ANGSTIGE STILTE IN SANTA CRUZ
VOELBAAR ALS EEN VERDOVING
Vier Oscars voor
en „All the president's
Oorzaak vliegtuigramp
nog volslagen onduidelijk
'achtoffers za~ KLM-machine recht op ons afkomen9'
enerife 1
Gigantisch
bedrag aan
verzekeringen
door vliegramp
Kerkelijke
deelneming
nabestaanden
Treinramp in
W. Duitsland:
5 doden
VERWARRING DOOR MIST EN
DRUKTE OP LUCHTHAVEN
iWNENLANP/BUITENLAND
LEIDSE COURANT
DINSDAG 29 MAART 1977 PAGINA 9
ITO-VEE^N
fertsrtbbe (66), mw. C. Agsterfbbe (63)
HMfdam
Arend» (25) - Arnhem
L Bartel» (36). mw. L Bariet» (35)
}*Beerts (SO), mw. J. Beert» (45) J. Boert»
IZelit (45) Hr. W. H. Bek» (50). mw. E.
eko (45 Haren.
C. G. Bekker (31). mw. M. Bakker (33).
k Bakker (7) en Ch. Bekker (5) (zoontje»)
X Berelter (45), mw. Bereker (36) -
«snoder Berg (51). mw. R. van der
1(52) Vinkot (gom. Nuland).
T. Blekomolen (27) mw. J. Btokemoton
Purmorend.
D. van de Bogerl uit Schor» (leeft, onb.)
pi J. Boon (30), mw. L M. Boon (30),
fcn (7) - Heerhugowaard.
U. Botma (looft onb.) Amsterdam.
L Bouman (22) - Santpoort
s f Bril (36), mw. C. Bril (33), F. Bril (6),
- jrfi (3) - Roeuwllk.
n| C. Broek (loeft onb.) Hoogorloon.
"•N Bul (46). mw. O. Bul (44), H. A. Bul
AM Bul (13) Mijdrecht
W. Bunlng (74). mw. J. Bunlng (66) -
i jwburg.
'IVT. Burger (55), mw. B. Burger (54) -
Buy» (50), mw. J. P. M. Buy» (49)
pLootdrocht
W. van Campfort (34), mw. A. van Camp-
*33) Eindhoven.
M. Cortoee (35), mw. H. T. Corbee (35),
.pbran 13.11 en 9 |aar - Snoek.
I**1C. Crouwel (leeft))d onbekend), mw. L
i/e»i*el (leeftijd onbekend), kinderen 7 en
T»- K»pell» aan de U»»el.
.t. H. van Dolden (36) - Den Haag.
U Diepraam (leeftijd onbekend), klnde-
en 1 |aar - Amsterdam.
J i. van Orlel (28) - De BUI
[j H Drooglever (46). zoons 12 en 9 laar
W. van Druten (40), i
I—Amslerdam.
J. Eekhout (35). i
Druten
M. Eekhout (30),
E. C. M.
(eren 1 en 2 |aar Den Boech
W. van Eeten (27) Eindhoven
C. van de EJshout (55) - Den Haag
J. H. N. Faasson (31),
■»en (24) - Den Haag
G. W. Feuth (53) Zoeterwoude.
F. Gsntschrigg (30). mw. M. Gl
mel»|e 4 jaar - SL Johann (Oostenrijk).
It Gro
i, (loeft onb.)
klddorp.
G. Groenewoud (60), mw. M. Groenewoud
I, mw. T. Groenewoud (16) - Badhoeve-
rW. Groot, mw. E. Groot, mw. G. Groot
kft onb.) - Zwolle
G. Haa
n (35), mw. J. H. H
i Hamburg, i
n (35)
cfc (leoft onb.)
A. van Hamburg,
Hl onb. en J. van nemourg (9) - Rotterdam.
J. den Hertog (leeft onb.) Hoorn.
I. M. J. C. Heisterkamp (29), K. Helster-
tip (5) - Amsterdam.
I. G Helmink (54) - Varsseveld.
I. van de Heuvel (53). mw. E. van de
uvel (leeft onb.) - Den Haag.
M. Hondt (37) - Hilversum.
I. E. op het Hoog (64), mw. M. op het Hoog
Moergestel.
p. J. van den Hout (29) - Olsterwijk.
