CDA
Bijna een kwart van
reizigers maakt misbruik
van het openbaar vervoer
hond
zoekt
huis
Hazewind Tommy
is nog in de groei
LEIDSE PSYCHOLOOG-CRIMINOLOOG HAUBER IN PROEFSCHRIFT:
Automobilist
koelt
aggressie
af op
voetgangers
Égglf C 51
STAD/REGIO
LEIDSE COURANT
(Van een onzer verslaggevers)
LEIDEN „Automobilisten
gedragen zich in het verkeer
aanzienlijk vaker agressief
dan in andere situaties. Ruim
vijfentwintig procent van hen
toont zich bijvoorbeeld agres
sief tegenover overstekende
voetgangers. Bijna tweeën
twintig procent van de ge
bruikers van het openbaar
vervoer heeft in de afgelopen
vijf jaar tenminste eenmaal
niet of te weinig betaald voor
een rit per trein, tram of bus.
Het verlies voor de vervoers
maatschappijen kan hierdoor
worden geraamd op vijf pro
cent van hun inkomsten".
Dit zijn de belangrijkste con
clusies uit het proefschrift
„Gedrag van mensen in bewe
ging", waarop vorige maand
de Leidse psycholoog-crimino
loog dr. A. R. Hauber promo
veerde tot doctor in de rechts
geleerdheid.
Om het misbruik bij het open
baar vervoer terug te dringen
pleit dr. Hauber in zijn proef
schrift voor gratis openbaar
vervoer in de vier grootste ste
den van Nederland: Amster
dam, Rotterdam, Utrecht en
Den Haag. In de overige ste
den van Nederland speelt het
probleem van fraude bij het
openbaar vervoer veel minder,
omdat de regionale vervoers
bedrijven hun klanten nog
weinig mogelijkheden tot frau
deren bieden. Het wegvallen
van de kosten van de contróle
op misbruik en de daarmee
gepaard gaande administratie
kosten zouden de benodigde
extra subsidiëring van het
openbaar vervoer in de vier
grote steden mogelijk maken.
Dr. Hauber: „De vraag is uite
raard of de overheid iets wil
ondernemen om het misbruik
van het openbaar vervoer te
gen te gaan. Dat is natuurlijk
een beleidskwestie. Het is van
uit etisch oogpunt echter niet
erg fijn als de ene reiziger wel
betaalt en een ander niet. Dat
houdt een ongelijke beoorde
ling door de overheid in. Om
dat de financiële situatie bij de
vervoersbedrijven steeds
slechter werd is men een aan
tal jaren geleden overgescha
keld op automatisering. Op
bussen en trams ging men
over op eenmansbediening en
werd de controle op de per
rons van de stations verder
achterwege gelaten. We kun
nen uiteraard terugkeren naar
het oude systeem, maar dat
zou meer geld kosten dan we
zouden winnen door het voor
komen van fraude".
Door het instellen van een nul
tarief voor het openbaar ver
voer in de grote steden wil dr.
Hauber tevens bereiken, dat
de stadscentra beter bereik
baar worden. „Het spitsuur
strekt zich nu uit over de hele
dag. Door het invoeren van
gratis openbaar vervoer ma
ken we de stadscentra beter
bereikbaar, ook voor degenen
die noodzakelijkerwijs met de
auto in het centrum moeten
meegegeven. Daarbij vroeg ik
of ze in de afgelopen jaren nog
meer vormen van normover
tredend gedrag zoals winkel
diefstallen en zwartkijken
hadden f
Vergrijpen
Meer dan een kwart van de automobilisten
voetgangers.
zijn, zoals artsen en leveran
ciers. Het uitbreiden van het
aantal autowegen in de steden
is voor ons land geen oplos
sing. Men heeft dat gepro
beerd in Los Angelos in de
Verenigde Staten. Daar be
staat de stad voor twee derde
gedeelte uit autowegen, maar
dat is wel een dode stad ge
worden", aldus dr. Hauber.
Interviews
Bij het onderzoek van dr. Hau
ber zijn meer dan tienduizertd
personen in verscheidene Eu
ropese landen betrokken ge
weest. Een kleine negendui
zend zijn mondeling geinter-
viewd bij tram- en bushaltes
en op stations in Nederland,
Denemarken en Zwitserland.
