SITUATIE OM GIJZELINGEN
WAS VOLKOMEN UITZICHTLOOS
CeidoeSomo/nt
NAMEN
„Regering moest
iets ondernemen"
REIZIGERS
OVERZICHT
VAN 462 UREN
GIJZELING
Domper op
feestvreugde in
Bovensmilde
-
Trieste dag
Laffe
aanvallen
IR. MANUSAMA:
INNENLAND
LEIDSE COURANT
PAGINA 7
DEN HAAG Vanmorgen om tien minuten over vijf is een einde
gekomen aan de gijzelingsdrama's in Bovensmilde en De Punt.
Deze gijzeling die 462 uren duurde was de langste die ooit ter
wereld heeft plaats gevonden.
Een chronologisch overzicht van de gebeurtenissen bij de trein
en bij de school ziet er als volgt uit:
Maandag 25, mei: Omstreeks negen uur wordt de Intercitytrein
Den Haag—Groningen bij De Punt gekaapt door een tiental zwaar
bewapende Zuid Molukkers. Zij laten een aantal passagiers en
de machinist en de conducteur gaan. In Bovensmilde wordt op
dat ogenblik de openbare lagere school door vier gewapende Zuid
Molukkers bezet 105 kinderen worden met het vijf man tellende
onderwijspersoneel in gijzeling genomen, circa 15 Zuid Molukse
kinderen worden door de bezetters vrijgelaten. Minister van Agt
spreekt in Assen van: „Een afschuwelijke wandaad".
Dinsdag 24 mei: De eisen van de schoolbezetters en de treinkapers
worden bekend: 21 in Nederland gevangen zittende Zuid Molukse
jongeren moeten worden vrijgelaten. De actievoerders willen
samen met hun gijzelaars per Jumbo Jet naar een onbekende
bestemming vertrekken. De treinkapers laten de Nederlandse
regering weten tot woensdagmiddag 14.00 uur de tijd te hebben
hun eisen in te willigen. Premier Den Uyl zegt voor de televisie
dat er geen sprake van kan zijn dat de Zuid Molukkers met hun
gijzelaars het land zullen kunnen verlaten.
Woensdag 25 mei: Kinderen van de bezette school in Bovensmilde
roepen voor het geopende raam op last van de bezetters: „Van
Agt wij willen leven". De spanning stijgt naarmate het ultimatum
van de treinkapers in zicht komt. De Zuid Molukkers laten het
min of meer „verlopen" omdat er een telefoonverbinding tussen
trein en school wordt aangelegd.
Donderdag 26 mei: De 8-jarige Madeleine Witjes wordt vrij
gelaten. Het meisje is ziek. De gegijzelde treinpassagiers hebben
het moeilijk. Ze hebben nog maar een keer eten gehad. Vier
gevangen Zuid Molukkers worden naar het beleidscentrum in
Assen gebracht. Prinses Beatrix bezoekt de oudere van de gegijzel
de schoolkinderen in Bovensmilde.
Vrijdag 27 mei: In de vroege ochtend worden alle 105 schoolkinde
ren vrijgelaten, alsook een van de onderwijzers, de 30-jarige Simon
van Beetz. De kinderen, althans velen van hen, lijden aan een
virusziekte. 27 worden opgenomen in het ziekenhuis te Assen. De
schoolbezetters houden nu nog vier onderwijskrachten (twee
vrouwen en twee mannen, onder wie het shoolhoofd Van Vliet)
gevangen.
Zaterdag 28 mei: Het overleg tussen beleidsautoriteiten en trein
kapers schoolbezetters verkeert in een impasse.
Zondag 29 mei: In Nederlandse kerken wordt opgeroepen tot
zelfbeheersing. Er is geen uitzocht op een snelle afloop van de
beide gijzelingszaken in het noorden van Drente.
Maandag 30 mei: De treinkapers vragen bemiddelaars, ondanks
herhaald aandringen van de beleidsautoriteiten een 25-jarige
zwangere vrouw uit Wierden en een man die aan neerslachtig-
heidsaanvallen lijdt, vrij te laten, blijven zij volharden in hun
onverzettelijke houding.
