Lucratieve vaartochtjes
met Duitse boterboot
Belgen verslikken zich
in demonstratiereizen
F
DOOR DE MAZEN
VAN DE WET
DOOR DE MAZEN
VAN DE WET
In het toch al zo danslustige Bel
gië krijgt de dansgodin handen
vol, als 's avonds na etenstijd hon
derden bussen hun last aan dagjes
mensen afleveren bij de feestzalen.
Op muziek van de pompeuze De-
caps-orgels met hun electronisch
bediende drumstellen, accordeons
en bazuinen, gaan de beentjes van
de vloer. De mensen die hier zo
uitbundig aan de zwier gaan, on
derscheiden zich niet door een soe
pel functioneren van heup- en
kniegewrichten. Zij hebben voor
het merendeel de pensioengerech
tigde leeftijd overschreden en zijn
van eenvoudige afkomst. In-deze
dansspelonken langs de wegen in
Vlaanderenland (pakhuizen voor
menigten tot 1500 personen, vol
tegelwerk, clivia's, sanseveria's en
chroom) besluiten grote menigten
Belgen dagelijks hun dagtochtjes
met de autobus. Er zou niets bij
zonders aan de hand zijn, als niet
vrijwel alle deelnemers waren
voorzien van gloednieuwe huis
houdelijke artikelen zoals allesper-
sers en snelkookpannen, kleding,
schoenen, grills, frituurpotten of
velerhande cosmetica, ter restau
ratie van het uiterlijk.
De aanschaf van dit soort artikelen
is onlosmakelijk verbonden aan de
demonstratie-reizen, een nevenver
schijnsel van het toerisme dat in
België tot grote bloei is gekomen.
Honderdduizenden mensen laten
zich er toe overhalen, een dag hun
plattelandsgehuchten of saaie voor
stadjes te verlaten, om tegen een
„gunsttarief" met de commercie op
reis te gaan. Deze bestrijding van
de uitzichtloosheid vindt met name
weerklank in de zwakkere groepen
van de Belgische samenleving.
Reeds tegen betaling van 150 of 200
franken kunnen zij zich laten rond
rijden in de comfortabele toering-
car, een eenvoudig noenmaal nutti
gen en tegen de avond de trip
besluiten met sandwiches en koffie,
waarna de reeds geschetse tafere
len zich gaan afspelen. Het geheim
van deze wonderbaarlijk goedkope
aanbiedingen schuilt in de demon
straties. Daar wordt aanstonds mee
begonnen, als 's morgens in diezelf
de mammoetlokaliteiten de koffie
pauze wordt gehouden. De „geheel
verzorgde reis" omvat als hoogte
punt voor de organisatoren een
soms uren aanhoudende verkoop-
en/of modeshow, waarin de passa
giers er toe overgehaald worden
zich artikelen aan te schaffen, die
ze waarschijnlijk niet nodig heb
ben.
Met behulp van geraffineerde over
redingstechnieken slagen demon-
stratrices er in voor hun waren
waaronder veel electrische appara
ten van onbekend merk prijzen
te bedingen, met extra marges van
100 of meer procent, in vergelijking
met wat de normale winkel vraagt.
De dagjesmensen, in de ban van
hun avontuur en bereid om „iets
terug te doen" voor het goedkope
onthaal, vormen aldus de willige
slachtoffers van een soort neptoe-
risme. Hoewel de organiserende
firma's spaarzaam zijn met het ver
strekken van inlichtingen is er over
deze praktijken genoeg bekend ge
raakt, om de Belgische consumen
tenbond, werkend onder de naam
Verbruikersunie (VU), metenige
zorg te vervullen. De demonstratie-
reizen worden op touw gezet door
„verborgen verleiders", voorzover
men kan nagaan een vijftigtal el
kaar fel beconcurrerende onderne
mingen, die behendig tussen de
mazen van de wet doorglippen. Zij
bedrijven volgens hun inschrijving
in het handelsregister de „leurhan-
del", maar staan tevens als reisor
ganisaties ingeschreven. Er worden
geen strafbare feiten openbaar.
De Verbruikersunie moet daarom
tot op heden volstaan met vrij
machteloze protesten tegen deze
combinatie, waarvan met name de
kwetsbare landgenoten het slach
toffer worden. De mensen, zoals de
„ouderlingen" (bejaarden), wie het
ontbreekt aan voldoende mogelijk
heden tot prijsvergelijking en die
zich door een gehaaide verkoopster
of verkoper snel laten overrompe
Brussel deze feiten niet bevestigen,
maar wil nog wel eens uitdrukke
lijk verklaren, dat haar Unie de
demonstratiereizen veroordeelt.