Dr. Hauber wilde in zijn on
derzoek zowel de benadeelden
(de vervoersbedrijven) als de
daders "betrekken. Bij meer
dan 100 vervoersbedrijven in
Europa informeerde hij naar
het aantal controleurs dat zij
in dienst hadden naar het aan
tal overtredingen en de hoogte
van de boetes die in het alge
meen opgelegd werden. „Dat
was de makkelijkste kant van
het onderzoek, want de ver
voersbedrijven voorzagen mij
in het algemeen van voldoende
informatie. Het is uiteraard
veel moeilijker om de daders
te benaderen. Ik ben onafhan
kelijk te werk gegaan en heb
mijn onderzoekmethode in
Amsterdam uitgeprobeerd. Ik
knoopte bij drukke haltes met
wachtende passagiers gesprek
ken aan. Het moesten uite
raard korte gesprekken zijn,
want de mensen hebben haast
en als de bus of tram aankomt
hebben ze voor mij geen tijd
meer. Ik heb die mensen alle
maal een enquêteformulier
Uit de antwoorden bleek, dat
vrijwel iedereen, van de'geïn
terviewden 96,4 procent, wel
eens normovertredend gedrag
pleegt Tevens bleek, dat de
genen, die vaker voor niets
met het openbaar vervoer
proberen te reizen, in de regel
ook vaker andere kleine ver
grijpen plegen. Kijkt men
naar wie in het bijzonder
fraude bij het openbaar ver
voer plegen, dan valt op, dat
onder hen boven het gemid
delde vertegenwoordigd zijn
jongeren, mannen, ongehuw-
den met een gering inkomen
en mensen die niet over een
particulier vervoermiddel be
schikken.
Het viel mij reusachtig mee,
dat zeventig procent van de
ondervraagden een formulier
retourneerde".
Dr. Hauber deelde degenen
die misbruik van het openbaar
vervoer maken en dus zij die
ingaan op door de vervoersbe
drijven gecreëerde uitnodigen
de situaties in in vier catego
rieën. „Je hebt een groep van
naïeve fraudeurs. Van men
sen, die ongewild en niet met
voorbedachte rade fraude ple
gen. Dan heb je een groep van
minder naieve fraudeurs. Dat
zijn de mensen die alleen mis
bruik maken van het open
baar vervoer in een bepaalde
periode, bijvoorbeeld tegen
het einde van de maand, wan
neer zij krap bij kas zitten. Na
die .moeilijke" periode beta
len zij echter weer gewoon
voor hun kaartje. De derde
categorie is de groep van poli
tieke fraudeurs. Zij maken
doelbewust misbruik van het
openbaar vervoer, omdat zij
een overtuigd voorstander zijn
van gratis openbaar vervoer.
Tot de vierde groep behoren
de geraffineerde fraudeurs.
Zij doen het puur uit eigen
belang en hebben ook allerlei
systemen ontwikkeld om de
controleurs te ontwijken".
In het psychologisch laborato
rium van de universiteit in
Leiden werd door Dr. Hauber
vervolgens onderzocht of men
sen in fraude-uitnodigende si
tuaties hetzelfde gedrag ver
toonden als tijdens het veldon
derzoek. Eén van de proeven
was een muzikaliteitstest. ,Jk
vertelde de mensen, dat ik hen
drie verschillende toonhoogten
zou laten horen en dat zij de
hoogste toonhoogte eruit
moesten kiezen. Er was echter
alleen een verschil in toon
sterkte maar niet in toonhoog
te. Er was dus in feite geen
goed antwoord mogelijk. Op
een bepaald moment hebben
wij het juiste antwoord gesug
gereerd. In een volgende ron
de kon men geld verdienen als
tenminste voor het goede ant
woord werd gekozen. Het was
opvallend hoeveel mensen
plotseling voor het door ons
gesuggereerde antwoord ko
zen. Het blijkt dat vijfentwin
tig procent van de mensen rea
geert op een uitnodigende si
tuatie tot het plegen van frau
de. Eenzelfde uitkomst leverde
het veldonderzoek ook op. In
het begin schat men het risico
om ontdekt te worden veel te
hoog. Als op een bepaald mo
ment de kleine en onschuldige
vergrijpen gunstig aflopen
gaat men echter steeds grotere
risico's nemen", aldus dr. Hau
ber.
Naast het gratis openbaar ver
voer in de vier grote steden
pleit dr. Hauber tevens voor
een kwalitatieve verbetering
en een eenvoudiger tariefsys
teem bij de vervoersbedrijven.
„Evenals dat bij het telefone
ren gebruikelijk is moet de
passagier in de zogenaamde
stille uren voordeliger kunnen
reizen. Daarnaast zouden we
af moeten van het systeem dat
je voor elke rit betaalt. Elke
Nederlander zou een compu-
terkaart met registratienum
mer moeten krijgen. Bij het
binnengaan en verlaten van
elk station zou hij zijn kaart
dan moeten tonen aan een ter
minal. Dit in combinatie met
hekjes, die pas opengaan als
je die kaart vertoond hebt.
