SS3
weekpuzzel door dr. Pluizer
m
I
I
M
52
1
1
3
s
w,
m
w,
n
1
F
a
i
0
m
8
8
u
u
i
postzegels
f X.
0
m
1
lp;
i j
dierenportret
y oplossing vorige puzzel
ra
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 16 JULI
De prijswinnaars van de puzzel van vorige week zijn:
Twaalf gulden vijftig:
Mejuffrouw V.d. List, Pickêstraal; 52, Noordwijk.
Zeven gulden vijftig:
Th. W. M. Sluys, Palestrinalaan 26, Voorschoten.
Vijf gulden:
Mevrouw P. van Haasteren, Utrechts Jaagpad 123. Leiden.
De prijzen worden binnen drie weken per cheque toegestuurd.
Oplossingen onder vermelding vkan „Puzzel 28" vóór woensdagmiddag
twaalf uur opsturen naar:
Leidse Courant, Postbus 11Leiden.
NR. 28
DOORLOPER
Horizontaal: straf met stokslagen op
de voetzolen zitplaats zonder
leuning; 2 niet geliefd mannelijk
beroep; 3 ongeveer - kwajongen
kinderziekte muzieknoot; 4 na het
genoemde allerlei - sierlijk dier
- lidwoord; 5 kledingstuk - zang
stem - dieregeluid - titel (afk.) -
voegwoord; 6 bladgroente - serum-
deskundige - gaffelvormige steun
balk - onderdeel v.e. tennispartij;
7 grote waterplas op de heide -
voorzetsel - vorm van mij - wijn
huis - boom; 8 muzieknoot -
knaagdier - zijrivier van de Oonau
- drank - soort onderwijs (afk.) -
tegenover (afk.); 9 boom - gevierde
zangeres - troefkaart - watervlakte
- rivier in Spanje; 10 maangestalte
(afk.) - rivier in Rusland - totaal
niets bezittend - op een nog niet
gevorderd tijdstip; 11 dikhuidig
dier wars van laagheid - roei
bank; 12 persoonlijk vnw. - wijn
soort zonder initiatief - halsdoek
- slangvormige vis muzieknoot;
13 boom - soort ibis - vaartuig; 14
buis v.e. tabakspijp - bovenhoek
v.e. zeil - vreemde munt - Japans
bordspel - symbool voor nikkel; 15
bewijs aan een couponblad - meet
kundig begrip - per procuratie
(afk.) - voormalig Ned. eiland -
muzieknoot; 16 boom - onrustig
(muziek) - Ned. Olympisch Comité
(afk.); 17 oningewijde - open plaats
in een bos - boomloot - muziek
noot - staatsiekleding.
Vertikaal: 1 tweehoofdige opperarm-
spier - ruwbladige plant; 2 sier
plant - stad in Duitsland - vrucht
bare woestijnplaats; 3 Europeaan
- hectogram - ganzevoetachtig
plantengeslacht; 4 halfedelge-
steente - Japanse titel - beeld van
vluchtigheid; 5 geel zwavelarseni
cum - inentingsstof - bonkige ver
hevenheid in een weiland; 6 gril
- bloeiwijze - vizierlijn v.e. verrekij
ker - Egyptische struik - dwarshout
aan een mast; 7 namelijk (afk.) -
lage sofa zonder leuning - teken
van de dierenriem - geneesmiddel;
8 huurrijtuig in vroegere jaren -
grote klier - kleur - hansworst; 9
vreemde munt - edelaardig - plaats
in N.-Brabant - kosmetisch artikel;
10 één der Muzen - nederigheid
- telwoord - voorzetsel; 11 angst
- zoogdier - Ned. staatsbedrijf
(afk.); 12 onheil aanbrengende go
din - laagtij - honingdrank - plaats
in Gelderland - punt - ten bedrage
van; 13 vogel - grondstof voor
linnen - motorvoertuig; 14 vertrek
in theater - laagte tussen bergen
- drank; 15 Ned. badplaats - Oud
griekse pasmunt - bovendien -
voorzetsel; 16 tijdmaat - afdoend
- aardrijkskundige afkorting; 17 or
gaan van zeker schaaldier - voe
dingsstof.
