Bovensmilde wil wel blij
zijn, maar kan het niet
in zwaar gehavende school
Ontstellende
ravage
Revolutie vraagt
nog meer
slachtoffers
Max Papilaja wilde
liever sterven
dan zich overgeven
Overlegcommissie:
nieuwe initiatieven
WD wil verslag
regeringsbeleid
4 BINNENLAND
LEIDSE COURAN'
MAANDAG 13 JUNI 1977 PAGINA 5
(Van een onzer verslaggevers)
BOVENSMILDE De Neder-
landse en de Molukse samenle
ving van Bovensmilde is dit
weekeinde begonnen de scher
ven bijeen te rapen die bijna
drie weken terreur veroorzaakt
hebben. Hoewel er vreugde is
over de bevrijding van de on
derwijskrachten wordt dit
overschaduwd door de dood
van de twee treinpassagiers en
de zes Molukkers. Bovensmilde
wil wel blij zijn, maar kan het
niet De wonden die geslagen
zijn, zijn nog vers. Aan Neder
landse kant waar onder de op
pervlakte angst en haatgevoe
lens leven en aan Molukse kant
waar gerouwd wordt over zes
jonge levens. Een oude Smil-
dense boer vertolkt eigenlijk
ieders gevoelens toen hij zei dat
het vertrouwen weg is en het
lang zal duren voor dat dat
weer echt terug is.
Zaterdagmorgen na de bevrij-
dingsakties groeide er in het
dorp een spanning die angstaan
jagend was. Deze werd aange
wakkerd door geruchten dat er
in de Molukse wijk in Assen
gewapende groepjes jongelui
liepen. Op dat moment hing van
iedere woning in de Molukse
wijk in Assen en Bovensmilde
de vlag voluit. Een vrouw die
aan de Schoolstraat in Bovens
milde uit dankbaarheid over de
goede afloop van de kaping en
de bezetting de Nederlandse
driekleur wilde uithangen kreeg
van de politie te horen dat ze
dit beter kan laten. Ondanks de
spanning werd de Molukse wijk
weer opengesteld. Twee tanks
hielden vanaf strategische pun
ten de wijk in de gaten. In de
loop van de dag kwam het ver
schillende keren bijna tot een
treffen. In de loop van de mid
dag begonnen de herstelwerk
zaamheden aan de school.
Langzamerhand verdwenen de
enorme hoeveelheden politie en
marechaussee uit het dorp. Aan
het eind van de middag zat Bo
vensmilde met het gevoel een
reuze kater te hebben. Politie-
afzettingen verdwenen, pasjes
waren niet meer nodig, lang
zaam begon het dorp weer een
open gemeenschap te worden.
Het kwam vreemd over op de
Bovensmildenaren die in de af
gelopen drie weken gewend wa
ren aan de enorme politiemacht.
Het werd als een vreemde luxe
ervaren weer te kunnen gaan en
stan waar men wilde. Toch zijn
veel bewoners van Bovensmilde
op dit moment bepaald niet ge
lukkig met het vrij spoedige ver
trek van het merendeel van de
mariniers, marechaussees en
rijkspolitie. „Nu zijn we hele
maal niet meer veilig", zo zeg
gen velen. Ze verwachten in de
naaste toekomst grote proble
men.
Enkele reacties: „Wij krijgen
nog heel wat narigheid en er
zullen nog meer slachtoffers
vallen", ,3ovensmilde zal niet
langer met de Zuidmolukkers
willen leven", „Ik zorg dat ik in
de toekomst ook wapens heb",
„Jammer dat ik hier een jaar
geleden een huis heb gekocht.
In twee weken tijd is de prijs
met 30.000 gedaald".
Zondagmorgen werd op het
sportveld een kerkdienst van de
gezamenlijke kerken gehouden.