Ieder kwartaal krijg men dan
de rekening voor het reizen
per openbaar vervoer thuis ge
stuurd."
Dr. A. R. Hauber: „Wij moeten de mensen een andere
verkeersmentaliteit bijbrengen."
Willen wij het huidige sys
teem handhaven, dan zal er
minder systematisch gecon
troleerd moeten worden. Het
verrassingselement moet gro
ter worden, zodat men er geen
peil meer op kan trekken
wanneer er contróles uitge
voerd worden. Men moet een
soort mobiele controleploeg
van vijf man vormen, die in
burger zijn en voorzien zijn
van legitimatiekaarten. In
Amsterdam heeft men g'eexpe-
rimenteerd met een dergelijke
meer geraffineerde contróle.
Met succes moet ik zeggen".
Het tweede gedeelte van het
onderzoek van dr. Hauber be
trof het agressieve gedrag van
verkeersdeelnemers. „Ik vroeg
mij namelijk af of mensen in
het verkeer nou werkelijk
agressiever reageren dan in
andere situaties en dat ben ik
gaan controleren".
„Ik koos voor dit onderzoek
het oversteken op een zebra
van een voetganger. Ik stak de
weg over, wanneer een auto
op dertig meter afstand be
vond en de automobilist dus
nog gemakkelijk kon stoppen.
Medewerkers van mij stelden
zich op een ander punt op en
observeerden het gedrag van
de automobilist. Wij noemden
een automobilist agressief,
wanneer een voetganger van
zijn gedrag schade ondervond.
Onder schade versta ik dan
wanneer een voetganger zijn
tempo moest aanpassen of
wanneer een automobilist wel
stopte, maar zijn raampje
opendraaide en ging schelden.
Ruim vijfentwintig procent
van de automobilisten ver
toonde een agressief gedrag.
Van die automobilisten noteer
den wij het kentekennummer
van zijn auto en schatten wij
de leeftijd. Later hebben wij
hen nog een klein ongemak in
de weg gelegd, door die men
sen tweemaal voor niets op te
bellen. Na die telefoongesprek
ken vertoonden nog tien pro
cent van hen een agressief ge
drag. Het blijkt dus dat de
mensen in het verkeer agres-
Wachtende passagiers bi] een bushalte: 22 procent
heeft in de afgelopen vijfentwintig jaar weieens niet
betaald
siever reageren dan in verge
lijkende situaties. Vervolgens
heb ik de mensen schriftelijk
uitgenodigd voor een inter
view. Het bleek dat sommige
mensen zich helemaal niet be
wust waren van hun agressivi
teit. Hun agressie in het ver
keer is niet gericht tegen ande
re verkeersdeelnemers. Het is
verplaatste agressie. Zij rich
ten hun agressie af in het ver
keer op mensen, die zij niet
kennen. Het zijn vaak opge
kropte gevoelens, die hun oor
zaak vinden in hun werksitua
tie en de verhoudingen in het
gezin".
„Het zijn de discontinuiteiten
in het verkeer, die de mensen
hinderen", stelt dr. Hauber.
„Elke storing in een regelmati
ge verkeersloop wekt bij de
mensen agressie op. Een zebra
en een kruising zijn twee dis
continuiteiten, die we moeten
proberen samen te laten val
len. De verkeersvoorzieningen
moeten daarom gunstiger wor
den. Dr. Hauber beveelt ver
der een beter op elkaar af
stemmen van de snelheidsbe
perkingen aan. ,Er zijn wegen
binnen de bebouwde kom,
waar je maar vijftig kilometer
per uur mag rijden, maar
waar je gemakkelijker 70 kilo
meter kunt rijden. En natuur
lijk is ook het omgekeerde het
geval. De een rijdt echter for
malistisch 50, terwijl de ander
naar de praktijk kijkt Die
twee groepen zijn voortdurend
met elkaar in conflict Wat ook
opvallend is is dat bepaalde
automobilisten een autotype
koppelen aan het beeld van de
chauffeur. Het zien alleen van
een DAF wekt bij sommige
automobilisten al agressie op.
„Ik zie nu niet meteen hoe we
het aantal autotypen kunnen
verminderen, maar we kunnen
wel proberen de anonimiteit
van de verkeersdeelnemer te
doorbreken. Door bijvoor
beeld naambordjes op de au
to's aan te brengen, zodat ik
weet: „Hé, daar rijdt meneer
Jansen". Verder zouden de
mensen moeten leren zich di
recter te uiten, zodat er min
der opgekropte agressie is.
