Bezoek Janos Kadar aan Vaticaan
bekroning van jaren onderhandelen
JUSTIN NIEUWE PATRIARCH
VAN ROEMEENSE KERK
Afscheid Molukkers
zonder incidenten
"Witte BVD" keurt
regeringsbeleid af
Meerderheid
in Kamer
voor
verplichte
auto-keuring
ZESDUIZEND MAN IN ASSEN
Treinkapers
en
schoolbezetters
voorgeleid
NAAR GRONINGEN
LAGER DAN NORMAAL
,,Wapendieven
medeverantwoorde
lijk voor kapingen"
Fretilin wenst geen contact met Molukkers
REIZIGERS AANBOD
^BINNENLAND
LEIDSE COURANT/T
WOENSDAG 15 JUNI 1977 PAGINA 7
Het bezoek dat de secretaris
der Hongaarse communisti-
j sche partij, Janos Kadar, vori-
ge week aan paus Paul us
heeft gebracht, wordt èn in
het Vatikaan èn in Boedapest
gezien als een bekroning van
jarenlange onderhandelingen
ter verbetering van de ver
houding kerk en staat in Hon
garije.
De laatste jaren zijn de betrek
kingen tussen kerk en staat
aanmerkelijk verbeterd. Het
keerpunt daarin kwam in fe
bruari 1974, toen de in balling
schap levende Hongaarse pri
maat, kardinaal Mindszenty,
officeel een opvolger kreeg op
de primaatszetel van Eszter-
gom m de persoon van kardi
naal Lekai.
Het ongebroken verzet van
Mindszenty tegen de achteruit
stelling van de r.k. kerk, die
eeuwenlang een machtige po
sitie in Hongarije had ingeno
men, belette enige toenadering
of een aanpassing aan de ver
anderde omstandigheden.
Vooral onder kardinaal Lekai
konden de onderhandelingen
tussen de Hongaarse regering
en de Vatikaanse diplomaat
Poggi geleidelijk aan tot be
scheiden successen voeren. Er
konden weer bisschoppen
worden benoemd, zij het na
vooraf verkregen toestemming
van de staat. Sedert januari
1975 is het godsdienstonder
richt aan kinderen officieel
maar niet onbeperkt weer toe
gestaan.
Eind 1976 schreef hét commu
nistische partijblad, dat de
verhouding tussen kerk en
staat nog nooit zo goed „geor
dend en ongestoord" was ge
weest als nu het geval is. Het
katholieke persagentschap
„Magyar Kurir" bevestigde
dit. In april van dit jaar kon
voor het eerst een groep van
Hongaarse bisschoppen het
Vatikaan bezoeken. Dit was
sedert 1948 onmogelijk ge
weest omdat de regering hen
de toestemming weigerde het
land te verlaten.
Dat in de verhouding kerk en
staat nu alles „botertje tot de
boom" zou zijn, is te veel ge
zegd. De regering en partij
hebben een belangrijke vinger
in de pap van de kerken. Dit
geldt zowel voor de r.k. kerk
als voor de reformatorische
kerken. Bisschopsbenoemin
gen geschieden niet alleen op
pastorale motieven maar ook
op politieke. De staat is erop
uit om de positie van de bis
schop te versterken, vaak ten
koste van zijn verhouding met
priesters en gelovigen.
De Hongaarse hervormde
kerk heeft sinds kort een nieu
we kerkorde. Deze bepaalt dat
de predikanten niet meer door
de gemeenten worden geko
zen, maar worden benoemd.
Dit benoemingsrecht werkt in
de hand, dat onder de druk
van de overheid of partij di
kwijls priesters en predikan
ten van grote kwaliteit worden
overgeplaatst naar parochies
of gemeenten, waar „zij geen
kwaad kunnen".
Veel pastoors en predikanten
zijn zo gedwongen hun leven
in een dunbevolkte streek te
slijten, waar ze hun kracht
moeten verdoen met rondtrek
ken tussen een groot aantal
ver uiteengelegen dorpen. Zij
leven geïsoleerd, horen weinig
of niets van ontwikkelingen in
en buiten de kerk en worden
niet door de bisschop ge
steund. Een Hongaarse kath
olieke theoloog zei over hen:
„Ze zijn verbitterd en ongeluk
kig en ze zijn niet in staat het
evangélie te verkondigen".
