Water in VS verder gestegen
Toenemend
oorlogsgeweld
in Z. Libanon
i
British Airways aan
rand van ondergang
Einde van een traditie en
industrie sinds Kruistochten
David Fairbairn nieuwe
ambassadeur van Australië
SOMS TOT VIJF METER HOOG
HOEDEN AF IN CHAZELLES
Franse
moeder
laat
kinderen
dood
hongeren
Sadat
vraagt
Carter om
wapens
van 14 liter slagroom
ii liter hopjesvla
voor Je halve prijs.
Minister Pronk wil
hulp aan Indonesië
herzien
Plan Kissinger over
Rhodesiè wordt
wellicht geschrapt
BUITENLAND
LEIDSE COURANT/
WOENSDAG 6 APRIL 1977 PAGINA 7
BIRMINGHAM (Rtr) - Het water in
de overstroomde gebieden in het zuid
en van de Verenigde Staten, dat maan
dag door een serie verwoestende wer
velstormen werd getroffen, is gisteren
verder gestegen. Alleen al in de staat
Alabama kwamen bij de stormen 22
mensen om het leven.
Uit het naburige Kentucky en Westvif-
ginia kwamen berichten over zes doden
en duizenden daklozen. In duizenden
kleine plaatsen was geen drinkwater
meer beschikbaar en tien districten zijn
tot rampgebied verklaard. In sommige
gebieden staat het water vijf meter
hoog.
De meeste slachtoffers vielen in de stad
Birmingham, in Alabama, waar de tor
nados personenauto's en vrachtwagens
letterlijk van de weg bliezen en een
groot aantal huizen met de grond gelijk
maakten.
Het ongelukkigst is Williamson, in
West-Virginia, eraf gekomen. Ondanks
dat het water er meters hoog stond, Een beeld van het door wervelwinden en overstromingen geplaagde VS. Een groot deel van Pineville in
werd de plaats door een zware brand ^et oostelijk deel van Kentucky kwam onder water te staan toen de Cumberlandrivier buiten zijn oevers
geteisterd. trad
CHAZELLES-SUR-LYON
Het is voorbij: Chaxelles-sur-
Lyon in het departement Loi
re is als het ware met pen
sioen gegaan. Chazelles is
voortaan nog maar een plaats
je zoals vele andere en oude
ren zullen lang over „vroeger"
vertellen, toen de naam van
Chazelles tot in de uithoeken
van de wereld bekend was,
omdat het de hoofdstad, bet
bolwerk van de hoedenindus-
trie was. Chazelles maakte
hoeden voor heel de wereld:
voor de hautaine gentlemen
van de City of London, voor
de cowboys van Colorado,
voor de zakenlieden uit Ber
lijn, voor de elegante heren
van de Via Veneto, voor de
gangsters van Chicago. En, ja
renlang eveneens, voor de da
mes uit al de windstreken
waar de zucht der mode woei.
En nu is het voorbij. De laat
ste grote hoedenfabriek van
Chazelles, van Frankrijk, van
Europa, van de wereld heeft
haar poorten gesloten en haar
faillissement aangevraagd,
omdat de wereld haar proble
men sedert enige jaren bloots
hoofds tegemoet treedt. En,
natuurlijk heeft men het zien
aankomen. Al jaren lang was
de „Société industrielle de
chapellerie" nog maar haar ei
gen bleke schaduw en slechts
170 mensen vonden er nog een
bestaan. Tien jaren geleden
werkten er nog 660. Na de
sluiting van de „Société indus
trielle" blijft er maar een klein
fabriekje over, weinig meer
dan een flinke werkplaats
waar hoeden gemaakt worden.
Nauwelijks dertig mensen vin
den er een bestaan en vtoor
een deel is het bedrijf al in een
stomerij omgezet.
Tussen 1925 en 1935, de glorie-
jaren van Chazelles-sur-Lyon,
waren er 28 fabrieken dag en
nacht in bedrijf: 2500 perso
nen vonden in de hoedenin-
dustrie een zeer goed bestaan,
75 procent van de produktie
werd geëxporteerd, naar
Nieuw-Zeeland en Canada,
Denemarken en Japan, de
Verenigde Staten en Brazilië.
