Zuidmolukkers hebben zich
teruggetrokken in isolement
Wereldraad van Kerken herdenkt
halve eeuw .Geloof en Kerkorde'
Nota van mgr.
doop, vormsel
Bluyssen over
en communie
Ultimatum verloopt bij
trein zonder incidenten
Kritiek op Nederland
uit het buitenland
kerk
wereld
KORTE METTEN
Bestuursverkiezing
bij Pastorale Raad
BINNENLAND
LEIDSE COURANT
DONDERDAG 26 MEI 1977 PAGINA 19
(Van een onzer verslaggevers)
ASSEN Een witte duif, omgeven door groe
ne palmtakken: dat is het symbool dat de in
Nederland woonachtige Zuidmolukker mee
voert in zijn strijd voor een vrije republiek
der Zuid-Molukken, R.M.S. De recente gijze-
lings- en kapingsakties in Drenthe hebben
weinig heel gelaten van dit vredelievende
vrijheidssymbool. Eerder lijkt het er op dat
met name de radikale militante jonge Zuidmo
lukker definitief gekozen heeft voor een weg,
die via bedreigingen en gewelddadige akties
moet leiden naar de Republiek Maloeko Sela
tan. Daarmee vervreemdt hij zich van de nog
op Ambon geboren zijnde generatie, die met
afschuw kijkt naar gijzelingsakties als op dit
ogenblik in Bovensmilde en Glimmen gevoerd
worden. Met name het gijzelen van jonge
kinderen - in de Molukse gemeenschap neemt
het kind een heel aparte plaats in - wordt de
actiegroepen bijzonder zwaar aangerekend.
Ongeveer 36.000 Zuidmolukkers verblijven op
dit ogenblik in Nederland, bij hun repatriëring
in '49 uit wat nu de Republik Indonesia heet,
waren het er 20.000. In bijna 30 jaar is hun
aantal nagenoeg verdubbeld.
Hun welzijn wordt „behartigd" door het minis
terie van Cultuur, Recreatie en Maatschappe
lijk Werk. Dat wil zeggen dat het departement
van minister Van Doorn subsidies verleent in
uitgaven voor woonoorden en materieel beheer
Voor dit jaar staat er 10.535.000 gulden op de
C.R.M.-begroting. Politieke en ideologische
scholing wordt niet gedaan door C.R.M. Bij dit
alles hoort een beleid dat poogt de integratie
te bevorderen tussen enerzijds de Zuidmolukse
en anderzijds de Nederlandse samenleving, zij
het dat hierin niet voorbij mag worden gegaan
aan het eigen karakter van de Zuidmolukse
minderheidsgroepering. „Dat is nog steeds het
uitgangspunt", aldus een woordvoerder van
C.R.M., die zich gisteren evenwel niet wilde
uitspreken over de vraag of dat beleid al dan
niet mislukt is.
Mislukt
De situatie van de Zuidmolukkers in Nederland
in ogenschouw nemend, is het spoedig duide
lijk, dat het integratiebeleid van de overheid
inderdaad mislukt is. De Zuidmolukker heeft
zich teruggetrokken in een zowel maatschappe
lijk als cultureel isolement. Hij heeft dat bewust
gedaan, gevoed als hij werd door de gedachte
aan een vrij Ambon
Tot de jaren '70 was er niets aan de hand.
Tenminste voor zover het de Nederlandse sa
menleving betrof - zij het dat er af en toe
protesten opklonken uit de kring van Zuidmo
lukkers die er toe aangezet werden te verhuizen
van hun barakkenkampen naar een normale
woning. Liever wilden zij blijven wonen waar
zij direkt na hun aankomst in Nederland waren
ondergebracht. Want een groot stenen huis zou
de indruk kunnen wekken van een permanent
verblijf in ons land. En zij waren slechts „pas
santen op doorreis", zoals een Ambonese vrouw
het eens uitdrukte. Liever zagen zij meer geld
besteed aan hun barakken-onderkomens, zoals
op een 35-tal plaatsen in Nederland waren
neergezet. Hoewel thans de meeste Zuidmoluk
kers in normale eengezinshuizen zijn gehuis
vest, is nog steeds een aantal onder hen dat
niet wil verhuizen. Zo weigert op dit moment
een vijftigtal Zuidmolukse gezinnen in Vught
te vertrekken uit het barakkenkamp 'Lunette'.
