-J*É
if I js
„Ik bepaal de mode
in Spakenburg"
URN HUS UIT
Arrestanten
woensdag
voorgeleid
ssss^r1 umE
Waarom
geen felle
kleuren?
Oleander,
kind van
het zuiden
Paus: Bitter
nieuws maakt
wereld triest
MOLUKSE SAMENLEVING: VEELHEID VAN GROEPERINGEN
Vreugde Verdriet Vrees
HENK KOELEWIJN (30):
"lINNENLAND
LEIDSE COURANT
MAANDAG 13 JUNI 1977 PAGINA 9
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG In deze weken kwamen de
namen naar voren van een groot aantal Zuid
molukse organisaties en instellingen. Het is
ondoenlijk ze in kort bestek allemaal te noe
men en te karakteriseren. Daarom deze korte
opsomming.
Bada Persatuan Rajat Maluku Selatan Dit
is het eenheidsfront van alle hier wonende
Zuidmolukkers die als ideaal koesteren: het
herstel van de Republiek der Zuid-Molukken
(Republik Maluku Selatan, ofwel: RMS). Leider
van de „Badan Persatuan" is de bekende domi
nee Metiari. De „Badan Persatuan" is een soort
parlement, gevormd door afgevaardigden van
alle RMS-eenheden uit Nederland.
Pattimura Een culturele organisatie, getooid
met de naam van een Molukker die de vorige
eeuw streed tegen het Nederlandse gezag.
Plaatselijk zijn de afdelingen vrijwel onafhan
kelijk.
Pemuda Masjarakat Ofwel, de jeugdafdeling
van de bovengenoemde „Badan". Ofwel: De
Vrije Zuidmolukse jongeren. Wie er momenteel
woordvoerder of voorzitter is, is niet na te
gaan.
Zuidmoluks crisiscentrum Een groep, spe
ciaal belast met het vanuit Zuidmolukse zijde
begeleiden .Van de gijzelingen. Het centrum is
gevestigd in Capelle a.d. IJssel, waar ook een
grote concentratie van Zuidmolukkers woont.
Capelle is ook de woonplaats van de president
ir. Manusama.
Zuidmolukse Evangelische Kerk Heet ook:
Geredja Injili Maluku (GIM). Het is de belang
rijkste kerkgemeenschap van de Zuidmoluk
kers in Nederland.
Molukse Protestantse Kerk Beschouwt zich
zelf als een regelrechte voortzetting van de kerk
op de Zuid-Molukken.
Nationale Kerk RMS Een godsdienstig-mili-
tante groepering, sterk verbonden met de te
genstander van ir. Manusama, „generaal Ta-
maela".
Rooms-katholieke Molukkers Hebben geen
politieke binding en bezoeken de r.k. kerken
in Nederland.
Moslims Klein in aantal; voornamelijk geves
tigd in Ridderkerk en Waalwijk.
Groep van de 17e januari Verspreid wonen
de Molukkers, veelal met familiebanden met de
treinkapers van Wijster. Militant.
REACTIES UIT HELE WERELD
Van een onzer verslaggevers)
ÜSSEN Twee van de drie
gearresteerde Zuidmolukse
treinkapers de derde ligt
iwaar gewond in het Acade-
nisch Ziekenhuis in Groningen
- en de vier bezetters van de
ississchool in Bovensmilde zul
len woensdagmorgen 15 juni
worden voorgeleid aan de As-
sense officier van justitie, mr.
C. van Oldenbeek
Deze officier van justitie heeft
in maart 1976 ook de zaak tegen
de zeven Zuidmolukse kapers
van de trein bij Wijster behan
deld. De rechtbank Assen ver
oordeelde ieder der kapers op
26 maart vorig jaar tot veertien
jaar gevangenisstraf met aftrek
van het voorarrest. De eveneens
zeven bezetters van het Indone
sische consulaat-Generaal in de
hoofdstad werden ieder op 8
april 1976 door de rechtbank in
Amsterdam veroordeeld tot zes
jaar gevangenisstraf met aftrek
van het voorarrest. Voor de der
de maal binnen twee jaar zullen
opnieuw zeven Zuidmolukse
jongeren voor misdrijven tegen
de persoonlijke vrijheid (gijze
ling plus bedreiging met enig
misdrijf tegen het leven) plus
verboden vuurwapenbezit bezit
terecht moeten staan. Indien het
doodschieten van de twee trein-
passagiers door kapers is ge
schied dan kan ook doodslag
eventueel zelfs moord tenlaste
worden gelegd. Indien één of
meer van de overleden kapers
zich hieraan schuldig zou heb
ben gemaakt kan dit misdrijf
toch mede ten laste worden ge
legd aan de overige treinkapers
aangezien zij de gehele gijzeling
tezamen en in vereniging heb
ben uitgevoerd. In geval van
bewezen herhaald doodslag dan
wel moord, in vereniging ge
pleegd, kan de maximum op te
leggen straf oplopen tot twintig
jaar.