Vele honderden inwoners be
zochten deze dienst waarin ge
dankt werd voor de goede
afloop van de gijzelingen, maar
waar ook droefheid was voor de
acht doden die dat kostte. De
gereformeerde predikant Suer-
mond noemde het gebruik van
geweld om de gijzelingen te
beëindigen een noodzakelijk
kwaad. „Bovensmilde heeft nu
de chaos van nabij leren ken
nen, wij weten nu aan de lijve
wat onveiligheid en onvrede is.
Ik zeg u, God huilt als de sa
menleving op zo'n wijze gebro
ken wordt", aldus de predikant.
Hij waarschuwde ervoor dat de
roep om veiligheidsmaatregelen
op een gegeven moment een af
god kan worden: „Wij moeten
ervoor oppassen dat angst ons
leven gaat verzieken. Daarom is
het nodig betere krachten op te
roepen, zoals leren luisteren
naar elkaar en het vertrouwen
hebben in de medemens", aldus
dominee Suermond.
In de loop van de dag werd
gisteren Bovensmilde geteisterd
door een nieuwe terreur. Nu
waren het grote groepen dagjes
mensen die gewapend met een
fototoestel en een ongezonde do
sis sensatiezucht door de smalle
straten van Bovensmilde toer
den. Op zoek naar de school, het
onderwerp voor een kiek in het
familiealbum.
(Van een onzer verslaggevers)
ASSEN Max Papilaja, 24-jarige ambtenaar op
de afdeling financiën van het provinciehuis te
Assen was de intelligente en onverzettelijke lei
der van de negen terroristen in de trein bij de
Punt.
Max vond, zoals hij had voorspeld, de dood bij
de bestorming van de trein door de mariniers.
„Nooit zal ik de gevangenis ingaan. Als we niet
vrij kunnen vertrekken, zal ik hier niet levend
uitkomen", zei de uit Bovensmilde afkomstige
jongeman op trotse toon in een van de vele
gesprekken die hij namens zijn groep in de afgelo
pen weken voerde met overheids-psychiater dr.
Dick Mulder.
Deze betreurt de dood van Max Papilaja en de
vijf andere terroristen ten zeerste. „Het waren
geen criminele jongens, maar ze hadden een erg
vernauwd bewustzijn", aldus dr. Mulder, die met
enige waardering sprak over de manier waarop
Max Papilaja de terroristen aanvoerde.
„Ik had heel intellectuele gesprekken met Max. We
waren als gesprekspartners min of meer gelijk
waardig. Zodra ik me had voorgesteld als „Dick
Mulder, woordvoerder van de autoriteiten in het
beleidscentrum", zei hij: „Ja, met de leider van
trein 747". Dr. Mulder vergeleek de naar een
R.M.S.-republiek hunkerende jongeman met de
vrijheidsstrijder J. Buvara.
Ambtenaren op het provinciehuis herinneren zich
Max Papilaja als een rustige innemende persoon
lijkheid, achter wie men nauwelijks de R.M.S.-
strijder vermoedde, die zijn leven voor dat ver
verwijderde ideaal zou willen opofferen. In al zijn
gesprekken trachtte dr. Mulder de terroristen in
de school en in de trein werkelijkheidszin bij te
brengen. Met de terroristen in de school gelukte
dat in het geheel niet". Met hen had ik slechts
beperkte contacten. Ze waren matig intelligent en
erg star. Als ik bijvoorbeeld vroeg: „En heren, hoe
is het met de gezondheid?", zeiden ze: Dat weten
we niet".
Met Max Papilaja had dr. Mulder betere gesprek
ken, „Maar ook hij was als het ware voorgepro
grammeerd en verloor zich in stereotiepe antwoor
den. Ieder contact met de trein verliep via Max,
maar onderhandelen was toch erg moeilijk, omdat
vier andere terroristen in de trein min of meer
het recht van veto hadden. Als je dacht een stap
vooruit te hebben gezet, deden ze weer twee
stappen terug".
