n weekpuzzel door dr. Pluizer postzegels sterrenhemel oplossing uorige puzzel LEIDSE COURANT ZATERDAG 25 JUNI lftr oHaHEianHBQaQHaQnnao BBBQQaaaciQnBaaaaB ©aaaHnanianicinanüKaan® ©□nnnnaaHEgnnanaaH® ©□aaaaaaaaaasaaaaa® ©nHaannaaanaaaanaH® ©naQanQnEQQaoanQBB® [©JG\A /I \K\S fe \P\A \K \A T \E P A Q l£L0] Oe prijswinnaars van de puzzel van vorige week zijn: Twaalf gulden vijftig: F. van Duynhoven. Vlietzicht 41, Voorschoten. Zeven gulden vijftig: Mevrouw M. J. Kortekaas-Van Schoten, Coornhertstraat 26, Leiden. Vijf gulden: E. Jansen-Borst. Europaplantsoen 39. Hoogmade. De prijzen worden binnen drie weken per cheque toegestuurd. Oplossingen onder vermelding van „Puzzel 25" vóór woensdagmiddag twaalf uur opsturen naar: Leidse Courant, Postbus 11, Leiden. Nr. 25 KRUISWOORDPUZZEL HORIZONTAAL: 1 uurwerk. 10 deel van Indonesië, 11 zwemvogel. 12 familielid, 14 wijnsoort, 16 lekker ruikend, 18 trekvogel, 19 niemen dal, 21 stofkap, 22 proper, 24 plaats in N.-Holland, 26 mannelijk beroep, 28 lichtende kring om zon of maan, 29 kleurstof, 31 ontzag, 32 plaats in Drenthe, 33 onderdeel v.e. uurwerk, 35 boomloot, 36 ge bied, 37 muzieknoot, 39 gebogen, 41 muur, 42 boom, 43 bladgroente, 44 heiplant, 45 handeling, 46 tover godin, 47 zeilvaartuig (afk.), 48 vogel, 50 behaaglijk, 52 de onbe kende, 53 bezieldheid, 54 beroep, 56 katoensoort, 58 bloem, 60 loods, 62 Spaanse wijnsoort, 64 verbond, 65 militair, 67 stelsel van godsdienst, 68 gewogen hoeveel heid, 69 hulpmiddel bij het lopen, 70 graansoort, 72 plechtige verkla ring, 73 kunststof, 76 geaardheid, 78 goochelkunstje, 79 aanwijzend vnw., 81 uiting van medeleven, 82 tussenpersoon. Vertikaal: 1 kikvorsachtig dier, 2 bakruimte, 3 nonsens, 4 uitroep, 5 boom, 6 godsdienst, 7 schande, 8 kleine driehoekige vlag, 9 vroeger, 10 vreemde taal, 13 eindstrijd, 14 tijdelijke smaak, 15 hoofddeel v.e. toneelstuk, 16 metaal, 17 betaal middel, 18 kleur, 20 volksoverleve ring, 21 zoogdier, 23 deel v.e. schrijfmachine, 25 pelswerk, 27 vaste bodem, 28 huisdier, 30 zedig, 32 zonder omwegen, 34 heilig boek, 36 uit de Zaanstreek afkom stig, 38 bergweide, 40 bloeimaand, 41 open plaats in ijs, 42 telwoord, 48 dunne plek in een kledingstuk, 49 karakter, 51 zonder geluid, 53 opplakbriefje, 54 roofvogel, 55 vlokkige stof op bier, 57 neerslag, 59 vogel, 60 peulgewas, 61 platvis, 63 zwak, 65 krachtige wind, 66 pauselijke driekroon, 69 winters vervoermiddel, 71 leerplaats van Zeno, 74 waterbewoner, 75 ge wricht, 77 tijdmaat, 79 de dato, 80 voorzetsel. 3 arv Het is mij niet bekend of onder staand spel zich in de praktijk heeft voorgedaan of dat het werd geconstrueerd, maar het is interes sant genoeg om het te laten zien. De befaamde Eddy Kantar maakt er gewag van in zijn rubriek in The Bulletin, het officiële maandblad van de American Contract Bridge League. In een wedstrijd op viertallenbasis is west de gever en zijn noord-zuid kwetsbaar. West opent met 3 kla veren, noord en oost passen en zuid waagt het schot van 3 SA, die door oost worden gedoubleerd. West komt uit met klavervrouw, oost speelt de 4 bij en zuid neemt. Hierna volgen hartenheer en -vrouw, die beiden de slag houden. Zuid vervolgt met een kleine har ten naar noords boer. oost neemt met het aas en speelt harten terug. West gooit twee klavertjes af. Probeert u eens een winnend speelplan te ontwerpen