TREINEN RIJDEN WEER
(Van een onzer verslaggevers)
ASSEN Het treinverkeer tus
sen Groningen en Assen is eer
der hervat dan was verwacht.
Vanaf zaterdagmiddag twee
uur rijden er weer treinen over
beide sporen.
De bovenleiding en het spoor,
die slechts licht beschadigd ble
ken, zijn inmiddels hersteld. Za
terdag pendelden de treinen nog
tussen Assen en Groningen, om
dat het materieel en het perso
neel, dat normaal dienst zou
doen op de lijn naar Groningen
elders was ingezet.
5p,tV.ss off I Nederland na de gijzeldrama's
r?' .A# Times
Paus Paus Paulus heeft giste
ren de „verfoeilijke episode van
de Zuid-Molukkers" in Neder
land betreurd. „Bitter nieuws
maakt het openbare leven op de
wereld triest", zo zei de paus
tegen een menigte van 5.000
mensen die op het St. Pieters
plein bijeen waren gekomen.
Israël De Israëlische autori
teiten hebben hun voldoening
bekend gemaakt over de beëind
iging van de gijzelingen. Een
groot dagblad prees de Neder
landers voor het toepassen van
„de Israëlische methode".
De autoriteiten verklaarden vol
daan te zijn over het feit dat de
gegijzelden werden bevrijd zon
der dat Den Haag heeft toegege
ven aan de eisen van de kapers.
EO „De overheid heeft zich
met het ingrijpen bij de gijze
lingsacties weer eens de diena
res van god getoond. Dat optre
den was nodig, omdat de kaping
heeft laten zien dat de egoïsti
sche mens zijn rechten wil door
drukken waardoor hij recht om
zet in onrecht Om die reden wil
de Evangelische Omroep het
ook opnemen voor het recht van
god op de mens en op ons land,
in plaats van de rechten van de
mens waarvoor in de huidige
wereld zo wordt gepleit."
Dit zei voorzitter ds. W. Glas
houwer van de i Evangelische
Omroep zaterdag op de zesde
jaarlijkse EO-landdag in Ut
recht.
Engeland De conservatieve
afgevaardigde in het Lagerhuis,
Nicolas Fairbarn, heeft gezegd
dat hij een motie aan het huis
zal voorstellen om de Neder
landse autoriteiten te feliciteren
met de afloop van de gijzelin
gen.
Hij zei de „moedige wijze te
bewonderen waarop de Neder
landers weer eens hebben laten
zien dat het loont durf te heb
ben. Te lang is het gebruikelijk
geweest zachtmoedig en slap te
zijn tegenover krachten van
anarchie en wreedheid."
Indonesië De ambassadeur
van Indonesië in Nederland Su-
topo Yuwono heeft de beslissing
van de Nederlandse regering
om gewapenderhand een einde
aan de gijzelingsacties te maken
bestempeld als de enige moge
lijkheid." „Tegen dergelijke
praktijken dient hard te worden
opgetreden, wil de rechtsstaat
behouden blijven", aldus de am
bassadeur. Hij sprak de ver
wachting uit dat de actie een
begin kan vormen voor het zoe
ken naar een integrale oplossing
van de problematiek van de
Zuid-Molukkers in Nederland.
PSP De partijraad van de
PSP heeft de militaire acties
veroordeeld. Volgens de partij
raad had de regering langer en
anders moeten onderhandelen,
om de gijzelingsacties op vreed
zame wijze te beëindigen. De
partijraad vindt dat hiertoe mo
gelijkheden aanwezig zijn ge
weest.