„Men bewijst het publiek een slech
te dienst door reisjes en verkoop
te combineren en aldus verwarring
te stichten. Wij houden niet van die
verrassingstechnieken, temeer om
dat de aankopen uit een smalle
beurs betaald moeten worden", al
dus haar commentaar. Intussen
doen in België soms wonderlijke
geruchten over deze methoden de
ronde. Ooit zou een frituurpan
wonderbaarlijke omzetscores ge
boekt hebben, omdat er tijdens de
demonstraties voorgebraden kip
pen gebruikt werden. Neigingen tot
kwakzalverij zijn de bikkelharde
managers achter de schermen al
evenmin vreemd. Jarenlang is de
electrische deken een succesartikel
geweest, dank zij de aanprijzing als
middel tegen velerlei kwalen. Met
name bejaarden zijn vatbaar voor
verkooppraatjes, waarin zij ge
waarschuwd worden tegen hartvet
ting, hoge bloeddruk en het ijselij-
ke spook van de aderverkalking.
Zij schakelen gewillig over op nieu
we bereidingstechnieken voor de
prijzen, met behulp van grill en
wonderpan. Zolang nog zoveel Bel
gen bezwijken voor de verleidingen
van het demonstratiereisje (aange
lokt door het natuurschoon van de
Vlaamse bergen of rariteiten zoals
Zoutenaaie, de kleinste gemeente
in België) zullen de firma's, die zo
kundig de gemoederen bespelen,
wel goud blijven verdienen. Toen
de Verbruikersunie eens een
„spion" met de bus meezond ont
dekte deze, dat een „supermixer"
van de hand ging voor 5850 fran
ken (rond de vierhonderd gulden),
terwijl een test pas had uitgewezen,
dat de beste in dit land verkrijgba
re mixer 1500 franken kostte.
Een wat uitzonderlijk voorbeeld
misschien, maar vast staat, dat for
midabele winsten geboekt worden
en via de afbetalingstechnieken
soms nog eens 20 procent extra
betaald moet worden.
Bestaat er kans op een grensover
schrijdend demonstratie-toerisme,
dat ook in ons land een beroep zal
gaan doen op de reislust?
Volgens de heer A. J. C. Zwinkels,
werkzaam op de juridische afde
ling van de Consumentenbond, is
er geen gevaar te duchten. Dank
zij de nieuwe colportagewet is er
bij ons een einde gekomen aan dil
soort uitstapjes, die vroeger wel
eens in bescheiden mate de aan
dacht vroegen.
LEO J. LEEUWIS
Nederlandse havens dienen als decor van een unieke Duitse
hamsterwoede. Aangesleept met bussen uit alle mogelijke Duitse
plaatsen verzamelen zich elke dag meer dan duizend koopgrage
oosterburen aan de kade van de nauwelijks zeewaardige Groningse
Eemshaven. Doel van deze dagrlp Is een belachelijk goedkope
bootreis naar het zilte vocht buiten de drlemijls zone. Daar wordt
het anker uitgeworpen en worden in de ruimen de deuren van een
belastingvrije supermarkt geopend. Met volgestouwde tassen, voor
namelijk gevuld met dozen boter, gaan onze EEG-partnero weer naar
huls. Drie Duitse rederijen maken in het zomerseizoen dagelijks zo'n
uitstapje op de Waddenzee. Een lucratief vaartocht|e door de mazen
van de wet
"Dames en heren. In enkele secon
den begint de verkoop. Pak uw
kans. Een éénmalige mogelijkheid
om goedkoop aan uw trekken te
komen". Alle gasten met nummer
17 kunnen nu inkopen..." Even la
ter door dezelfde luidspreker, als
per vergissing: "Adolf, es kann los
geh'n".
In het restaurant maakt een oud
mannetje zich los van zijn tafelge
noten. Hij zal de 60 ruim gepas
seerd zijn, heeft een klompvoet en
zijn neus loopt Hij heet Wemer, is
gepensioneerd. Nu handelt hij in
boter. Boter voor de familie, boter
voor de kennissen en boter voor de
straat. Hij is zo verslingerd aan de
"Butterfahrten", dat hij er zelfs
zijn groentetuintje voor laat liggen.
"Wat zou ik anders met mijn leven
doen? Ik heb een paar keer per
week een leuk uitstapje en ik doe
er anderen een plezier mee. De bus
naar Emden kost normaal drie
mark, maar die betalen mijn ken
nissen. Ik kan genoeg inkopen
doen, zelf heb ik maar weinig no
dig".
De matrozen van de luxueuze
schuit "Nordlicht" staan achter
manshoge pyramides met voe-
dings- en genotmiddelen hun wa
ren aan te prijzen. Zeshonderd
klanten worden in een uur door de
voormalige autostalling geloodst.
