellen
van het verbreken van de relatie
tussen Franz Kafka en Felice
Bauer, omdat hij licht wil laten
schijnen op de mens Kafka, die
volgens hem in toegepaste zin
een vaderloze was. Als oorzaken
van dit vaderloze voert Busch
man de secularisatie aan van
het westerse jodendom en de
verburgerlijking van het chris
tendom, die een zorgend, die
nend vaderschap dat aandacht
heeft voor het zwakke, onmoge
lijk hebben gemaakt.
Deze secularisatie en verburger
lijking stonden niet meer toe
dan een ontaard vaderschap,
waaraan de mens Kafka geen
voortzetting kon geven. Busch
man ziet het zo, dat in „Het
Proces" het celibaat van Josef
K. voor deze de enige uitweg
was om aan het gedegeneerde
vaderschap te ontkomen, die
grond wordt voor zijn veroorde
ling. De identificatie van Josef
K. met Kafka is volgens Busch
man zo dwingend, dat de Praag
se schrijver voor de lezer van
„Het Proces" onontkoombaar
oprijst als de ongehuwde die
gedwongen wordt van het va
derschap af te zien. Dat de rela
ties die Kafka met enkele vrou
wen heeft onderhouden, niet
konden resulteren in een huwe
lijk, én dat Kafka aan de man-
vrouwrelatie geen andere uit
drukking kon geven dan die van
broeder-zuster, ziet Buschman
dan ook als een vanzelfspre
kendheid.
Het derde deel van zijn boek
sluit Buschman, die leraar Ne
derlands op het Lissese Fioretti-
college is geweest, af met de
constatering dat ook in de huidi
ge maatschappij het edelgetinte
vaderschap ontbreekt, en dat
dientengevolge de jeugd vader
loos is geworden. Bij het voor
namelijk beschouwende derde
deel sluiten de eerste twee de
len, die veel meer verhalend van
aard zijn, nu duidelijk aan. De
als autobiografisch geponeerde
gebeurtenissen van deze delen
concentreren zich rond dezelfde
thematiek die, als aangegeven,
in het derde deel aanwezig is.
De opening van het eerste deel
met het verhaal over de bedel
jongen die in de hongerwinter
aan de deur belt, illustreert al
onmiddellijk Buschmans aan
dacht voor het bedreigde, zeg
maar vaderloze kind. Het twee
de deel verhaalt hoe een jonge
vrouw, Edith, vereenzaamt door
de haar bedreigende krachten
in de maatschappij. De sterk
doorleefde ervaringen van de
ik-figuur, opgedaan tijdens
diens middelbare schooljaren en
studententijd, en culminerende
in de ontmoeting met de zieke
Edith, weet Buschman vaak
scherp en fijnzinnig te tekenen.
„De Vrijspraak" is voor de aan
dachtige lezer geraffineerd van
structuur. Vele motieven keren
geregeld terug. De wijze van
gezagsuitoefening, de betekenis
van de Christusfiguur, de zin
van het op reis gaan, dit alles
wordt verhalender - of beschou
wenderwijs meegenomen in de
uitbeelding van het hoofdthema.
Dat de auteur zich daarbij als
mens en schrijver in de Praagse
schrijver heeft herkend, lijkt
onomstotelijk. Het vonnis dat
over Josef K., alias Franz Kaf
ka, volgens „Het Proces" is ge
veld, namelijk zijn Veroorde
ling, heeft Buschman in zijn
boek in een Vrijspraak omgezet,
in die zin dat ieder mens ertoe
wordt uitgenodigd om boven
zijn of haar tragisch egoïsme uit
te stijgen door aandacht op te
brengen voor het bedreigde, va
derloze kind. Van deze vrij
spraak mag niet alleen de ik-fi-
guur van Buschmans werk zich
verzekerd weten: ook de auteur
zelf komt mijns inziens voor
deze vrijspraak in aanmerking.
In elk geval heeft Buschman
zich door zijn breedopgezette en
minitieuze werk een „Praags"
schrijverschap in Holland be
zorgd.
HENK V.D. POST
„De Vrijspraak" door Gerard
Buschman. Uitg. door „Jeugd
en Cultuur", Oedenkovenstraat
37, Borgerhout (België). In de
boekhandel verkrijgbaar. Prijs
16,90.