Ook moet de overheid komen
met een doelgerichte verkeers-
opvoeding, die wordt voortge
zet na het basisonderwijs.
Laat die cursus uitmonden in
een rijbewijs en geef zo'n cur
sus ook aan mensen, die geen
onderwijs meer volgen. Wij
moeten de mensen een andere
verkeersmentaliteit bijbren
gen".
PIET VAN DAM
Wekelijks verschijnt in de Leidse Courant de rubriek Hond
zoekt huis". In deze rubriek wordt een hond beschreven die
in bet asiel verblijft om daar een zekere dood tegemoet te
gaan, tenzij het dier een goed tehuis vindt De in de rubriek
beschreven honden zijn alle door hondebezitters naar het asiel
gebracht Om uiteenlopende redenen, vaak begrijpelijke, maar
soms ook volslagen Onzinnige. De in ,Jlond zoekt buis" beschre
ven dieren zijn alle goed gezond, hebben een wormkuur
ondergaan en zijn volledig inggeënt Tegen betaling van ca.
60 gulden ten bate van zwerfdieren zijn ze af te halen. Adres:
Nieuw Leids dierenasiel, Besjeslaan 6b, Leiden, tel. 131670.
Geopend di. t/m vr. 10.00-12.00 en 14.00-17.00 uur. Zaterdags
van 10.00-12.00 en 14.00-16.00 uur. Zondags en 's maandags
Tommy, de magere hazewind.
Vandaag is er een bijzondere hond aan de beurt
„Bijzonder", omdat men honden van Tommy's ras
doorgaans niet in asiels aantreft. Tommy is name
lijk een hazewind. En beslist niet de slechtste uit
het nest Het is moeilijk vast te stellen of Tommy
raszuiver is, maar veel scheelt het in ieder geval
niet. Tommy heeft de van windhonden bekende
bruin-witte tekening en is uiteraard kortharig.
Het meest opvallende aan windhonden is dat ze
altijd te mager lijken. Tommy maakt hierop zeker
geen uitzondering.
Het is overigens heel begrijpelijk, dat Tommy zo
dun is, want hij is nog in de groei. Als je, zoals
Tommy, nog maar negen maanden oud bent, heb
je in de eerste plaats stevig voedsel nodig en in
de tweede plaats veel rust. En dat zijn nu net twee
dingen die Tommy, voordat hij op de twaalfde mei
naar het asiel werd gebracht, node heeft gemist
Weer het oude liedje: Tommy werd, terwijl hij
hopeloos verdwaald in de stad ronddoolde, door
de politie gevonden. Een baas kwam op het bureau
niet opduiken en ook nu, in het asiel, is niemand
zich komen melden als Tommy's eigenaar.
Tommy is in tegenstelling tot zijn rasgenoten
helemaal niet nerveus. Afgezien van een af en toe
de kop op stekende eigenzinnigheid is Tommy
doorgaans goed gehoorzaam. Als hij tijdens het
wandelen los mag van de riem, zal hij ook weinig
problemen opleveren.
Gezien Tommy's leeftijd is het interessant te weten
dat hij volledig zindelijk is. Tommy heeft dus geen
achterstand in zijn ontwikkeling opgelopen in de
tijd dat hij zonder baas was. Verder is Tommy
erg geschikt voor kinderen. Hij is bijzonder zach
taardig en daaruit volgt dat Tommy niet waaks
is. Deze waaksheid ontbreekt overigens bij alle (of
bijna alle) jachthonden.«Het is wel zo rustig.
Hector
Nog even over Hector, de zevenjarige herder van
de vorige week. Sassenheim is zijn nieuwe woon
plaats geworden. Vorige week zaterdagmiddag
werd hij door zijn nieuwe bazen, een echtpaar,
afgehaald.
BART SPIJKER
Actie „Pleegdier"
In verband met de komende
vakantietijd is de dierenbe
scherming gestart met de actie
„Pleegdier". Deze actie heeft
tot doel honden bij een „pleeg
gezin" onder te brengen gedu
rende de tijd dat hun bazen met
vakantie zijn.
