/Bod heeft
zelf
ingegrepen
Goede raad...?
Bovensmilde,
wat nu?
Rabobank Q
RECHT VAN DE STERKSTE,
MET MACHINEGEWEREN OP
KINDERRUGGETJES GERICHT
IR. MANUSAMA:
„ALS DE WERELD
EEN VRUCHT WAS, ZOU
JE DIE ROTTE PLEK
ERUIT SNIJDEN"
Die krijgen we bij de persoonlijke bank!
CeidócSotucMit
Een warme zonnige middag in mei. Boven heel
Nederland geen wolkje te bekennen. Bijna overal
heersen temperaturen van in de 20 graden. In
scholen zitten kinderen te rekenen, te lezen of met
het puntje van hun tong tussen de lippen te schrij
ven. Enkele duizenden kinderen zijn onderweg op
schoolreis. De maand mei is immers de schoolreis-
maand bij uitstek. Die reizigertjes vermeien zich in
speel- of dierentuin, argwanend in het oog gehouden
door onderwijzend personeel en door meereizende
moeders-verzorgers. Kinderen zijn nu eenmaal net
als kwikzilver. Zo heb je ze nog in de buurt en zo
steken ze hun hand door de tralies van een leeuwen-
kooi om deze koning der dieren in de manen te
vatten. De kinderen, die niet op reis zijn, verheugen
zich op de schoolbel. Daarna gaan ze zwemmen, dat
staat voor hen wel vast. In één school onder deze
warme meizon in Nederland is het anders. In de
openbare lagere school in Bovensmilde. Daar heeft
zich een donkere wolk van terreur boven samenge
pakt en hoewel de thermometers in het plaatsje ook
temperaturen boven de 20 graden aanwijzen, heerst
er de kilte van het dreigende onheil. De school is
op maandagochtend bezet door een groep Zuidmo-
lukkers, die kort na het in gijzeling nemen van
kinderen en onderwijzend personeel de spruiten uit
Zuidmolukse gezinnen naar huis sturen. De jongelui
die achter moesten blijven in de school kunnen zich
niet verheugen op een partijtje voetbal na schooltijd
of op een spartelfeest in het zwembad, omdat op
geen stukken na valt te zeggen wanneer hun school
tijd om is.
De bezetters hebben in de loop
van de week duideljk gemaakt
dat het hun ernst is. Dat de
wapens die ze bij zich dragen
echt zijn, heeft iedereen die in
de buurt was kunnen horen,
toen er waarschuwingsschoten
zijn gelost. De school ligt op
deze zonovergoten middag om
sloten door een cordon rijkspo
litiemensen. Binnen het cordon
ook het grootste deel van de
Molukse woonwijk. Huizen
waar Molukse gezinnen wonen,
worden bewaakt door in het
merendeel jonge politiemensen.
Men is bang voor tegenmaatre
gelen van de blanke bevolking.
Geregeld komen namelijk drei
gende telefoontjes binnen van
Nederlanders, die met of zonder
knokploegen de Molukse wijk
willen binnendringen om daar
wraak te nemen voor de ellen
de, die de kinderen in de school
en de gijzelaars in de trein te
verduren hebben.
Op straat weinig mensen, erg
weinig Molukkers. Wanneer een
groepje blanken en Molukkers
al eens op dezelfde stoeprand
voor zich uit zitten te staren,
kijkend naar de school in af
wachting van wat gebeuren
gaat, vragen de Nederlanders
agressief „Wat doen jullie eigen
lijk hier? Waar zitten jullie op
te wachten? Er zijn toch geen
kinderen van jullie in die
school"?
De Molukkers in Bovensmilde
en ook in verschillende wijken
van Assen worden door hun
Nederlandse medeburgers met
de nek aangekeken. Mensen die
iets met de hele zaak te maken
hebben, worden gebeld met
voorstellen voor een oplossing.
„Ophangen dat hele zootje",
wordt er dan gezegd. Of: „We
hebben een knokploeg van 40
man, zullen we komen helpen?"
Er heerst in Bovensmilde de
sfeer van een koude oorlog. Een
Molukse jongen, die een defect
fototoestel wilde laten repareren
bij een plaatselijke fotohande
laar, werd door die man de deur
gewezen. Begrijpelijk. Een van
de kinderen van die fotoman
wordt vastgehouden op school.
Tientallen kleine incidenten kan
iedereen die zijn ogen open
heeft in Bovensmilde zien ge
beuren. Van haatdragende blik
ken en gemompelde verwensin
gen tot opzettelijke vergissin
gen. Met een auto even te ver
op Molukkers inrijden bijvoor
beeld. Bovensmilde ligt er op
deze lichte en naar het voorjaar
ruikende middag als een plaatje
bij. Een na-oorlogse wijk met
vriendelijk groen en veel rust.