Snoepgoed, vlees, kaas, sigaretten,
alcoholische dranken, koffie en bo
ter, met de nadruk op dat laatste.
Een kordate inkoopster beweegt
zich als een kolonel te velde langs
de waren. Zij weet wat ze wil:
"Koffie? Hoef je hier niet te kopen.
Die is bij ons niet veel duurder.
Nee, boter, een kilo voor de prijs
van een pakje". Voor 100 DM mo
gen de kooplustigen vrij over de
grens brengen. Na een uur is de
stormloop verwerkt. De schotten
worden gesloten, het anker gelicht
en de moderne plezierboot maakt
rechtsomkeert Kapitein Cordes
legt uit op de brug: "We varen tot
aan het Riffgat, dat is buiten de
driemij lszone. Na het inkopen zet
ten we koers naar het eiland Bor-
kum, daar worden de goederen
door de douane weer ingeklaard.
In de Eemshaven zijn ze door de
Nederlanders uitgeklaard."
Met vijftien knopen per uur bon
ken de 3000 paardekrachten uit de
machinekamer de schuit in de rich
ting van het eiland Borkum. Uit de
luidsprekers klinkt degelijke Duit
se schlagermuziek. Geen sterveling
die meezingt. Aan de lange tafels
worden de boodschappen bekeken
en optelsommetjes op kladpapier
gemaakt
De heer De Blok, boekhouder bij de Butterfahrt-organisatoren. Op de achtergrond zijn voornamelijk vrouwelijke clientèle.
De uitlopers van de Borkumhaven
glijden langs bakboord. De aanleg
steigers komen in zicht Uit de
boordluidsprekers komt het bericht
van de kapitein dat niemand van
boord mag. De boot stribbelt even
tegen een steiger. Enkele Duitse
douanebeambten komen aan boord
en duiken de ruimen in. Verveeld
staat op het dek het koopgrage
publiek zich te spiegelen in het
kabbelende zeewater. De inklaring
duurt twintig lange minuten. De
steven wordt gewend en met een
diepgang van vijf meter laveert de
gestroomlijnde supermarkt langs
de Wadden in de richting van de
Eemshaven. Verveling is troef aan
boord.
Twee buschauffeurs komen even
buurten in de stuurhut waar geen
stuur te vinden is, slechts knoppen,
toetsen, panelen en instrumenten
borden. De heren maken wekelijks
twee tot drie maal zo'n boteruit
stapje. Aan hun plastictassen is te
zien dat ze moeder de vrouw thuis
niet vergeten. De eerste stuurman
geeft hun een stoomcursus kaartle
zen: Vlakbij het inkoopcentrum,
het Riffgat, ligt de Geldsackplatte.
Een toepasselijke naam.
Na vijf uur op de Waddenzee legt
de boot weer aan in de Eemshaven.
Het is even wachten op de Neder
landse douane. Die heeft het druk
want ze controleert eerst een ander
schip, van een concurrerende
maatschappij. De met volbepakte
tassen bewapende Duitse kooptoe
risten worden vluchtig gecontro
leerd. De pleziertocht is afgelopen.
Vlakbij het houten optrekje van de
A.G. Ems staan wel dertig bussen.
Daarmee worden straks de ooster
buren de grens overgezet De heer
Bok, kantoorhouder van de A.G.
EMS: "Als je per boot het land
binnenkomt mag je minder belas
tingvrij invoeren. Daarom lossen
we dit zo op. De bussen komen
rechtstreeks naar hier er. wachten
tot de boot terug is. Voor de men
sen uit het Roergebied maakt het
in feite niets uit of ze nu naar
Emden of de Eemshaven moeten
rijden. Ze kunnen alleen meer vrij
over de grens terugnemen. Voor de
kopers uit Noord-Duitsland bestaat
de mogelijkheid om per bus naar
de haven in Emden te gaan. Zij
stappen daar aan boord. De bussen
rijden via Delfzijl naar de Eemsha
ven om ze hier weer op te pikken".
Het voordeel voor de gasten is
enorm. Over zee mag je 2 kg boter
vrij invoeren. Over de groene grens
vijf kilo".
Het wordt nu wel duidelijk. De
Duitsers, beter zegd, de Duitse oud
jes, want jongelui zie je niet, heb
ben geen boter op hun hoofd. Ty
pisch dat wij Nederlanders het dan
wel hebben. Landgenoten zijn
schaars op deze voordelige wad-
dentochten. Bok: "Het schijnt dat
Duitsers nu eenmaal liever koopjes
afromen, dan Nederlanders. Deze
belastingvrije inkoopvaarten ge
beuren ook op de Oostzee. We zijn
echt niet de enige. Maar wat ons
betreft mogen Nederlanders rustig
mee. Ik denk dat het iets met
schaamtegevoel heeft te maken.
