Bisschop Jacob Buis viert jubilea in
Leiden met het hart gericht op Borneo
Overtuigende revanche
Swift/'t Winkeltje
Meerburg omzeilt
Weteringse Boys
N.K. gewichtheffen
morgen in Leiden
Roodenburg, Blauw Zwart
en RKAVV bekeren door
STAD/REGIO
LEIDSE COURANT
VRIJDAG 13 MEI 1977 PAGINA 5
LEIDEN Monseigneur Jacob
Buis keert weer een keer terug
naar zijn geboortegrond. Want
eigenlijk is hij nog Leids in
hart en nieren. Zijn Engelse
"r", van lieverlee in 45 jaar en
langer gevormd tegen het ver
hemelte, heeft nog alles van
zijn Leidse jeugd-r. Ook zijn
flegma zou hier best passen,
hoewel ik nog nooit gehoord
heb, dat een Leidenaar flegma
tiek zou zijn. Niet dat de mis
sionaris Jacob Buis ooit een
Engelsman is geworden, maar
zijn geestelijke bakermat heeft
wel degelijk Angelsaksische
trekken, de bedding van zijn
zendingsdrift is verder uitgesle
pen in het heuvelland bij Lon
den, waar ook de Theems zijn
slingers draait. Jacob Buis is
een man van Mill Hill, de Mo
len Heuvel die zijn naam aan
een missionaire congregatie
heeft gegeven en waar veel Ne
derlandse jongemannen hun
roeping zagen bevestigd. Jacob
Buis, opvolger der apostelen,
die naar mijn smaak best aan
een Leids ere-burgerschap toe
is, viert komende zondag in de
Leidse Lodewijkskerk met haar
500-jarige historie, zijn zilveren
bisschopsfeest, in concelebratie
met medebroeder mgr. Con-
stans Kramer, de franciscaanse
oud-bisschop van Lueng Foe in
Noord-China, thans rustend in
Katwijk, en pastoor Albert
Vreeburg van "de Lodewijk".
Bisschop Buis jubileert drie
keer ineens: hij is binnenkort 75
jaar, op 17 juli is het 50 jaar
geleden dat hij priester werd
gewijd en 25 jaar geleden werd
hij op Borneo met het bisschop
sambt bekleed. Gedenkwaardig
heden die jubeltonen uitlokken.
Dat jubileren op zichzelf doet de
bisschop niet zo heel veel, maar
hij wil het wel weten. Maar dan
alleen, omdat "zijn" missie, daar
in diè verre archipel, hem nog
zo onnoemelijk na aan het hart
ligt, dat de eventuele revenuen
van gaven onmiddellijk zullen
stromen naar het land van de
Dajaks die eens aan zijn herder
lijke zorgen waren toever
trouwd. "Zelf kom ik niets te
kort, voor mezelf wil ik geheel
niets hebben, want ik heb m'n
kOW. Maar die mensen daar
kunnen nog best het een en
ander gebruiken. Alleen daarom
zou ik mijn feest aan de grote
klok willen hangen, want een
maal missionaris, altijd missio-
Kwajongen.
een kort Chinees onderricht
voor; het gaat over familiena
men en over de accenten in de
uitspraak. Chinees komt met ge
mak over zijn lippen. In het
Japanse interneringskamp stu
deerde Jacob Buis Chinees. Ver
der praat hij niet over politiek,
noch over welk wereldlijk be
wind dan ook. Dat is te delicaat.
Daar heeft ook niemand behoef
te aan als Jacob Buis, monseig
neur, zijn tropische vertellingen
houdt.
