Het kabinet-Den Uyl:
vier jaar wankel evenwicht
Menselijkheid in
krijgsmacht moet
voorop staan
op
de
cpop
Reiswieg-
gordels, zitjes
en autogordels
TWEEDE KAMER PEP
24 MEI ONTBONDEN,
ADVIES AAN MINISTER:
Nog steeds exploderende
flessen frisdrank
KINDEREN IN DE AUTO
Voor warm water gas goedkoper dan electriciteit
BINNENLAND
LEIDSE COURANT
DINSDAG 29 MAART 1977 PAGINA"
JR
Kabinet blijft demissionair m
DEN HAAG Het kabinet-Den Uyl blijft demis- daaruit je consequenties trekken", aldus de i
sionair aan tot de verkiezingen van 25 mei. De windsman. Volgens Boersma had minister V
Tweede Kamer zal per 24 mei worden ontbonden. Agt na het tweede Menten-debat, waarin de Pvj
De koningin heeft hiertoe gisteren besloten op hem fel aanviel, niet uiting moeten geven aan j
basis van de adviezen die zij ondermeer van de persoonlijke gegriefdheid. „Daar moet je ti
fractievoorzitters uit de Tweede Kamer heeft kunnen. Bij irritatie moet het uitgepraat wor
ontvangen. Morgen zal premier Den Uyl hierover maar je moet er niet steeds op terugkom
in de kamer een verklaring afleggen. De vorstin Minister Boersma, die het besluit van de konL
zal de verzoeken om ontslag van de zes christen- „verstandig" noemde, zei dat hij er niet veel traj
democratische ministers „in overweging blijven om zal laten als de PPR niet in een volg#
houden tot het tijdstip der verkiezingen". De kabinet meedoet. Hij verwacht veel extra moeilik
Tweede Kamer had zich in adviezen aan de heden bij de formatie als de radicalen weer will
koningin uitgesproken voor ontbinding van de meedoen.
kamer. Hiermee wordt voorkomen dat in septera- De woordvoerder van deze radicalen, PPR-fradl
ber een oude kamer een nieuw kabinet moet voorzitter Bas de Gaay Fortman, is boos II
beoordelen. CDA-leider Steenkamp. In een open brief q
Diverse vooraanstaande politici hielden gisteren prof. Steenkamp schrijft De Gaay Fortman, q
spreekbeurten in het land. Hierbij bevond zich hij gegriefd is door diens „tergende uitsprak#
minister Boersma (AR), die in Dordrecht in bedek- over de PPR namelijk dat „de PPR als ze
te termen kritiek leverde op CDA-lijsttrekker mi- doorgaat terecht zal komen waar ze hoort: inL»
nister Van Agt van Justitie. „Politici hebben niet oppositiebanken bij de CPN en de PSP". De Ga
het voorrecht om teveel met persoonlijke gevoe- Fortman betitelt deze uitspraken als „valse derr^
lens te opereren. Gebeurt dat wel, dan moet je gogië.
door prof. dr. W. van Hulst
Na de liberale ministerskandidaat H. Vonhoff en AR-se-
nator prof. dr. W. Albeda schreef prof. dr. W. van Hulst
op ons verzoek een beschouwing over de kabinetscrisis.
Prof. Van Hulst (66) is fractievoorzitter van de CHU
in de Eerste Kamer en is hoogleraar aan de Vrije
Universiteit te Amsterdam.
De laatste dagen komt, begrijpelijker
wijs, vele malen de vraag tot mij: „hoe
komt het, dat het kabine Den Uyl toch
nog twee maanden voor de verkiezingen
is gevallen?" Deze vraag, hoe vanzelf
sprekend ook, is niet juist gesteld. Ze
had moeten luiden: „hoe is het mogelijk
dat een kabinet met zo'n wankele basis
het toch 1412 dagen heeft uitgehouden?"
Zelfs een vluchtige blik op de parlemen
taire geschiedenis van 1973 tot 1977 be
vestigt onze stelling, dat alleen deze
laatste vraag reëel is.
Op een PvdA-congres wordt onder don
derende bijval beweerd, dat de socialis
ten nooit zullen berusten in een getal van
100.000 werklozen; de congressen der
socialisten en hun vertegenwoordigers in
het parlement tekenen fel protest aan
tegen de gang van zaken in de Dennen
dal-affaire en vooral tegen het regerings
besluit om 84 gevechtsvliegtuigen te be
stellen; de tegenstand tegen de onderwij
spolitiek van Van Kemenade groeit, ook
in eigen kring: mevr. dr. Verwey Jonker
keert zich in de pers openlijk tegen haar
partijgenoot; de nieuwe versie van het
onderwijsartikel (208) der grondwet
krijgt in de Tweede Kamer de doodsteek:
de CDA-fracties begraven dit voorstel
met droge ogen; een paar maal wordt het
kabinet ongemeen boos op de Kamer:
Duisenberg laat het „onaanvaardbaar"
horen bij de vermogensbelasting en
Gruyters bij de huurverhoging; Vredeling
zegt in een interview, dat hij wegens zijn
al te grote openhartigheid zal moeten
aftreden: natuurlijk blijft hij zitten, tot
hij een functie krijgt die als prettige
bijkomstigheid heeft, dat de salariëring
heel wat hoger ligt dan vijf maal het
minimumloon; Den Uyl schijn een niet-
geschreven brief toch geschreven te heb
ben, wat ondanks het grondwettelijk
briefgeheim nochtans uitlekt; Glastra van
Loon (D'66) ziet zich door Van Agt de
wei ingestuurd; zelfs Joop Boersma
krijgt er op een moment genoeg van, als
de befaamde resolutie van PvdA en PPR
in hoge mate zijn toorn opwekt; en ten
slot: door de grondpolitiek wordt het
kabinet de grond ingeboord...
