mm
v
weekpuzzel door dr. Pluizer
sterrenhemel
postzegels
y oplossing vorige puzzel
d
1977I78
PAGINA 10
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 28 MEI ljPO
De prijswinnaars van de puzzel van vorige week zijn.
Twaalf gulden vijftig: Jan van Buuren. De Sitterlaan 62. Leiden
Zeven gulden vijftig: G. C. Vreeburg, Mgr. Bekkersstraat 59. Katwijk a.d. Rijn.
Vijf gulden: Mevrouw Th. Huibers. Veurseweg 88, Voorschoten.
De prijzen worden binnen drie weken per cheque toegestuurd.
Leidse Courant.
Postbus 11.
Leiden.
NO. 21
KRUISWOORDPUZZEL
Horizontaal: 1 vaartuig; 7 steiger; 14 vo
gel; 16 eerste nieuwe huid op een wond;
17 telegramafkorting; 19 tijdmaat; 20 dier;
22 woonvaartuig; 23 muzieknoot; 24 werk
vertrek; 26 stof; 29 smalle weg; 30levens-
lucht 32 vrijkoopgeld; 33 vlinder; 34
symptoom; 36 vrucht; 37 voegwoord; 38
knaagdier; 39 smart; 41 collectieve ar
beidsovereenkomst (afk.); 42 vogelprodukt;
43 waterkoud; 44 deel van Azië; 46 stad
in België; 48 het aanhoudend daveren; 49
kruiderij; 51 voorzetsel; 52 roofier; 54
boom; 56 trekdier; 58 aanmatigende hou
ding; 59 Japanse munt; 60 niet massief;
61 cent (afk.); 62 aanhoudend; 66 spellei-
ding; 68 bederfwerende stof; 69 sierplant;
73 denkvermogen; 74 café; 75 boom; 77
mand; 78 voegwoord; 79 vroeger; 80 gods
dienstoefening; 81 naaldboom; 83 rubi
dium; 84 verstand; 86 notie; 88 landverhui
zer; 89 welgemeend.
Verticaal: 1 eenzaam; 2 titel 3 mannelijk
dier; 4 gymnastiektoestel; 5 Russisch ge
bergte; 6 aardrijkskundige afkorting; 8 te
levisie; 9 hert; 10 vreemde munt; 11 Ned.
rivier; 12 verbrandingsrest; 13 besmettelij
ke ziekte; 15 inbreuk op voorschrift; 18
herdenkingsfeest; 20 vlug; 21 plaats in
Gelderland; 23 toverkunst; 25 uitvloeipijp
je; 27 vis; 28 zijrivier van de Rijn; 29 stad
in Frankrijk; 31 denkbeeldige cirkel over
de aardoppervlakte; 33 schroef van vlieg
tuigen; 35 onachtzaam; 36 geestelijke; 39
stad in Frankrijk; 40 stad in België; 43
biljartstok; 44 vliegtuigtype; 45 gevange
nis; 47 lichaamsdeel; 50 beroep; 53 aan
houdend; 55 sterrenbeeld; 57 stang; 61
drank; 63 bloeiwijze; 64 deel v.e. auto; 65
orgaan v.e. vis; 67 geboren (afk.); 69.
verworpeling; 70 gedwee; 71 muurinham;
72 slang; 75 zwak; 76 droog in richting; 79
ernstig; 82 ontkenning; 84 bouwkundig-in
genieur (afk.); 85 de onbekende; 86 uit
roep; 87 gulden.
TU
JO
n
In de competitie om de Philip
Morris Europa Cup zijn inmiddels
zeven van de tien ronden gespeeld
en die zevende, in Londen ge
speelde, ronde werd een éclatant
Nederlands succes. De door MAS
COTTE gesponsorde Groningers
Martin Heerschop-Paul Laan, die
in de wedstrijd in Den Haag reeds
derde werden, verbeterden die
prestatie door nu de eerste plaats
op te eisen; een voortreffelijke ver
richting in dit sterk bezette toer
nooi. Maar daarmee was de Neder
landse koek nog niet op, want de
tweede plaats was voor de Haan-
Maas en ook de elfde, van Englan-
der-Klaver. mag in een veld van
180 paren gezien worden.