In Vaassen werd onlangs een aantal van deze
onderkomens met de grond gelijk gemaakt.
Protesten van de Zuidmolukse gemeenschap
aldaar zijn op de meest letterlijke wijze terzijde
geschoven, nadat gebleken was dat twee Zuid
molukse jongens een taxichauffeur in koelen
bloede hadden doodgeschoten.
Veranderingen
In zowel de zestiger als de zeventiger jaren
voltrokken zich in Nederland belangrijke maat
schappelijke veranderingen die evenmin aan de
Zuidmolukkers voorbijgingen, vooral niet aan
de jongeren, die in tal van gevallen goede
kontakten hadden met Nederlandse leeftijdge
noten. Niet alleen kwam dat tot uitdrukking in
een vrijere, onafhankelijker opstelling ten op
zichte van hun ouders - al pogen die dat met
harde hand weer terug te dringen - ook een
toenemend radikalisme was het gevolg, vooral
waar het de oplossing van politieke en maat
schappelijke vraagstukken betrof. In die sfeer
kregen zij het ideaal van een vrij Ambon
aangereikt van hun ouders.
Maar in tegenstelling tot hen beperkten zij zich
niet tot het vieren van hun onafhankelijkheids
dag op 25 april. Met klem brachten zij de
regering in Den Haag hun verlangens onder
ogen en toen dat niet hielp grepen zij naar het
middel van intimidatie en geweld. Er volgden
bezettingen en kapingen en de Ambonese jon
geren leerden de wereld met harde hand dat
er een Zuidmoluks probleem in Nederland
bestond dat om een oplossing vroeg. Hun ou
ders keken in de meeste gevallen met ontzetting
toe, zij het dat velen uitspraken dat de tot
dusver door hun officiële leiders bewandelde
weg tot niets had geleid. Oproepen van ir.
Manusama om geen geweld meer te gebruiken
bleven onbeantwoord. De jonge radikalen gin
gen steeds meer hun eigen weg. Bij al die akties
lieten zij de opmerking dat Nederland politiek
niet bij machte is een vrije Republiek der
Zuid-Molukken te bewerkstelligen, eenvoudig
links liggen. Een argument is dat „wij, die
zoveel voor Nederland hebben gedaan - duizen
den Ambonezen zijn in de strijd tegen Indone
sië in naam van de koningin gesneuveld - thans
door Nederland moeten worden geholpen in
onze strijd". De Nederlandse regering reageer
de niet, althans niet overeenkomstig hun ver
wachtingen en verlangens. Achtereenvolgende
kabinetten wilden zelfs niet erkennen dat het
Zuidmolukse probleem een politiek probleem
is. Als uiterste concessie aan dit verlangen
sprak het kabinet Den Uyl in 1975 uit dat er
sprake is van een Zuidmoluks vraagstuk in
Nederland. Na de dramatische treinkaping bij
Wijster en de bezetting van het Indonesische
consulaat in Amsterdam (december 1975) werd
de commissie-Kobben ingesteld waarin de
Zuidmolukse gemeenschap in ons land op offi
cieel overheidsniveau spreekt met de Neder
landse overheid.
Waren de Zuidmolukkers te optimistisch over
de gesprekken die de commissie-Kobben in de
loop van anderhalf jaar voerde? Het is onbe
kend. Wel is het een feit dat de commissie
weinig in de openbaarheid trad en daardoor
min of meer in de vergetelheid raakte, althans
bij de jongeren. Een feit is ook dat de militaire
training van Zuidmolukse jongeren doorging.