Met name kardinaal Lekai
verklaarde vorig jaar, dat er
nog verschillende redenen wa
ren tot bezorgdheid. Hij be
pleitte een voortdurend ge
sprek om ook die redenen weg
te nemen. In grote lijn toonde
hij zich echter tevreden. Hij
zei, dat de kerk evenals de
mensen haar nieuwe plaats in
de socialistische maatschappij
had gevonden.
De secretaris van de Hongaar
se bisschoppenconferentie,
mgr Cserhati, schreef reeds in
december 1975 in het theologi
sche tijdschrift „Vigilia", dat
er in het verleden veel fouten
in de dialoog tussen kerk en
staat waren gemaakt Men be
schouwde elkaar als politieke
macht Maar de enige graad
meter vobr de verhouding
kerk en staat is volgens hem:
„Wat zijn wij als mensen
waard en wat doen wij voor
■de mensen". Mgr. Cserhati eist
voldoende levensruimte voor
de kerk, maar naar zijn me
ning heeft het socialisme de
mogelijkheid en de kracht om
de godsdienstige mens alle de
mocratische rechten te verle
nen.
(Van een onzer verslaggevers)
UTRECHT „Het herhaaldelijk inzetten van elite
eenheden als mariniers en scherpschutters door de
regering, brengt een gewenningseffect teweeg, waar
door steeds sneller naar gewelddadige oplossingen,
wordt gegrepen".
Dat schrijft de zogenoemde „witte BVD", de bond voor
dienstplichtigen in een oproep aan alle „linkse Moluk-
kers en Nederlanders". De bond wil pressie uitoefenen
op de Nederlandse regering om een politieke oplossing
voor het RMS-probleem te vinden. De bond wil dat
Nederland de betrekkingen met Indonesië verbreekt en
alle steun intrekt.
De dominicaan Luigi Ciappi
(68), theoloog bij het pauselijk
hof, die bij het consistorie
van 27 juni tot kardinaal ver
heven zal worden, is door
paus Paulus benoemd tot titu-
lair-bisschop. De paus vervult
hiermee een voorschrift van
zijn voorganger paus Johan
nes, inhoudend, dat kardina
len altijd ook de bisschops
wijding moeten (hebben) ont
vangen.
Ongeveer vierduizend West-
w duitse evangelische christenen
hebben gepleit voor de vrijla
ting van de oorlogsmisdadiger
Rudolf Hess. Hij is een zieke
oude man (83), die geen gevaar
voor het Duitse volk meer kan
vormen, zo stelt men. Zijn ge
vangenhouding werkt niet af
schrikwekkend voor nazisti
KORTE METTEN
sche tendenzen onder het
Duitse volk, maar maakt hem
juist tot een martelaar voor
neo-nazistische groepen. De
petitie is gestuurd aan de VS,
de Sowjet-Unie, Groot-Brittan-
nië en Frankrijk, die gezamen
lijk verantwoordelijk zijn voor
de gevangenhouding.
Volgens kerkelijke kringen
hebben drie religieuze orden
in Hongarije weer gebouwen
tot hun beschikking gekregen.
Het gaat om de benedictijnen,
de franciscanen en de pianis
ten (de reguliere priesters van
de Moeder Gods). Zij hebben
elk twee vestigingen met
scholen. Het bericht over de
nieuwe vestigingen kwam een
dag na het bezoek van de
Hongaarse partijleider Kadar
aan paus Paulus.
Zigeuners uit België, Enge
land, Frankrijk, Italië, Neder
land en de Verenigde Staten
maken deze week een bede
vaart naar Altenberg bij Keu
len. Er zijn rond vierduizend
deelnemers. Vandaag is er een
openingsdienst en morgen zijn
er boetevieringen. De pro-pre
sident van de pauselijke com
missie voor „Mensen onder
weg", aartsbisschop Emma
nuel Clarizio uit Rome en de
beschermheer van de interna
tionale zigeunerbedevaart,
kardinaal Joseph Höffner van
Keulen zullen preken.