Het totaalklassement wordt nu
aangevoerd door de Oostenrijker
Manhardt. met 71 punten, gevolgd
door de Zweed Sundelin (67). de
Oostenrijkers Rohan-Strafner (65)
en Voglsang (62), de Engelsen
H10 97
OA V 10 7
*B 8 765
♦8
CA H VB 10 2 JV
6532 Z
*10 9
V 32
74 3
OH 9 84
V 3 2
AB654
S9865
OB
*A H 4
Duncan-Short (59) en Heerschop-
Laan (51). die daarmee goede
vooruitzichten op een prijs heb
ben. Hieronder een van hun suc
cessen uit de Haagse wedsteijd:
zie diagram
Oost gever, allen kwetsbaar. Oost
paste, zuid opende 1 schoppen,.
west volgde met 2 harten en noord
bood vier schoppen, het eindcon-
tract. Dit was een op dit spel veel
vertoond biedverloop en, nadat de
hartenuitkomst was getroefd,
moest zuid de kansrijkste methode
vinden om wellicht 12 of 13 slagen
te maken.
De moeilijkheid is natuurlijk dat
zuid al die hartenverliezers heeft.
Sommige spelers begonnen met
twee hoge schoppens. Als ze daar
na direct in ruiten sneden, in de
verwachting dat west ruitenvrouw
zou hebben, gezien zijn volgbod,
gingen ze drie down! Oost won de
slag, incasseerde schoppenvrouw
en speelde harten na.
Als ze daarentegen oost op ruiten
vrouw taxeerden en na ruitenaas
de vrouw speelden, maakten ze
precies tien slagen, wat niet veel
beter was. Als het belangrijk is om
te voorkomen dat de troeven in de
dummy worden weggetrokken; is
het vaak beter om direct een snit
te nemen. Martin Heerschop speel
de daarom in de tweede slag
schoppen 10 voor en liet die uitlo
pen!
Als de snit verkeerd had gezeten,
zou zuid nog steeds goede kansen
hebben gehad om 11 of 12 slagen
te maken In de praktijk ging Heer
schop met klaveraas naar de hand
en sneed in ruiten. Die slag ging
verloren, maar hierna maakte de
leider gemakkelijk de rest van de
slagen voor een score van 680.
Dat was goed voor een hoge
matchpuntscore en het is te hopen
dat MASCOTTE de beide heren
nog in staat wil stellen een of meer
van de nog komende toernooien
(Monte Carlo 28—30 mei, Hamburg
3—4 juni en Biarritz 1—3 juli) te,
spelen, opdat er nog wat punten
aan hun totaal kan worden toege
voegd. Onze beste wensen verge
zellen hen dan.
Mijn opmerking dat er onder de
dominees geen grootmeesters of
meesters in de schaakkunst wor
den gevonden werd weerlegd door
een verwijzing naar de Amerikaan
se grootmeester Browne, die ook
vaak dominee wordt genoemd.
Maar daar hij op vele toernooien
wordt gesignaleerd zie ik hem als
schaakgrootmeester! En dan volgt
hier de toegezegde primeur:
Studie van Ds. H. Mudde. Deven
ter. Eerste publikatie.
(Zie diagram nr. 1.)
Wit: Khl, Tbl, Pf8; pion: H2, Zwart:
Ka8, Tc2; pionnen: f2 en h3. Wit
begint en houdt remise.
De oplossing wordt nog even op
gehouden tot de volgende week,
maar ik verzoek de lezers te pogen
deze zelf te vinden en mij een
briefkaartje te zenden. Men kan
dan tevens, indien gewenst, verlan
gens kenbaar maken naar zaken
die men in deze rubriek behandeld
zou willen zien. Inzenden aan: C.
J. de Feijter, Wielingenstraat 13.
Deventer
Timman-Donner.
Hier volgt nog eens de stand zoals
die ook de vorige week is afge
drukt:
Zwart Donner, Wit: Timmer
Wit: Kgl, Tbl. Tdl, Lel, Le4; pion
nen: a2. c2. e6. g2. h3. Zwart: Kg8,
Tb8. Te8. Lg7. Pb6; pionnen: a7,
b7, c5, e5. g6. h7.
(Zie diagram nr. 2.)