5H
Het Amerikaanse Lente kampioen
schap voor paren, dat «dit jaar in
Pasadena werd gespeeld, is weer
eens een triomf geworden voor
Barry Crane, de bekewJe TV-pro
ducent, die ditmaal met Peter
Rank ruim 65% scoorde. Het was
Crane's zesde titel on de voor
sprong op de naaste concurrent
bedroeg liefst 21/2 topscore. Hij
won ook reeds vijfmaal de McKeri-
ny Trophy (de prijs voor de speler
die in een jaar de rmxaste meester-
punten vergaart) en is de enige
speler in de V.S. met meer dan
20.000 meesterpunten.
In deze wedstrijd kwam onder
staand merkwaardige spel voor.
Om het contract te maken moet
een slag worden afgestaan in de
dichte troefkleur. Weliswaar is dat
al eens eerder het geval geweest,
maar het is toch wel zo zeldzaam
voorkomend, dat veel spelers de
oplossing wel zagen toen ze maar
11 slagen hadden gemaakt, maar
dat het met dichte kaarten niet
werd gevonden.
A
C9 6 4
A 9 8 54 32
+6 3
H 6 54 2 +VB10987
CB8 N ^2
OR V B6 W O oio
*9 5 2 +HVB74
3
CA H V 10 7 5 3
07
+A10 8 2
Met noord als gever en OW kwets
baar bereikten enkele paren het
klein slem in harten, waartegen
meestal werd uitgekomen met rui
len heer. De beste aanpak lijkt het
vrijspelen van noords ruitenkleur,
dus de leiders namen ruitenaas en
troefden een ruiten af. Maar op de
tweede ruiten bekende oost niet
meer en toen zag het er naar uit,
dat in de dummy een entree te
weinig aanwezig was om succes
te hebben. Zuid kan een keer met
schoppenaas naar de tafel en een
keer met een ingetroefde klaveren,
zodat twee ruitens kunnen worden
getroefd en de kleur vrij is, maar
die kan dan niet meer worden
geïncasseerd.
Als we echter wat meer aandacht
besteden aan de kleine troeven in
noord, dan blijkt dat er een win
nende speelwijze aanwezig is. Na
ruitenaas moet een rui tent je hoog
worden getroefd gevolgd door een
schoppen naar het aas en nog
maals een hoog ingetroefde ruiten.
En nu volgt een kleine troef (de
7) naar noordl
Als west zich afvraagt waarom u
hem een slag geeft, zal hij het
Trojaanse paard misschien niet
binnenhalen, maar dat helpt hem
niet. De meeste wests zullen de
slag nemen en nu kan de leider
harten 9 als entree gebruiken om
de ruitens vrij te troeven en de
harten 6 om ze te incasseren.
Zou west harten 8 spelen in plaats
van de boer, dan neemt noord met
de 9 troeft vervolgens een ruiten,
af, trekt de laatste troef en kan
naar noord met harten 6 om de
ruitens te maken.
Bepaald geen alledaags spelletje,
maar wel weer een bewijs dat de
spelmogelijkheden bij bridge wel
haast onbegrensd zijn.
IrT
Maandag 25 juli wordt de eerste
ronde gespewild van het negende
KSH-toernooi dat elf dagen duurt.
Het KSH-toeimooi, vroeger bekend
als Brintatoernooi wordt om de
twee jaar gespeeld en heeft een
grootmeestejrgroep, een meester-
groep en een jeugdgroep, die dit
jaar voor het eerst een internatio
naal tintje heeft. In twee afleverin
gen willen we aandacht schenken
aan de resultaten van de laatste
twee toen-iooien, het zevende in
'73 en het achtste in '75.
In 1973 werd het toernooi gewon
nen door de jong overleden ex-we
reldkampioen Andreiko, met drie
punten voorsprong op Wiersma,
die in het onderlinge duel niet
verder Icwam dan remise. Het toer
nooi gaat de geschiedenis in met
de wedstrijd Andreiko-Lefebvre. De
Canadees bereikte een gelijkwaar
dig eindspel, maar Andreiko speel
de zelfs in een 3 om 1 nog zeven
tien zetten door voordat hij in
remissf» berustte
Dat is typisch Andreiko. De Rus
wilde zo graag elke partij winnen
dat hij de sportiviteit wel eens uit
het oog verloor. De eindstand van
dit toernooi: Andreiko 18, Wiersma
15, Baba Sy en Kuyken 14, De
Ruiter 12, Smith 11, Barrow, Caze-
mier, Gordijn en Rabatel 9, drs. D.
de Jong 8 en Lefèbvre 4 pt.