om dit ha chelijke contract thuis te brengen, zonder kennis te nemen van de oost-west spellen: 9 7 3 2 O B 5 4 O A B 10 7 3 2 *84 N *HVB6 98 7 w 0 9 A 9 3 2 06 3 o H V 9 5 +VB98765 z +4 A 10 5 O H V 10 6 0 8 4 2 A H 10 Eenvoudig is het zeker niet. Het ziet er allemaal vrij somber uit, maar als men er van uitgaat dat wests opening gebaseerd is op het niet ongebruikelijke „vrouw-boer zevende met niets", dan is er een overlevingskans als west... schop pen 8 heeft! Zuid moet op de vierde harten in noord een ruitentje afgooien en vervolgen met een schoppen naar de 7 van noord. Als oost deze met een honneur moet nemen, kan hij niet beter doen dan een hoge schoppen terugspelen. Zuid neemt met het aas en ver volgt met schoppen 10 voor oost. Deze zal de vierde schoppen spe len, voor de 9 van de dummy. De leider gooit hierop klaver 10 af en gaat met klaveren naar de hand. Hierna volgt ruiten naar de 10, die oost kan nemen, maar die heeft alleen nog ruitens over en moet in de vork van noord spelen, wat de achtste en negende slag ople vert. Deze speelwijze werkt ook als de schoppens 3-3 zitten. Stel dat west de kleine schoppen wint en ruiten naspeelt. In noord wordt de 10 gelegd, oost komt aan slag en gaat er met schoppen uit. Nu speelt zuid schoppenaas en schoppen na. Als oost aan slag komt, zit hij in een ruiteneindspel en als west op de een of andere manier aan slag zou komen heeft hij alleen nog maar klaveren over en zit dus ook in een eindspel. De pointe is, dat in de vijfde slag in noord geen schoppen mag wor den afgegooid. Het afgooien van een klavertje kan (op het nippertje) nog worden overleefd, maar het wegdoen van een schoppen leidt onherroepelijk tot verlies. Mijn diepste respect voor degenen die dit allemaal (met dichte kaarten) hebben gevonden! 11/7\ R^n^/7iraN\ni door B. J. Nuys Tien spelers zijn aangewezen voor het team dat in een meerdaagse wedstrijd van 12 tot 15 augustus een interland speelt tegen Fran krijk. De tien zijn: Gert van Aalten, Johan de Boer, John v.d. Borst, Ton van de Meerendonk, Joop Rig- terink, Auke Scholma, Ad van Til- borg en Jos Stokkel. De Europese nummer twee, tevens bondstrainer Jan de Ruiter is begeleider. Prin sen en Smeenk houden zich als reserves beschikbaar. Er worden vier wedstrijden gespeeld. Inmiddels is ook het kampioen schap van Nederland voor blinde dammers gespeeld. De Spar is al voor het tiende jaar sponsor van dit bijzondere evenement, waarin de Utrechter Elsendoorn met suc ces zijn titel verdedigde. De eind stand van het toernooi, dat in Den Bosch werd gespeeld, luidt: Elsen doorn 14. Verwey Amsterdam 13, Van der Laan Utrecht 12, Snijder Rotterdam 11, Van de Heuvel Ut recht 9, Caffa Den Haag 9, Van Huisstede Drunen 8. Van Straalen 't Veld Niedorp 8, Manders Drunen 4 en Van Laar Arnhem 2 punten. De senioren in rayon 4, tevens in m H :1 If m ■npr*~» jCj ïQ 'Qi rWTsTï i m I li ipj e Si Si t£ 1 isSi kampioenschap van Zuid-Holland, hebben voor een opmerkelijke eindstand gezorgd. De Leidenaar Bronstring. jarenlang tot de sterk- sten behorend, heeft zich niet we ten te plaatsen voor de halve fina les van het kampioenschap van Nederland, die overigens pas in januari worden gehouden. Bronstring eindigde op de gedeel de vierde plaats met elf punten, vijf punten achter kampioen Jan Weer- heym en twee punten achter Bak ker (Alblasserdam) en diens ex- clubgenoot (nu via Constant lid van RDG) Rijkaart, die beiden naar de halve finale gaan, omdat Weer- heym bedankte. Bronstring verloor drie partijen. Een paar fragmenten uit dit als altijd interessante toernooi. In het eerste diagram de stand na 27.41- 36 van Rijkaart tegen Smeenk. De Rotterdammer meende nu een of fer te kunnen plaatsen: 27.16-21 28. 