De „pleeggezinnen" zijn mensen
die om welke reden dan ook
niet permanent een hond kun
nen hebben, maar die er, zij het
tijdelijk, graag één zouden wil
len verzorgen. Op deze manier
worden er, buiten de bekende
(en vrijwel altijd al volgeboekte)
dierenpensions om, meer logies-
adressen gecreëerd. Iedereen
heeft er dus baat bij. Vooral de
dieren, want waar zouden ze
anders naar toe moeten. Onder
supervisie van de dierenbe
scherming leidt mevrouw Petra
Mittelmeijer de actie „Pleeg
dier". Zowel degene die een
hond „kwijt" wil, als degene die
een hond .hebben" wil kan zich
met haar in verbinding stellen.
Dit natuurlijk tijdelijk. Het tele
foonnummer van mevr. Mittel
meijer is 071—768792.
(De gastvrijheid.aan schrij
vers van deze rubriek ver
leend. behoeft niet te beteke
nen dat hun meningen altijd
overeenkomen met ons
standpunt weergegeven in de
commentaarrubrTek.)
Groter
raadhuis
Zoeterwoude
Het is alweer drie maan
den geleden, dat het ver
grote raadhuis van Zoeter
woude in gebruik werd
genomen. Het resultaat
van veel denkwerk èn
inspraak van de betrok
ken ambtenaren mag
gezien worden, en het
leefklimaat is wel bijna
ideaal te noemen. Het
CDA prijst zich gelukkig
met de vernieuwing, en
heeft ook meegewerkt
door bij het benodigde
raadsbesluit vóór te stem
men, zoals trouwens ook
de gehele raad heeft ge
daan.
Het CDA in Zoeterwoude
heeft de meerderheid in
de gemeenteraad, maar
verheugt zich over het
feit, dat practisch niet
wordt gepolariseerd, en
dat in het algemeen over
een goede verstandhou
ding met de beide andere
partijen mag worden ge
sproken. Zo ook bij het
besluit om het raadhuis te
verbeteren en te vergro
ten. Bij de opening van
het vergrote raadhuis op
11 maart mocht ondergete
kende als nestor van de
raad het woord voeren, en
heeft toen de geschiedenis
van de totstandkoming in
1870/1871 van dit raadhuis
gememoreerd.
Tot 1870 was het raadhuis
gevestigd aan de Hoge
Rijndijk in een huurhuis.
Het bevond zich in slechte
onderhoudsstaat, en toen
een nieuwe eigenaar
kwam, eiste deze, dat op
kosten van de gemeente
het pand zou worden op
geknapt. Ook was in een
bijgebouw de brandweer
wagen (met paarden) on
dergebracht; de nieuwe ei
genaar wilde in dit bijge
bouw echter zelf gaan wo
nen. Daar de huur in 1872
afliep, besloot de toenma
lige gemeenteraad (be
staande uit burgemeester
P. van Outeren en 5 le
den) om een nieuw raad
huis te gaan bouwen „aan
de openbare grindweg aan
de Noordbuurt", alwaar
een stuk grond kon wor
den aangekocht.
Het een en ander heeft tot
nogal wat problemen aan
leiding gegeven, en wel
zódanig, dat de burge
meester niet bij de eerste-
steen-legging aanwezig
wilde zijn. Om een idee te
geven van de kosten: het
raadhuis ging in totaal
ongeveer 17.000 gulden
kosten. Nu was dit wel
een formidabel bedrag,
omdat de gehele jaarbe
groting van de gemeente
in die dagen ongeveer
20.000 gulden bedroeg. De
bouw viel tegen, omdat de
winter van 1870/1871 zeer
vroeg inviel, zeer streng
was, en ook zeer langdu
rig. Op 1 mei had het ge
bouw moeten worden op
geleverd, maar het was
pas 5 september 1871, dat
het gebouw in gebruik
werd genomen. In die tus
sentijd was een nieuwe
burgemeester benoemd, te
weten de heer H. Doyer.
Een bijzonderheid bij de
installatie van deze burge
meester was, dat de
ambtsketen niet kon wor
den omgehangen, omdat
zijn voorganger de heer
Van Outeren deze als pri-
vé-bezit beschouwde, en
weigerde af te geven.
De bouwkosten bij de
laatste uitbreiding
(1976/1977) bedroegen 1,5
miljoen gulden (de ge
meentebegroting 1977 be
droeg rond 17 miljoen, zo
dat hieruit blijkt, dat in
verhouding tot een eeuw
geleden de lasten minder
op de begroting van de
gemeente zullen drukken.
De CDA-fractie vond deze
hoge uitgave verantwoord,
omdat de ambtenaren (de
gemeentelijke arbeids
krachten) beter hun taken
zouden kunnen vervullen,
en hun werkklimaat
enorm zou worden verbe
terd.
A. C. J. Duindam
CDA-lid gemeenteraad
Zoeterwoude