Hervormde hulppredikers, die
nu werkzaam zijn in een ge
meente zullen per 1 januari
predikanten zijn met alle be
voegdheden. De synode heeft
dit besloten. Aanstelling tot
hulpprediker is dan verder
niet meer mogelijk. Dit om
hen die nu studeren nog enig
perspectief te bieden. De hui
dige maatregel wil de onge
lijkheid die er bestond bij de
hulppredikers ten aanzien van
de bediening der sacramenten
opheffen. Aangezien de bedie
ning der sacramenten verbon
den is aan het ambt van pre
dikant, kon dit alleen door
hen gelijk te stellen met pre
dikanten.
)i i
Metropoliet Justin Moisescu van
de Moldau is in de Roemeense
hoofdstad Boekarest tot nieuwe
patriarch van de RoemeensKjrtho
doxe kerk gekozen. Hij volgt pa
triarch Justinian op, die op 27
maart overleed. Metropoliet Jus
tin was sinds maart interim-pa
triarch. Hij wordt zondag geïntro-
niseerd.
De oud-katholieke aartsbisschop van Ut
recht, mgr. Kok, zal op uitnodiging van het
patriarchaat, als voorzitter van de interna
tionale bisschoppenconferentie van de oud-
katholieke kerkgemeenschap de intronisa-
tie bijwonen. Er bestaan sinds lange tijd
goede relaties tussen de oud-katholieke
kerk en de orthodoxe kerk van Roemenië.
Regelmatig studeren orthodoxe priester-
Kardinaal Willebrands gaat naar Boeka
rest als president van het secretariaat voor
de eenheid van de christenen en zal waar
schijnlijk ook namens de Nederlandse r.k.
bisschoppenconferentie gelukwensen over
brengen. Het is nog niet bekend of een
delegatie van het Vaticaan aanwezig zal
zijn bij de intronisatie.
)Van onze parlementaire redac
tie)
DEN HAAG Een ruime
meerderheid van de Tweede
Kamer heeft zich gisteren posi
tief uitgelaten over het wets
ontwerp betreffende de invoe
ring van een verplichte jaar
lijkse keuring van personenau
to's, vrachtauto's en aanhang
wagens. Het ontwerp, dat is
ingediend door de Tweede Ka
merleden Van der Doef (P.v.-
d.A.) en De Beer (V.V.D.) zal
morgen bij de stemming kun
nen rekenen op de steun van
P.v.d.A., V.V.D. en D'66, die
tezamen 88 van de 150 kamerze
tels bezetten.
Volgens het wetsontwerp zal de
verplichte jaarlijkse keuring
van motorvoertuigen en aan
hangwagens, waarmee overi
gens pas in 1980 een begin zal
worden gemaakt, kunnen wor
den verricht in een rijkskeu
ringsstation (er komen er in to
taal 30) of in een door het rijk
erkend garagebedrijf. De auto
mobilisten mogen, als ze een
keuringsoproep ontvangen, zelf
kiezen, waar ze de keuring laten
verrichten. De kosten van de
keuring worden geschat op on
geveer 40,-. Elk goedgekeurd
voirtuig krijgt een speciaal vig
net op de voorruit Als er gebre
ken aan een voertuig worden
geconstateerd, kan het vingnet
pas worden verkregen na repa
ratie van die gebreken.
In 1975 stelde minister Wester
terp (verkeer en waterstaat) ook
al voor om een jaarlijkse ver
plichte autokeuring in te voeren.
Zijn wetsontwerp kreeg echter
niet voldoende steun van de
Tweede Kamer omdat met na
me P.v.d.A. en V.V.D. het niet
eens bleken te zijn met opvat
ting van de minister, dat auto
keuringen alleen zouden mogen
plaatsvinden in een tachtigtal
rijkskeuringsstations. Gewone
garages zouden van Westerterp
geen keuringen mogen verrich
ten, tenzij de keuring zou plaats
vinden tegelijkertijd met een
grote onderhoudsbeurt
Toen de minister zijn voorstel
de mist in zag gaan, besloten de
Kamerleden Van der Doeff en
De Bvjer om zelf met een nieuwe
wetsontwerp te komen, waarin
staat dat keuringen in gewone
garages wel mogelijk zijn.
Het C.D.A., de partij van Wes-
terterp, toonde zich gisteren nog
steeds een fervent tegenstander
van dit initatief-wetsontwerp.