"Zal ik dan maar? Ik ben gebo
ren in Leiden-Noord, ergens, ik
weet niet eens meer precies
waar, maar ons huis stond toen
nog in Leiderdorp. Ik was paro
chiaan van de "Overdekte", nou
ja, dat was toen nog de Mon
Père-kerk aan de Haarlemmer
straat. Daar heb ik ook mijn
eerste plechtige H.Mis opgedra
gen. Ik studeerde in Tilburg,
filosofie in Roosendaal en deed
daarna vier jaar theologie aan
het St. Joseph College in Mill
Hill, waar ik in 1927 priester
werd gewijd. Een paar maanden
daarna vertrok ik al naar de
missie op Brits Borneo. Dat was
de regel: je ging waarnaar je
werd gestuurd, zonder veel vij
ven of zessen. Tegenwoordig
kun je met voorkeuren komen,
maar destijds helemaal niet.
Nou wilde ik toevallig erg graag
naar Borneo, dat een aantrek
kingskracht op me had omdat
het nog echt pionierswerk was".
De bisschop vertelt over Sera-
wak onder de Engelse radja
Brooke. Dat was weer geschei
den van het Britse Noord-Bor-
Zo was en is bisschop Jacob
Buis, zoals hij daar zit in een
voudige zwarte "clergyman",
het zwarte priesterlijke colbert-
kostuum van weleer, zwarte col
laar, de conciliering aan de
rechterhand. Een onderhouden
de gezellige prater met kwajon
gensachtige trekjes. Een halve
dag praten kost hem minder
moeite dan het zich even "ver
wijderen". Hij vertelt "jokes" en
niet eens allemaal even vergees
telijkt, ofschoon ze binnen het
betamelijke blijven, wat je van
"pastoorsmoppen" niet altijd
kon zeggen, vroeger. In zijn ver
haal, dat ik hier opteken, komt
„Koppensnellen bijna een kwestie van optellen en aftrekken".
neo. Nu zijn het twee deelstaten
van Malaysia (hoofdstad Singa
pore). Twintig jaar werkte pater
Buis onder de Ibans, „de origi
nele koppensnellers van Borneo.
Dat was de sterksteDajak-stam,
waaronder ik terecht kwam".
Meisjeshandel
Daar maakte missionaris Buis
nog de mannen van het eerste
uur mee, de missionarissen die
in 1881 de streek kwamen ker
stenen: drie Mill Hillers. "Daar
vóór was al eens een eenman-
spoging gedaan door de Spaan
se zeekapitein Quarteron. Een
man die handelde tussen Noord-
Borneo en de Philippijnen. Nu
komt het pikante: het was een
handel in meisjes. De mannen
van Broenei hadden vrouwen
nodig om het ras van inteelt vrij
te houden. Aldus vervoerde de
ze niet al te brave zeekapitein
zowel buffels als meisjes voor
Broenei. Bovendien vond hij
een schat in een piratenwrak.
Hij was een eerlijke Spanjaard
en deponeerde het geld bij de
Kroon in Hongkong. De eige
naar daagde niet meer op en
toen mocht Quarteron het geld
houden van de eveneens heel
eerlijke Engelsen".
Er kwam storm op zee en ineens
besefte de kapitein dat hij kath
oliek was en op het punt stond
naar de kelder te gaan. Viel op
de knieën en beloofde z'n leven
goed te zullen maken als hij
gered werd. Vooral die meisjes
zaten hem dwars. Inderdaad
redde hij het vege lijf en toen
ging het gebeuren: de zeekapi
tein ging in Rome studeren en
werd priester. Priester met een
verleden; wat tegenwoordig
soms meer lijkt op priester met
een toekomst. Maar dit geheel
terzijde en niet relevant. Quarte
ron werkte 20 jaar lang op Bor
neo en leidde een christelijk le
ven, met een paar vrijwilligers,
tot rond 1879. Op z'n boot ging
hij de kampongs langs.Geen
spoor is van hem en zijn arbeid
meer overgebleven.
Wantrouwen
"Quarteron is opgegaan in rook,
of in bloed, wie zal het zeggen",
aldus mgr. Buis. "Een mooi ver
haal was dat. Twee jaar later
kwam dat gebied onder Mill
Hill. Drie pioniers landden er.
Eén ervan heb ik gekend: mgr.