Dinsdag 31 mei: In Assen publiceren leden van het Zuid Molukse
bevrijdingsfront en een aantal vrije Zuid Molukse jongeren een
brandbrief aan de Nederlandse regering. De brief wekt alom
afschuw en verontwaardiging. De passage „onze jongens hebben
nu veel te bieden, namelijk zestig mensenlevens" wordt als
„infaam" omschreven.
Woenssdag 1 juni: Door de treinkapers wordt plotseling om een
ambulance gevraagd, er is een man in de trein flauw gevallen.
Als hij weer is opgeknapt weigeren de kapers echter hem en de
zwangere mevrouw Ellenbroek uit Wierden vrij te laten. Het
overleg over bemiddelaars die voor beide partijen acceptabel zijn,
wordt voortgezet.
Donderdag 2 juni: De jonge Zuid Molukkers wneden zich opnieuw
tot de regering met een brief waarin zij zeggen dat het geenszins
in de bedoeling heeft gelegen de beleidsautoriteiten middels hun
eerste brief te chanteren. Deze uitlating wordt als „positief"
gewaardeerd.
Vrijdag 3 juni: Zuid Molukse leiders die in een crisiscentrum in
Capelle aan de IJsseide gebeurtenissen in Drente volgen, worden
met de dood bedreigd wanneer zij het zouden wagen zich met
de zaak te bemoeien. Acht Zuid Molukse welzijnswerkers komen
met een verklaring waarin zij de acties afkeuren. In Assen wordt
's avonds bekend gemaakt dat mevrouw Soumokil en dr. Tan als
bemiddelaars zullen optreden.
Zaterdag 4 juni: Mevrouw Soumokil en Dr. Tan spreken zes uur
met de treinkapers bij De Punt Over het overleg wordt niets
bekend gemaakt. De bemiddelaars krijgen de gegijzelde passagiers
niet te zien.
Zondag 5 juni: Twee zwangere vrouwen, mevrouw N. Ellenbroek-
Prinsen uit Wierden en mevrouw A. H. Brouwer-Korf uit Nijme
gen worden vrijgelaten. Eerder had Ir. Manusama, R.M.S.-presi-
dent in ballingschap, het gijzelen van met name vrouwen in
verwachting „onmenselijk" genoemd. De Zuid Molukse arts Dr.
Tutuhatunewa wordt bij de vrijlating ingeschakeld.
Maandag 6 juni: De schoolbezetters weigeren voor de tweede keer
hun ontbijt, omdat dit niet gebracht kan worden door mevrouw
Sihasaly, die 's ochtends voor de klas staat De twee vrijgelaten
vrouwen delen mee dat de conditie van de gegijzelde treinpassa
giers „redelijk" is maar dat de psychische druk groot wordt. Ze
worden tamelijk correct behandeld door de treinkapers, de mees
ten vervelen zich stierlijk.
Dinsdag 7 juni: Vrijgelaten kinderen beginnen aan hun opvangpro-
gramma. Gegijzelden in de school krijgen weer geen ontbijt. De
reden was dezelfde als de voorgaande dagen: de Molukse dame
die het voedsel moest brengen diende les te geven. Minister van
Agt heeft in Assen gesprek met de twee bemiddelaars, mevrouw
Soumokil en dr. Tan.
Woensdag 8 juni: De bezetters en gegijzelden in de school hebben
opnieuw geen proviand gekregen. De treinkapers laten de 46-jarige
Th. van Hattem uit Soes ter berg vrij, daar hij een hartaanval heeft
gekregen.
Donderdag 9 juni: Mevrouw Soumokil en dr. Tan brengen naar
de treinkapers de boodschap over van de Nederlandse regering
dat hun positie als hopeloos moet worden beschouwd. Minister
de Gaay Fortman van Binnenlandse zaken verklaart dat het
uitgangspunt voor het dagelijks beleid ten aanzien van de gijzelin
gen is herstel van de rechtsorde. Indien enigszins mogelijk zonder
verlies van enig mensenleven. Tot het uiterste moet worden
getracht dit te bereiken. De Vrije Zuidmolukse Jongeren geven
een verklaring uit waarin zij de Nederlandse regering waarschu
wen de oplossing van de acties niet te zoeken in een uitputtings
slag. Zij waarschuwen de regering er ook voor geen andere
oplossing te forceren: Dit zal nieuwe acties oproepen.