MOLUKSE JONGEREN:
(Van een onzer verslaggevers)
ASSEN Het bevrijdings
front van de Vrije Zuidmo-
lukse Jongeren heeft in scher
pe bewoordingen de bevrijd
dingsactie van de gegijzelde
mensen in de trein bij De
Punt en in de openbare lagere
school in Bovensmilde veroor
deeld.
In een zaterdag in Assen uit
gegeven communiqué wordt
gezegd „dat onze kameraden
zijn vennoord door handlan
gers van het Indonesische fas
cisme. Het heengaan van onze
kameraden doet pijn in onze
harten, maar wij moeten niet
om hun heengaan treuren".
Het bevrijdingsfront van de
Vrije Zuidmolukse jongeren
wijst erop dat de strijd door
blijft gaan. „Onze revolutie zal
mogelijk nog veel meer slach
toffers onder onze zonen en
dochters vragen, maar dit zal
ons er niet van weerhouden
onze vrijheid te realiseren.
Misschien moeten we zelf ook
de weg bewandelen, die onze
vrienden gegaan zijn en zullen
we misschien zelf niet onze
vrijheid meevieren, maar wat
is belangrijker in het leven
dan onafhankelijk te zijn, je
vrij te voelen".
Het bevrijdingsfront zegt dat
de Nederlandse overheid volle
dig verantwoordelijk is voor
de eventuele gevolgen van de
gewelddadige beëindiging van
de terroristische acties in de
trein en in de school.
„Helaas was volgens Den Uyl
en consorten geen alternatief
mogelijk dan de weg van ge
weld. Onze Molukse kamera
den hebben in hun acties de
wapens slechts gehanteerd om
hun eisen kracht bij te zetten.
Nooit is het hun bedoeling ge
weest mensen te doden. Wij
zijn van mening dat niet alle
wegen tot onderhandelingen
benut zijn", aldus het bevrij
dingsfront.
Er wordt ook gezegd dat de
regering in Den Haag bewust
Enkele felle explosies veroorzaakten een enorme ravage in het schoolgebouw.
De eveneens omgekomen leider
Max, gedurende drie weken de
tegenspeler van dokter Mulder.
Ook leider treinkapers vond de dood
(Van een onzer verslaggevers)
BOVENSMILDE - Eef van der Vliet,
de hoofdonderwijzer van de school, die
bijna drie weken door Zuidmolukse ter
roristen bezet werd gehouden, is zater
dagmorgen aan de dood ontsnapt. Op het
moement, dat er 120 mariniers en poli
tiemensen de verrassingsaaval begon
nen, zat hij in een bergruimte te slapen.
Een tank, die de school binnenreed, ram
de ook de deur van deze ruimte, maar
Van der Vliet had de tegenwoordigheid
van geest zich plat op de grond te gooien
aan de achterzijde van de bergruimte.
Dat werd gistermiddag duidelijk toen
onder leiding van een politie-officier de
zwaar beschadigde school bezocht mocht
worden. Nu eerst werd duidelijk welk
een onbeschrijfelijke chaos er in het
gebouw heerste.
Rond het gebouw lopend, bleek ook nu
pas hoe hevig zaterdagmorgen om klok
slag vijf uur vier pantserwagens van de
koninklijke marechaussee de ruimte
waar kapers en gijzelaars verbleven heb
ben geruïneerd. Twee gevechtswagens
ramden de gevel van het verbindingsstuk
tussen de schoollokalen en twee tanks
drukten alleen even de gevel een stuke
naar binnen, n de school is het - zelfs
nadat de gemeente de ergste rommel bij
elkaar had geveegd nog een puinhoop.
Op de grond liggen blikjes frisdrank,
schoolschriften, handdoeken, tubes tand
pasta, washandjes en aangebroken pak
jes pudding.