Wie vier jaar parlementaire geschiedenis
nog eens op zich in laat werken, kan, al
naar gelang van z'n eigen politieke over
tuiging, een van de twee standpunten
innemen:
A. het kabinet - Den Uyl heeft bijna vier
jaar lang van maand tot maand het beeld
vertoond van een dronkemanswandeling
langs de rand van een afgrond.
B. door de grote scherpzinnigheid van de
minister-president is het hem van maand
tot maand gelukt elke crisis te bezweren
en het kabinet zonder al te grote averij
de haven binnen te loodsen. Doorhalen
wat niet verlangd wordt
Ieder weet zo langzamerhand wel, dat de
progressieven op nogal dictatoriale wijze
het CDA hebben gedwongen examen af
te leggen over vier wetsontwerpen.
Nu hebben wij in het parlementair ge
beuren deze laatste jaren het volgende
verschijnsel kunnen waarnemen: naar
mate het politiek voltage van de ingedien
de wetsontwerp hoger werd, naar diezelf
de mate nam de politieke weerstand toe.
In de hierboven genoemde voorbeelden
die aanleiding gaven tot een crisissfeer,
is dit verschijnsel waarneembaar: soms
voor het politiek voltage, soms voor de
weerstand.
De vier wetsontwerpen die aan het CDA
als examenopgaven waren voorgelegd,
stonden alle vier in het teken van de
politieke hoogspanning. Totdat de draad
knapte.
De vraag of de grondpolitiek, en met
name het punt van de negatieve ontwik-
kelingsschade een kabinetscrisis waard
is, meldt zich dan als vanzelf. Toch moe
ten wij onder geen beding dit punt geïso
leerd beschouwen. De val van het kabinet
is^geen donderslag bij stralende hemeL
De politieke hemel was vier jaar lang
bewolkt Steeds waren de bliksemaflei
ders sterk genoeg om de inslag op te
vangen. Totdat - eindelijk - op 22 maart
1977 de stoppen doorsloegen. De val van
het kabinet is geen momenteel gebeuren,
maar het eind van een langdurig proces.
Het is op zichzelf wel te begrijpen, dat
de progressieven nu roepen om keiharde
afspraken, indien zij straks opnieuw met
het CDA de politieke zee kiezen. Voor
hen is ook de kapiteinspost geen enkel
probleem: ook al worden de progressie
ven niet de grootste combinatie, toch zal
Den Uyl premier zijn. Ter verdediging
hiervan voert men graag de geschiedenis
ten tonele: het is meerdere malen voorge
komen, dat de premier niet tot de groot
ste partij behoorde. Nog onlangs bijvoor
beeld in het kabinet -Biesheuvel. Hebben
de progressieven dan ongelijk met deze
redenering? Neen. Maar het is wel veel
erger. Zij hebben geen ongelijk, maar zij
hebben bijna gelijk. En dat is net als
iemand die bijna zuiver zingt, zo'n beetje
tegen de toon aan.
Ook hier moet de vraagstelling glashel
der zijn: de vraag is niet of in het
verleden de minister-president wel eens
door een kleinere partij geleverd werd.
De vraag is uitsluitend, of het in het
verleden wel eens is voorgekomen, dat
een partij voor de verkiezingen het pre
mierschap claimde, ook al zou na de
verkiezingen blijken, dat die partij niet
de grootste zou zijn. Dit nu is het geval
met de PvdA, en wij vinden dit machts
denken een gevaarlijke zaak in een parle
mentaire democratie.
In dezelfde lijn liggen de z.g. „keiharde
afspraken". De progressieven willen, dat
er bij een kabinetsformatie spijkerharde
afspraken zijn, waarvan men niet mag
afwijken. Naar ons inzicht worden zulke
afspraken door grote bezwaren gedrukt
Het belangrijkste bezwaar is wel, dat het
parlement dan monddood is. Immers, de
afspraken liggen er en zeker de rege
ringspartijen hebben 't maar te slikken,
van „gemeen overleg" tussen regering en
Staten-Generaal is dan nauwelijks sprake
meer.