Daarbij richtte hun aandacht zich op de Pales
tijnse terreuracties, die zij bevrijdingsakties
noemen. Maar daarmee houdt de kennis op. Op
dit ogenblik circuleren er legio onbewezen ver
halen dat militante jongeren semi-militaire trai
ning krijgen in landen als Angola, Jemen, Syrië
enzovoort. Zij zouden uitgerust worden met
zowel Russische als buitgemaakte Israëlische
wapens. Wat van deze verhalen waar is, is op
dit ogenblik niet na te gaan. Feit is wel dat
bij de treinkaping in Wijster zo'n anderhalf jaar
geleden wapens van allerlei makelij werden
gebruikt, variërend van Winchestergeweren tot
aan pistoolmitrailleurs en revolvers van alleplei
merken en kalibers. Een en ander wijst niet
op levering vanuit een bepaalde hoek, maar er
kan in de tussenliggende tijd veel veranderd
zijn. Hoeveel is een vraag, waar ook de politie
en de binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD)
geen antwoord op weten, getuige een recente
uitspraak van minister Van Agt
De Zuidmolukse gemeenschap, die bewust koos
voor isolement in „den vreemde", bewaart haar
geheimen goed. In dat opzicht verschillen de
jongeren niet van de ouderen. Mena Muria -
de strijd gaat door - ook na Bovensmilde en
Glimmer.
Bovensmilde
ging normaal
naar stembus
BOVENSMILDE Ondanks de
tragische en gespannen omstan
digheden is de bevolking van
Bovensmilde massaal naar de
stembus getogen. „De opkomst
was met een percentage van
rond 90% zeer hoog", aldus het
raadslid W. Timmerman. Hij
fungeerde als waarnemend
voorzitter van het stembureau
in het dorp.
Bovensmilde was verdeeld in
twee stemdistricten: één binnen
Jt\ de afzettingshekken en één aan
de andere kant van de Drentse
Hoofdvaart, de meesterwijk.
Opvallend is het aantal stem- I
men dat in Bovensmilde is uit-
gebracht op een van de kleinere
partijen, de ultra-rechtse Neder- 1
landse Volksunie. In het dorp
werden 15 stemmen op deze
HSta partij uitgebracht en in de
meesterwijk 18, minder dan 2 j
procent van het totaal.
Naast de goede opkomst hebben j
de verkiezingen in Bovensmilde
een rustig verloop gehad. Geble
ken is dat ook de ouders van
de gegijzelde schoolkinderen
merendeels normaal hun stem
hebben uitgebracht. Een van de
ouders karakteriseerde het als
volgt: „We proberen zo goed en
zo kwaad als dat gaat ons nor
male leven te handhaven.
Rond de school In Bovensmilde worden militairen en politiemensen door de omwonen
den tegoed gedaan.
Met een pakje medicijnen in de hand loopt een politieman
in burger naar de trein.
(Van onze correspondenten)
ROME/P ARIJS/LONDEN/-
BONN De buitenlandse pers
besteedt ruime aandacht aan de
twee gijzelingsacties in Neder
land. De Italiaanse pers brengt
het nieuws uitgebreid op de
voorpagina. Het Parijse blad Le
Matin, vraagt zich af, of de Ne
derlandse overheid, die in 1975
verklaarde naar de Molukkers
te zullen luisteren om herhaling
van een kaping te voorkomen,
slecht geluisterd heeft Het zegt
dat het probleem van de Moluk-
(Van een onzer verslagge
vers)
DE PUNT Woensdag
middag, twee uur. Het ul
timatum van de treinka
pers loopt af. De militai
re afzetting bij de spoor
wegovergang in de Zuid-
Iaarderstraat in De Punt
is versterkt met een
tweede pantserwagen.
Overal militaire politie
en patrouillerende mili
tairen, zeer bewapend
met machinepistolen en
geweren. Prikkeldraad is
uitgerold om te verhinde
ren dat „ongewenste per
sonen" het door militai
ren bezette gebied bin
nen dringen.
gade zit op een pantserwagen en
luistert onafgebroken naar de
radio. Voor de buitenstaander
komen onbegrijpelijke kreten
uit het apparaat. „Dat is de
code", zegt een van de soldaten.
Fotografen brengen hun toestel
len met zo'n 50 cm lange tele
lens in stelling in de richting
van de trein, die op een afstand
van zo'n 1200 meter staat. Heet
is het De beelden die de foto
grafen „vangen", zweven dan
ook door de stijging van de
oppervlaktehitte.
Er gebeurt niets bij de trein. De
fotografen slenteren in de rich
ting van het café. Weer wachten.
De apparatuur blijft in stelling.
De militairen halen opgelucht
adem. Een van hen heeft de
moed om zijn plaats in de bran
dende zon te verlaten en wat
koelte onder een boom te zoe
ken. Onverbiddelijk stuurt een
onderofficier hem terug. Met
een „baal kop" en niet te veel
haast volgt de soldaat het bevel
Tegen kwart voor 12 „scheurt"
plotseling een gele volkswagen
de spoorwegovergang op. Het
prikkeldraad wordt uitelkaar
gerafeld, en de personenwagen
wordt naast de rails geparkeerd.