27x16 18-22 29. 39-33 22-27 30. 32x21 23x41 31. 33-28 17x26 32. 28-23 19x28 33. 30x10. Het grappige is dat damhalen nu niet mag. Natuurlijk is 26-31 en damha len geen oplossing, evenmin als 28-32 en dan damhalen. Smeenk besloot tot 33. 28-33 34. 38x29 9-14 35. 10x19 13x33 en werd toen verrast door 36. 42-37 41x32 37. 34-30 25x34 38. 40x27 waarna het eindspel verlo ren ging. Het tweede fragment toont Bron- string-Weerheijm na 35. 15-20. Omdat wit na 31-27 13-181 in moei lijkheden komt besloot Bronstring tot 36. 28-22 waarna Weerheijm bekwaam naar winst afwikkelde. 36. 17x37 37. 26x8 19x28 38. 8x30 37x26 39. 33x22 16-21 40. 30-24 20x29 41. 34x23 21-27 42. 22x31 26x37 43. 38-32 37x19 44. 39-33 9-13 45. 35-30 25x34 46. 40x29 13-18 47. 33-28 19-24 48. 29x9 4x13 winst door oppositie, voor de verliezende partij een zeer ontmoedigend slot van een partij. De verzamelaars van bijzondere stempels en stempelvlaggen ko men ook deze maand weer aan bod, daar er in eigen land weer een aantal bijzondere afstempelin gen te halen valt. Om te beginnen was daar de 65e Filatelistendag die op 18 juni in het Crest Hotel (nabij de RAI) gehouden werd. Vervolgens is er een reeks bij bijzondere stempelvlaggen die in een aantal postkantoren wordt ge bruikt. Te beginnen bij de postkan toren te Middelburg en Goes. Daar wordt in de periode tot en met 29 augustus een bijzondere stempel- vlag gebruikt met als tekst: „Zee landburg vijf kilometer". Dan gaan we naar Den Haag waar in de periode tot en met 5 juli a.s. een bijzondere stempelvlag in een van de stempelmachines zal worden opgenomen. Deze heeft als tekst: „25 jaar Madurodam" 1952-1977. Tot slot is er dan Leeuwarden waar een bijzondere stempelvlag zal worden gebruikt tot en met 14 juli a.s. met als tekst: Tentoonstel ling kunst en ambacht „Open Stal" Oldeberkoop. Bijzondere stempelvlaggen kan men evenals bijzondere stempels, in bezit krijgen door stukken ter stempeling toe te zenden aan de directeur van het postkantoor van de betreffende stempeling. De te stempelen stukken dienen vol doende te zijn gefrankeerd en gea dresseerd (aan uzelf dus door gaans). Deze stukken verpakken in een andere envelop, frankeren en Ierland duikt in historie adresseren aan de directeur van het betreffende postkantoor. In de linkerbovenhoek van deze laatste envelop vermelden: „Stempeling met(hier volgt de naam van de betreffende stempel of stempel vlag. Na dit stempelnieuws de „zegels" en daarvoor willen wij deze week naar Ierland, een land wat wij nog niet vaak in deze rubriek onder de aandacht hebben gebracht. Op 8 juni verscheen daar een serie van drie zegels als aanvulling op de daar in omloop zijnde geruiksserie. Als afbeelding op een zegel van 10 p. ziet men een hondefiguur afkomstig van een afbeelding op een oude Ierse broche uit Killame- ry (graafschap Kilkenny). Deze broche berust thans in het nationale museum te Dublin. Een zegel van 12 p. heeft als motief een eland, en is