Woordvoerder Schakel legde
zich echter al neer bij het voor
uitzicht dat met de steun van
P.v.d.A., V.V.D. en D'66 het
wetsvoorstel het gemakkelijk
zou halen. Overigens hebben de
laatstgenoemde partijen nog wel
een wijzigingsvoorstel inge
diend. Zij willen dat in het wets
ontwerp de mogelijkelijkheid
wordt opgenomen, dat automo
bilisten bij het rijk in beroep
kunnen gaan als zij menen dat
hun wagen ten onrechte is afge
keurd. Voor die procedure moe
ten ze dan wel een bepaald be
drag betalen (de grootte daar
van is nog niet bekend), maar
dat geld krijgen ze terug als ze
in het gelijk worden gesteld. De
beide indieners van het wetsont
werp hebben inmiddels laten
weten, dat ze onder bepaalde
voorwaarden wel bereid zijn, dit
„recht van beroep" in het wets
ontwerp op te nemen.
Post uit trein
van de vrije Zuidmolukse
jongeren, onder wie hun
woordvoerder Nous Solisa.
De oudere Zuidmolukse
leiders, ir. Manusama en
ds. Metiary, liepen op ge
paste afstand achter de
volgauto's. De begrafenis
is een indrukwekkende
manifestatie geworden.
Het duurde bijna een half
uur voordat de stoet waar
in ook enige tientallen Eu
ropese Nederlanders mee
liepen, gepasseerd was. In
de zinderende hitte duurde
het ruim anderhalf uur
voordat de eersten de be
graafplaats bereikten.
Intens verdriet tekende de
gezichten van het Zuidmo
lukse volk, dat afscheid
nam van de naar een vrije
RMS-republiek hunkerende
Max Papilaja uit Bovens-
milde en diens vijf „volge
lingen".
Zuidmolukkers van alle
leeftijden waren 's mor
gens vanuit heel Neder
land naar de Drentse
hoofdstad gekomen. Vrou
wen en mannen op leeftijd.
De oudere generatie die op
Ambon heeft gewoond. De
wat jongere Zuidmoluk
kers die als kind naar Ne
derland kwamen. En dan
de jongeren die Ambon
slechts van films, boeken
en verhalen van hun va
ders kennen. Zelfs waren
er peuters in de stoet,
moeizaam in him wagentje
voortgeduwd door hun
moeder en beschermd te
gen de felle zon door een
kleurige parasol.
In Assen wachtte men de
begrafenisstoet met ge
mengde gevoelens af. Er
was gespannen aandacht.
De politie die zich, omdat
alles rustig verliep, nauwe
lijks vertoonde, was op al
les voorbereid. Maar de be
grafenis werd niet ontsierd
door relletjes, noch tijdens
de tocht naar de laatste
rustplaats, noch na afloop.
Van een onzer verslaggevers
ASSEN De Nederlandse Spoorwegen verwachten
dat het aanbod van treinreizigers met name op de
lijn Zwolle-Groningen in de komende weken beneden
het normale peil blijft. De juiste cijfers daarover kan
men pas over enige tijd geven omdat eerst dan de
tellingen die uitgevoerd worden door de conducteurs
door de computer verwerkt zijn. De verwachtingen
van de spoorwegen zijn gebaseerd op gegevens na
de vorige kaping van een trein bij het Drentse Wijster
in december 1975. Daarna bleef het aantal mensen
dat per spoor naar de plaats van bestemming ging
enkele maanden lang duidelijk merkbaar beneden het
normale aanbod". De mensen hebben natuurlijk de
schrik even in de benen na zo'n voorval", aldus een
woordvoerder van de NS in Utrecht
vandaag besteld
DEN HAAG De post uit de gekaap
te trein is vandaag besteld met uit
zondering van een deel van de pak-
ketpost, die licht is beschadigd en
waarover de PTT met de afzenders
contact zal opnemen.
In de trein waren dertien postzakken
die na een onderzoek door de postale
recherche zijn vrijgegeven: vijf zak
ken met brieven, vier met aangeteken
de stukken en vier zakken pakketpost
Alle post was bestemd voor de stad
Groningen en enige plaatsen in de
omgeving van deze stad. De bewoners
van Bovensmilde behoeven hun post
niet meer af te halen bij het postkan
toor. De bestelling is sinds maandag
weer normaal.
