Belgrado' kan
van start gaan
ACCENT
deTijd
11
onbezorgd
op vakantie
Met Makarios sterft kans op eenwording van Cyprus
Israël steunt plan ministersoverleg vóór Geneve
iisites
deQJllENE
Portoricanen leggen bom
in New York: 1 dode
DUITSE LANCEERBASIS
VOOR RAKETTEN IN ZAÏRE
verzekeringen, vreemd geld,
cheques, rekreatiekredieten
enkluizen
LEIDSE SPAARBANK
Zaak-Menten
commercieel geworden99
BUITENLAND
LEIDSE COURANT
DONDERDAG 4 AUGUSTUS 1977 PAGINA 6 jjj
Van onze correspondent
NICOSIA De dood van aarts
bisschop Makarios III, de onbe
twiste leider van de Grieks-Cy
prioten, lijkt de kansen op een
eenwording van Cypres nog
verder te hebben verkleind.
Drie jaar na de Turkse invasie
op het eiland is de verhouding
tussen de Griekse en de Turkse
bevolkingsgroep nog niet ver
beterd. De Turken lijken niet
van zins hun veroverde posities
weer los te laten. En de Grieks-
Cyprioten missen nu een onbe
twiste leider, die de bijna 64-ja-
rige Makarios was.
Lange tijd heeft Makarios ge
vochten voor aansluiting van
Cyprus bij Griekenland, een
streven dat „enosis" werd ge
noemd. Maar zijn politiek van
niet gebonden willen zijn tegen
over het fel anti-linkse kolonels-
regiem van Athene maakte
daaraan een einde. Een door
Griekse officieren uitgevoerde
staatsgreep zette in juli 1974 Ma
karios aan de kant, maar het
luidde tegelijk het einde van het
Griekse kolonelsbewind in: het
Turkse leger viel Cyprus binnen
en bereikte er zo'n overheersen
de positie, dat Papadopoulos en
de zijnen in Athene het veld
moesten ruimen. Makarios keer
de in december van dat jaar
weer op Cyprus terug.
In december 1963 hadden VN-
troepen al moeten ingrijpen om
een einde te maken aan de
strijd tussen Grieks- en Turks-
Cyprioten. Tien jaar lang slui
merde de burgeroorlog, met een
enkele opleving door EOKA-ge-
neraal Grivas in 1967.
Na de Turkse invasie in 1974
verklaarde Makarios te willen
terug winnen wat verloren was.
Hij wist de economie van het
Grieks-Cyprische deel van het
eiland met enorme snelheid te
verbeteren, terwijl dit deel van
Cyprus toch onderdak moest
verlenen aan 200.000 vluchtelin
gen uit het door de Turken be
zette noordelijke deel.
In de opnieuw opgevatte bespre
kingen met het Turkse bevol
kingsdeel was Makarios bereid
tot concessies, mits zij geen ge
vaar zouden opleveren voor de
Wenende Grieks-Cypriotische vrouwen voor het presidentiële paleis in
Nicosia De Turks-Cypriotische radio daarentegen speelde een groot deel
van de dag vrolijke popmuziek.
onafhankelijkheid van Cyprus. Denktash, hun eerste onder-
In januari van dit jaar had Ma- houd onder vier ogen in 14 jaar,
karios een ontmoeting met de maar veel resultaten heeft die
Turks-Cypriotische leider Rauf ontmoeting niet gehad.
Inmiddels is het vierde jaar van
de door de Turken afgedwon
gen splitsing van het eiland in
gegaan, en steeds meer krijgt
deze splitsing een permanent
karakter. Tegenover het
groeiende zelfvertrouwen van
de Turken kon Makarios enkele
weken geleden niets anders stel
len dan: „Wat is het verloop van
het Cyprische probleem tot nu
toe geweest?" Het antwoord is
teleurstellend. Er is tot nu toe
geen enkele vooruitgang be
reikt Militante socialistische
jongeren interrumpeerden Ma
karios en riepen om een zuiver
ing van de „fascisten en verra
ders," de EOKA-leiders achter
de coup van 1974 die nog steeds
hoge posities op het eiland inne
men. De jongeren eisten de uit
deling van wapens onder het
volk en riepen anti-NAVO-leu-
zen. Makarios was duidelijk in
verwarring gebracht en moest
tot de conclusie komen dat hij
niet kon ontkomen aan de op
richting van een volksmilitie.