Zo'n boottocht kost drie mark en
je koopt alleen maar winst. Wij
maken weinig reclame. We hebben
wel eens geprobeerd om bussen
vanuit Groningen te laten lopen,
maar dat was geen succes".
Blok kan er niet mee zitten. De
supermarktvoorraden smelten als
"boter" in de zon. Door de enorme
kooplust bij de Duitsers zit de
maatschappij op rozen. In Emden
worden de voorraden aangevuld.
In de Eemshaven gecontroleerd,
uitgeklaard en verzegeld en tenslot
te op het 36 vierkante kilometer
grote wad Borkum weer inge
klaard. Alles keurig volgens de
wet. Blok: "Twee tochten per dag,
om 11 uur en om 12 uur, dat
bewijst toch dat dit soort inkopen
aantrekkelijk moet zijn. Vorig jaar
hadden we veertigduizend kopers,
waarvan de meesten helemaal uit
het Roergebied.
Buiten op de kade komen de gas
ten van boord. Een dagje bood
schappen doen zit er weer op. Be
halve voor de tjpes al Werner. Hij
is er morgen misschien weer voor
de boottrip naar de Geldsackplatte.
Als hij bekenden ziet schokt hij een
keer stevig met zijn linkerschou
der. Een groetbeweging, omdat zijn
beide handen zwaar gevulde plastic
draagtassen omklemmen.
LEON VANKAN
len. Is de koop eenmaal gesloten
dan volgt meteen contante betaling
of wordt het contract opgemaakt
voor een aflossing in termijnen met
een opgeschroefd rente-percentage.
De in ons land voorgeschreven af
koelingsperiode met een mogelijk
heid tot annulering van de koop,
is in België nog onbekend. Dus zal
er voorlopig nog wel geen einde
komen aan deze dubieuze verkoop
methoden, waarvoor soms zelfs fe
nomenen als Vader Abraham of
Zwarte Lola als lokvogels worden
ingeschakeld. De reis wordt dan
besloten met een feestavond in nog
grotere zalen, waar tientallen bus
sen hun passagiers, inmiddels
reeds voorzien van hun aankopen,
afleveren.
Het schijnt zelfs te zijn voorgeko
men, dat passagiers werden gewor
ven voor een dagreisje naar het
buitenland, bestemming Monschau
(Duitsland). Daar konden dan de
stramme leden gestrekt worden tij
dens een sightseeing van nauwe
lijks drie kwartier, waarna de bus
sen weer onverbiddelijk hun deu
ren openden. Slechts dank zij de
demonstratiereizen kunnen de on
telbare feestzalen langs de Belgi
sche wegen ook in het slappe sei
zoen een boterham verdienen. Ze
ker zestig procent van deze etablis
sementen schijnt er bij betrokken
te zijn. Het aantal bussen dat dage
lijks bij deze praktijken is inge
schakeld met uitzondering van
de zomermaanden als alles in touw
is voor de vakanties wordt ge
schat op vele honderden.
Geen wonder dus, dat alle bij dit
verschijnsel betrokken onderne
mingen in de Belgische samenle
ving een machtsfactor van beteke
nis zijn geworden. Er gaan miljoe
nen om in deze branche. Een reis
leider die het waagde om vereni
gingen in een circulaire te waar
schuwen tegen deze bedrieglijke
vorm van toerisme „goedkoop is
duurkoop" werd terstond voor
de rechter gedaagd. „Broodroof'
luidde de aanklacht Ofschoon deze
zelf bustochten organiserende Vla
ming werd vrijgesproken, houdt hij
zich sindsdien liever op de vlakte.
Wel vermeldt zijn brochure na
drukkelijk: „N.B. Dit zijn géén de
monstratiereizen". Een niet overbo
dige toevoeging in dit land, waar
het binnenlands toerisme per bus
ongekende vormen heeft aangeno
men. Vooral dagtochtjes in vereni-
gmgsverband, vol jolijt en saamho
righeidsgevoel, staan hoog aange
schreven.
Op deze ontelbare groepen richten
zich de speerpunten van het wer
vingsoffensief. De grootste firma's
hebben niet alleen hun eigen druk
kerijen voor de miljoenen folders
(bezorging huis aan huis) maar stu
ren er ervaren public-relations
agenten op uit, om verenigingsbe
stuurders achter hun karretje te
spannen. Volgens ingewijden wordt
in deze kringen naarstig gewerkt
met smeergelden en geschenken,
zodat het loont om de achterban
warm te maken voor een reisje.
Mevrouw K. Roose van de Verbrui
kersunie kan in haar burelen te
"Teebutter" te koop voor een zacht prijsje
Weer een demonstratiereis? Toerisme met een luchtje!