Twee mannen kruipen uit de
wagen, een met een pakje, dat
naar de trein moet. Het is de
zelfde rechercheur die maandag
ook de moeilijke tocht moest
maken, toen om met een collega
voedsel naar de trein te bren
gen. Met in zijn rug enkele tien
tallen telelenzen, filmcamera's
en verrekijkers begint de re
chercheur aan zijn tocht Ruim
een kwartier is hij onderweg.
Bij de trein legt hij het pakje
neer. Een Zuidmolukker springt
uit de trein, grijpt het pakje en
springt weer naar binnen."
Even later wil de politieman
alleen kwijt dat hij een zakje
met medicijnen naar de trein
heeft gebracht.
kers in de verkiezingscampagne
zelfs niet ter spake is gekomen.
Ook de Duitse Westfalen Blatt
noemt de Nederlandse politici
niet onschuldig aan de teleur
stelling van de Zuidmolukkers,
„Zij hebben de kleurlingen aan
het lijntje gehouden en weinig
gedaan om het ghetto-bestaan
van deze rassenminderheid te
verlichten". Ook de Frankfurt-
her Algemeine moet besluiten:
„Een zuiver geweten hebben de
Nederlanders niet". De krant
verwijt Nederland historische
en praktische nalatigheid.
„Waarschijnlijk weet de Indone
sische inlichtingendienst meer
over de achtergrond van de
Zuidmolukse terroristen dan de
Nederlandse. Deze schijnt over
weinig informatie te beschik
ken".
In Engeland schrijft de Finan
cial Times dat de Molukkers
kennelijk het meeste geleerd
hebben van de gijzelingen, die
18 maanden geleden door hen
gepleegd werden. Het vermogen
van de Nederlanders om het
hoofd koel te houden is nimmer
zo scherp op de proef gesteld".
Assen-Bovensmilde
steeds in gesprek
(Van een onzer verslaggevers)
BOVENSMILDE - Het tele
foonverkeer tussen Assen en
Bovensmilde is overbelast Het
vergt soms uren om tussen de
twee kernen een verbinding tot
stand te brengen. Een hoofd van
een school in Bovensmilde, die
op korte termijn een onderwij
zeres in Assen aan de telefoon
moest hebben in verband met
vervanging, heeft een collega in
Almelo in de arm moeten ne
men om de betreffende onder
wijzeres in de Drentse hoofd
stad de boodschap te kunnen
overbrengen. De verbindingen
Bovensmilde—Almelo en Alme
lo—Assen bleken vrij snel te
realiseren. Ook verbindingen
met het buitenland blijken veel
minder problematisch te zijn.
De Wereld raad van Kerken
herdenkt rond Pinksteren het
vijftig-jarige bestaan van de
beweging „Geloof en Kerkor
de", die in 1948 werd voortge
zet als afdeling van de we
reldraad. De herdenking is
vandaag begonnen in Lausan
ne, waar in 1927 ruim vier
honderd afgevaardigden van
127 kerken na zeventien jaar
voorbereiding voor het eerst
bijeenkwamen om samen te
spreken over hun verschillen
de inzichten inzake theologie
en kerk.
Vandaag hebben de ere-presi-
dent van de wereldraad, dr A.
Visser 't Hooft, en de Franse
r.k. theoloog Yves Congar de
terugblik verzorgd. Morgen
zullen professor J. Moltman
van Tuebingen en professor N.
Nissiotis ingaan op de vraag
welke eenheid thans nodig is.
Zaterdagavond is er een Pink-
sterwake, waaraan ook wordt
deelgenomen door de oecume
nische kloostergemeenschap
van Taizé. De zondagsdienst
wordt uitgezonden door Euro
visie. In de week na Pinkste
ren houden theologen en kerk
leiders een congres over: één
doopsel, één eucharistie, een
Volgens de leider van de afde-
ling „Geloof en Kerkorde" ds.
Lukas Vischer, wordt het tijd
dat de inzichten van de theolo
gen door de kerken in praktijk
worden gebracht. Op een pers
conferentie in Geneve zei hij
te hopen dat de herdenking de
oecumenische lauwheid door
breekt.