Inmiddels is het economische
wonder van de laatste drie jaar
tot een eind gekomen. Er be
staat vrees voor een toenemde
inflatie en werkloosheid, moei
lijkheden voor de betalingsba
lans en stagnatie voor volgend
jaar.
Het Turkse deel van het eiland
maakte echter een periode van
langzame opleving door. De
winkels zijn goed gevuld, en de
bevolking is ondanks de hoge
prijzen in staat tot kopen. De
toeristen keren terug in de ho
tels die nu onder Turkse leiding
staan. Wel staan overal Turkse
soldaten op wacht, en toeristen
met camera's vragen om moei
lijkheden. Maar de aanvankelij
ke spanningen tussen de uit
Turkije afkomstige soldaten en
de Turks-Cyprioten zijn toch
verminderd.
Aartsbisschop Makarios heeft
Denktash een Turkse marionet
genoemd en enkele weken nog
verklaard dat hij liever met de
Turkse premier zou onderhan
delen, zo het in het onrustige
Turkije veilig voor hem zou zijn.
Maar hij stelde meer vertrou
wen in de pendel-diplomatie die
president Carters speciale afge
zant voor Cyprus, Clark Clif
ford, voor deze zomer had ge
pland.
Maar Denktash dreigde vervol
gens de Amerikaanse missie te
zullen saboteren, die hij be
schreef als een poging om een
oplossing voor het probleem
aan Cyprus op te leggen die was
gedicteerd door de Grieks-Ame
rikaanse lobby in de Verenigde
Staten. „De Verenigde Staten
hebben als NAVO-lid niets di
rect te maken met Cyprus dat
een niet-gebonden en onafhan
kelijk land is."
Dit is een cynische omdraaiing
van de traditioneel Turks-Cy
priotische politiek. Jarenlang
was de Grieks-Cypriotische poli
tiek anti-NAVO, anti-CIA en
pro-Derde Wereld. Turkije en de
Griekse junta werden aangezien
voor agenten van het Ameri
kaanse imperialisme, die het
kleine progressieve Cyprus pro
beerden te ondermijnen. Deze
politiek heeft Makarios jaren
lang een hoop vrienden bezorgd.
Maar nu probeerde Denktash
diens kleren te stelen en Maka
rios af te schilderen als de man
die Amerikaanse imperialisti
sche oplossingen importeerdd.
„Hij flirt met het oosten en
chanteert het westen," klaagde
Makarios bitter.
Denktash is ook onder de in
druk geraakt van de Islam.
Overal verrijzen moskeeën, en
dat kan Denktash heel wat geld
uit de Islamitische wereld ople
veren. Het ziet er steeds meer
naar uit dat Denktash niet lan
ger wil onderhandelen over een
federatieve regeling. En Maka
rios leek niet sterk genoeg meer
om hem ertoe te dwingen.
„Speodig zullen we de wereld
aankondigen dat er niet een
maar twee regeringen op Cy
prus zijn," zei Denktash twee
weken geleden. „Jullie zullen
ons dit jaar niet erkennen, maar
misschien zullen jullie dit vol
gend jaar wel doen." Het is geen
prettig vooruitzicht, maar door
de dood van Makarios lijkt het
wel dichterbij gekomen.
Billy Carter
verdient meer
dan zijn broer
WASHINGTON (UPI) - Billy
Carter verdient dit jaar L25
miljoen gulden door neb bij
allerlei gelegenheden te laten
aen en er een paar woorden te
aeggen. „Als de mensen gek ge
noeg zijn te betalen om mij te
boren spreken dan ben ik gek
genoeg dat te doen', verklaarde
Carter tegenover het Ameri
kaanse tijdschrift Money.
Billy krijgt voor elke spreek
beurt twaalfduizend gulden.
Aan aanbiedingen ontbreekt het
hem niet, want hij accepteert er
gemiddeld slechts één op de
twintig.