Onder die verleidelijke aanblik
een tijdbom die op scherp staat.
Als de dood
Hoe dat kan? Omdat elke Rabobank (en er zijn er maar liefst 3100) helemaal is
ingesteld op de mensen in haar direkte omgeving. Wij merkten het aan de
vriendelijke en persoonlijke service, toen we onze privérekening openden. Kregen er
meteen een paar tips bij over een aantal mogelijkheden, waar we zelf nog niet bij
hadden stil gestaan. Kijk en dat vinden wij belangrijk: persoonlijke aandacht en
goede raad!
geld en goede raad
Hoe kan dit allemaal ooit weer
goedkomen. Wat is de oplossing
voor dit waaraan na de kaping
in Wijster uit alle macht is ge
werkt en waarvan de blanke
bevolking nu zegt: „Dat is alle
maal voor niets geweest". De
meesten hebben dan ook geen
zin om na afloop van deze tragi
sche gebeurtenissen opnieuw
met praten te beginnen. Wel is
duidelijk dat de terreurdaden
van de groep militante Moluk
kers de mensen schrik aange
jaagd hebben. Blank en bruin
zijn als de dood dat hun naam
in de krant komt. Zekerheid van
het leven in een rechtsstaat is
bij de mensen uit Bovensmilde
ver te zoeken. Daarvoor in de
plaats telt hier het recht van de
sterkste. En dat ligt in dezelfde
handen, die machinegeweren en
pistolen op kinderruggetjes ge
richt hielden, toen er in koor
geroepen werd: „Van Agt, van
Agt, wij willen leven".
Niet bang om zijn naam te noe
men is onderwijzer Moens. Hij
staat voor de derde klas van de
christelijke lagere school in Bo
vensmilde met ongeveer 25
Zuidmolukse leerlingen. De
heer Moens, die met de donkere
pupillen in zijn klas niet meer
last heeft dan met de blanken,
is bezorgd over hoe het nu ver
der moet. „Wanneer deze zaken
tot een goed einde zijn gebracht,
blijven we natuurlijk met het
probleem zitten. Ik merk, dat er
een diepe wrok tegen de Moluk
kers is ontstaan bij de rest van
de bevolking. Volkomen begrij
pelijk maar ook iets om erg
bang van te worden. Het zal
ontzettend moeilijk worden om
voor dit probleem een oplossing
te vinden".
Bezorgdheid
De heer Moens merkt aan uitla
tingen en voorvallen dat veel
mensen de aanwezigheid van
Molukkers nog maar nauwelijks
kunnen accepteren. ,,Je hoort
zoveel dingen. Als alleen maar
de helft waar is, is er genoeg
reden voor mijn bezorgdheid".
De onderwijzer meent, dat er
duidelijke opvoedkundige fou
ten zijn gemaakt, die de jonge
Molukkers tot het terrorisme
hebben gebracht. „Dat hoeven
nog geen fouten van de ouders
te zijn. Ook de omgeving, waar
in de jongens zijn opgegroeid,
heeft die fouten gemaakt".
Verschillende vooraanstaande
politici in Drente met de nodige
bestuurlijke ervaring zijn dat
met de onderwijzer uit Bovens
milde eens. „De ellende is, dat
de wensen van de extreme groe
pen onder de Molukkers niet
vervuld kunnen worden. Die
wensen hebben ze bij hun op
voeding ingepompt gekregen.
De jongelui hebben Ambon nog
nooit gezien.. Ze zijn net zo goed
in Nederland geboren als u en
ik".
De enige mogelijkheid die er
volgens deze politieke figuur is
om na de afhandeling van de
twee gijzelingsacties in De Punt
en Bovensmilde de verhoudin-
vuurwerk. Hun nieuwjaar be
gint namelijk op een andere da
tum dan het onze en speciaal
voor hen zijn de winkels waar
vuurwerk verkocht mag worden
in verschillende plaatsen van
Drente enige dagen eerder geo-
gen weer een beetje normaal te
maken: „Praten. Zoeken naar
mensen die het vertrouwen van
de extreme jongelui hebben en
ze dan aan het verstand bren
gen, dat ze gewoon niet kunnen
krijgen wat ze willen hebben,
ook al moorden ze daar tien
scholen vol kinderen voor uit.