1 P. L Ittmann (28), mw. M. C. J. Ittmann
I). Arnhem.
V. E Jelgerhul» (35) - Den Helder,
p. J. G. de Jong (leefL onb.) - Rotterdam.
F. H. Klappa (46), Mw. C. H. Klappe (45)
khledam.
I». E Kllment (60) Enschede.
Kllngers (45), mw. A. Kllngers (leeft
.1 J. Klingen
J4b.). Westzas
N. Kloet (21
ld. J Kolenbe
eft onb) - Amster-
H. Manders (65), mw. J. Mandors (62) -
m Haag.
i R. J. Masaaar (41), mw. G. E. Massaar
Ir. J. NIJtsen, n
ons onb).
S. NIJssen (nadere gege-
Oosterom (37), mw. G. Oosterom (35)
m one kinderen van 11, 8 en 7 |aar uM
(rimpen aan de Lek.
Ie|. I. Pabon (25) - Arnhem.
Ir. J. J. Paul (34). mw. B. M. Paul (31) zoon
l|aar - Nleuwerkerk aan de UsseL
Ir. J. Poerde man (30) - Zwaag.
Ie). Penate (16) - Rhoon.
Ir. G. van Plggelen (53), mw. J. C. van
Iggelen (54) - Driebergen
Iw A. Plaat (46) Amsterdam.
der Pol (leefL
nmorsroon
(221 - Santooort
r. A. Prove
«ree dochters 12 en 15 |aar - Middelburg!
Ir. H. Pruysser» (35), mw. A. Pruyssers (35)
Sprang Capelle.
Ir. H. van Reams, mw. D. van Reams (loeffl)-
len onbekend) - Soest
•G. Remshoff (28). mw. A. J. Remshoff (27),
W. de la Roy (39), mw. J. de la Roy (37
r. A. ^odriques (42), mw. T. Rodriquos (56)
^Amsterdam.
C. Salgado (47) - Amsterdam.
M. A. Schouton (36) - Loon op Zand
C. Seslnk (24) - Brurrvnen.
M. Simons, mw. C. A. Slmon» (leeftl|d»n
Mibekend) - Eindhoven.
Nw. J. Smit (30). dochter 5 |aar Amsterdam.
Hr. J. Smits (26) - Brummen.
Kr. Spruitenburg, mw. M. Sprultenburg (leef-
Kjden onbekend) - Gouda,
fis). G. Steendam (15) - Zwolle.
J. H. Stolle (38). mw. A. W. J. Stolle (37)
Hr. R. Tleble (25) - Bergen (NR.).
JHr. A Timmerman (39), mw. K. Timmerman
E| kinderen 9. 6 en 1 |aar - De W1|k.
T. Twist (leeftijd onbekend), baby ander-
Hl |aar - Verenigde Staten.
Ik A Valkenburg (43). dochters 16 en 14
_n der Ven (36) kinderen 12 en 10
Roosendaal.
en (leeftl)den onbekend)', baby 1 (aar -
Itrecht.
Iw B. v
r. J. P.
Monster
e|. R. G. J. Verhagen (23) - Eindhoven,
r. C. Vos (57), mw. A. Vos (55) - Kolhom.
f. R. Wachert (Duitser, leeftijd onbekend) -
lessenaar.
B. Werst (30) - Amsterdam.
M. Weasels (24) - Leiderdorp.
e kinderen 13 en 9
Ir. N. Zandvliet (52).
iren 19.15 en 9 |aar - Lelden.
ZJ|p (29). mw. T. Zijp (28), baby 1 Jaar
(Van onze speciale verslaggever)
SANTA CRUZ Terwijl in twee ziekenhui
zen alle beschikbare artsen vechten voor het
leven van de zwaar gewonden, overal in de
wereld druk wordt gespeculeerd over oorza
ken en gevolgen, overlevenden hun relaas
doen aan tientallen verslaggevers, is het op
luchthaven Los Rodeos huiveringwekkend
stil. Het is maandagmiddag vijf uur. Het
regent. Op het gewoonlijk vrolijke vakantie
vliegveld van Tenerife staat op het platform
voor het stationsgebouw een roerloze rij
vliegtuigen. De bewegingen spelen zich al
leen af op de enige start- en landingsbaan,
die nauwelijks meer als zodanig te herkennen
is. Smeulende, zwartgeblakerde wrakstukken
van wat 24 uur eerder nog twee machtige
Boeings waren, liggen over een lengte van
honderden meters verspreid. Te herkennen
zijn het geraamte van een deel van de KLM-
romp, een staartstuk, een motor en een deel
van een landingsgestel. Ertussen in: schoe
nen, tasjes, stoelen. De stoffelijke overschot
ten zijn voor het grootste gedeelte geborgen.