Het tijdschrift heeft becijferd
dat de 40-jarige broer van de
president op die manier circa
1,25 miljoen gulden in de wacht
zal slepen. Daarbij komt dan
nog zijn .zakgeld' uit het aard-
notenbedrijf van de familie Car
ter, dat 12,5 miljoen gulden per
jaar oplevert, benevens zijn ei
gen onderneming, die zich bezig
houdt met de verkoop van bier
en die per week 12.000 gulden
opbrengt
Het salaris van president Jimmy
Carter bedraagt een half mil
joen gulden per jaar.
Massale
bescherming
voor Elizabeth
LONDEN Koningin Eliza
beth van Groot-BritUnnië
wordt volgende week bij haar
bezoek aan Noord-Ier land be
waakt door 22.000 soldaten en
politiemannen.
Het bezoek van Elizabeth valt
op 10 en 11 augustus en op de
9e is de verjaardag van de in
voering van verzekerde bewa
ring zonder vorm van proces zes
jaar geleden. Militante katholie
ken hebben betogingen in het
vooruitzicht gesteld.
BELGRADO (UPI) - Na seven
weken bikkelhard onderhande
len waarbij tussen Oost en
West soms op het scherp van de
komma werd gestreden heb
ben de 35 ondertekenaars van
„Helsinki" gisteren alsnog over
eenstemming bereikt over een
agenda voor de eerste „toet
singsconferentie" die het ko
mende najaar in Belgrado van
start gaat Die conferentie ml
van 4 oktober tot 15 december
duren.
Sommige punten van de agenda
heten „dubbelzinnig". Andere
geven niet helemaal dat waarop
de V.S. en hun Westerse bond
genoten hadden gehoopt. Maar
alles bij elkaar heeft het Westen
gekregen wat het wilde hebben
de garantie dat er tijdens de
conferentie een „grondige ge
dachten wisseling" over het
vraagstuk van de mensenrech
ten zal plaatsvinden.
Het uiteindelijke compromis
kwam dinsdagavond rond tij
dens een gesprek, aan het diner.
tussen de Amerikaanse en Rus
sische delegatiechefs Albert
W. Sherer en Joeli Vorontsov.
De Amerikaan: „Dc ben er bij
zonder blij mee". De Rus: „Het
is een evenwichtig stuk" en, met
een brede grijns: „U ziet dat we
soepel kunnen zijn".
De ontwerpagenda moet nog
door de 35 regeringen (Oost- en
West-Europa plus de V.S. en
Canada) worden goedgekeurd,
maar volgens Sherer en Voront
sov is dat een formaliteit en kan
er vrijdag worden geklonken.
RHODESIE ZET
AFRIKANEN UIT
„BLANKE" WUK
SALISBURY (UPI) - Afrikaan
se gezinnen, die in een „blanke"
wijk van de Rhodesische hoofd
stad Salisbury wonen, zullen
voor het eind van de maand
vertrokken moeten zijn, zo
meldt het dagblad Rhodesia
Herald. Minister van Huisves
ting, Bill Irvine, heeft verklaard
dat de gemeenteraad de gezin
nen „zo snel mogelijk" zal gelas
ten hun huizen in Houghton
Park te ontruimen. Eén van de
bewoners is de nationalistische
leider Ndabaningi Sithole, die er
begin deze week een huis be
trok. Minister Irvine kon niet
zeggen om hoeveel Afrikaanse
gezinnen het gaat, „maar het
zijn er heel wat". Irvine zei dat
in Houghton Park de wet op het
grondbezit wordt overtreden.
Die wet bepaalt dat mensen die
grond bezitten in blanke woon
gebieden hun grond niet mogen
verhuren of verkopen aan Afri
kanen.
ALLEEN VOOR VOETGANGERS
Tot 15 augustus hebben de voetgangers in Parijs een 5 kilometer
lange promenade tot hun beschikking: vanaf de Are de Triomphe
tot de Pont Neuf. De toeristen hebben er plezier van, maar de
automobilisten in Parijs, die nu urenlang vastzitten in files, richten
bittere verwijten aan het adres van burgemeester Chirac. Hier
Place de la Concorde, nu het domein van enkele voetgangers,
maar omgeven door een onafzienbare rij auto's.