Hun politieke doel is onbereik-
Zo makkelijk denkt de man op
straat in Bovensmilde en Assen
er niet over. Die wil wraak voor
alles wat de kinderzieltjes in die
zonovergoten school op deze
middag en daarvoor is aange
daan. Hij woont twee huizen
van een groot Moluks gezin. De
kinderen van beide gezinnen
speelden vroeger samen. Nu
niet meer. Hij wil anoniem blij
ven: „De enige mogelijkheid die
ik zie om het gevoel van recht
vaardigheid weer een beetje te
rug te brengen is executie. Als
dat niet kan met onze wetten,
moet het maar per ongeluk. Op
de vlucht neergeschoten, noem
den de Duitsers dat in de oor
log. Dat deugt natuurlijk wel
niet, maar ze vragen er toch om.
Wanneer we ook dit stel weer
netjes voor de rechter slepen,
zoals we dat met andere misda
digers in Nederland doen, komt
er wel weer een nieuwe ploeg
iie over een tijdje hun vrijheid
Neer opeist. Dan pakken ze mis
schien geen school, maar een
bejaardenoord of een zieken
huis. Die gekken zijn tot alles
in staat".
De wraakgierige reacties wor
den ook duidelijk door angst
gevoed. Veel Nederlanders in
Bovensmilde staan bovendien
wantrouwig tegenover soortge
noten die niet onvoorwaardelijk
tegen de Molukkers zijn.
De verklaring, die burgemeester
P. de Noord van de gemeente
Smilde deze week op het tv-
scherm aflegde en waarin hij zei
dat er nog mogelijkheden zijn
om door praten tot een oplos
sing van de moeilijkheden te
komen, is hem niet in dank
afgenomen door veel van zijn
burgers. In het algemeen lijkt
men meer vertrouwen te stellen
in de beide wethouders van de
gemeente die zeer bewogen zijn
met het lot van de kinderen in
de school.
De politie in Bovensmilde (rijk
spolitie met dat plaatsje als
standplaats) heeft in het verle
den niet veel bijzonders ge
merkt. Een woordvoerder ver
klaart, dat er wel eens strubbe
lingen tussen blanken en Moluk
kers in het verleden zijn ge
weest.
„Maar dat komt in Amsterdam
ook voor tussen Nederlanders
en Surinamers". De enige over
last waar de Molukkers telken-
jare steeds weer voor zorgen is
het vroegtijdig afsteken van
Op de ongeveer 3000 inwoners
van Bovensmilde zijn er ruim
100 Zuidmolukse gezinnen. De
overlast was nooit zo groot dat
er ernstige ongeregeldheden uit
voortkwamen Wel zijn er de lui
druchtige feesten in sommige
van die gezinnen. Een daarvan,
gehouden op de zaterdag voor
afgaand aan de gijzelingsacties,
was reden om het feestende ge
zin deze week elders onder te
brengen. Omdat heel Bovens
milde zich wist te herinneren
dat voorafgaand aan de kaping
van de trein bij Wijster in 1975
een zelfde feest bij dezelfde fa
milie was gehouden. Het gezin
waar het hier om gaat is dat van
Z. Pessereron, schoonzoon van
ds. Metiary. Hij is de leider van
de Zuidmolukse eenheidspartij
de Badan Persatuan.
Moedeloos
Zuidmolukkers. We zijn onze in
vloed onder de jongeren een
beetje kwijt geraakt. Daarom
heb ik ook geprobeerd met ver
tegenwoordigers van Vietnam
contact open te leggen, om er
kenning te krijgen van een land
dat duidelijk strijdbaar is over
gekomen. Daarvan hebben wij
politieke en diplomatieke steun
nodig. Het moet natuurlijk niet
alleen bij Vietnam blijven, zegt
de dominee, die nog steeds ver
ontwaardigd is over het feit dat
men hem om die toenadering
spogingen in het linkse kamp
wilde drukken.
Ir. Manusama, president van de
vrije republiek der Zuidmoluk-
ken in ballingschap (RMS) be
grijpt de vrees voor een derde
actiegolf, wanneer deze tweede
eindigt in gevangenneming van
de bezetters. „We moeten deze
acties proberen te voorkomen
door nog beter dan voorheen
met elkaar samen te werken.
Hij doelt daarbij op de samen
werking tussen de Nederlandse
regering en de leiders van de
RMS. „We waren al goed op
weg en we moeten verder gaan
wanneer de actuele zaken zijn
opgelost". Volgens de heer Ma
nusama is de radicale groep, die
verantwoordelijk is voor de ter
reuracties van deze week, maar
klein. „Ze groeit wel. Hoe langer
wij in Nederland verblijven. Dat
komt door invloed van buitenaf
en ook wel door onverstandige
uitlatingen van Zuidmolukse lei
ders. Je ziet overal eenzelfde
patroon. De beweging groeit en
als er eenmaal een dieptepunt
bereikt is, ebt ze weer weg. Ik
dacht dat in december van 1975
in Wijster het allerdiepste punt
achter de rug was, maar dit is
nog veel erger".