Dunn. Ik loop maar even de
geschiedenis door. In 1945 wer
den bij ons negen missionaris
sen vermoord (mgr. Buis blijft
er even kalm onder als de trap
pisten, broer van Godfried Bo-
mans die de plaats van zijn
eigen graf met enige voorkeur
had uitgekozen). Toen werd ik
apostolisch prefect, missie-over
ste in Serawak. Onder de ani-
misten, geestenvereerders die
erg moeilijk tot het christelijk
geloof kwamen. Ze vertrouwden
ons niet, omdat wij belangeloos
werkten zonder geld te willen
verdienen. Ze waren Maleiers
en Chinezen gewend. Zodoende.
Het heeft 25 jaar geduurd voor
dat de eerste twee rijen van
onze kerk gevuld waren: een
paar honderd katholieken na
een kwart eeuw. Geleidelijk aan
was het vertrouwen winnen.
Trouwens, ze vertrouwden ook
die twee kerktorens niet, waar
die geesten in woonden en die
's nachts op stap gingen. Bijge
loof en wantrouwen. Het waren
natuurkinderen die van school
wegliepen omdat ze liever in de
jungle hagedisjes vingen".
Na de oorlog trof mgr. Buis er
een verward gebied aan: "Alles
wat we hadden opgebouwd was
verdwenen onder de bezetting.
Ik. was een bisschop van "Nie-
mansdorp" geworden. In fe
bruari '42 waren de Japanners
gekomen. Ruim drie jaar heb ik
geïnterneerd gezeten, al heb ik
het getroffen met de kampcom
mandant, een opa die in de eer
ste wereldoorlog Engelse onder
scheidingen had verdiend door
tegen de Duitsers te vechten en
door missiezusters liefdevol was
verpleegd. We moesten helpen
een vliegveld aan te leggen,
maar met een variant op een
uitspraak van Churchill kan ik
zeggen: nog nooit is in zoveel
tijd door zovelen zo weinig ge
daan, aan dat vliegveld. Na au
gustus '45 was het een desolate
toestand. Ik moest opnieuw be
ginnen, rondreizen, praten, zoe
ken, contacten leggen. We be
gonnen met een school in Jessel-
ton te herbouwen. Ik woonde er
in een pastorie van bamboe en
palmblad metpapiertjes ertus
sen. We bouwden een seminarie
op dat inmiddels 15 eigen pries
ters heeft opgeleverd".
In 1952 werd Jacob Buis aposto
lisch vicaris. Hij was nu bis
schop. „Toen ik in 1972 mijn
missie verliet waren er in
Noord-Bomeo 100.000 katholie
ken, 100 scholen, 25 middelbare
en 5 hogere scholen die op een
universiteit aansloten. Op het
moment zijn er 22 kerken met
voor het merendeel een eigen
clerus. Dè Kerk is er bepaald
nog niet self supporting, ze
heeft financieel zeker onze hulp
nog nodig. Er moeten projecten
(toen dat begon, wisten jullie in
Nederland nóg niet eens wat
„projecten" waren) worden
voortgezet. Zo'n twintig jaar ge
leden begonnen we er met een
landbouwproject, waarmee in
middels al heel wat families ge
lukkig zijn gemaakt. Het is een
„project" dat nog steeds door
gaat".
Dit is de hulp aan de „inlan
ders". De Chinezen worden
meer intellectueel benaderd,
vooral via het onderwijs, want
„het intellect van het volk komt
uit de Chinezen. Ook mijn op
volger daar is een Chinees. In
de steden op Borneo vind je
hele Chinese parochies".
Gevaren
Bisschop Buis is nog steeds blij,
dat hij zijn vruchtbaar werk
heeft mogen en kunnen verrich
ten. „Een zeer interessant mis
sionair werk. Als Paulus ben ik
ook door allerlei gevaren ge
gaan. Zoals in 1934, toen ik drie
dagen moest varen en lopen
door bergen en over stroompjes
in een onveilig gebied. Dat was
in een koppensnel-periode (wat
hier spandoeken zijn, was daar
„Veel wantrouwen hebben we moeten overwinnen"
het koppensnellen, vooral als ze
ontevreden waren over iets;
geen dappere lui, maar wel erg
sluw). Op een moment dacht ik
in een hinderlaag gelokt te zijn.