Transportstaking:
Madrid zonder
verse groente
MADRID (Str) - Dc itakinf
van de Spaanse transportonder
nemers breidt zich uit De grote
markt van Madrid moet bet een
etmaal aonder vers fruit en ver
se groenten doen. Maar er zijn
nog steeds genoeg levensmidde
len in Madrid, omdat de stad
grote voorraden beeft
De vrachtvervoerders willen af
schaffing van diverse vormen
van wegenbelasting en het recht
om de vervoers tarieven te ver
hogen. In Asturië wisten posten
de stakers de levering voorko
men van melk en butaangas.
Grote delen van Spanje hebben
echter nog niet te lijden van de
staking. Sommige kranten zien
achter de actie van de transpor
tondernemers uiterst rechtse
groeperingen, die eenzelfde si
tuatie zouden willen creëren als
destijds in Chili De actie van
de transportondernemers aldaar
verhaastte de val van de rege-
ring-Allende.
BEIROET (UPI) De Amerikaanse doeltreffender conferentie'' tot gerolr .Hoe beter voorbereid wij ons ter en andere regeringsfunctionarissen voorafgaan aan een nieuwe conferen- Egyptische minister van buitenlandse
minister vin buitenlandse taken Cy- son hebben. Maar mik een inleidende conferentie begeven, des te vrucht- van Libanon tie van Genève, aanvaard. ^<msamen aan een tafel garni at-
rus Vance heeft op een persconferen- vergadering son dan de instemming baarder en doelmatiger zal de confe- Israël heeft het Egyptische-Amen- J™ ^Jjtstreeks ov.erleg met Ambi
tie in Beiroet verklaard dat een inW- van alle betrokken partijen moeten rentie zelf zijn", aldus Vance na be- kaanse voorstel om een bijeenkomst Premier Menachem Begin zei: „Men sctie leiders is alüjd een eerste doel
dende bijeenkomst op bet vredesover- hebben. sprekingen met president Elias Sarins van de Arabische en Israëlische minis- moet er voor zijn dat de Israëlische van de Israëlische kabinetten geweest
leg in Genève, een „vruchtbaarder en ters van buitenlandse zaken te doen minister van buitenlandse zaken en de sinds de juni-oorlog van 67.
NEW YORK In twee wolkenkrabbers in New York City zijn
gisteren bommen ontploft die in damestassen waren geplaatst
Er is één dode en er zijn vijf gewonden.
Er werd een telefonische waarschuwing ontvangen dat in nog
minstens vier andere wolkenkrabbers bommen waren neergelegd
door Portoricaanse extremisten die onmiddellijke onafhankelijk
heid voor het door Amerika beheerde Portorico in het Caribische
gebied eisten.
De Portoricaanse extremisten hebben al meer bomaanslagen in
New York City op hun geweten. Bij zulk een aanslag op 24 januari
1975 op een café werden vier personen gedood en drieënvijftig
gewond
In het gebouw van de Chase Manhattan Bank op Parit Avenue
York komt een bommendeskundige binnen nadat er een bom was
ontdekt.
PARUS/NEU ISENBERG - Het in Parijs ver
schijnende weekblad Afrique-Asie heeft gisteren
de inhoud gepubliceerd van een contract, waarbij
de Afrikaanse staat Zaïre de volledige zeggen
schap over de provincie Kivu afstaat aan de
Westduitse raketten/irma Otrag.
Volgens bet
links georiënteerde blad heeft Zaïre „het volledi
ge genot van bet grondgebied, met inbegrip van
bet recht bet gebied zonder enige beperking te
gebruiken" overgedragen aan Otrag. Met de trans
actie aou een bedrag van 800 miljoen mark zijn
gemoeid.
De firma Otrag in Neu Isenburg bevestigde dat
de Westduitse regering een gebied ter grootte van
de DDR heeft gepacht in Zaire, ten westen van
het Tanganjika-meer. Otrag bouwt daar lanceerin-
stallaties voor communicatie- en onderzoeksatellie-
ten. Een eerste proefraket was op 17 mei met
succes gelanceerd. Otrag zegt dat deze Afrikaanse
Cape Kennedy de grootste lanceermstallatie ter
wereld is, buiten de Sovjet-Unie. Met een nieuw,
goedkoop systeem van raketaandrijving zouden
hier satellieten voor Derde- Wereldlanden gelan
ceerd worden. De raketten zullen in West-Duits-
land vervaardigd worden.