In het lokaal waar bezetters en gijzelaars
waarschijnlijk een groot gedeelte van de
drie weken hebben gezeten, staat op het
schoolbord in grote letters geschreven
„Van Agt wij willen leven," de kreet die
de derde dag van de bezetting door 105
kinderen werd geschreeuwd. Het was een
van de meest huiveringwekkende mo
menten van de bezetting. Behalve deze
tekst zijn er op het bord portretten van
de bezetters getekend. Bij de tekeningen
staan de namen Izaack, TTiommy en Uta.
Ook in de naast dit lokaal gelegen aula
is de ravage compleet. Hier liggen prul
lenbakken op hun kop, de ramen zijn
finaal aan splinters geschoten en kogel
gaten zijn te zien in alle muren. Het
plafond is opengebarsten als gevolg van
explosies. Volgens de politie-officier is dit
gekomen door de aanvals-handgranaten,
die de mariniers hebben gebruikt Deze
projektielen veroorzaken een enorme
luchtdruk, maar hebben geen scherf-
werking. De doffe dreunen van deze gra
naten, in combinatie met de hooggerichte
schoten van automatische wapens, heb
ben de kapers een enorme angst aange
jaagd.
Ook in de andere lokalen van de school
heerst een ontstellende chaos. Kinderte
keningen liggen vertrapt op de grond te
midden van plastic bestek, dekens en
stuk getrapte bloempotten. Geen enkele
ruit is heel. In vreemde tegenspraak met
de situatie in de zwaar beschadigde
school is de tekst op een bergkast: „Wilt
u de papiervoorraad niet chaotischer ma
ken, dan hij al is a.u.b."?
(Van onze parlementaire redac
tie)
DEN HAAG De vorig jaar
door de regering ingestelde
overlegcommissie Zuidmoluk-
kers-Nederlanders gaat een
aantal nieuwe activiteiten ont
plooien om het klimaat tussen
Zuidmolukkers en Nederlan
ders te verbeteren. Er zal onder
meer gestreefd worden naar
uitbreiding van de contacten
met de Zuidmolukse gemeen
schap in ons land en met name
naar meer overleg met de Zuid
molukse jongeren. Dit is giste
ren meegedeeld door prof. dr.
A. F. Köbben, die samen met
de Zuidmolukker L. C. H. Man-
tau de overlegcommissie leidt
De commissie, die de regering
regelmatig voorziet van advie
zen voor het beleid ten aanzien
van de Zuidmolukse samenle
ving in ons land, is gistermiddag
bijna vijf uur lang in Utrecht
bijeen geweest Aan het gesprek
namen ook deel minister Van
Agt (justitie), minister Van
Doom (CRM) en staatssecretaris
Zeevalking (justitie), alsmede
een aantal belangrijke vertegen
woordigers uit de Zuidmolukse
gemeenschap, zoals de president
in ballingschap ir. Manusama,
vice-president Lokollo en de
huisarts Tuthatunewa.
Tijdens de bijeenkomst, die na
afloop door alle gesprekspart
ners werd omschreven als bij
zonder openhartig, waardevol
en constructief, is gesproken
over de actuele situatie en over
de taak van de overlegcommis
sie op korte en langere termijn.
Volgens prof. Köbben is er tus
sen de Nederlandse en Zuidmo
lukse deelnemers aan het ge
sprek een belangrijke mate van
begrip voor eikaars standpun
ten ontstaan. „Zelden heb ik in
mijn leven een vergadering
meegemaakt, die zo'n indruk op
me heeft gemaakt De wijze
waarop men van beide kanten
zijn hart opende, was bijna roe
rend. Het zou veel uithalen als
dit gesprek in zijn geheel op de
televisie was uitgezonden". Vol
gens prof. Köbben handhaaft de
overlegcommissie onverkort het
standpunt dat gebruik van ge
weld een averechts effect heeft.
Hoofdonderwijzer aan dood ontsnapt
Jongerenleider Nous Soulissa vond zaterdag een zwijgend maar gretig gehoor tijdens zijn toespraak in het
Molukse buurtcentrum van Bovensmilde.
heeft aangestuurd op een ge
welddadige afloop.