Men is mistroostig bezig de wrakstukken te
verwijderen. Leden van de internationale
onderzoekcommissies lopen spiedend rond,
op zoek naar aanwijzingen.
De angstige stilte, voelbaar als een verdoving
na de gruwelijke klap waarmee de twee luch
treuzen zich in elkaar boorden en vervolgens
explodeerden, staat in hevig contrast met de
koortsachtige activiteit van een dag tevoren.
Direct na de ramp werden via de radio alle
militairen opgeroepen en werd voortdurend
om bloeddonors gesmeekt. Ziekenhuizen en
prive-klinieken werden in staat van opperste
paraatheid gebracht. Op de snelweg van de
hoofdstad Santa Cruz naar het vliegveld ont
stond een enorme chaos doordat alle eilandbe
woners, die het nieuws via de radio hadden
vernomen, zich naar de plaats des onheils
spoedden. De stoet nieuwsgierige automobilis
ten ontmoetten de jagende ambulances en
auto's van politie en leger. Het bizarre resul
taat was tientallen gedeukte automobielen, die
de hulpverleners ernstig hebben belemmerd
bij hun reddingswerk.
Desondanks zit mevrouw Mary Daniels (50)
uit Californiè op het zonovergoten terras van
hotel Mencey. Vrijwel ongeschonden klauter
de zij uit het PanAm-wrak, en werd door
reddingsploegen in veiligheid gebracht, vlak
voordat de laatste vernietigende explosie de
Boeing 747 in duizenden stukken uiteen reet.
Zij leeft nog, maar de prijs is hoog. Met haar
man, dochter, een bevriend echtpaar en diens
twee dochtertjes was zij op weg naar het
warme Gran Canaria. Slechts haar 20-jarige
dochter Linda zit nu naast haar op het terras.
Mary Daniels: „Na uren wachten begon ons
vliegtuig eindelijk te taxiën. Toen kwam
opeens die eerste explosie. Ik zag overal
brandende kerosine om me heen. We hadden
niets gemerkt van een botsing. Ik had het
geluk dat ik bij een uitgang zat waardoor ik
snel Tiaar buiten kon klimmen". Dochter Lin-
Twee kruiken Bols en wat pakjes sigaretten vormen een triest decor voor het wrak van de KLM-Boeing De Rijn, die op
Tenerife verongelukte.
da: „Vader probeerde Elsi, een van de kinde
ren, mee naar de opening te trekken. Ik gilde
dat we moesten springen. Moeder en ik heb
ben dat ook gedaan, maar vader heeft het niet
meer gehaald, evenals onze reisgenoten. Ik
ben geen moment in paniek geraakt, ook niet
bang geweest. Het was allemaal net een film,
alsof ik er zelf niet bij hoorde". Moeder en
dochter maken een opvallende kalme indruk.
Mary Daniels: „We weten dat dit soort onge
lukken kunnen gebeuren. Ik heb daar vaak
met mijn man over gesproken. Het is een
zegen dat Linda en ik nog leven. Dit afschu
welijke ongeluk zal me er niet van weerhou
den om nog eens in een vliegtuig te stappen".
Moeder en dochter Daniels zijn zich geen
moment bewust geweest van het naderende
onheil. John Amador (35) was dat wel. Onder
uitgezakt in een comfortabele stoel zegt hij,
terwijl hij schijnbaar gedachtenloos over zijn
verbonden linkerhand wrijft: „Ik keek uit op
de lan dingsbaan en zag de KLM-machine
recht op ons afkomen. Ik ben toen bliksem
snel met mijn hoofd tussen mijn benen gedo
ken en heb de klap afgewacht. Na de daveren
de botsing keek ik op en zag dat ons toestel
in drie delen was uiteengevallen. Ik had het
gevoel in een oven te zitten. De rest is een
waas voor me. Ik ben naar een van de
uitgangen gerend en heb me naar buiten
gevochten".