Elsevier maakt met Van Agt
een tussenbalans op van de for
matie. „Ik ben niet helemaal
gerust op de goede afloop van
Den Uyls formatiepoging. Ik ta
xeer zijn kans van slagen wel
op meer dan 50 procent. De
PvdA weet immers niet wat ze
zou moeten doen als Den Uyl
een tweede keer mislukt. Als
het nog een keer misgaat in
deze formatie, dan is het ge
daan met Den Uyl. Het kan ons
land in aanzienlijke politieke
problemen storten. Maar de Pv
dA moet daaruit niet de conclu
sie trekken dat wij tot alle
diensten aan de socialisten be
reid zullen zijn". Een hoofdarti
kel echter komt tot de slotsom:
„Hoe moeilijk bet voor Van Agt
is tijdens de formatiebesprekin
gen een harde vuist te maken,
en hoe gemakkelijk Joop den
Uyl het daardoor heeft om zijn
zin door te drijven". Minister
Westerterp praat over zijn pun-
tenrijbewijs. „Direct als je dat
rijbewijs kwijt bent geraakt,
kun je examen aanvragen om
een nieuw rijbewijs te krijgen:
een voordeel boven een tijdelij
ke ontzegging. Een punten be
wijs kan bet laatste redmiddel
zijn om te komen tot een grote
re individuele betrokkenheid.
En in mijn ogen zijn de voorde
len groter dan de nadelen".
In de Haagse Post een inter-
vieuw met Accent-hoofdredac
teur Hans Knoop. „Als ze schrij
ven dat de affaire-Men ten com
mercieel is geworden, hebben ze
gelijk. De journalistiek is com
mercieel. Zonder commercieel
inzicht kun je niet het soort
kranten maken waarbij ik graag
werk. De speurneusjournalistiek
wordt in Nederland zo weinig
beoefend, eenvoudigweg omdat
BbbB
de meeste kranten er geen geld
voor hebben. De zaak-Men ten
heeft Accent tonnen gekost".
Een beschouwing over de for
matie concludeert: „We denken
dat velen in de PvdA-fractie nog
moeilijke weken tegemoet gaan.
Er doemen vier hobbels van for
maat op die een voorspoedige
afloop van de formatie bedrei
gen. Het wordt nog een heel
lange formatie". Voorts het be
gin van een serie van drie arti
kelen over het vluchtelingenbe
leid.
Het omslagartikel gaat over het
Nederlandse radiobestel ofwel
'wat stinkt daar zo?'. Want:
„Niemand zegt toch nog op van
wege een radioprogramma Bij
de radio heeft men daarom de
houding van: ik maak een ra
dioprogramma, u ziet maar of
u luistert. Het medium onttrekt
zich aan de democratische con
trole doordat je als lid minder
makkelijk opzegt".
Vrij Nederland over de forma
tie: „de financiële gevolgen van
Den Uyls diverse voorstellen
zijn inmiddels verhuld in een
duizelingwekkende wolk vol
dansende cijfers. Gaat het om
vier miljard, om zeven miljard
om eLf miljard of misschien om
12 miljard? Op het ministerie
van Financiën waar wij er naar
informeerden, bleken nog maar
drie deskundigen die hele mate
rie van bezuinigingen toen, nu
en straks te beheersen". Ook
een intervieuw met Joop Zwart,
„de geheimzinnigste Nederlan
der en de enige levende die
Stalin nog een hand heeft gege
ven zonder dat deze werd afge
hakt". Hij zegt: „Dc ben commu
nist geworden m de tijd dat het
perspectief was dat je vandaag
of morgen opgehangen zou wor
den. De lui die tegenwoordig
communist zijn, hebben dat ge
daan in de verwachting later
minister van Onderwijs te wor
den".
Accent brengt 'de waarheid'
over doping aan het licht Prof.
Hueting: „Doping is voor 99 pro
cent gebaseerd op magie. Magie
en mystiek, voortvloeiend uit
onbekendheid en in stand ge
houden en aangewakkerd door
modieuze meepraters, die de
sportman aan zijn lot overlaten.