Wekelijks verschijnt in de Leidse Courant de rubriek
„Hond zoekt thuis". In deze rubriek wordt een bond
beschreven die in bet asiel verblijft om daar een zekere
dood tegemoet te gaan, tenzij bet dier een goed tehuis
vindt De in de rubriek beschreven bonden zijn alle door
bondebezitters naar bet asiel gebracht Om uiteenlopende
redenen, vaak begrijpelijke, maar soms ook volslagen
onzinnige. De in Jlond zoekt buisbeschreven dieren
zijn alle goed gezond, hebben een wormkuur ondergaan
en zijn volledig ingeënt Tegen betaling van ca. 60 gulden
ten bate van zwerfdieren zijn ze af te balen. Adres:
Nieuw Leids dierenasiel, Besjeslaan 6b, Leiden, tel.
131670. Geopend di. t/m vr. 10.00-12.00 en 14.00-17.00 uur.
Zaterdag van 10.00-12.00 en 14.00-16.00 uur. Zondags en 's
maandags gesloten. y
Bruno heeft het er de laatste
maand maar moeilijk mee ge
had. Na een onbekend aantal
dagen door de stad te hebben
gezworven werd Brano op 7
juli door de politie van de
straat opgepikt Dat werd tijd
ook, want behalve broodmager
was Bruno ook ten einde raad.
Niet aan het zwerversleven ge
wend, viel het hem erg zwaar
zijn eigen kostje op te scharre
len. Hieruit blijkt dat Bruno
uit een „beschermd milieu"
komt en behalve erg gehecht
ook erg afhankelijk van men
sen is geworden.
Hoogst waarschijnlijk is Bruno
per ongeluk te ver van huis
gedwaald en heeft de terugweg
niet meer kunnen vinden. Nu
na een maand verblijf in het
asiel, is zijn baas echter nog
steeds niet op komen dagen en
Bruno heeft de hoop om ooit
weer thuis te komen dan ook
opgegeven. Hij snakt nu naar
huiselijke gezelligheid. Het
asiel is helemaal niets voor
hem. Hij heeft genoeg van het
koude hok met de dikke tralies
en van de herrie die zijn soort-
genootjes maken.
Voor Bruno is de logeerpartij
in het asiel beslist niet iets
waar hij goede herinneringen
aan over zal houden. Tijdens
de vacantiepiek, toen de honde
nafdeling van het asiel meer
dan overvol was, heeft hij met
nog twee andere honden in één
hok gezeten. Op een dag ont
stond er ruzie tussen Bruno's
hokgenoten, en pechvogel Bru
no werd daar natuurlijk de du
pe van. En niet zo'n beetje ook.
Asielbeheerder Wil Tiele ont
dekte pas de volgende dag een
centimeter groot gat in de lin
ker achterpoot van Bruno. On
begrijpelijk dat het dier de hele
nacht stil geweest is, want de
r*
dierenarts bestempelde Bruno's
wond als bijzonder ernstig.
Een peniciline kuur was het
recept voor Bruno. De wond
mocht niet verbonden worden
vanwege de onvermijdelijk we
lig tierende bacterieën in een
asiel. Bruno houdt de wond
met zijn tong goed schoon
maar het gevolg daarvan is, dat
de plek zich maar langzaam
herstelt Dierenarts Muurling
voorspelt echter dat; zonder
complicaties, Bruno in onge
veer drie weken weer helemaal
gezond zal zijn.
Zolang zal Bruno het in het
asiel echter niet uithouden,
want al herstelt hij zich licha
melijk, geestelijk kwijnt hij
weg. Het is dan ook zaak dat
hij zeer binnenkort een nieuw
thuis vindt, anders is het ge
daan met Bruno. Het is een
goede hond die absoluut geen
problemen oplevert Hij is even
r
tevreden in een landhuis als op
een twee-kamer flat Bruno is
bijzonder gehoorzaam en erg
lief voor kinderen. Voor andere
honden is hij erg vriendelijk.
Nog wat uiterlijke kenmerken.
Zijn kleur is lichtbruin. Hij
heeft een lange staart en een
spitse snuit En een door en
door goedige, zij het wat trieste
blik in de ogen. Maar daar
komt hopelijk nog verandering
in.
Blackie en Fulco
Onze doldrieste vrijbuiters van
de vorige week, Blackie en Ful
co konden toch blijkbaar nog
niet genoeg de aandacht trek
ken met hun dwaze streken.
Nog altijd wachten ze op een
nieuwe baas die het met hen
aandurft Deze twee honden,
overlopend van levensvreugde,
horen niet in een asiel.
BART SPIJKER
i