Een woordvoerder van justitie zegt dat de situatie onverminderd
ernstig is.
Vrijdag 10 juni: De Zuidmolukse bemiddellaar dr. Tan waar
schuwt voor een ramp. Hij zegt dat zijn bemiddelllingspogingen
volkomen zijn mislukt. Dr. Tan zegt dat er burgeroorlog komt
indien er geweld wordt gebruikt Minister de Gaay Fortman
herhaalt dat het beleid van de regering er op is gericht de
rechtsorde te herstellen en tot het uiterste te trachten de kaping
te doen beëindigen zonder verlies van mensenlevens. Premier Den
Uyl zegt dat de toestand bijzonder zorgwekkend is.
Zaterdag 11 juni: Tot twee uur in de ochtend overleggen de direct
betrokken ministers bij het gijzelingsdrama in het crisiscentrum
in Den Haag. Minister van Agt blijft alleen achter.
4.54: Aanval van mariniers gesteund door leger, rijkspolitie en
luchtmacht op de school en de trein. 5.01: Persbureau ANP meldt
de actie via de telex.
5.10 uur aciie is beëindigd.
5.50 „Wegens coördinatie overwegingen" wordt pas op dit tijdstip
over de radio melding gemaakt van de actie op de school en de
trein.
Van een onzer verslaggevers
ASSEN/DEN HAAG De si
tuatie in De Punt en Bovens
milde was gisteravond volko
men uitzichtloos geworden.
Dr. Tan en mevrouw Soumo
kil, de twee Zuidmolukse be
middelaars verklaarden toen
dat door de hasatarrigheid
waarmee regering en kapers
aan hun eisen en standpunten
bleven vasthouden, geen enke
le bemiddeling meer mogelijk
was. Minister-president Den
Uyl zei op zijn wekelijkse
persconferentie na de minis
terraad dat de hele situatie
voor de regering een bijzon
der zorgwekkend karakter
droeg en elke dag toenam. „Ik
zit hier als een bedrukt mens.
Dat de gijzelingen nu al ne
gentien dagen hebben ge
duurd is een neerdrukkende
ervaring", aldus premier Den
Uyl.
De premier noemde de situa
tie bijzonder moeilijk. In de
jongste brief van Zuidmoluk
se jongeren zag hij ook geen
bijdrage voor een oplossing
van de zaak. Premier Den Uyl
zei dat de regering zich intus
sen bezighield met de vraag,
wat er na afloop van de gijze
lingsdrama's moet gebeuren
om een grotere veiligheid te
waarborgen. De regering zal
ongetwijfeld met voorstellen
en maatregelen moeten ko
men, aldus de premier die ook
doelde op de veiligheid in de
treinen en het bestaan van de
Zuidmolukse ordediensten.
Drs. Den Uyl zei voorts, dat
door de gebeurtenissen in
Drenthe de emoties zijn opge
laaid en de spanningen zijn
vergroot, maar dat naar zijn
verwachting dit toch niet zal
leiden tot conflicten tussen
bevolkingsgroepen. „Onze sa
menleving heeft steeds een
grote tolerantie getoond ten
opzichte van minderheids
groepen met andere taal of
huidskleur. De grote toe
stroom van Surinamers is bij
voorbeeld wonderbaarlijk
goed opgevangen, ook al werd
dit door velen niet voor moge
lijk gehouden. Ik geloof dan
ook niet, dat er door de huidi
ge toestand rassentegenstel
lingen zullen ontstaan".
Gisteravond was het al duide
lijk dat er een actie op komst
was. In de omgeving van de
gekaapte trein viel het voort
durend aanvliegen van heli
copters op. De weekendverlo
ven van verschillende leger
onderdelen waren ingetrok
ken. In en om de trein groe
ven grote aantallen mariniers
zich in.