Voetbalfan Jose Mendez (42) wijst in zijn tuin,
op een steenworp afstand van het vliegveld,
op verwrongen hoopjes staal. Kort na de
tweede explosie verliet hij zijn televisietoestel,
waarop een voetbalwedstrijd werd vertoond,
rende naar buiten, maar deinsde direct terug.
„De wrakstukken vlogen in het rond en kwa
men voor een gedeelte op mijn grasveld te
recht. Ik ben het talud van de landingsbaan
opgeklommen en toen zag ik door de mistflar
den heen de vlammen en de rookwolken. Ik
durfde door de hitte niet dichterbij te komen".
Jose Mendez was een van de eerste getuigen
van het macabere schouwspel.
Na lang onderhandelen staan de luchtvaartau
toriteiten toe dat een groot aantal buitenland
se verslaggevers de holle hangar betreden,
waar de verkoolde lichamen van de Neder
landse en Amerikaanse slachtoffers liggen
opgebaard. Slechts een paar overwinnen hun
weerzin en gaan naqr binnen.
LONDEN (AP) Volgens Lloyds-verzekerin-
gen te Londen zal de fatale botsing tussen
de Boeings van KLM en PanAm Am op het
vliegveld Santa Cruz de verzekeringsmaat
schappijen een niet geëvenaard bedrag gaan
kosten. De claims op de verzekeringsmaat
schappijen door de PanAm Am en de KLM
plus die van de inzittenden zouden volgens
een woordvoerder tot minstens 600 miljoen
gulden kunnen oplopen.
Dit zou het hoogste bedrag zijn dat ooit na
een vliegramp uitbetaald zou moeten worden.
Verzekeringsdeskundigen schatten dat de
vliegtuigen elk voor 120 miljoen gulden waren
verzekerd en dat de verzekeringen van de
passagiers aan boord van de toestellen min
stens 300 miljoen gulden beliepen. Men neemt
aan dat de mogelijkheid bestaat dat het ui
teindelijk uit te betalen bedrag nog veel groter
kan zijn.
ROME/UTRECHT Paus Paulus, kardinaal
Willebrands, de Duitse bisschoppen en de
Nederlands Hervormde Synode hebben in
telegrammen aan kerkelijke autoriteiten op
Tenerife, aan de twee luchtvaartmaatschap
pijen en aan het reisbureau Holland Interna
tional hun deelneming aan de nabestaanden
van de slachtoffers betuigd met het tragisch
vliegongeluk zondag op Tenerife.
„Wij bidden dat God, de Heer van levenden
en doden, troost en kracht moge geven in deze
smartelijke dagen", aldus kardinaal Wille
brands mede namens de Nederlandse Bis
schoppenconferentie.
Diisseldorf Bij een treinonge
luk in Opladen (Westduitse deel
staat Noordrijn-Westfalen) zijn
gisteren vijf mensen om het le
ven gekomen en zes zwaar ge
wond geraakt. Twintig passa
giers liepen lichte verwondingen
op.
Volgens de politie liep op het
station van Opladen een snel
trein op een stilstaande locomo
tief. Een wagon van de sneltrein
schoot daarbij uit de rails en
werd vernield.
Peter Finch in zijn rol in de film „Network" waarvoor hij posthuum
werd onderscheiden met de Oscar voor de beste acteursprestatie.
Finch is de eerste acteur geworden, die de Oscar posthuum heeft
gekregen.
Andere films die met Oscars
werden bekroond zijn: Felli-
m's „Casanova" voor de beste
filmkostuums, „Leisure" van
de Australische Suzanne Ba
ker in de categorie korte ani
matiefilms, „King Kong" en
„Logan's, run" voor de beste
visuele effecten, „In the region
of ice" in de categorie korte
livefilm, „The Omen" voor het
origineelste draaiboek, „Ivci-
rienne de cinema" uit Ivoor
kust voor de beste in een
vreemde taal gesproken film,
„Bound for glory" voor de be
ste cinematografie en voor het
bestpassend muzikaal com
mentaar, „Harland county
USA" in de categorie docu
mentaires en „Number our
days" in de categorie korte
documentaires.