„Daar ga ik", voelde ik. Na veel
onzekerheid (nadat die grote
boomstronk bijna op mijn
hoofd gevallen was) bleek dat
een bijenvolk zich op een rotte
tak had gezet. Dat was zo
zwaar, dat de grote tak voor
mijn voeten was gevallen. Toen
kwam dat eskader bijen op ons
af en was het rennen geblazen.
Ik heb toen harder gelopen dan
het snelste hert, de vlugste berg
geit van Noord-Borneo". Als de
monseigneur dit vertelt, zie je
het nog zo vóór je..
Mgr. Buis woont nu in een zus
terklooster in het Limburgse St.
Odiliënberg bij Roermond. Zijn
staf met het Leidse wapen erin
gebruikt hij nu en dan bij het
vormen. Nu is de rustend bis
schop getooid met zilver, goud
en diamant. Hij zit nu met zijn
neus op de ontwikkelingen in de
Nederlandse kerkprovincie,
maar hij oordeelt er niet over:
de Kerk in Nederland is een
heel verschil met die van Bor
neo, „een Kerk die bloeit en
welig tiert". „Na zoveel jaren
heb ik hier zo veel veranderd
aangetroffen, de stad, het leven,
de Kerk. Ik ben concilievader
geweest, tijdens alle zittingen,
en ik besef dat het wel een
concilie was dat juist geïnter
preteerd moet worden. Je moet
er geen eigen uitleg aan geven.
Dat moet je ook niet met de
bijbel doen". Bisschop Buis ad
viseert je strikt te houden aan
„vastgelegde opinies, volgens de
intentie van de „wetgevers" van
toen. Zó beleef je je geloof,
goed". Ik krijg de indruk, dat
het koppensnellen een stuk een
voudiger lag; bijna een kwestie
van optellen en aftrekken.
Stroomversnellingen
Monseigneur Jacob Buis heeft
de stroomversnellingen achter
de rug. Zijn leven, in de rustige
zekerheid van het geloof, heeft
onstuimigheid gekend. Hij heeft
een kudde geleid op een kompas
dat niet verstoord werd. Op zijn
driedubbele feest geeft hij zijn
dankbaarheid aan zijn Schep
per: Te Deum laudamus. „Het
is niet gemakkelijk geweest,
maar mijn gedachten zijn nog
steeds daar waar mijn priesteri
deaal de ruimte heeft gekre
gen". Zondag dus feest in de
Lodewijkskerk om 10 uur en na
afloop receptie in Nieuw-Miner-
va om 12 uur. Een vriendenco
mité (mgr. Buis van Jesselton
heeft men hier nog nooit uit het
oog en uit het hart verloren)
gaat de' zilveren bisschop een
feestgave aanbieden voor Jacob
Buis' voormalig misssiegebied,
dat nu „gerund" wordt door zijn
opvolger mgr. Foeng. Bijdragen
voor het feestgeschenk kunnen
gestort worden op postrekening
9200 van de AMRO-bank te
Oegstgeest onder vermelding
van: Rek. nr. 45.19.19.017, ten
name van Jubilea Mgr. Buis.
TON PIETERS
„BRAMMETJE DUMP" MET 13-3 VERSLAGEN
LEIDEN Leids en Zuidhollands zaalvoetbal
kampioen Swift/'t Winkeltje heeft zich gister
avond gerevancheerd voor de zo kostbare ne
derlaag die het achttal eerder déze week leed
tegen de Limburgse titelhouder Ambassadeur.'