Om de bezette school in Bo
vensmilde was het gister
avond rumoerig geweest
Eerst werden 's middags scho
ten in de buurt van de school
of in de vlak daarachter gele
gen Zuidmolukse wijk ge
hoord. 's Avonds weigerden
de bezetters het eten omdat ze
rijst besteld hadden en dat
niet kregen. Om kwart over
negen werden opnieuw scho
ten bij de school gehoord.
Volgens justitievoorlichter
Van Leeuwen zouden de be
zetters op vogeltjes schieten.
Politie-agenten zeiden echter
dat de schietpartijen weieens
signalen konden zijn vanuit
de wijk voor de bezetters.
De duur van de gijzelingen in
de trein en de school heeft
gisteravond het „wereldre
cord" gebroken. De tot nu toe
langdurigste gijzeling was die
van dr. Ti ede Herrema in 1975
in een huis in het Ierse Mo-
nas tere vin. Die duurde 445
uur, welke tijdspanne gister
avond in Noord-Drenthe om
tien uur werd overschreden.
Een pantserwagen van de marechaussee dringt de bezette school in Bovensmilde binnen.
NEDERLAND beleeft vandaag een van de meest trieste
dagen van na de oorlog. Triest, omdat de rechtsorde met
zeer harde middelen hersteld moest worden; triest vooral
ook, omdat er zoveel doden bij gevallen zijn. Enerzijds
heerst weliswaar een intens gevoel van opluchting, dat het
gijzelingsdrama in trein en school nu ten einde is, ander
zijds blijft het echter schrijnen, dat Nederland terechtgeko
men is in situaties, waarin geweld met geweld beantwoord
moest worden. De regering kon geen andere beslissing meer
nemen, omdat voor zeer ernstige gevolgen voor de gegijzel
den gevreesd moest worden, wanneer de toestand nog lang
zou voortduren.
In deze situaties komen wij terecht, wanneer de democrati
sche rechtsorde geschonden wordt en wanneer burgers een
eigen recht toepassen, dat zelfs de dood van onschuldigen
inhoudt. Chantage omwille van welk ideaal dan ook, met
als betaalmiddel de dood, moet een land als Nederland
blijven afwijzen. Zo niet, dan ontstaat er een anarchie, die
het leven iedere minuut onmogelijk maakt geleefd te wor
den.
Nü komt de zeer zware taak van onze regering te zoeken
naar het herstel van vertrouwen in de rechtsorde. Daarin
behoort nadrukkelijk een oplossing voor de problemen van
de Zuidmolukkers, voor zover dit in de macht van Neder
land ligt. De regering heeft daarbij recht op ons aller steun,
anders zal dit noodzakelijk herstel van vertrouwen er nooit
komen. Wij zijn dat aan onszelf en aan de leefbaarheid
van ons land verplicht.
Molukse jongeren:
(Van een onzer verslaggevers)
ASSEN Vanmorgen om
kwart over vijf werd door de
Zuidmolukse jongeren in As
sen en Bovensmilde een ver
klaring afgelegd: „School en
trein zijn op laffe wijze aan
gevallen. De Nederlandse re
gering draagt de volledige
verantwoording voor de ge
volgen. De Nederlandse rege
ring houdt zich niet aan haar
woord, waardoor zij het leven
van mensen op het spel zet.
De Nederlandse regering kan
zich op geen enkele wijze ver
antwoorden tegenover de fa
milieleden van de mensen in
de trein en de school en tegen
over de gehele Nederlandse en
Zuidmolukse bevolking.
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG Ir. Manusama, .president in
ballingschap' van de .Republiek der Vrije
Zuid-Molukken', heeft met .verdriet' kennis
genomen van de tol die de ontzetting der
gijzelaars in Bovensmilde en De Punt heeft
geëist. De heer Manusama achtte de beleids
beslissing tot militair ingrijpen in de gege
ven omstandigheden echter .begrijpelijk'.
,Elke regering', aldus Manusama ,zou iets
hebben moeten ondernemen. Was er op ons
eigen territoir iets dergelijks gebeurd, dan
zouden ook wij tot aktie hebben moeten over
gaan.
Ik zie de toekomst niet zonder zorg tegemoet.
Ik hoop dat het gezonde en redelijke verstand
de overhand zal krijgen, speciaal bij onze
eigen mensen.