„Steeds hebben wij erop geha
merd, dat een oplossing langs
politieke weg gezocht moest
worden, wilde men een ge
weldloze afwikkeling verkrij
gen", aldus het communiqué.
In de Zuidmolukse woonwij
ken in Assen en in het Friese
Oosterwolde reageerden bewo
ners dit weekeinde over het
algemeen erg rustig en uiter
lijk onbewogen op het zo dra
matische einde van de treinka
ping bij De Punt. Vele Zuid-
Molukkers, zowel in Assen als
in Oosterwolde, staken de vlag
van de Vrije Republiek der
Molukken uit. In Oosterwolde
gingen vooral jonge Zuid-Mo-
lukkers als een vorm van zwij
gend protest de straat op. Ze
droegen spandoeken met zich
mee. Enkele teksten: .Polities
taat of niet, we zijn niet kapot
te krijgen" en „Geen mensen
doden".
In Assen groepten grote groe
pen Zuid-Molukkers samen bij
het wijkcentrum Kapitan Pat-
timura. Uit vele woningen sta
ken RMS-vlaggen. In het wijk
centrum 'hingen spandoeken
aan de wanden. Enkele leuzen!
„Een vrijheidsstrijd voor en
van het volk, is met geen ge
weld te onderdrukken" en
„Uit het bloed van de Zuidmo
lukse martelaren zullen dui
zenden revolutionairen op
staan om vrije, onafhankelijke
Molukken te verwezenlijken".
De Zuidmolukse leider Manu
sama heeft de Zuidmolukkers
in Nederland opgeroepen hun
kalmte te bewaren na de be
vrijdingsacties in De Punt en
Bovensmilde.
Ir. Manusama zei: Ik doe een
beroep op alle Zuidmolukkers
in Nederland, hoewel ik heel
goed begrijp de tegenstrijdige
gevoelens die ongetwijfeld bij
u opkomen, uw kalmte te be
waren en redelijkheid de bo
ventoon te laten voeren en u
niet te laten meeslepen door
zinloos sentiment.
Ik weet het, het is nu al de
derde, vierde maal dat hier
dingen gebeuren die niet door
de beugel kunnen, maar ik
heb het volste vertrouwen dat
gij allen juist op dit ogenblik
beter nog dan tevoren zult be
grijpen dat deze dingen beslist
niet kunnen".
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG De WD-fractie in de Tweede Kamer wil dat de
regering binnen tien dagen een verslag aan de kamer stuurt over
het gevoerde beleid rond de gijzelingen in Bovensmilde en Glim
men.
De WD-ers willen, dat de kamer uiterlijk op 23 juni, de dag
waarop het zomerreces aanbreekt, nog een debat houdt over de
gebeurtenissen in Drente. In het door de WD-ers verlangde verslag
moet volgens de vragenstellers ook staan, welke voorzorgsmaatre
gelen de regering heeft genomen na de gijzelinsaffaires in Wijster
en Amsterdam, eind 1975, om opnieuw uitbreken van zulke acties
tot een minimum te beperken.
Molukker Izaack uitgebeeld op een schoolbord.
Vietnam: geen
contact met
Molukkers
Vietnam heeft in een telegram
aan de Nederlandse pers de ge
ruchten tegengesproken, dat er
contacten zouden zijn tussen
dit land en de Zuidmolukkers
in Nederland.
Het telegram luidt: „Er hebben
geruchten de ronde gedaan over
vermeende betrekkingen tussen
Vietnam en de activiteiten van
Molukkers in Nederland. De
"ambassade van de socialistische
republiek van Vietnam voor het
koninkrijk der Nederlanden
acht het noodzakelijk te verkla
ren, dat dergelijke geruchten el
ke grond missen en dat Vietnam
geen enkele relatie heeft met de
organisatie van de Molukkers in
Nederland".