Toen ik bij het naspelen zo ver
was gevorderd, kwam ik op de
gedachte of wit hier niet de kwali
teit op b6 had kunnen offeren. Nu
moet men bedenken dat de speler
zélf slechts beperkte speeltijd
heeft, en zo'n gedachte (als hij die
al heeft gehad) in al zijn geledin
gen moet doorrekenen. Het is wel
wat gemakkelijker als je als naspe-
ler de tijd daarvoor hebt. En als
je dan ervaart dat het uren hoofd
brekens kost om enig inzicht te
krijgen in de mogelijke varianten,
dan groeit alleen maar je respekt
voor een speler van de klasse van
Timman. Ook al verwerpt hij zo'n
variant. Laten we eens zien: 23.
Tb1xb6, a7xb6 24. Td1-d7,... Zwart,
die al een pion vóór staat, kan
licht op de gedachte komen, de
kwaliteit direkt terug te geven voor
nóg een pion. Dus: 24.... Te8xe6
25. Le4-d5, Tb8-e8. 26. Td7-d6,
Kg8-f7 27. Td6xb6Op: 27...
T8e7 28. Le3, Kf6 29. Le6:, Te6:
30. Tb7:,... heeft wit zijn pion te
rug. maar of er dan winst voor
hem in zit?
Een soortgelijke variant ontstaat
na: 27..., Kf7-f6 28. Ld5xe6, Te8xe6
29. Lcl-g5f!, Kf6-f7, Anders gaat
een kwaliteit verloren! 30. Tb6x-
b7f. Kf7-g8 31. Lg5-e3,... en ook
nu staat-wit beslist niet minder.
Een betere variant voor zwart is
die, waar de zwarte koning naar
h8 gaat en daarmede dreigt de
e-pion te winnen. Wit moet dan in
een spektaculaire variant de remi
se veilig stellen. 23.... Kg8-h8 24.
Le4-d5, h7-h6 Deze zet moet zwart
spelen, om de loper van het veld
g5 weg te houden. Maar nu dreigt
Tbd8 hetgeen tot torenruil dwingt.
Daarom is wit nu verplicht zijn
loper te dekken. En dat geeft zwart
de gelegenheid op pion a2 af te
gaan: 25. c2-c4. Tb8-a8 26. Lc1-
b2!. Ta8xa2 27. e6-e7!Verhin
derd het slaan op b2. de toren
moet terug, want loper f6 loopt op
dezelfde variant uit. 27..., Lg7-f6
28. Lb2xe5!. Lf6xe5 29. Td7-d8,
Ta2-a8 30. Td8xa8. Te8xa8 31. Ld5-
f7,... Nu krijgt wit de toren voor
zijn e-pion en houdt dan nog net
een remisestand over met twee
pionnen minder vanwege de onge
lijke lopers! U ziet nu eens, wat
er allemaal rondspookt in de her
sens van een grootmeester!
Tot besluit een fraai probleem van:
S. Loyd.
(Zie diagram nr. 3.)
Wit: Kh2, Db3. Pe3, Pg3. Zwart:
Kf4. Wit begint en geeft mat in drie
zetten.
In zo'n stelling denk je dat mat in
drie zetten een peuleschil is. Je
bent alleen maar verbaasd dat er
slechts op één wijze in drie zetten
mat te geven is. Het gaat aldus:
1. Pe3-g4, Kf4xg4 2. Db3-e3, Kg4-
h4 3. De3-f4, mat.
1Kf4-g5 2. Kh2-h3. Kg5-g6 3.
Db3-g8, mat. Na: 2..., Kg5-f4 komt
ook in deze variant de witte dame
op E3: 3. Db3-e3. mat. Nu staat
er in het Loyd-boek ook nog een
witte pion op d6. Ik heb niet kun
nen vinden waarom, en daarom
heb ik deze pion weggelaten. Maar
Loyd was een grappenmaker en
was in staat om zo'n pion er extra
op te zetten in de hoop dat u bij
het oplossen er last van zou heb
ben.