Ik hoop verder, dat het Nederlandse volk zich
zal realiseren dat het overgrote deel van de
Zuid-Molukkers de gang van zaken zeer be
treurt'.
(Van een onzer verslaggevers)
Bovensmilde Onmiddellijk nadat bekend geworden was dat
de ontzetting van de school in Bovensmilde zonder bloedvergie
ten was afgelopen brak er een feestje los in dit Drentse dorp
dat al drie weken het angstige middelpunt van het wereldnieuws
is. Tal van bewoners hosten, feliciteerden elkaar en iedereen
haalde slingers tevoorschijn.Het nieuws van de trieste afloop
in de trein zette echter een geweldige domper op het gevoel
van bevrijdende opluchting.
Een man met een draagbare radio stemde deze harder toen
de boodschap van minister-president Den Uyl werd voorgelezen.
Een beklemmende stilte valt er als de namen van de inzittenden
van de trein worden bekendgemaakt en hun eventuele verwon
dingen. Met angst kijkt het dorp in de richting van de Molukse
wijk. Men vreest dat de zes doden die aan Molukse kant zijn
gevallen nieuwe akties zullen oproepen.
De eerste reacties van Molukse kant in Bovensmilde spreken
van woede over de aanval.
Een jonge vrouw uit de trein op weg naar het ziekenhuis in Groningen.
Oen Haag Hieronder volgt een lijst
met namen van de reizigers in de
gekaapte trein in de Punt volgens een
opgave van de Nederlandse Spoorwe
gen:
M. van der Aa (30), Beneden-Leeu-
M Van Baarsel, 40. Heemskerk (om-
r komen).
R. Blankert, 19. Heemskerk.
B Boevink, 29. Uchelen.
Marijke Bos. 21. Zwolle.
A. L. Bramer 24, Kampen
Me|. R Brinkman. 18. Hooghalen
Mej H. Bruins. 19. Zwolle (gewond).
W B Cuppen. 46. Helvoirl.
Marijke Drost. 22. Zwolle (gewond).
A. Dijkman. 51. Eindhoven.
J. W. A. Fakkert, 36, Deventer.
De heer Flapper (29) Zwolle.
J. Franken (35) Den Bosch.
Mej. M. Fransen, 25, Meppel (ge
wond).
J. T. V. M. Geusgens, 36. Dieren.
G. Hogervorst, 29. Berkel en Roden
rijs.
J. C. Hoogenboom. 23. Montfoort.
C. J. Huibregtse Bimmel, 29. Bunnik.
Mej. L Huinink, 21. Groningen.
J. W. Huismans. 30. Apeldoorn.
M. Hustinx. 23, Groningen.
J. W. A. Koelma. 23, Hilversum.
A M. H. Kroon. 28. Zwolle.
M. Kuiper. 38. Bath men
Mej. W. Loman. 29. Groningen.
Mej. W. Maan, 18. Hoogland.
Mej. H. Maat 16. Daltsen (gewond).
A. H. Meulman. 50, Enschede (ge
wond).
Mej J. M. C. Monsjou, 19. Groningen
(omgekomen).
C. V Nijmeijer, 25. Rotterdam
Mej. R. M. C. Oostveen. 23, Groningen
(gewond).
M. Oude Elbennk. 52. Utrecht.
D. P. Pot. 20. Groningen
P. Putker, 17. Waddmxveen.
P G. M. De Ruyter. 27. Utrecht.
Mej. I. Rijstenberg. 18. Winzum.
F. A. H Schager, 20. Zwartsluis.
Mevr S. Sein-Rose. 48. Zwolle.
J. Slachter. 22. Eindhoven.
R M. Smit. 18, Woerden,
J. H. Soetevent, 18. Coevorden.
Mevr. H. Stokvis-Kraai, 31. De Wijk.
B. van der Struik. 48, Heiloo.
H. Tiemersma, 20. Driebergen.
A. Tom as. 58. Assen.
A. Twigt, 33, 't Harde.
Mej. W. Wiegers, 19. Assen.
Mej. Winkeldermaat, 21. Gorssel.
R. W. Woudenberg. 32. Hoogland.
E. S. K. Yong. 29. Amsterdam