Er was geen plaats in Fran
krijk waar de bevolking zo de
topografie van de wereld ken
de als in Chazelles, elk kind
wist waar Sao Paulo lag, en
Rotterdam en Goettingen en
Turku en Dunedin en Jujuy.
En iedereen in Chazelles kon
u vertellen dat verreweg de
meeste bolhoeden naar de In
dianen van Altoplano geëxpor
teerd werden en niet naar
Londen of Manchester. Er wa
ren fabrieken die gespeciali
seerd waren in de Stetsons die
naar Amerika gingen, in de
„Ten Gallon Hats" voor Texas.
In de Borsalino's voor Italië en
vooral Chicago. Er waren spe
cialisten voor de „stijve hoe
den" voor kortgeknipte Pruisi
sche schedels, en fabrieken
voor modieuze slappe vilthoe-
den voor dandy's en dames.
Een een bedrijf dat de zgn.
diplomaten- of Eden-hoeden
vervaardigde, die meer twijfel
achtige figuren een zekere res
pectabiliteit moesten verlenen,
dan dat zij waarlijke diploma-
tenbreinen tegen de meteoro
logische en politieke wisselval
ligheden beschermden.
De hoeden-industrie van Cha
zelles vormde een oude, zeer
oude traditie. Terwijl de mees
te fabrieken dateerden van na
de Frans-Pruisische oorlog
van 1870, was het vervaardi
gen van hoeden en andere
hoofddeksels in Chazelles be
gonnen met de terugkeer van
de kruisvaarders. De ridders
van de Maltezerorde hadden
uit het oosten het geheim van
het verwerken van vilt meege
bracht. Zij bezaten in Chazel
les een „commanderie" en na
dat de vruchten van omvang
rijke plunderingen in het Hei
lige Land en op weg daarheen
en terug verbrast waren, be
gonnen zij in hun levensonder
houd te voorzien door vilt vol
gens de vanouds geleerde me
thode te bewerken. De hoede-
rundustrie van Chazelles, aan
vankelijk nog op het niveau
van handwerk, was geboren
en heeft eeuwen en eeuwen
voortgeduurd. Met een uitzon
dering, waarover niemand
graag spreekt: om tijdens de
tweede oorlog niet „en bloc"
naar Duitsland gedeporteerd
te worden, legden de arbeiders
van de hoedenindustrie zich
erbij neer vilten voeringen te
vervaardigen voor de laarzen
van Duitse soldaten die aan de
veldtocht m Rusland deelna
men. Maar „systematisch ver
werkten de arbeiders jeukpoe
der in het vilt" zoals iedereen
in Chazelles met een zekere
trots vertelt. Het was het ver
zet, de strijd tegen de bezetter
van de hoedenmakers van
Chazelles.
Na de oorlog bloeide de indus
trie andermaal op, doch
slechts voor korte tijd. In 1948
begonnen de eerste tekenen
van een crisis merkbaar te
worden: er was een nieuwe
materie ontwikkeld die veel
goedkoper was dan vilt, en
deze eerste „synthetische" hoe
den verschenen op de markt
En daarna raakte de hoeden-
mode in verval. De Ameri
kaan, die tot dan toe praktisch
niet zonder hoofddeksel in de
buitenlucht kon verschijnen,
onderging een sóórt evolutie,
mogelijk als gevolg van het te
lang dragen van helmen in de
oorlog. En verder droeg de
ontwikkeling van de automo
biel bij tot het in onbruik ra
ken van de hoed, de wagens
werden te laag om er met een
hoed in te zitten en bovendien
waren deugdelijke verwarmin
gen voor automobielen uitge
vonden.
Chazelles was geschokt en ont
redderd, maar ging door met
het fabriceren van nogal dure
hoeden die hoe langer hoe
minder mensen op wilden zet
ten. Men had eeuwen en eeu
wen hoeden in Chazelles-sur-
Lyon gemaakt en Chazelles-
sur-Lyon kon niet begrijpen
dat ook aan eeuwenlange tra
dities en gebruiken een einde
komt. Het miste de mogelijk
heid tot verandering, erger
nog: Toen andere industriëlen
zich in Chazelles wilden vesti
gen om de beschikbaar geko
men werkkrachten op te van
gen, stond heel het stadje als
het ware overeind: „Chazelles-
sur-Lyon, dat in heel de we
reld bekend was, dit Chazelles
te ontluisteren met vulgaire in
dustrieën, was ten enemale on
denkbaar
Niettemin zagen enkelen einge
tijd later in, dat het met de
hoeden uit was en in 1959
werden in Chazelles fabrieken
opgericht voor het vervaardi
gen van remvoeringen voor
automobielen en bougies.