gebaseerd op de afbeelding die te zien is op een hangende schaal uit Lullingstone in Kent. Deze schaal bevindt zich thans in het British Museum. Tot slot een zegel van 17 p. met de afbeelding van een gevleugelde os, als symbool van Sint Lukas de Evangelist. Deze gevleugelde os komt voor als illustratie in het evangelieboek van Lichfield in de kathedraal van die stad. De ont werpen zijn van de hand van Hein- rich Gerl en vonden hun oor sprong in de Ierse vroeg-christelij- ke kunst. Ze zijn reeds in gebruik in de lopende gebruiksserie. Eerder verscheen in Ierland een serie van twee zegels in de waar den van 8 p. en 10 p. Met de uitgifte van deze zegels wilde men luister bijzetten aan het 100-jarig bestaan van de nationale biblio theek van Ierland en van het natio nale museum. De nationale bibliotheek werd op gericht in 1877, met als grondslag de boekencollecties die berustten bij het koninklijk genootschap van Dublin. Het nationale muceum komt eveneens voort uit het konin klijk genootschap van Dublin. Tot de oprichting van het museum werd besloten door het Ierse parle ment in het jaar 1877. In dit mu seum vindt men een verzameling prehistorisch Iers goud die tot de meest begeerde van Europa be hoort. Als motief voor de „mu- seumzegel" dient een prehistori sche steen die te zien is in het nationale museum. Het is een van de kolossale keien die dienden als afzetting van de kleine grafterp ten westen van de plaats Newg range in het Graafschap Meath. Op de „bibliotheekzegel" ziet men een fragment^van een manuscript uit de zestiende eeuw. Dit manuscript bevat sagen in de Ierse taal met betrekking tot mythologische hel den uit het verre Ierse verleden. Het ontwerp voor de zegels is van de hand van Patrick Hickey en het drukken werd verzorgd door de Revenue Stamping Branch. door C. J. de Feijter Hoe komt het toch dat men in de Sowjet-Unie over het geheel geno men zo veel beter schaakt dan in de rest van de wereld? Dat de Slavische volken een grotere affini teit tot het schaakspel hebben is al een grote pré, maar is dat nu alléén de oorzaak? Het grote aan tal van de bevolking is het ook al niet. want dat ligt in de buurt van de bevolking van de U.S.A. en daar is het schaken, hoewel Amerika verschillende grote schakers heeft voortgebracht, maar matig in trek. De werkelijke oorzaak is dat de Sowjet-regering het schaken tot een staatszaak heeft gemaakt en de beginnende schakertjes van jongsaf begeleidt en in staat stelt aan wedstrijden en later aan toer nooien deel te nemen. De werkelijk goede schakers krijgen van de staat hun salaris en moeten daar voor doceren en propagandatoch- ten maken door de gehele staat, simultaansêances en klokséances geven en voordrachten houden. Kortom, daar kan men met scha ken zijn brood verdienen. Hoewel de omstandigheden in het Westen ietwat verbeteren en door staat en particuliere bedrijven (als reklame voor hun produkten) wordt ge sponsord is schaak nog steeds een hard brood om te verdienen. Aan de top van al die schaaksteun staat in de Sowjet-Unie 't schaak- onderwijs dat aan de universitei ten wordt gegeven. Zo heeft de Moskouse universiteit naast alle andere belangrijke faculteiten een docent voor het schaken. En elk jaar wordt daar traditioneel een groot schaakfeest gehouden. Vele belangrijke grootmeesters spelen daar, bij aanwezigheid