De Westduitse kanselier Helmut
Schmidt verklaarde in een tele
gram aan premier Den Uyl dat
de geduldige en voorzichtige
houding van de Nederlandse re
gering respect afdwingt, on
danks de „nederlaag" die is ge
leden door geweld te gebruiken.
Plaatsvervangers De groep
plaatsvervanging gegijzelden op
basis van geweldloosheid in
Glimmen betreurt de geweldda
dige beëindiging. De heer E. A.
Huisman uit Zwolle, initiatiefne
mer van de groep vindt het een
treurige zaak, dat bij de actie
acht mensenlevens verloren zijn
gegaan. Hij vindt dat een vreed
zame oplossing mogelijk was
door de kapers een vrijgeleide
te geven en de thans gevangen
zittende Zuidmolukkers van
voorgaande acties vermindering
van straf te verlenen.
Pater Clap Droevig schudde
de 35-jarige Franse pater Ber
nard Clap het hoofd. „Ik ben
diep teleurgesteld over de wijze
waarop de gijzeling is beeind-,
igd. Geweld biedt geen afdoen
de oplossing. Er moet ernstig
worden gevreesd voor herhaling
van Zuidmoluks geweld."
Henk Koelewijn, wroetend in het
verleden maar zaken doende met
een snelie auto.
Henk Koelewijn (30) is een Spakenburgse jongen die Spaken-
burgse stoffen snuisterijen, gebruiksvoorwerpen, mutsen en
byouterieën in zijn Spakenburgse winkeltje, voormalig vissers
buisje, verkoopt. Iedereen kent hem, de palingvrouw en de
kruidenier, de warme bakker, de notaris, de caféhouder en de
drop verkoopster. De bevolking vertrouwt hem zó door en door
dat de vrouwen hem zonder meer een handvol antieke sieraden
meegeven om te copiëren, hun dierbaarste, bezitDiep worte
lend in het schilderachtige Gooi- en Eemland, waar zijn hele
familie geboren en getogen is, erkennen ze hem als hun
„couturier".
Hij verzamelt niet alleen antie
ke Spakenburgse klederdrach
ten vanaf 1700 tot nu, m^ar hij
ontwerpt er stoffen voor, die
in Frankrijk, Duitsland en
Oostenrijk naar achttiende
eeuwse stalen worden gedrukt.
„Er is wel degelijk mode in de
Spakenburgse dracht", zegt
hij. „En die mode bepaal ik."
Ravage
Henk, van „De Bourgondische
Lelie", ook nog eens tenor zin
gend zowel in het koor van de
„Nederlandse HSndel Vereni
ging" als van het „Noord-Hol
lands Philharmonisch Orkest"
is vaak presentator van antie
ke klederdrachtenshows zoals
laatstelijk op de Lentebeurs
1977 Spakenburg, die 11.000
bezoekers trok uit de regio en
omliggende contreien (Spaken
burg telt 16.000 inwoners). Hij
schreef met vijf medewerkers
een boek: „Kijk naar Kleder
drachten" en geeft lezingen en
shows door het hele land over
het Spakenburgs kostuum.
Zijn bedrijfje waarin je nau
welijks kunt lopen zonder een
ravage te stichten met de elle
bogen door van de rekken,
kastjes, tafeltjes spulletjes af
te stoten: spiegeltjes, lampjes
met kralen kappen, vaasjes en
vazen, hebbedingetjes voor het
Spakenburgse huishouden. In
een hoek een bak met handge
maakte kanten ondermutsjes
10,-). „Er zijn wel 450 mo
dellen, ik heb ook antieke,
maar die kosten 85,-. Een
steil smal trappetje leidt naar
Henk's woonkamer, die uitziet
op het haventje met de dobbe
rende bootjes; in de verte de
visafslag, waar alleen vis
wordt verkocht als er een
schip is binnengelopen. Voor
je binnenkomt een overloopje
(misschien 11/2x2 m.) waar
een hoerenkast en een familie-
wieg staat. Een grote pop is
gestoken in een sitsen jakje
met muts, kleertjes die zijn
moeder als baby droeg. Het
gesteven befje is van Rijsselse
kloskant. De wieglakentjes
zijn geborduurd met de initia
len van grootmoeder: „J.P.":
Jaap je Pronk. De huiskamer
is volgepropt met dierbare re
likwieën.