Maar deze twee fabrieken
kunnen bij lange na niet al
degenen opvangen, die eertijds
in de hoedenindustrie te werk-
gesteld waren.
En Chazelles blijft hopen op
een „ommekeer", een terugko
men van de hoeden in de mo
de. „Altijd heeft men in de
tradities en de mode van de
mensheid een cyclus kunnen
waarnemen", verklaart een
van de vroegere hoedenfabri-
kanten, die zijn gebouwen en
machines onderhoudt alsof zij
morgen of overmorgen weer
op volle toeren moesten
draaien. „Te allen tijde heeft
men een zekere terugkeer
vastgesteld naar hetgeen in
onbruik geraakt was. Momen
teel is de „retro"-mode in
zwang, de mode van de twinti
ger jaren. Het was de tijd van
de vilthoed en de borsalino
vierde hoogtij. En daarom zijn
wij hoopvol. „Ik geloof dat
over enige tijd de hoed weer
in de mode komt, ik geloof dat
Chazelles, ondanks het recente
sluiten van de „Société Indus
trielle" een nieuwe opbloei te-
gemoetgaat
Maar de schoolkinderen die
wij vroegen of zij wisten waar
Jujuy en Dunedin en Goettin
gen liggen, keken ons aan als
of wij van een andere planeet
kwamen. Wij hadden dan ook
geen hoed op.
JAN DRUMMEN
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG De nieuwe am
bassadeur van Australië in Ne
derland, sir David Fairbairn,
die morgen in Den Haag arri
veert, kent Nederland al vanaf
de oorlogsjaren. Ingedeeld bij
een squadron van de Australi
sche luchtmacht, dat was gesta
tioneerd in het Britse Cambrid
ge, vloog hij met Mustangs voor
de Nederlandse kust om vijan
delijke schepen te fotograferen,
waarna de Beaufighters erop
afgingen. In die tijd ontmoette
hij ook prins Bernhard die zich
in Engeland ging bekwamen in
het vliegen met Mustangs.
Sir David is evenals zijn vrouw
afkomstig uit Al bury, een plaats
waar de Nederlandse vliegers
Parmentier en Moll met de Ui-
ver een noodlanding maakten
tijdens de Londen-Melbourne
race in 1934. Mevrouw Fair
bairn behoorde met haar vader
tot de eerste bewoners van de
plaats die gehoor gaven aan een
radio-oproëp om naar de plaat
selijke renbaan te rijden om
met behulp van autolichten het
vliegtuig veilig te laten landen.
Na de oorlog werd Sir David lid
van het Huis van Afgevaardig
den en vervolgens in diverse
regeringen minister, o.a. van
luchtvaartzaken, nationale ont
wikkeling, onderwijs en defen
sie.
Als ambassadeur in Nederland
wil Sir David zich inspannen
om de emigratie vanuit Neder
land naar AuStralië te bevorde
ren. In 1977 wil Australië dui
zend emigranten uit Nederland
opnemen. Sir David hoopt dat
dit aantal kan worden ver
hoogd. Ook wil hij Nedelanders
aanmoedigen hun familieleden
in Australië te bezoeken.
Sir David Fairbairn.
WASHINGTON (AP) - De
Egyptische president Anwar
Sadat heeft bij zijn besprekin
gen in Washington zijn ambtge
noot Jimmy Carter om Ameri
kaanse wapenleveranties ge
vraagd. Een woordvoerder van
het Witte Huis verklaarde dat
„vooralsnog geen verplichtin
gen of beslissingen worden ver
wacht."
Tijdens hun afrondende bijeen
komst spraken de twee leiders
onder andere over de Russische
en Cubaanse interventie in Afri
ka en deden zij een gezamenlijk
beroep voor een vreedzame op
lossing van de conflicten in dit
werelddeel.