van de we reldkampioen Karpov séances te gen een team van tien schaakkur- sisten van elke faculteit. En dat diagram nr. 1 zijn dan klokséances. Een enkeling van de grootmeesters wint dan alle tien partijen, maar er zijn er dan ook enkelen die niet verder komen dan zes punten van de tien- en dat pleit dan sterk voor de kracht van de leerlingen. Een tweedejaars kursiste mocht de laatste keer een voordracht houden voor de verza melde schaakgroten waarbij de do cent V. Kroetsjkofskii en de we reldkampioen. Het was Natasja Versjenina die liet zien hoe zij een gewonnen partij in de kortste ke ren uitmaakte. Daarvoor kreeg zij een prijs toegekend. Hier is de stelling: (Zie diagram nr. 1.) Men ziet dat wit gewonnen staat, dank zij een veroverde kwaliteit Maar het is dan de kunst om zo'n „gewonnen" stand tot winst te brengen. Dat deed Natasja aldus: 27. Tg3xg6l,De kwaliteit wordt teruggegeven. Men zou in de ver leiding kunnen komen om met een schaakje op de achterste rij aan te vangen. Dan zou het verloop zo' kunnen zijn: 27.De8+,Kh7 Het paard mag hier niet worden tus- sengespeeld, want dan gaat het na diagram nr. 2 Td8 verloren. 28.Td8....dreigt mat. Maar zwart remiseert dan door: 28....,Tc1+29.Tg!en vooral niet: 29.Kg2?,Pf4, mat. 29....Tg1 30. kg1 ,Dc1 31. Kg2, P14+ 32.Kg3,Pe2+, 33. De2:,Dg5+ en 34Dd8. met remise. Het ging in de partij zó verder: 27f7xg6 28.De2-e8+,Kg8-h7 29.Td1-d8,...dreigt mat. 29...g6-05 30 De8-g8+,Kh7-g6 31.Dg8- e6+,Kg6-h5. Na: 31Kh7 32.Df5+,g6 33.Td7+32.Td8- d6!,.... nu dreigt mat door: 33.Dg6+,Kh4 34.Dh6+ en 35.Th6. Daarom moet volgen: 32g5-g4 33. De6-e5+, Kh5-h4 34.De5-g3+, Kh4-g5 35.h2-h4+, Kg5-h5 36. f3x- g4,Tc4xg4 37.Td6-d5+en wit wint de dame. Deze Natasja studeert ekonomie. maar we zullen op schaakgebied nog wel eens van haar horen! Als steekproef voor een korte op lossingswedstrijd in deze zomer wordt de volgende stand als opga ve gegeven. Bij het binnenlopen van voldoende oplossingen en de daardoor gebleken belangstelling volgt dan de geplande oplossings wedstrijd van een zestal opgaven. Aan de hand daarvan kunnen dan diagram nr. 3) tevens verschillende thema's w den besproken. Onderstaan f stand heeft slechts vier stukkenL, is dus wat we noemen een „ultj^ miniatuur". Maar kijk uit, want oL ze Oostelijke naburen zoggMj. „Die Bauernstudien haben iiï, sich". i (Zie diagram nr. 2.) I Wit: Kh6; pion:h3-Zwart: Kgl; p# ;B7- 5 Wit begint en wint. b Oplossing richten aan C. J. t Feijter, Wielingenstr. 13, Devent c, Als besluit voor de liefhebbers n probleem van: t Ds. J. Mostert. Die Schwalbe 1962. (Zie diagram nr. 3.) Wit. Ke3, TM. Lf6. Pf4; pion: g4|d Zwart: Kg3; pion:f3 o Wit begint en geeft mat in vier zetten. Ook dit is dus weer een minial Ik laat u de hoofdvariant zien, rest mag u zelf opzoeken. 1. Th1-f1l. Kg3-h2 2 Tf1xt3:.W*V> 3.Tf3-h3, Kg1-f1 4 Th3-M, mat ha aardige is hier dat de witte tof^ - t Üw 1° liniatud zien, [2 Hercules: onopvallend Hoofdsterren vis.magn. abs. magn. afst. (lichtj.) a. Ras Algethi 3-4 var. -0.7 540.8 var./dubbel b. Rutilicus 2.81 -0.15 127 c. 3.79 0.57 143.4 d. Sarin (d) 3.16 0.63 104.3 e. 3.92 0.70 143.4 f. (d) 3.00 3.23 29.3 g. 3.61 2.00 68.4 t. 3.99 -1.51 410.5 m. 3.48 3.70 29.3 P- 3.36 -0.26 172.6 Bolv. sterhopen fotogr. magn. vis. magn. afstand (lichtj.) NGC 6205 4.0 5.7 34.000 M13 NGC 6229 9.7 8.7 81.450 