De hoofdgroep werd in dat jaar
gewonnen door Hans Jansen drie
punten voorsprong) en de jeugd
groep door het duo Clerc/WInter.
De strijd Andrelko-Wlersma eind
igde duidelijk In het voordeel van
de Rus. In twee fragmenten aan
dacht voor belde topspelers. In
het eerste diagram de stand na
30. 13-18 In de partij Wlers-
ma-Kuyken, De Zwitserse Neder
lander valt schijf 28 aan. Wiersma
komt nu met 31. 43-38 waardoor
de aanval even wordt tegenge
gaan. Op 18-23 komt immers 30-24
23x34 24x2. En na 8-13 is achterlo
pen niet meer mogelijk door 49-43
23x32 3031 enz. Dus 31..20-24
32.39-34 18-23 33. 34-29 23x43
34.29x9 11-161 35. 49x38 17-21
36.26x28 8-13 37.9x18 12x43 38.50-
44 19-24 39.30x19 43-48 40.19-14
48-26 (verhindert 14-9 door 26-3
9-4 3-26) 41.33-29 26-21 42.41-37
15-20 43.14-9 27-32 44.25x14 32x41
45.36-31 21-49 46.47x36 49x10
47.88 10-19 48.3-20 19-23 en remi
se.
Andreiko-Gordijn leidde na 49
4-9 van Gordijn tot de stand van
het tweede diagram. Het is duide
lijk dat Andreiko beter staat, maar
het blijft leerzaam hoe de winst tot
stand komt. 50.36-311 17-22
51.28x17 12x21. 52.29-24 8-12
53.33-28 12-17 (Op 9-14 komt 30-
25x24) 54.28-231 18x20 55.27-22
17x28 56.32x3 13-18 57.3x25 18-22
58.25-14 21-27 59.14-9 27x36
60.9x27 26-31 61.37x26 36-41
62.30-24 uit.
Nieuwe kunstschatten uit Liechtenstein
Liechtenstein heef in juni weer
een reeks van zeven schitterende
zegels In omloop gebracht. Als
eerste Is daar een bijzondere se
rie van vier zegels die voor de
derde maal schatten uit de Hof
burcht In Wenen als onderwerp
hebben.
De onderwerpen die ditmaal zijn
afgebeeld dragen meer een ker
kelijk karakter en het vorstendom
wordt dan ook wel „de laatste
steunpilaar van het Heilige Room
se Rijk" genoemd.
Op een zegel van 40 rappen ziet
men de Heilige Lans die stamt uit
de Karolingische tijd. Verder is op
deze zegel een partikel van het
kruis afgebeeld. Het Rijks-evange
lieboek van St. Mattheus is een
pronkstuk dat aan het eind van de
achtste eeuw vervaardigd werd,
waarschijnlijk in opdracht van Ka-
rel de Grote. Dit Rijks-evangelie
boek is te zien op een zegel van
50 rappen. Vervolgens is er een
zegel van 80 rappen met daarop
de afbeelding van een kostbare
pelgrimstas, de Stefanusbeurs. Tot
slot in deze serie een zegel van
90 rappen, met daarop een kle
dingstuk van onschatbare waarde.
Het gaat hier om de in 1613 ver
vaardigde wapenrok voor de he
raut van de roomse keizer. De
zegels werden in vellen van zadtien!
stuks gedrukt door de Oostenrijkse
www]
[Island
40:
Staatsdrukkerij in Wenen. Het ont
werp werd vervaardigd door prof.
Otto Zeilier uit tockerau.
Munten op postzegels is eep. ge
liefd onderwerp voor motiefverza
melaars. Voor de verzamelaars van
dit onderwerp heeft Liechtenstein
een serie van drie zegels in om
loop gebracht, met afbeeldingen
van munten uit drie verschillende
tijdperken.
Op een zegel van 35 rappen ziet
men een gouden munt met de
afbeelding van de roomse keizer
Constantius II (317-361). welke>
munt in 1923 in Schaan gevonden
werd. Een zogenaamde Lindauer
Brakteat, een papierdunne munt
van zilver met aan een zijde een
beeltenis, van rond 1300 staat af
gebeeld op een zegel van 70 rap
pen. Deze serie wordt afgesloten
met een zegel van 80 rappen.