Carter zei dat hij „volkomen
tevreden" was over de bespre
kingen en dat hij „een goede
persoonlijke vriendschap" met
de Egyptische president had op
gebouwd. Ook Sadat was tevre
den.
PARIJS (DPA) De steld, dat de jongens kritiek geoefend op
politie heeft in een enkele weken lang de buren, die blijk-
volkomen verwaar- geen eten hebben ge- baar geen vinger uit
loosde woning in had. De tweejarige gestoken hebben om
Dieppe de lijken ge- jongen moet reeds te helpen, want het
vonden van twee een maand geleden huilen en jammeren
jongetjes onderschei- overleden zijn. van de kinderen
denlijk van twee en moeten zij gehoord
vier jaar. Het zijn de De moeder van de hebben. De 21-jarige
broertjes Sebastian jongens is in hechte- moeder had de kin-
en Francois Xavier. nis genomen. In de deren opgesloten en
Franse pers wordt was bij een vriendin
Medisch is vastge- evenwel ook ernstige ingetrokken.
Geldig Vm zaterdag 9 april
BEIROET (Upi) Op twee be
langrijke plaatsen aan het oos
telijke front in het zuiden van
Libanon hebben gisteren zware
gevechten gewoed. Rechtse een
heden, ondersteund uit Israël,
wisselden artillerie-, raket- en
mortiervuur uit met Palestijnse
en linkse eenheden, gesteund
door Syrië.
Volgens berichten van het
strijdtoneel vielen aan beide zij
den tenminste 15 doden tijdens
gevechten in de vroege ochtend
nabij het dorp Taybe, 3 km van
de Israëlische grens verwijderd.
Nog eens 10 mensen werden
gedood en 17 gewond door ra
ketten en vuur van automati
sche geweren aan het „Mar-
jayoun-front", ongeveer 12 km
veroverd. Marjayoun, een rechts
bolwerk, ligt al enkele dagen
onder zwaar artilerievuur van
Syrische troepen die gelegen
zijn in de Beeka-vallei en nabij
de stad Jezzine, 23 km ten
noorden van Marjayoun, aldus
Westerse diplomatieke kringea
Ooggetuigen in het gebied zagen
grote rookkolommen opstijgen
boven de rechtse steden Mar
jayoun, Kleia en Adeisseh, bo
ven het omstreden dorp Taybe
en boven Ebel es Saqi, in han
den van Palestijns-linkse troe
pen.
Het Syrische initiatief om de
voornamelijk Palestijnse troe
pen in het zuiden van Libanon
te steunen werd vorige week
ontplooid nadat rechtse troepen,
ondersteund door Israël, in het
AMSTERDAM (ANP) De Nederlandse regering wil haar hulp
aan Indonesië herzien. Dat heeft minister Pronk (ontwikkelingssa
menwerking) in Amsterdam verklaard. Minister Pronk opende in
het Amstelhotel de IGGI-conferentie, waar ambtenaren uit Dja
karta confereren met hun collega's uit dertien landen die Indone
sië ontwikkelingshulp geven.
De Nederlandse regering, aldus minister Pronk, heeft er de laatste
vier jaar serieus naar gestreefd projecten en programma's op te
zetten die ten goede komen aan de allerarmsten in de ontwikke
lingslanden. Daarbij is van groot belang dat de sociale en politieke
structuur van die landen de Nederlandse doelstelling niet door
kruist, zo verklaarde minister Pronk.
De regering heeft de resultaten van de „fundamentele", wijziging
in de ontwikkelingshulp in studie en de resultaten daarvan zullen
bepalend zijn voor de koers die gevaren wordt vanaf 1978, zo zei
de bewindsman in Amsterdam.
James Dunn, een vroegere Australische regeringsfunctionaris die
j Indonesië heeft beschuldigd van massamoord op Oost-Timor, is
gisteren gedurende drie kwartier door staatssecretaris Kooijmans
ontvangen. Naar verluidt heeft hij niet gepleit voor het opschorten
van de Nederlandse hulp aan Indonesië, maar zou hij er wel sterk
op hebben aangedrongen dat Nederland de grootst mogelijke
aandacht besteedt aan wat op Oost-Timor gebeurt.