Beheersing
Ds. Metiary zit op deze zonnige
meimiddag thuis in Assen, in
afwachting van een oproep om
te komen bemiddelen. Dat wil
hij graag. Hij heeft zijn diensten
dan ook al aangeboden. Nie
mand heeft daar tot nu toe ge
bruik van gemaakt. „Ik ben
werkeloos in deze zaak en dat
stemt me moedeloos", legde de
dominee die al tientallen jaren
in ons land woont, toch nog in
zeer gebrekkig Nederlands uit
Ook hij heeft geen pasklare op
lossing voor het na de afloop
van de acties overbruggen van
de kloof tussen bruin en blank,
die volgens hem door de twee
laatste affaires wel veel wijder
is gaan gapen. Hij kan zich de
afschuw, die zich van vele Ne
derlanders meester heeft ge
maakt, goed voorstellen. Vooral
omdat het nu al de tweede keer
is, dat Zuidmolukse jongeren
een heel volk in angstige span
ning houden. „Toch moeten we
blijven praten met elkaar om tot
een zo goed mogelijke oplossing
te komen", meent de leider van
de Badan Persatuan. De ge-
weldgolf, die deze jonge genera
tie Zuidmolukkers om zich ver
spreidt, is volgens hem een ge
volg van het feit, dat deze jon
gens en meisjes door de kran
ten, de radio en tv. zien en
horen hoe andere volken op de
wereld voor hun onafhankelijk
heid vechten.
Daardoor willen zij ook voor
hun vrijheid vechten. Vooral
wanneer de Nederlandse en In
donesische regering niet snel ge
noeg met hen willen praten. Ds.
Metiary meent deze middag dat
het allemaal nog wel goed kan
komen in de toekomst wanneer
er bij de gijzelingen in De Punt
en Bovensmilde geen slachtof
fers vallen. Hoewel hij zich ook
erg ongerust- maakt, wanneer
deze bezetters in de gevangenis
terecht komen. Een derde golf
van terreur om ook hen weer in
vrijheid te brengen, acht hij dan
niet uitgesloten. „Er zijn nogal
wat radicale jongeren uit ver
schillende organisaties onder de
Depresident van de Zuidmoluk-
kén gelooft in de goede wil van
een grote groep van zijn volk,
die het niet met de bezetters
eens is en die in het uiteindelij
ke succes gelooft van zachte
acties voor erkenning van de
RMS. De heer Manusama, die
zelf ettelijke bedreigende tele
foontjes heeft gehad, maant zijn
mensen tot beheersing. „Ik
vraag wel eens aan mijn men
sen hoe het op het werk gaat
en dan blijkt dat er gewoon
ruzies worden uitgelokt. Het me
rendeel beheerst zich, een ander
deel blijft maar liever thuis van
het werk".
Dat de samenleving van blank
en bruin in Assen en Bovensmil
de niet makkelijk weer op gang
gebracht kan worden na afloop
van de nieuwste terreuracties,
kan ook afgeleid worden uit de
enkele Zuidmolukker, die wel
met een Nederlandse journalist
wil praten, wanneer hij op
straat staande gehouden wordt.
De meesten lopen in Bovensmil
de met een schuwe blik opzij
door of mompelen iets onver
staanbaars. Een groot deel van
de Zuidmolukse gemeenschap
is, zo lijkt het, even diep onder
de indruk als de Nederlandse.
Alleen vinden zij minder mak
kelijk een uitlaatklep waardoor
ze hun woede over een bevol
kingsgroep kunnen koelen. De
enkeling die wel praat, geeft
ruiterlijk toe dat hij bang is
voor de Nederlandse vergel
dingsdreigingen, maar niet min
der voor het uitzichtloos geweld
van zijn „broeders".
„Hoe het nu verder moet met
Bovensmilde? Als de wereld een
vrucht was, zou je die rotte pek
eruit snijden". Terwijl dit ge
zegd wordt, blijven de donkeren
ogen strak gericht op de trot
toirtegels die fel beschenen wor
den door de warme meizon.
Een dag later. De kinderen uit
de school in Bovensmilde zijn
vrijgelaten. Niet als gevolg van
onderhandelingen tussen de be
zetters in het beleidscentrum. In
de school, met niet al te beste
hygiënische omstandigheden na
vier dagen en nachten gijzeling,
is een besmettelijke ziekte uitge
broken. Een soort buikloop, die
kinderen, onderwijzend perso
neel en bezetters in gelijke mate
heeft getroffen. „God heeft zelf
ingegrepen", laat de heer Manu
sama enkele uren na de vrijla
ting weten.
Door Bovensmilde gaat een,
zucht van verlichting die in het
hele land naklinkt De verhou
dingen in het dorp veranderen
daardoor nauwelijks.
JAN VAN KOOTEN