•De topsport die topprestaties
vereist, verschilt overigens niet
zoveel van de huidige samenle
ving die wel prestatiemaat
schappij wordt genoemd. Mil
joenen mensen denken de span
ningen van beroep en in het
gezin te kunnen ontvluchten
met dezelfde medicamenten die
in de sport doping worden ge
noemd. Doping is de lachspiegel
van onze maatschappij".
„Hoeveel ouders zijn er niet te
leurgesteld in hun kinderen?
Het belangrijkste is natuurlijk,
dat je ze liefde geeft. Waarom
zijn er misdadigers? Omdat ze
geen liefde hebben gehad". Men
zou deze woorden eerder ver
wachten van een paed agoog of
een reclasseringsambtenaar dan
van bijna Tour-winnaar-1977
Henny Kuiper. Toch heeft hij
dit gezegd. In een gesprek met
Hervormd Nederland van deze
week doet hij meer eerlijke uit
spraken, zoals 'ik moet oppas
sen, dat ik mezelf niet geweldig
ga vinden'. En ook: 'we zijn zo
met onszelf bezig en gaan zo
gauw op in dat materialisme.
Allemaal willen we naar Spanje
met vakantie. Nou, dat mag best
natuurlijk, maar je moet eerlijk
blijven tegenover jezelfZijn
uitspraken en die van reclasse
ringsambtenaar A. S. Bruin
(„Hulpverlening blijft bij ons
voorop staan") en van vrijwilli
gers, die in Amsterdam werken
onder en voor drugverslaafden
(„het zijn mensen die leeg zijn,
geen diepgang hebben, voor
zichzelf nergens meer hoeven
knokken") tonen aan, dat geluk
kig nog heel wat mensen aan
meer denken dan aan hun dage
lijks brood alleen.
In De Tijd deze kanttekening bij
de formatie: „Het is boeiend om
het gedrag van PvdA en CDA
ten opzichte van D'66 nauwlet
tend te blijven volgen tot het
eind van de formatie. Het is
ontzettend om te zien hoe de
groten met de kleinen omsprin
gen". Ook een intervieuw met
het staflid van de Wereldraad
van Kerken Diogo de Gaspar.
.Radicale actiegroepen in Euro
pa weten haarfijn uit te leggen
hoezeer wij, Zuid-Amerikanen,
slachtoffers zijn van Noord-
Amerikaanse multi nationals.
Maar ze zouden het hele mecha
nisme beter begrijpen als ze
meer studie maakten van het
slachtofferschap van Europese
landen in hun relatie tot diezelf
de multi nationals". Voorts con
cludeert het blad dat in Israël
met de komst van premier Be
gin de Joodse staat en het Zio
nisme nooit meer hetzelfde zul
len zijn. „Verdwenen is de arro
gante regeerstijl van het esta
blishment dat werd gedragen
door de joodse immigranten uit
Europese landen. Daarvoor in
de plaats kwam een regering die
voor een groot deel afhankelijk
is van immigranten uit islamiti
sche landen. De consequentie
daarvan voor de binnenlandse
politiek zijn groot".
De Groene Amsterdammer over
de formatie: „Hij wordt een
steeds schimmiger geheel, een
opeenstapeling van harde voor
waarden, schoten voor de boeg,
dreigementen, verzoeningen, on
derhandelingen, bemiddelingen
en nieuwe verwikkelingen. Het
forma tiespel overwoekert de
strijd om macht en beleid. En
dan is het nog maar een kleine
stap naar teleurstelling en des
interesse, naar de politisering
van mensen die op 25 mei niet
zo maar naar de stembus zijn
getogen". En elders: „zo lang
het CDA blijft verlangen naar
herstel van het marmoniemodel,
zal het de noodzakelijke maat
schappelijke structuurverande
ringen in feite blijven afrem
men. Dat is er de oorzaak van
dat de kabinetsformatie zo
moeizaam verloopt". Ook een
artikel over de .nog steeds op
losse schroeven staande' VAD.
„Zo zal de vakbeweging er dus
maar mee moeten proberen te
leven dat de bedrijven waar het
meest te halen valt, ook het
meest ontzien worden. Voorlo
pig is het nog een open vraag
stuk hoe er uit de loopgrave
noorlog tussen christen-demo
craten en progressieven een
evenwichtige en generale VAD
tevoorschijn kan komen".