N. FFTI/AV FTX/ATNV
7TS[ f I I door
4iJÉai VJ I B. J. Nuys
Snelheid
JANSEN
Dammen is beslist geen zomer
sport; toch staan er in de komende
maanden weer een aantal aantrek
kelijke evenementen op het pro
gramma. met als onbetwistbaar
hoogtepunt natuurlijk het negende
KSH-toernooi in Hoogezand (25 ju
li tot en met 5 augustus).
In juni eerst nog twee toernooien
in Noord-Holland. Op woensdag 15
juni organiseert de stichting Stad
Hoorn een nationale openlucht-
damdag voor wedstrijd- en thuis-
damrhers onder het motto „Hoorn,
't hek van de dam". Voor de
wedstrijddammers is er een wissel-
prijs De Gouden Damschijf alsme
de 750,— te verdienen. De dam
dag begint om tien uur 's morgens
en duurt tot vijf uur. Inlichtingen
bij Postbus 7918 Hoorn of telefo
nisch via 02290-15755.
Drie dagen later, zaterdag 18 juni,
een primeur in Umuiden. De plaat
selijke damclub organiseert een
sneldamtoernooi voor clubkwartet
ten. De organisatie rekent op de
deelneming van* 70 kwartetten die
een gooi zullen doen naar vele
1111
«tl if i
m n m Q i
1JJ,1 -!
I IH IS
it H
i m m i
1 1 i
n m m -
LACROIX
geldprijzen. Inzet in de hoogste
klasse: de officieuze titel sneldam-
clubkampioen van Nederland.
Ongetwijfeld wordt dit een specta
culaire gebeurtenis, evenals het
jongste .toernooi om de persoonlij
ke sneldamtitel. dat werd gewon
nen door de Emmenaar Hans Jan
sen.
Nog even de eindstand. Jansen 10.
Hooyberg 10, Van der Wal 9.
Scholma 6, Palmer 6. Lacroix en
JANSEN
Boulonois 5 en Van dec Borst 3.
Pech voor derde prijswinnaar Van
der Wal die wel Jansen en Hooy
berg versloeg, maar faalde tegen
Scholma en Lacroix.
Jansen behaalde de titel na her
kamp met Hooyberg die hij ook in
de finale had verslagen. Dat frag
ment laten we zien evenals de
nederlaag van Jansen in de voor
ronde tegen de Eindhovenaar La-,
croix.
Jansen staat in het eerste diagram
al moeilijk en Lacroix vond boven
dien de sterkste zet: 35-30! Nu
dreigt 24-19 en 37-31, ook als
zwart 23-29 speelt. Zwart koos
berustend voor 9-14 waarna
24-19 13x35 37-31 26x28 33x2
21x32 en het sterke 2-13! Lacroix
de gelegenheid gaf naar winst af
te wikkelen. In plaats van 2-13
natuurlijk niet 2-19 wegens 12-18-
23. Overigens. 2-13 is niet alleen
sterk maar bovendien gedwongen,
omdat anders 14-20-24 wit naar
verlies leidt.
In zoverre was 9-14 van Jansen na
35-30 de sterkste zet.
Uiteindelijk stelde Jansen zijn titel
veilig na 8-12? van Hooyberg (zie
diagram). Ondanks de grote druk
waaronder en de snelheid waar
mee wordt gespeeld, toverde Jan
sen 27-22! uit zijn hoed waarna
Hooyberg direct capituleerde. Er
volgt immers 18x27 33-29 24x31
30-24 19x30 28x37 27x38 43x32 en
op de volgende zet 35x24!
Weliswaar een bekende afwikke
ling, maar toch zelden voorko
mend in de partij en zeker niet bij
sneldammen.
Ossenhoeder met Kroon
onder handbereik
Bootes ofwel Ossenhoeder Is een
sterrenbeeld dat momenteel vrij
wel recht boven ons staat De
hoofdster, Arctums, Is zeer helder
en gemakkelijk te vinden: de
steel van „het steelpannetje", of
wel Grote Beer wijst naar Arctu
rus.
In de Griekse mythologie werd
Boötes door zijn broer beroofd van
al zijn bezittingen. Berooid zwierf
hij over de aarde en verwierf zich
tenslotte onsterfelijke roem door
de ploeg, getrokken door ossen,
uit te vinden.