Hierop ziet men een zilveren munt
van de bisschop van Chur (Zwit
serland) Ortlieb von Brandis (1458-
1491). Men heeft deze munt rond
3960 gevonden bij opgravingen in
de Burg Neuschellenberg.
Het ontwerp voor deze zegels is
van de hand van Louis Jager uit
Vaduz. De zegels werden in vellen
van twintig stuks gedrukt door
Courvoisier S.A. te La Chaux-de-
Fonds in Zwitserland. De volgende
datum op het uitgifteprogramma
van Liechtenstein is 8 september
a.s.
Dan komen er weer zeven zegels
in omloop, vier met als onderwerp
kastelen en drie met klederdrach
ten uit Liechtenstein. v;
Vervolgens nu naar Denemarken
waar op 30 juni de gebruiksserie
met als motief „Landschappen"
met vier waarden is aangevuld.
Deze zegels tonen achtereenvol
gens: Kongeaaer. (60 ore). Skallin-
gen (90 ore), Torskind (150 ore) en
Jelling (200 ore), allen uit de pro
vincie Zuid-Jutland. Het ontwerp
voor de zegels werd vervaardigd
door de schilder Sven Havsteen-
Mikkelsen in samenwerking met de
architect Alan Havsteen-Mikkelsen.
We blijven nog even In.het noor
den en sluiten het filatelistisch
nieuws voor deze week af met
IJsland. In het kader van de Euro
pese campagne „Bescherming Wa
terhuishouding" verscheen daar
op 14 juni een bijzondere zegel
van 40 kr. Het motief op de zegel
bestaat uit een eend zwemmend in
een vijver.
Op dezelfde dag kwam een bijzon
dere zegel in de waarde van 60
kr. in de verkoop. Dit vanwege het
feit dat diverse coöperatieve ver
enigingen in dit land dit jaar 75
jaar bestaan. Deze door Prostur
Magnusson ontworpen zegel toont
een symbolische voorstelling waar
bij de „S" van „Samband" het
hoofdmotief vormt. Het drukken
van de zegels werd verzorgd door
Couivoisier SA te La Chaux-rjö-
Fonds In Zwitserland.
*A', n.'?[~E5f Idoor
- IC. J. de Feijter
Er gaan veel makke schakers in
de RAI. We volgden de partij van
Böhm en Timman in het bijzonder.
Dat ging zó:
1. e2-e4. c7-c5 2. Pgl-f3. Pb8-c6 3.
d2-d4, c5xd4 4. Pf3xd4, Pg8-f6 5.
Pbl-c3, d7-d6 6. g2-g3, Lc8-g4 7
f2-f3, Pb8xd4 8. Dd1xd4en
toen was de volgende stand ont
staan (Zie diagram.nr. 1.)
Naar dit pionoffer van Böhm heeft
Timman enige tijd gekeken en het
verworpen. Hij voelde blijkbaar
niets voor het mogelijke vervolg:
8 ..Lf3: 9. Lb5+, Pd7 10. 0-0..-
met uitstekende aanvalskansen
voor Böhm. Die geofferde pion kan
er dan wel af.
Timman trok zijn loper terug naar
d7 en wit verkreeg een snelle ont
wikkeling waarbij Timman zich met
moeite loswurmde..
In de kandidatenmatch Spassky
Portisch wordt wél met scherp
geschoten getuige de tweede partij
waarin Spassky met zwart de Tar-
raschverdediging speelde met de
Zweedse variant:
Wit: Portisch.
Zwart: Spassky.
1.d2-d4, d7-d5 2. c2-c4,e7-e6 3.
Pb1-c3, c7-c5 4. c4xd5,e6xd5
Tarrasch heeft altijd deze, zijn Nor-
malverteidigung, door dik en dun
gespeeld en verdedigd. Hij was
niet bang voor de geïsoleerde
d-pion en heeft er een lezenswaar
dig boekje over geschreven. Toch
is deze verdediging niet door zijn
tijdgenoten opgenomen. Maar af
en toe speelt een der heel groten
zo'n verdediging en komt er goed
mee weg. In de match tussen Capa
ili
6:
diagram nr. 1
en Euwe had volgens Lasker zwart
(Euwe) toen moeten winnen. Het
werd evenals deze partij remise. 5.