Met maar liefst 133 werd het Middelburgse
„Brammetje Dump" in de Vijf Meihal verplet
terend verslagen. Een overwinning die Swift
dan wel niet de zo vurig begeerde finaleplaats
in de strijd om het Nederlands kampioenschap
bracht (Ambassadeur was al onbereikbaar ge
worden), maar die wel duidelijk aantoonde dat
er met deze competitie om de landstitel iets
niet klopte.
Swift-voorzitter Wim van Duivenbode: „Het
gaat er niet om dat wij die finale niet hebben
bereikt; Ambassadeur speelde gewoon een goe
de wedstrijd maandag. Maar dat je als team
al direct kansloos bent na een wedstrijd, zou
eigenlijk niet mogelijk moeten zijn. Het is te
hopen dat de zaalvoetbalcommissie dat nu ook
ziet en volgend jaar een hele competitie zal
laten spelen
Enige leden van de landelijke commissie zaal-'
voetbal waren er in ieder geval wel getuige van
hoe Swift/'t Winkeltje de Zeeuwse kampioen
gisteravond oprolde. Vrijuit spelend namen de
Leidenaars voor rust al een 4—1 voorsprong;
een marge die na de hervatting moeiteloos
verder werd uitgebreid. Swift leefde zich uit
met het socren van de meest fraaie treffers,
Brammetje Dump tegen Ambassadeur nog
„goed" voor een 3-5 nederlaag - kon slechts
zwanjes tegenspart.
Piet Gubler en Jan Pijnakker scoorden ieder
viermaal voor Swift. Koos van Egmond (2x),
Jan van der Reiden (2x) en John Jansen com
pleteerden het Leidse totaal. Voor Brammetje
Dump scoorde John But tweemaal; een treffer
van de Zeeuwen kwam op naam van Pijnacker.
Leids zaalvoetbalkampioenSwift/'t Winkeltje met de dit seizoen veroverde Districtsbe
ker van West II.
LEIDEN In de Universitai
re sporthal aan de Wassenaar,
se weg wordt morgen het Ne
derlands Kampioenschap ge
wichtheffen eerste klasse ge
houden. De organisatie is in
handen van de Leidse kracht-
sportvereniging De Spartaan,
die dit jaar vijfentwintig jaar
bestaat.
In totaal zullen slechts 27 ge-
wichtheffers aan de nationale
titelstrijd in de hoogste catego
rie deelnemen. LKV De Spar
taan heeft drie atleten afge
vaardigd. In de klasse midden
gewicht verschijnt Arie Zwa
gers op het plankier en in het
lichtzwaargewicht is De Spar-
taan vertegenwoordigd met
Herman Filippo en de twee
maanden geleden van de twee
de naar de eerste klasse gepro
moveerde John ten Brinke.
Dirk van 't Riet heeft wegens
drukke werkzaamheden moe
ten afhaken. Arie Swagers
ontmoet in zijn klasse zeven
gelijkwaardige tegenstanders.
Voor Herman Filippo lijkt
daarentegen bij voorbaat een
eerste plaats weggelegd. John
ten Brinke zal als nieuwkomer
hard moeten vechten voor het
eremetaal.
De strijd om de nationale titels
gewichtheffen begint om 13.30
uur. Om 17.00 uur vindt de,
prijsuitreiking plaats.
(Van onze sportredactie)
LEIDEN Roodenburg, Blauw Zwart en
RKAVV hebben zich gisteravond geplaatst
voor de vijfde ronde van de KNVB-beker voor
zondagamateurs. Roodenburg klopte ONA
(0—1), Blauw Zwart versloeg SMV (0—3) en
RKAVV bleef eersteklasser DHS de baas: 3—0.
ONA bood Roodenburg gisteravond goed te
genstand. De Goudse formatie bleek in de
afwerking evenwel niet gelukkig. Zo miste
Cock Starreveld twee goede mogelijkheden. De
beslissing viel halverwege de tweede periode.
Een afstandsschot van Wim Ligtvoet werd door
ONA-doelman Van der Heuvel foutief ver
werkt: 0—1.