Dunn, die tot de Indonesische overname van deze vroegere Portuge
se kolonie kanselier van het Australische consulaat in Dili was,
heeft verklaard dat de Indonesische troepen die op 7 december
1975 het land binnenvielen, zich op grote schaal hebben schuldig
gemaakt aan gruweldaden en moordpartijen.
ten noorden van Taybe. Om het grensgebied een offensief waren
dorp Taybe wordt al een week
gevochten tussen rechtse troe
pen en gezamenlijke Palestijns-
begonnen dat het gehele 100 km
brede grensgebied aan
noordflank van Israël volledig
linkse eenheden. De rechtse voor de Palestijnen en de linkse
troepen zeggen Taybe te hebben troepen dreigde af te sluiten.
LONDEN (Upi) Engeland overweegt het plan van de voormalige
Amerikaanse minister van buitenlandse zaken, Henry Kissinger,
voor een overdracht van de macht in Rhodesiè, te schrappen en
in plaats daarvan voor te stellen met onmiddellijke ingang een
grondwet op te stellen voor een onafhankelijk zwart Rhodesiè.
Dit is verklaard door een woordvoerder van het Britse ministerie
van buitenlandse zaken. Het onmiddellijk opstellen van een grond
wet waarin de overdracht van de macht aan de zwarte meerderheid
in Rhodesiè wordt geregeld, houdt in de verwerping van Kissingers
idee eerst een overgangsregering te vormen die dan binnen twee
jaar een nieuwe grondwet zou moeten opstellen.
(Van onze correspondent Roger Simons) arbeid aangespoord werden weer normaal aan de
LONDEN De Britse genationaliseerde lucht- slag te gaan deze vakvereniging steunt hun actie
vaartmaatschappij British Airways wordt met niet hebben zij zelfs geen gevolg gegeven aan
een wisse ondergang bedreigd. Haar bedrijvigheid het ultimatum waarmee British Airways probeer-
kan kort voor of onmiddellijk na Pasen volledig de hen tot inkeer te brengen Dit dreigement
stilvallen, zo voorspelt de directie. hield in," dat al wie vanaf gistermiddag nog onwil-
Deze dramatische situatie is een gevolg van het lig was (B.A. noemt het conflict een wilde staking;
conflict tussen B.A. en haar 4000 werktuigkundi- maar de werktuigkundigen spreken dit tegen),
gen, die sedert zondag nog alleen normale arbeids- ontslagen werd met verlies van alle verworven
uren maken. rechten.
Zij weigeren te werken, 's avonds, 's nachts en Het ultimatum is verstreken, maar in de vliegha-
in het weekeinde. Hun actie heeft tot doel afzon- ven van Heathrow-Londen meldde zich geen enke-
derlijke onderhandelingen af te dwingen over een le werktuigkundige aan voor normale dienst. Na-
looneis, die onaanvaardbaar is in het kader van dien deelde de directie mee, dat alle onwillige
Groot-Brittannië's loonpolitiek. werktuigkundigen nu technisch uit de dienst ont-
Hoewel de militante werktuigkundigen vanmiddag slagen waren. Volgens de leiders van de ontevre-
doqjr hun vakbond en door een onderminister van den werktuigkundigen '3 dit bluf.
Vier jaar
voor
boekhouder
Dassault
PARIJS (UPI) Een rechtbank
in Parijs heeft gisteren Hervé de
Vathaire, hoofdboekhouder van
de Franse luchtvaartmagnaat
Marcel Dassault, tot vier jaar
gevangenisstraf en een boete
van 10.000 franc (plm 5000 gul
den) veroordeeld wegens fraude
en misbruik van vertrouwen.
De Vathaire verdween in juli
vorig jaar met 8 miljoen franc
welk geld hij van de persoonlij
ke rekening van Dassault had
opgenomen. Hij werd in oktober
gearresteerd toen hij in Parijs
een vliegtuig naar Korfoe wilde
nemen.
De Vathaire's vriendin, Bema-
dette Roels, kreeg 16 maanden
waqpyan 10 voorwaardelijk.