Corona Borealis (Noorderkroon)
staat vlak naast Boötes. Het is
kroon, die Dionysos (latijn: Bac
chus) gegeven heeft aan de doch
ter van koning Minos van Kreta,
Ariadne. Boötes heeft eigenlijk
maar een ster van betekenis en dat
is reeds genoemde Arcturus. een
reus onder de sterren.
Arcturus is ruim 22 keer zo groot
als de zon. De oppervlaktetempa-
ratuur is evenwel lager dan de zon,
waarschijnlijk omdat hij ouder is.
Arcturus heeft van alle sterren de
grootste „eigen beweging", name
lijk 300 km per seconde. Onder
„eigen beweging" wordt verstaan
de beweging ten opzichte van het
middelpunt van ons melkwegstel
sel. Arcturus staat betrekkelijk
dichtbij: 36 lichtjaar en behoort
daarmee tot de ongeveer 30 ster
ren die in de onmiddellijke nabij
heid van de zon staan.
Boötes bevat verder nog twee dub
belsterren, die de moeite van het
vermelden waard zijn, namelijk d.,
die een schijnbare magnitude
heeft van 3.54 en een begeleider
heeft met de schijnbare magnitude
van 7,5 en e. (Izar schijnb. magn.
2.59) met een begeleider met een
schijnb. magn. van 6.
Corona Borealis of Noorderkroon
is eel gemakkelijk te vereenzelvi
gen met een diadeem of kroon.
Het beeld bevat een heel merk
waardige ster, namelijk t-Coronae,
die over het algemeen een hele
zwakke ster is. In 1866 explodeer
de t-Coronae en bereikte na acht
dagen een schijnbare magnitude
van 2 en dus goed voor het blote
oog waarneembaar. Daarna viel hij
terug tot de oorspronkelijke mag
nitude, namelijk 10. In 1946 had
nogmaals zo'n explosie plaats,
waarbij de helderheid tot magnitu
de 3 toenam. Er zijn meer sterr»
met zulk een gedrag. Ze worde
„nova-achtige variabelen" g
noemd. F
njunct f
1 graiX
Planeten
Conjuncties
3 juni 13.- uur Venus in conjuni
met Mars. Venus staat dan
en 13' ten zuiden van Mars.
4 juni 10 uur: Jupiter in conjunct)
met de zon. Onze grootste plane)
bevindt zich nu achter de zon g
is enkele weken niet zichtbaar.
12 juni 11 uur: Mars in coniund^y
12 juni 15 uur: Venus in conjuni
met maan. Venus staat 2 grac
zuidelijk van de maan.
ronF
COff-
20 juni 7 uur: Mercurius in
junctie met Jupiter. Hun onderiïi
ge afstand is slechts 9'. Ze sta; i
evenwel te dicht bij de zon c j
waarneembaar te zijn.
20 juni 22 uur: Satumus in co y
junctie met de maan. Satumt
staat 6 graden ten noorden van o
maan.
27 juni: Uranus in conjunctie mi
de maan. Voor Nederland nk
zichtbaar omdat dit na maansor
dergang plaats heeft.
Hoofdsterren
Schijnb.
Abs.
Afstand
Boötes
magn.
magn.
(lichtj.)
a. Arcturus
-.0.06
-0.27
36
b. Nekkar
3.63
0.57
134
c. Haris (v)
3.23
0.84
98
d.
3.54
0.76
117
e. Izar (d)
2.59
-1.54
218
f- (d)
3.86
-.027
218
g. Mufnd
2.80
2.80
32,6
t.
4.06
3.18
49
Hoofdsterren
Cor. Borealis
a. Gemma (v)
2.21-2.32
0.50
72
b.
3.72
1.26
101
c. (d)
3.93
0.76
140
4.22
0.60
173
t.
4.17
0.04
218
Zomerpunt
En dan is het weer zo ver: op 2
juni 12.14 uur wereldtijd (14.1|
Ned. tijd), bereikt het middelpun
van de zonneschijf zijn grootst
noordelijke declinatie (+23 gr 26
en 22"). Nu begint per definitie di
astronomische zomer.