Pgl-f3. Pb8-c6 6. g2-g3. Pg8-f6 7.
Lf1-g2, Pf8-e7 8. 0-0, 0-0 9.
Lc1-g5, c5-c4 Ook dit beschouw
den de oude meesters eigenlijk als
niet goed speelbaar. Vanaf nü is
de Zweedse variant ontstaan. 10.
Pf3-e5, Lc8-e6 11. Pe5xc6, b7xc6
12. b2-b3, Dd8-a5 13. Pc3-a4, Tf8-
d8 14. Dd1-c2. Ta8-c8 15.Lg5xf6.
Le7xf6 16. Pa4-c5, Lf6xd4 17. Pc5-
b7, Da5-b6 18. Pb7-xd8, Tc8xd8 19.
b3xc4!
Portisch laat de kwaliteit instaan
om de pionnenbalans te ontkrach
ten. 19...Ld4al 20. c4xd5en
het is ineens remise.
Van dat eindspelletje met aan elke
kant één pion kreeg ik tot nu twee
oplossingen binnen. Beide hebben
de pointe van de zwarte verdedi
ging gemist, maar kwamen een
eind op weg. Er zullen er nog wel
diagram nr. 2
meer komen. Komt, vrienden in het
ronde, zend nog wat oplossingen
in. dan is er reden om die kleine
oploswedstrijd te starten. Weet u
de stand nog: Wit: Kh6; pion:
h3-Zwart: Kg1pion g7. Wit begint
en wint.
Een nieuw boekje van H. M. Kas-
parjan getiteld Pisitzonnaja Nitsja
(Positioneel remise) bevat over de
400 studies met een positioneel
remiseslot. Zeer belangwekkend
en spotgoedkoop. Bij Pegasus in
Amsterdam lagen er begin juli nog
een tiental voor slechts ƒ2,60.
Meest Russische studies, maar
toch ook enkele niet-Russische. De
kroon spant met vijf stuks de
Pools-Joodse komponist die in
1910 geboren is en in 1943 in een
vernietigingskamp is omgekomen:
S. Kozlovsky. Deze had in onze
kontreien faam verworven met een
korte studie van slechts een viertal
zetten, maar met een pointe om
van te watertanden. Meerdere
te komponisten hebben dit tl
bewerkt met groot toernooisu
Herbstman en Koroljkov en ni
vergeten onze Jan Marwitz.
Van deze componist staat c
nr. 336 een studie, die de e
vormde van een andere rij bef
de studies.
S. Kozlovsky
Svjat Sjachovsj 1932.
(Hier diagram nr. 2.).
Wit: Kg7, Le7, Pf7.
Zwart: Kh5, pionnen: a4, 03, h6
Wit begint en houdt remise.
Wit is niet in staat de d-pion
promotie te weerhouden, n
construeert een eeuwig schaa j
1. Pf7-d6, d3-d2 2. Pd6-e4. dï
3. Pe4-f6+, KK6 Pf0-e4-t-,
Nu kan de zwarte koning niet i
g4 en h3 wegens damewinst i
een paardvork. Terug dus naai
4Kh4-h5 5. Pe4-f6+. Kh
Dan zó maar eens geprobeerc
die schaakjes weg te komen
Pf6-d5+.en de koning korr
niet uit, want nu zijn de velde
en g4 taboe vanwege een scf
op e3!
Nog een andere studie van
komponist zonder diagram:
Wit: Kf2, Td1, Le1.
Zwart: Kh7, Lg7; pionnen: a3,
.96.
Wit begint en wint. Zoekt u
maar eens naar de oplossing,
is waarschijnlijk een van de eei
zo niet de eerste dubbele batt
vorming. Eenmaal wint wit c
een Toren/Loper-batterij, de ar
re maal door een Loper/Toren-
terij.
De kip en het ei
Het leggen van eieren is een ei
genschap die alle vogelachtigen
en zelfs enkele andere diersoorten
zoals schildpadden en krokodillen
gemeen hebben. Voor bijna alle
vogelsoorten heeft dit leggen van'
eieren slechts één doel, namelijk
het voortbrengen van jongen. Al
leen bij de kip ontdekte men de
smakelijkheid van de onbevruchte
eieren en er begon een stormachti
ge produktie-ontwikkeling van dit
nieuwe voedsel.