NGC 6341 5.1 6.1 35.838 M92 Heracles is, onder de Latijnse naam Hercules, een van de be roemdste helden uit de Griekse mythologie. Hl) was de zoon van Zeus en Alcmene en hij had als leermeester de centaur (half mens, half paard) Cheiron. De vrouw van Zeus, Hera, moest Her acles niet zo erg en zij wist het zo te plooien, dat hij twaalf on menselijke opdrachten moest vol voeren, die hij overigens met suc ces afwerkte. Toen hij stierf, werd hij onsterfelijk gemaakt en kreeg hij een plaats onder de sterren beelden. Anders dan de naam Hercules zou doen vermoeden, is het een tame lijk onopvallend sterrenbeeld. Het is verspreid in een vrij groot ge bied tussen Arcturus (Boötes) en Wega (Lier) en bevat maar weinig objecten van enige betekenis. Ei genlijk maar twee. Het eerste is de rode, variabele ster Ras Algethi, die onregelmatig wisselt tussen de magnituden 3 en 4 (periode onge veer drie maanden). Ras Algethi is, evenals zijn rode broeder in Orion, Betelgeuze. een ster van geweldi ge afmetingen. Een rode superreus dus, die een diameter heeft van 450 keer die van de zon. Hij mag gerekend worden tot de grootste sterren die ons bekend zijn. Het tweede object is Messier 13, dat men op een heldere nacht nog net met het blote oog kan waarnemen. Gezien door een verrekijker is M13 nog niet spectaculair, maar met een redelijke telescoop ziet men de buitenste laag reeds opgelost in afzonderlijke sterren: M13 is een bolvormige sterrenhoop van onge veer 500.000 sterren. Hij is ruim 34.000 lichtjaren van ons verwij derd en de diameter van de hoop is ongeveer 100 lichtjaar. Bolvormige sterrenhopen van deze soort vormen een soort halo of krans om ons melkwegstelsel. Er zijn er een dikke honderd bekend en de meeste worden waargeno men op het zuidelijk halfrond. Dat de verdeling van de bolvormige sterrenhopen naar onze waarne ming niet symmetrisch is. heeft te maken met de omstandigheid. <t ons zonnestelsel zich vrij dicht P de rand van ons melkwegsteW bevindt. M13 is dus een van 4 weinige sterrenhopen, die op hi noordelijke halfrond zichtbaar zijl In de tekening zijn nog twee hi pen aangegeven, maar die zijn vl mindere betekenis. In december 1934 werd in Hercu les nog een nova ontdekt (op tekening met aangegeven), d. de 2e grootte bereikte en ongevej tien dagen lang de helderste sti van het sterrenbeeld was. Maan en planeten Mercurius gaat bijna een uur t| de zon onder en is dus niet gofi zichtbaar. Venus komt des morgens bijl drie uur voor de zon op en is f vinden in het oosten. Mars komt voor Venus op en vf wijdert zich nu snel van haar. Mal staat in de Stier. Jupiter verschijnt in het begin de maand ook weer aan de c lijke ochtendhemel. Saturnus verdwijnt in de av< schemering. Op 5 juli om 20h UT staat de a het verst van de zon, in het zoj heten aphelium van zijn elliptis baan. De afstand tussen de i delpunten bedraagt nu 152.1 i km. Op 11 juli om 11h: maan in junctie met Mars. Op 12 juli om 10h: maan in junctie met Venus. Op 13 juli om 19h: maan in junctie met Jupiter. Op 24 juli om 7h: maan in cc junctie met Uranus. MAAN op 21.56 00.31 02.15 06.02 11.39 1 juli 6 juli 11 juli 16 juli 21 juli Maanstanden in juli VM 1 juli 5.24 LK 8 juli 6.39 NM 16 juli 10.37 EK 23 juli 21.38 06.03 12.13 17.34 21.25 23.41

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1977 | | pagina 18