Faye Dunaway als de krengerige
televisieproducer in „Network".
Voor deze rol kreeg ze de Oscar
voor de beste actrice.
(Van onze filmredactie)
Hollywood Met elk vier
Oscars zijn de films „Net
work" en „All the president's
men" gisteravond tijdens de
49-ste uitreiking van de hoog
ste filmonderscheidingen in
Hollywood het meest in de
prijzen gevallen. „Network",
een satire over de televisie-in
dustrie werd bekroond met de
Oscars voor de beste acteur
sprestatie (postuum voor Pe
ter Finch), voor de beste actri
ce (Faye Dunaway), voor de
beste vrouwelijke ondersteu-
ningsrol (Beatrice Straight) en
voor het beste oorspronkelij
ke scenario (Paddy Chayevs-
ky).
De vier Oscars voor „All the
president's men" over het Wa-
tergate-schandaal werden toe
gekend aan Jason Robards die
met zijn rol van Ben Bradlee
van de krant The Washington
Post werd onderscheiden voor
de beste mannelijke onder-
steuningsrol; aan George Jen
kins en George Gaines vanwe
ge de beste artistieke regie;
aan William Goldman voor het
schrijven van het beste scena
rio ontleend aan een literair
werk en aan het viertal dat
verantwoordelijk was voor de
klankweergave in All the pre
sident's men.
De Oscar aan Network-actrice
Beatrice Straight werd uitge
reikt door schrijver-acteur
Sylvester Stallone, die met zijn
film „Rocky" drie Oscars in de
wacht sleepte: voor de beste
film van 1976, voor de beste
regie (van John G. Avildsen)
en voor de beste montage (van
Richard Halsey en Scott Con
rad). „Rocky" gaat over een
zwarte bokskampioen, die
geen last heeft van een min
derwaardigheidsgevoel, en in
wie velen Mohammed Ali her
kennen. Ali zorgde gister
avond voor opschudding door
tijdens de uitreiking uit te roe
pen: „Je hebt je van mijn
script meester gemaakt". Mo
hammed Ali speelt de hoof
drol in zijn eigen verfilmde
autobiografie „The Greatest",
die nog niet is uitgekomen.
De Oscar voor de origineelste
song is gegaan naar Barbara
Streisand en Paul Williams
voor „Evergreen" uit „A star
is bom".
Sylvester Stallone, (links) schrijver en hoofdrolspeler van de film
..Rocky", met de Oscar voor de „beste film van 1976". Naast hem
de vrouw van Peter Finch, die de posthuum aan haar overleden
man toegekende Oscar v.oor de beste acteursprestatie in de film
..Network" in ontvangst nam. Rechts Faye Danaway, die met haar
rol van producente in „Network" werd onderscheiden met de Oscar
voor de beste actrice.
TENERIFE/AMSTERDAM - Wat is er zondag
middag op Tenerife precies gebeurd? De informa
tie daarover is bij het nog steeds op volle toeren
draaiende crisiscentrum in het Amstelveense
hoofdkwartier van de KLM even fragmentarisch
als tegenstrijdig. Toch begint langzamerhand het
volgende beeld te ontstaan. Het platform van de
luchthaven Los Rodeos was vol, omdat zestien
vliegtuigen naar Tenerife hadden moeten uitwij
ken wegens een bomaanslag op Las Palmas.