Het beste legresultaat hebben de
hennen, die 6 7 maanden na de
geboorte aan de leg gaan. Gedu
rende het eerste legjaar neemt het
gewicht van de eieren vrij snel toe,
de jaren daarna een stuk langza
mer. Het geslachtsorgaan van de
hen, waarin het ei wordt opge
bouwd, bestaat uit een eierstok en
een eileider. Deze eileider is een
elastisch gevormde buis van ruim
55 centimeter, verdeeld in 5 delen,
die ieder een eigen functie heb
ben. Aan de eierstok bevinden zich
enkele duizenden miniatuurdooiers
die eifollikels worden genoemd. De
meeste van deze eifollikels komen
niet tot ontwikkeling, maar er zijn
gevallen bekend van hennen die in
hun leven 1200 tot 1400 eieren
legden. Zodra de hen legrijp is
(dus 6 7 maanden na de geboor
te) is ze ook geslachtsrijp, wat
zeggen wil dat ze dan al in staat
is om jongen voort te brengen.
Wanneer een der miniatuurdooiers
volledig ontwikkeld is, barst het
follikelvlies en komt het terecht in
de trechter van de eileider. Het
verblijft daar slechte enkele minu
ten, waarin eventueel de bevruch
ting plaatsvindt.
Daarna wordt de dooier door een
samentrekkende beweging van de
trechter in het volgende gedeelte
geperst, namelijk het eiwitafschei-
dende gedeelte. Dit is ongeveer 40
centimeter lang en de dooier ver
blijft daar ca. 3 uur. In het volgen
de gedeelte van de eileider wordt
om dooier en het gevormde eiwit
een vlies gelegd. Dat duurt ruim
een uur. In de baarmoeder wordt
de schaal gevormd, alsmede de
hagelsnoeren, die de dooier op de
juiste plaats in het uiteindelijke ei
houden. Dan zakt het ei af naar
de eigang om gelegd te worden.
In de baarmoeder en de eigang
samen verblijft het ei ruim 20 uur,
zodat de totale tijd tussen het
loslaten van de dooier en het leg
gen ongeveer 25 uur bedraagt.
Wanneer het ei eenmaal gelegd
is de schaal hard en vochtig. D
afkoeling wordt aan het ston
.eind een luchtkamer gevormd I
sen het buitenste eivlies, dat te<
de schaal aanzit, en het binnen!
dat de inhoud omhult. De e
schaal is voor het grootste d
opgebouwd uit koolzure ki
Soms is er aan de buitenste k
wat kleurstof aanwezig (bruine t
ren).
Door de kleine poriën in de sch
dringt lucht binnen. Bij bebroedi
verlaat het koolzuur langs dc
weg het ei, samen met het verda
pende water.
Bij het bevruchte ei begint er vai
het moment dat het zaadje de ei
bereikt heeft een onmiddellijke c
deling. Pas bij bebroeding gaat I
vruchtbeginsel zich verder ontu.
kelen. Alle bouwstoffen die dl
voor nodig zijn bevinden zich
de dooier. Nog meer is er voor e
normaal groeiproces warmte
zuurstof nodig. Al op de twee
dag van het broeden is er e
kopje zichtbaar. Het kleine har
klopt al en een gedeeltelijk ontw
kelde wervelkolom is aanwezig.
Op de tiende dag zit er een kar
en-klaar kuikentje in het ei, ma
het lichaampje vraagt zeker n(
tien dagen om zich volledig
ontwikkelen. Op de zeventien!
dag begint het kuiken zich doi
de snavel te voeden met het vo«
sel uit de dooierzak. Op de snav
zien we nu de eitand, die er same
met een paar sterke nekspiere
voor zorgt, dat op de 21e dag
schaal met grote kracht van bij
nenuit wordt stukgeslagen. Dire
begint dan de ademhaling door 4
ilongen. Als het kuiken is uitgeW
'men draagt hij (of zij) in het ad
terlijf de rest van de eierdooier ml
zich mee. Dit is voldoende om e«
voedselbehoefte van 50 tot 601*
te bevredigen.