Op zoek naar de zichtbare
eenheid moeten we overgaan
van het plannen maken naar
de aktie, aldus dr. Vischer, die
bij de kerken drempelvrees
vaststelde. Als voorbeeld
noemde hij het document van
de afdeling over doop, eucha
ristie en ambt, waarover pro
testantse, katholieke en ortho
doxe theologen het eens ziin.
Uit de recent antwoorden van
zo'n vijfentachtig kerken op
dit document blijkt echter dat
deze niet goed weten hoe zij
op concrete suggesties moeten
ingaan, zo verklaarde dr. Vi
scher, die tegelijkertijd ook
een verandering van de sfeer
ten'goede constateerde. Vooral
dankzij het werk van de theo
logen zijn kerken gekomen tot
erkenning van eikaars doopsel
en huwelijk.
Het idee een beweging voor
„Geloof en Kerkorde" op te
richten ontstond onmiddellijk
na de wereldzendingsconfe-
rentie van 1910 in Edinburgh,
waar kwesties als leer en kerk
begrip absoluut taboe waren.
Terug in de Verenigde Staten,
stak de episcopaalse bisschop
Charles Henry Brent niet on
der stoelen of banken dat er
juist wel over de verschillen
gepraat zou moeten worden,
wilde men ooit tot echte een
heid komen.
Ter voorbereiding van een
conferentie legde hij contacten
met kerken over de gehele we
reld. Daarbij werd hij krachtig
geholpen door de onvermoei
bare Robert Hallo well Gardi
ner, advocaat te Boston, die
ervan overtuigd was dat een
heid alleen te bereiken viel,
indien veel leken hieraan mee
werkten. In Lausanne in 1927,
waar de r.k. kerk de grote
afwezige was, was men acht
tien dagen lang vooral doende
me het luisteren naar eikaars
standpunten. De eenheid werd
duidelijk erkend als gods wil.
Sinds 1948 is ook de r.k. kerk
vertegenwoordigd in de afde
ling „Geloof en Kerkord»die
zich behalve met verschilpun
ten ook ging bezighouden met
moderne problemen als het
verband tussen de eenheid van
de kerken en de eenheid van
de mensheid.
Wanneer een priester meent
ouders te moeten weigeren
hun kind te dopen, dan moet
hij zijn redenen daartoe heel
duidelijk kunnen maken. „En
zolang zulke motieven niet he
lemaal op heldere en duidelij
ke gegevens stoelen, zou ik
niet gemakkelijk durven wei
geren".
Aldus bisschop J. Bluyssen
van Den Bosch in een ont-
werpnota over „de pastoraal
van de uitnodiging en de ini
tiatiesacramenten". Hij heeft
deze nota reeds doorgespro
ken met de priesters van het
bisdom Den Bosch. De bis
schop legt zijn ontwerp thans
ter beoordeling voor aan de
Diocesane Pastorale Raad van
zijn bisdom, die 21 juni in
plenaire vergadering bijeen
komt. Het is de bedoeling van
de bisschop om een bisschop
pelijk schrijven aan dit onder
werp te wijden.
In zijn algemene inleiding zegt
de bisschop, dat veel gelovigen
kritisch afstand van de kerk
hebben genomen of het ver
trouwen in de kerk hebben
verloren. Anderen hebben veel
reserves of houden zich nau
welijks of niet met vragen van
geloof of godsdienst bezig.
De bisschop bepleit voor de
zielzorg, dat deze zich uitnodi
gend opstelt. De boodschap
van Christus moet wel te pas
en te onpas verkondigd wor
den, maar steeds met volledig
respect voor de vrijheid van
ieder mens om er al of niet op
in te gaan.
Deze uitnodigende houding
heeft consequenties voor de
voorbereiding op de doop, op
de eerste communie en het
vormsel. Hij dringt er in dit
verband op aan om zoveel mo
gelijk de ouders in staat te
stellen hun onmisbare bijdra
ge aan deze voorbereiding te
geven. Er is niet alleen goede
kinderkatechese nodig, aldus
de bisschop- maar ook het
eerlijke christelijke levensge
tuigenis van degenen in wier
Nnabijheid het kind opgroeit.