Door de drukte stonden ook op de taxibaan naast
de startbaan machines geparkeerd. KLM-gezag-
voerder Veldhuizen van Zanten, die van de wacht
tijd gebruik had gemaakt om zijn tanks met
cerosine bij te vullen, kreeg toestemming om te
starten, toen Las Palmas (zijn eigenlijke bestem
ming) weer open ging. De Amerikaanse Jumbo
mocht na hem opstijgen en taxiede langzaam
achter hem aan naar de startbaan. Misleid door
de mist en in verwarring gebracht door de op de
taxibaan wachtende machines heeft gezagvoerder
Victor Grubb van PanAm de verkeerde afslag
genomen en kwam hij op een afstand van 2000
meter van de ko p van de baan terecht op de
startbaan, waar de Boeing van de KLM juist op
volle snelheid lag en reeds met de neus de lucht
in ging. Volgens ooggetuigen zou de Amerikaanse
gezagvoerder wel zijn vergissing hebben opge
merkt en de berm in zijn gedraaid, maar zou hij
te weinig motorvermogen hebben gehad om snel
genoeg te manoeuvreren. In ieder geval heeft hij
volgens zijn eigen verklaring (hij is een van de
overlevenden van de ramp) de aanstormende
KLM-machine niet gezien, maar alleen de schok
gevoeld toen hij midscheeps werd geramd. (Hij
blokkeerde op dat moment eenderde van de breed
te van de startbaan). Bijkomende factoren kunnen
zijn dat de luchthaven Los Rodeos niet over
grondradar beschikt (de verkeersleiding mist dus
de mogelijkheid om bij slecht zicht de bewegingen
op de banen te volgen), en dat de KLM-gezagvoer-
der via de boordradio in contact stond met de
vluchtleiding in de verkeerstoren, terwijl de Ame
rikaan op een heel andere frequentie luisterde
naar de grondcontrole. Beide piloten wisten dus
niet van elkaar waar ze waren.
De vraag of captain Veldhuizen van Zanten moge
lijk te snel gestart is, achten de Spaanse autoritei
ten van weinig belang. Namelijk: de Amerikaan
had zich niet mogen bevinden waar hij zich op
het moment van de ramp bevond. Hoe hij daar
toch terecht kwam, vormt het kernpunt van het
onderzoek. Ofwel de verkeerstoren ofwel gezag
voerder Grubb moet een verschrikkelijke fout
hebben gemaakt Een overweging kan ook zijn,
dat de technische uitrusting van de luchthaven van
Tenerife door deskundigen algemeen gebrekkig
wordt genoemd, evenals die van de Spaanse lucht
havens Gerona en Malaga. Overigens is het onjuist
dat de Ifalpa (de Internationale Feèeratie van
Vliegersverenigingen) Tenerife op de zwarte lijst
heeft staan. De piloten achten de luchthaven veilig
genoeg om er te landen - zelfs met een Jumbo,
mits het maximaal landingsgewicht niet meer is
dan 265.360 kilo en het maximale startgewicht (na
bijtanken, opnemen van nieuwe passagiers en
vracht) de 363.000 kilo niet overschrijdt.
Het startgewicht van de verongelukte KLM-Jumbo
bedroeg 300.000 kilo. Gisteren heeft KLM-directie
reeds laten weten Tenerife als een veilig vliegveld
te beschouwen. .Anders zouden we er niet landen
en zouden we Los Rodeos niet als uitwijkhaven
gebruiken. Het is een goed, veilig veld, zij het met
minder technische apparatuur dan bijvoorbeeld
Schiphol".
President-directeur van de KLM, S. Orlandini,
gisteravond vrij verrassend: „het is op Tenerife
de gebruikelijke gang van zaken om de afslag in
het midden van de startbaan te gebruiken. De
startbaan mag namelijk - mits de toren toestem
ming geeft - als taxi-gelegenheid worden benut om
de kop van de baan te bereiken en de startpositie
in te nemen. Dus in dat opzicht valt PanAm-gezag-
voerder Grubb niets te verwijten". Hetgeen weer
de vraag doet rijzen of er een fout van de zijde
van de verkeersleiding is gemaakt
Toch nog een probleem. Tussen de kop van de
baan en de afslag waar het Amerikaanse toestel
de baan opdraaide, lag een afstand van twee
kilometer. De KLM-machine zou volgens woord
voerders van de maatschappij op het moment var
de ramp zijn rotatie-snelheid hebben bereikt
zijnde het moment waarop de wielen zich los
maken van de startbaan. Kan een Jumbo met eer
gewicht van 300.000 kilo deze prestatie in 2 kilom
ter leveren? KLM-woordvoerder Nico Harmsen
„Een en ander is afhankelijk van temperatuur,
windrichting, verval van de baan en dergelijke
factoren. Men pleegt het van geval tot geval te
bekijken. Maar zelfs onder de meest gunstige
omstandigheden is 2 kilometer voor een Boeing
747 krap".