Blauw Zwart, zonder Westgeest, Karremans en
doelman Pieterse opererend, kende het eerste
helf uur problemen met het slechte veld én
tegenstander SMV. Daarna echter sloeg de
Wassenaarse elf definitief toe. Een kopbal van
Ben Conradi en een beheerst tikje van Pieter
Donath bepaalden de ruststand op 0—2. Vlak
voor tijd liet opnieuw Donath de Rotterdamse
doelman voor de derde maal kansloos.
Met zeven spelers uit het tweede team is
RKAVV er toch in geslaagd eersteklasser DHS
uit te schakelen. De inzet van de Leidschen-
dammers gaf de doorslag. Leo Witvliet, Alex
van der Kleij en Rob Verhagen scoorden.
(Van onze sportredactie)
LEIDEN Meerburg heeft de lastige inhaalwedstrijd
bij Weteringse Boys met 20 gewonnen en zich daardoor
aan kop genesteld van Groep B van de Leids/Goudse
afdeling. Kickers '69 won met grote cijfer (7—0) van
ZLC en Floreant won eerder deze week bij VVOA: 2—1.
In Groep A speelde Oranje Groen gelijk tegen Alphia:
1—1. De wedstrijden Ammerstol—Stompwijkse Boys en
BergambachtStolwijk werden afgelast.
Had Weteringse Boys de uit
wedstrijd bij Meerburg nog
met 41 gewonnen, nu moes
ten de Weteringers hun meer
dere erkennen in de kam
pioenskandidaat: 0—2. In een
aantrekkelijke wedstrijd wist
Meerburg zich meer mogelijk
heden te scheppen. Nadat
Paul van der Heyden en Peter
Romein het houtwerk hadden
geraakt was het vlak voor rust
Jan Zandbergen, die na een
pass van Ger Straathof vanaf
de vleugel naar binnen trok en
scoorde. Direct na rust was
het weer Jan Zandbergen, die
na een pass van Ger Straathof
vanaf de vleugel naar binnen
trok en scoorde. Direct na rust
was het weer Jan Zandbergen
die nu met een kopbal uit
eenvoorzet van Paul van der
Heyden doel trof. Weteringse
Boys had twee ongelukkige
spelers in Leo Olijerhoek en
Rob Cozijn. Beiden moesten
met een arm-, resp. een neus-
blessure naar het ziekenhuis
voor observatie.
Kickers '69 speelde zonder
spanningen weer als vanouds.
ZLC werd met 7—0 verslagen.
Voor rust scoorden Gerrit Wit
(2x) en René van Zon. Na de
thee werd de score uitgebreid
door Gerrit Wit, Henk van der
Zwaan (2x) en Henk de Rijk.
ZLC'er Rinus Schoonder-
woerd de Bezemer werd van
het veld gezonden wegens aan
merkingen op de leiding.
Oranje Groen en Alphia hiel
den elkaar in evenwicht in een
leuke zomeravond wedstrijd:
1—1. Koos Tetteroo scoorde
voor de Leidenaren 1—0. Jim
Leupe had daarop bijna suc
ces met een lob, die naast
ging. Voor Alphia had Alex
Preussner de paal getroffen,
waarop Wim van der Neut de
bal via de onderkant van de
lat in de handen van doelman
Kees Leugering zag eindigen.
Dezelfde Wim van der Neut
was het, die met een afstands
schot de gelijkmaker produ
ceerde.
Afdeling zaterdag
Leiden won zijn inhaalwed
strijd tegen (WSB met grote
cijfers: 7—1. Nadat de Noord-
wijkerhouters een voorsprong
hadden genomen via Mare
Haasnoot waren het Ton
Boehmer en Frans Dubbelde-
man die Leiden nog een posi
tieve ruststand bezorgden. Na
rust bouwden Frans Dubbel-
deman, Ton Boehmer en Henk
de Geus (2x) de voorsprong
uit Renzo Candido miste een
penalty.