Bric ci brac „van thuis"
(„Waardeloze dingen die ze an
ders weggooiden. Ik heb heel
wat „geroofd" van zolder").
Alles bij elkaar een duik in
eind 1800 met elk stuk met
eigen historie, zoals de stoof
uit 1800, die „overgrootvader
als bruidsgeschenk voor over
grootmoeder maakte" en die
Henk thuis uit een vergeten
hoekje opdiepte. „Ik wilde
hem voor mijn verjaardag
hebben. Ik weet 't nog goed,
maar ik kreeg er een riks toe
omdat het zo'n belachelijk ob
ject was om als verjaardagsca
deau te vragen". Toch is Henk
Koelewijn een bijdetijdse jon
geman met'bakkebaarden en
een fraaie snor, waaraan hij
zo nu en dan punten draait als
hij zit te praten. Hij beschikt
over een onderkoeld gevoel
voor humor en heeft beslist
geen vet te veel op zijn botten.
Een buigzame, magere spriet,
verkleefd aan Spakenburgse
traditie.
Patronen
laten me niet gaan". Op de
lichthellende houten vloer van
het vertrek liggen lappen Spa
kenburgse stof (eigen ont
werp), die hij voorknipt voor
de vrouwen. „Ze zetten de pa
tronen dan zelf in elkaar." Op
de grond knielend legt hij uit
hoe je een kraplap knipt met
de grote vleugelmouwen (of
met de kleinere épauletten
voor de winterversie, want
dan gaat er een jak overheen).
Het halsdoekje ertussen is nu
gestyleerd tot een recht lapje
van voren en van achteren.
(1920-1977). Voor iedere gele
genheid is er een kostuum,
voor de zaterdag en de zon
dag, voor door de week, voor
de zomer- en de winterdag
(een jak). Er zijn altijd twee
bruidskostuums, één oud en
één nieuw. „Moeder had het
bruidskostuum van mijn over
grootmoeder nog. Nu heeft
m'n zusje het." Voor het raam
hangen rolgordijnen met rin
gen en stokken, geflankeerd
door echt kanten overgordij
nen (nog uit het ouderlijk
huis). We zitten in een paar
flapoorstoelen, opgediept op
een veiling. „Weet je van wie
die zijn? Van oud-minister
Oud! Ze waren eerst van beige
trijp, maar ik heb ze jnet gobe
lin laten overtrekken". Aan de
muur naast andere familiepor
tretten een schilderij van over
grootmoeder met de in on-
Twee dames uit het dorp, trots op hun prachtig kostuum.
bruik geraakte „hul". „Tegen
woordig draagt men alleen de
ondermuts." Hoe oud hij be
gonnen is met verzamelen
weet hij niet meer. „Vanaf
mijn geboorte, geloof ik. Ik
ben altijd gek geweest op oude
dingen. Thuis zat ik altijd te
graaien in oude kisten en kof
fers. Bij grootmoeder heb ik
ook heel wat waardeloze rom
mel weggehaald. Van lieverle
de is de bevolking mij gaan
helpen. Ik krijg ontzettend
veel. Zo maar voor niks. Pop
pen, merklappen, hoerenkas
ten, consoles, overcomplete
spullen". Hij wipt van zijn
stoel en trekt een la open van
een antiek, gerestaureerd boe-
renkabinet.
Er liggen wel honderd antieke
jakken en -hoofddoeken in,
Vrouwen zijn bevoorrecht wat zomerkleren betreft
voor snoeihete dagen. Ze gaan in een dun zomerjurk
je naar kantoor of trekken bij huishoudelijke klussen
een koel Tee shirt aan. Mannen hoeven echter ook niet
te puffen. Waarom voor een bespreking niet een fijne
katoenen pullover aangetrokken in felle kleuren of
een linnen hemd van een grove structuur? Een paar
voorbeelden: (links:) Shirt en V-hals pull van linnen/-
katoen cocktail. Het streepdessin is bescheiden en
geschikt voor alle gelegenheden. (Rechts J Sport- en
vrijetijdgenot in een pullovr, gebreid uit een puur
katoenen vezel. Niet warm in het dragen en staat nog
verzorgd ook. Kleuren blauw/rood.
ook het 18e-eeuwse jak van
zijn moeder, een familiestuk.