In verband met dp verdeeld
heid der kerken en de vraag
waar nu precies de kerk van
Christus is, stelt de bisschop
de vraag of het reëel en juist
is de doop te -r^n als het
aangaan van een band met
„de" kerk van de Heer, gezien
als een realiteit over alle chris
telijke kerken heen. Het inlij
ven bij Christus krijgt gestalte
door de doop in een bepaalde
kerk.
Eveneens in verband met de
katholieke kinderen tot het
vormsel en de eerste commu
nie toe te laten, merkt de bis
schop op, dat hij dit niet ver
antwoord vindt Het vormsel
en de eerste communie zijn in
de gegeven situatie en in de
gegeven vormgeving typisch
initiatie-sacramenten van de
katholieke kerk, aldus mgr.
Bluyssen.
De presidenten van de Wereld
raad van Kerken hebben in een
schrijven aan de leden-kerken
bij gelegenheid van Pinksteren
gezegd, dat de „krankzinnige"
scheiding tussen de kerken met
fantasie en creativiteit moet
worden overwonnen. Op de
weg naar de eenheid is er geen
„terug". Onder de vele moge
lijkheden van de individuele
christenen om aan die eenheid
te werken, worden genoemd
deelneming aan de godsdienst
oefeningen van andere kerken,
publiekelijk opkomen voor de
genen, die omwille van hun
godsdienst worden vervolgd en
hulp aan de kerken, die strijden
voor een rechtvaardige behan
deling van onderdrukten.
De katholieke hogeschool te Til
burg wordt een hogeschool voor
maatschappij- en geestweten
schappen. De ministerraad ging
De Diocesane Pastorale Raad Rotterdam zal, na een onderbre
king van enkele maanden, weer in het openbaar vergaderen
en wel op maandag 6 juni in het Adelbertscentrum aan de
Röntgenweg 99 te Delft.
De agenda van de vergadering, die om half acht begint, vermeldt
onder meer bestuursverkiezing, waarvoor als enige op de gros
lijst voorkomt broeder Patrick Brugman uit Voorhout. De enige
kandidaat voor het voorzitterschap is dr. B. A. Meulenbroek
uit Voorburg, die de laatste vergaderingen heeft geleid in de
plaats van de heer J. J. Veel, die zich om persoonlijke en
zakelijke redenen heeft teruggetrokken.
In de vergadering komt ook aan de orde de uitwerking van
het jaarthema „Kadervorming en toerusting". Afspraken dienen
gemaakt over doelstelling, procedure en termijn van behande
ling in de vier secties en de raadsvergaderingen.
akkoord met een wetsontwerp,
waarin wordt bepaald, dat aan
de Tilburgse hogeschool voor
taan naast de faciliteiten der
economische wetenschappen en
der rechtsgeleerdheid ook zullen
kunnen functioneren een facul
teit der godgeleerdheid en een
centrale interfaculteit
Een 76-jarige pater van de paro
chie San Ignacio in Bilbao in
Spaans Baskenland is door le
den van een extreem rechtse
groepering mishandeld, omdat
hij het „Onze Vader" in de Bas-
kische taal uitsprak. De pater,
die door de jeugdige overval
lers met stokken en fietskettin-
gen werd bewerkt, moest op
zijn knieën het „Onze Vader" in
het Castiliaans zeggen.
De raad van kerken in de ooste
lijke mijnstreek constateert in
dat gebied door de overheid ver
vulde beloften ten aanzien van
vervangend werk voor de geslo*
ten mijnen. De raad heeft dit in
een uitvoerig schrijven aan de
ministerraad laten weten. De
raad dringt aan op het invoeren
van zg. duplo-banen en ver
vroegde pensionering. Verder
zal alles moeten worden gedaan
om een toenemende apathie in
de mijnstreek tegen te gaan en
om het vertrouwen in de over
heid te herstellen.
De Oegandese regering heeft
beslag gelegd op 700.000 Britse
ponden en twintig auto's van
de Oegandese anglicaanse kerk.
De auto's waren een geschenk
van kerken in West-Duitsland
bij gelegenheid van het eeuw
feest van de anglicaanse kerk
in Oeganda, dat in juni gevierd
zou worden. De auto's worden
nu door hoge Oegandese ambte
naren gebruikt.