Maan (Ned. tijd)
VM 1 juni 22.31
LK 8 juni 17.07
NM 16 juni 20.23
EK 24 juni 14.44
I juni
7 juni
II juni
16 juni
21 juni
2.49
5.29
10.19
onder
5.22
10.57
16.39
21.26
0.19
Nieuws uit eigen land is er deze
week weer volop. In de week van
de Amphilex kunnen wij melding
maken van de uitgifte van een
bijzondere zegel die de PTT op 9
juni in de verkoop zal brengen ter
gelegenheid van het 200-jarig be
staan van de Maatschappij voor
handel en nijverheid, de oudste
organisatie op economisch gebied
in Nederland. Zij werd opgericht
als „Oeconomische tak van de
Hollandsche Maatschappij der We
tenschappen" en streeft vermeer
dering van welvaart en welzijn van
het Nederlandse volk na door de
bevordering van nijverheid, handel
en andere activiteiten. De maat
schappij telt 9000 leden. De maat
schappij heeft ondermeer het Ko
ninklijk Instituut voor de Tropen
opgericht, de Stichting Teleac te
Utrecht en de Industriële raad van
Oceanologie, ze was betrokken bij
de oprichting van ondermeer de
Jaarbeurs in Utrecht en de Land
bouwhogeschool te Wageningen.
Op de zegel (55 ct), ontworpen
door Karei Suyling te Overveen,
die met deze zegel zijn debuut
maakt als postzegelontwerper, is
de veelzijdigheid van tweehonderd
jaar activiteiten van de maatschap
pij symbolisch voorgesteld door
middel van een kaleidoscopisch
beeld. Deze zegel is gedrukt in de
kleuren blauw, rose, violet en grijs-
Katalogus automaatboekjes
digd, is het onmogelijk alle boek
jes op eventuele afwijkingen te
controleren. Hierdoor is het moge
lijk dat er nogal eens boekjes
afwijkingen vertonen. Voor de lief
hebbers dan ook een aantrekkelij
ke materie om in te grasduinen.
De nieuwe editie van deze katalo
gus vermeldt alle bekende afwijk
ingen met dp daarvoor geldende
richtprijzen, en is bijgewerkt tot
het postzegelboekje met de „Amp-
hilex-tekst". De prijs van de katalo
gus bedraagt f.10.—
In de afgelopen week is de 6de
editie verschenen van de speciale
katalogus automaatboekjes Neder
land, 1977/1978, een uitgave van
De Rooy/Hali. Het meest opvallen
de aan deze editie is dat de afbeel
dingen nu in kleur zijn uitgevoerd,
wat evenals bij de katalogus van
de NVVPH het boekwerk veel aan
trekkelijker maakt. Er dient echter
bij worden aangetekend dat de
kleuren enigzins afwijken van die
van de originele boekjes. Het ver
zamelen van automaatboekjes
heeft de laatste jaren een enorme
vlucht genomen. Daar deze boek
jes in rotatiedruk worden vervaar
'n
11—i
o Katalogus
Voor de liefhebbers is er voorts
een bijzonder poststempel te be
machtigen, en wel in Nijmegen tol
5 juni, ter gelegenheid van de
tentoonstelling „Schuttersgilden ii
het Gelderse". Hiervoor wordt in
de Commanderie van St. Jan tijde
lijk een brievenbus geplaatst.
Ook in Delft kan een bijzonder
.poststempel verkregen worden
gelegenheid van de tentoonstelling
„Bijbels en burgers". Hiervoor is
in het museum Het Prinsenhof tot
en met 7 augustus een brievenbus
geplaatst.
De nu 7 1/2-jarige Stadspost Apel
doorn, een particuliere organisatie,
heeft op 30 april een nieuw zegel
utgegeven, een gebruikszegel met
het Apeldoornse stadswapen, een
rode adelaar op een goudgeel
schild, in de waarde van f. 1.00,
een waarde die, overigens, niet in
de tarieven voorkomt, maar die
tijdrovend plakken van meerdere
lage waarden voorkomt bij het ver
zenden van grote stukken. Het ba
sistarief voor briefpost (tot 20
gram) bedraagt bij de Stadspost 25
ct., waarmee de stadspost 30 tot
50 procent lagere tarieven hanteert
dan de PTT. In 7 1/2 jaar heeft
Stadspost Apeldoorn al ruim 2 mil
joen stukken bezorgd. Men werkt
met een team van 30 assistenten
en bestellers.