„Het jak is altijd hoofddracht
geweest, afgekeken van het
18e-eeuwse burgerjak."
Waaiers
„Rijke boerinnen met de cor
netmuts gingen vroeger mee
met de burgers, met de rijke
lui. Je zag ze met een waaier
gaan „kerken". Die waaiers
heb ik ook. Voor mijn shows."
Henk heeft nog meer voor
raad. In een kast boven in het
slaapvertrek (helemaal gestof
feerd met Spakenburgse bloe-
metjesstof, hier en daar geën
cadreerd op een meubelstuk)
nog stapels hemden, hoofddoe
ken, kraplappen, keurig ge
rangschikt en zó voor het grij
pen. Henk Koelewijn wil over
zicht hebben voor zijn shows
en lezingen. „Door de folklo
ristische modetendenzen komt
de klederdracht weer meer in
de belangstelling", zegt hij
trots. „Een tijdlang vonden ze
je een achterlijke type als je
het kostuum aantrok. Vooral
de jongere vrouwen. Nu grij
pen ze er weer naar." Het
verkeer en straatbeeld is in
derdaad getekend door kwieke
Spakenburgsen op de fiets in
klederdracht, achter het stuur.
Ze wieden in kostuum hun
tuintje, schrobben hun straat
je.
„Ze lopen allemaal in mijn
kleren", legt hij zijn populari
teit bescheidelijk uit. En dan:
„Ik kom ook met echt nieuwe
dingen. Laatst heb ik weer de
lange ruiten schort gelanceerd,
dat honderd jaar uit de mode
was. Ik laat zoiets dan dragen
door vrouwen die ik ken. Een
paar durfals lopen er al mee.
Ook het winterkostuum grijpt
weer terug. Jak en rok ge
maakt van dezelfde stof."
Tekst: Tiny Francis
Wie veel in Italië
komt, kent 'Nerium
Oleander' die soms
vijf meter hoog in
hagen, zwaar van
trossen dubbele ro
ze roosjes, in over
vloedige weelde
bloeit. Ook in ande
re zuidelijke stre
ken treft men de
boom aan. Sommi
ge enthousiastelin
gen denken dat het
mogelijk is van va
kantie een stekje
mee naar huis te
nemen. Meenemen
gaat makelijk, mak
kelijk, wortel schie
ten in aarde is er
meestal niet bij. In
een fles water voor
een zonnig raam
wil 't soms wel luk
ken. De „Olean
der", waarvan u
veel plezier kunt
hebben, is echter al
vanaf vijftien gul
den in Nederland te
koop: (de plant van
de foto kost 35,-
omdat die al tame
lijk groot is). Ze is
een fijn bezit, dat
ook het balkon kan
opfleuren. In de
winter moet de
Oleanderplant koel
(niet onder 5 gr. C.)
staan, maar 's zo
mers mag ze best
tot september-okto-
ber in de tuin bi
vakkeren. In een
luchtige, zonnige
serre aardt ze ook
goed. Het is zaak
haar regelmatig te
snoeien en eraan te
denken, (vooral als
er kinderen in huis
zijn,) dat alle delen
gif bevatten. De
bloei valt meestal
tussen juli en okto
ber, maar deze eist
wat zorg. Bij knop-
vorming moeten de
zijscheutjes onder
de knoppen worden
verwijderd, zodat
de bloem in wor
ding ten volle kan
profiteren van de
sapstroom uit de
stengel.
In het voorjaar en
zomer is de zuidelij
ke plant een dorsti
ge dame, maar het
gietwater mag niet
koud zijn. Rond het
Middellandse zeege
bied valt ook geen
ijskoude regen. Be
spuiten of be
sproeien van blad
en knoppen met op
temperatuur ge
bracht water (liefst
uit de regenton)
komt haar ontwik
keling ten goede.
V anzelf sprekend
moet de 'Nerum
Oleander' in een
grote pot met
krachtige grond
staan; als ze is uit
gegroeid kan ze
worden overgeplant
in een tonnetje of
kuip, waar ze ver
der tot toi volle
wasdom kan ko
men. Mesten niet
vergeten en attent
zijn op ongewenste
aanwezigheid van
wol- en schildluis.