(Van een onzer verslagge
vers)
ASSEN „Tanah air kita"
(ons vaderland). Zo luidde
het opschrift van een van
de vele honderden met gele
bloemen opgemaakte kran
sen waarmee ruim zesdui
zend rouwende Zuidmoluk
kers gistermiddag in Assen
de laatste eer bewezen aan
de zes bij De Punt gedode
treinkapers.
Onafzienbaar was de be
grafenisstoet die om
streeks half twee vanaf het
gebouw Kapitan Patti Mu-
ra en de nabij gelegen
Evangelische kerk in de
Zuidmolukse wijk vertrok
voor een ruim drie kilome
ter lange tocht door de As
ser buitenwijken naar de
begraafplaats De Bos
kamp. Aan het hoofd van
de stoet zag men naast de
familieleden van de terro
risten, vertegenwoordigers
Assen (ANP) Twee van de treinka
pers en vier voer schoolbezetters die
bij het militair ingrijpen in de gijze
lingszaken werden aangehouden, zijn
gisteren voorgeleid voor de rechter
commissaris in Assen. Deze heeft op
vordering van de officier van justitie
besloten tot verdere bewaring.
Voor de inbewaringstelling wordt de
procedure gevolgd van het wetboek
van strafvordering. De officier van
justitie kan verdachten een paar da
gen vasthouden, maar moet dan de
rechter-commissaris om verlenging
vragen. Dit gebeurt voor een periode
van zes dagen, die opnieuw kan wor
den gevolgd door een periode van
eveneens zes dagen. Daarna zal voor
langer gevangen houden de rechtbank
een beslissing moeten nemen. Dit ge
beurt voor een periode van dertig
dagen, die daarna nog tweemaal voor
dertig dagen kan worden verlengd. In
het Academisch ziekenhuis in Gronin
gen ligt nog steeds de derde treinka
per.
Onder de belangstellenden die de plechtigheden in Assen bijwoonden, was ook de president der RMS in ballingschap,
ir. Manusama (midden op de foto).
Het duurde anderhalf uur voordat de stoet vanaf
de kerk op de begraafplaats was aangeland. De
zeventien auto's werden begeleid door honder
den bloemstukken-dragende Zuidmolukkers.
Nadat de zes kisten in de gemeenschappelijke groeve waren neergelaten, volgde een défilé
van de vele duizenden die naar de begrafenis waren gekomen.
AMSTERDAM (ANP) De bevrijdingsbeweging maken.
Fretilin op het door Indonesië geannexeerde Oost-Ti-
mor wenst geen contact met Zuid-Molukkers in Horta, die enige maanden geleden ons land bezocht,
Nederland. Ramos Horta, minister van buitenlandse verwerpt de RMS-doelstelling. Evenals het Indoriesie-
zaken van het Fretilin, heeft het Indonesië-comité comité is hij van mening dat de Zuid-Molukkers in
in Amsterdam gisteren telefonisch uit Australië Nederland de strijd van alle Indonesiërs tegen het
gevraagd, dit standpunt in Nederland bekend te militaire regime van generaal Soeharto verzwakken.
Spoorwegen:
ROTTERDAM (ANP) JUensen, die
wapens stelen uit winstbejag" zijn
moreel mede verantwoordelijk voor
misdaden, zoals kapingen en overval
len, die naderhand met die wapens
gepleegd worden".
Dit zei officier van justitie, mr. J.G.F.
Hage, gisteren in zijn requisitoir voor
de Rotterdamse rechtbank, waar vier
verdachten terecht moesten staan we
gens diefstal van een partij wapens uit
de legeropslagplaats .Maasland." De
officier eiste tegen twee verdachten'
drie jaar gevangenisstraf, de andere
twee hoorden twee jaar tegen zich
eisen.
Mr. Hage voegde hieraan toe, dat de
door hem gevorderde straffen onaf
hankelijk moesten worden gezien van
de recente gebeurtenissen in Drente.
Hij wees erop, dat de afgelopen kapin
gen in het verlengde liggen van eerder
gepleegde wapendiefstallen. „Door
dergelijke misdrijven wordt onze sa
menleving ernstig in gevaar ge
bracht," aldus de officier.