Als de progressieven werkelijk van me
ning zijn, dat zij hiermede de politieke
zaken kunnen forceren, dan hebben zij
toch een facet buiten beschouwing gela
ten: de Eerste Kamer. Dit college is
namelijk op geen enkele wijze bij een
kabinetsformatie betrokken, aan ge
maakte afspraken heeft het in feite geen
boodschap. Als er toch bikkelharde af
spraken bij een kabinetsformatie plaats
vinden, moet men er zich niet over ver
wonderen, dat de senaat op een bepaald
moment de tanden laat zien. En de recen
te geschiedenis bewijst, dat die tanden
ook nog kunnen bijten.
De oorzaak van de politieke ellende moe
ten wij niet zoeken in de dagen die
onmiddellijk aan 22 maart voorafgingen.
De oorzaak ligt in de kabinetsformatie
zelf. Toen heeft namelijk het begrip „ge
dogen" een beslissende rol gespeeld.
Naar onze opvatting een fatale roL
In het woordenboek dat voor ons ligt,
leren wij van „gedogen" de volgende
omschrijving: dulden, lijdelijk aanzien,
het gegeven voorbeeld in dit woorden
boek luidt: „die vernedering moeten wij
gedogen".
De praktijk heeft thans dwingend bewe
zen, dat wij met gedogen geen poltiek
kunnen bedrijven. Het spijt mij voor
Jaap Burger, maar wij mogen nooit meer
een fundament voor een kabinet leggen
waarvan gedogen de belangrijkste hoek
steen is. Daarom gaan wij thans niet
speculeren over nieuwe mogelijkheden
na 25 mei. Wij willen primair ons respect
tonen voor de kiezer. Die beslist Want
in de politieke malaise waarin West-Euro
pa zich bevindt, heeft Nederland behoef
te aan een sterk parlementair kabinet
Geen extra-parlementair kabinet. Geen
minderheidskabinet. Maar vooral nooit
meer een kabinet dat rust op het gedo
gen. Want het politieke gedogen heeft op
22 maart 1977 definitief zijn Waterloo
gevonden.
DEN HAAG In het leger moet meer openheid
en inspraak komen, meer contact en overleg
tussen de verschillende rangen, meer gelegenheid
voor het ontplooien van eigen initiatieven en
meer verwevenheid met de burgermaatschappij,
kortom: het leger moet een menselijker structuur
krijgen.
Dit zijn enkele van de aanbevelingen uit het
eindrappot van de .Stuurgroep Maatschappelijke
invloeden in de Krijgsmacht', dat gisteren aan
minister Stemerdink (Defensie) en aan het parle
ment is aangeboden. De Stuurgroep, bestaande uit
militairen en burgers, werd in 1972 ingesteld door
de toenmalige staatssecretaris van Defensie, Van
Es, met de opdracht, richtlijnen te geven voor
meer op de burgermaatschappij afgestemde ver
houdingen, regelingen en opleidingen in het leger.
In haar eindrapport komt de stuurgroep, die in
de afgelopen jaren al enkele tussentijdse rappor
ten uitbracht, tot de conclusie dat er in het leger
experimenten moeten worden gestart met betrek
king tot onder meer:
- delegatie van taken, waarbij aan leidinggevenden
een zekere speelruimte moet worden gegeven om
globaal geformuleerde opdrachten zelfstandig en
zoveel mogelijk naar eigen inzicht te doen uitvoe-
- vermindering van het aantal functiewijzigingen,
want volgens het rapport heeft het te snel rouleren
van personeel nadelen ten aanzien van de continui-
teit in beleid, financiële nadelen (met name bij
ks i
geografische verplaatsingen) en het nadeel dat jrru
tijd die nodig is voor het opbouwen van eDe
vertrouwensrelatie tussen leidinggevenden en pti j
soneel te kort is om een hecht werkteam te dod i
ontstaan; Ejn<
- een soepeler verhouding tussen hoger en lagrru
personeel;
- integratie van militaire- en burgeropleiding -
door bepaalde nietspecifiek militaire opleidii bi,
sprogramma's te laten plaatsvinden in burgerini adi
tuten. l
Een belangrijke conclusie van de stuurgroep olc
ook dat het deelnemen van militair personeel at he
activiteiten in de samenleving in het algem*>n<
door de defensieleiding moet worden geaccepte
en gestimuleerd. Nog zeer onlangs werd
schout-bij-nacht in Den Helder onder meer vaj
deze overweging door minister Stemerdink 1
rechtgewezen, omdat hij drie van zijn manschi
pen wilde ontslaan vanwege hun activiteiten in
jongerenhulp-organisatie.
Tenslotte stelt de stuurgroep vast, dat er i
centraal orgaan voor advies en begeleid!
(COAB) moet worden ingesteld om alle intc
veranderingen bmnen het leger en de integi
van het leger in de maatschappij tot stand tc c
komen. In de COAB zouden onder meer zitt
moeten nemen enkele vertegenwoordigers uit^
defensiestaf, vertegenwoordigers van persona
zaken (ook de directie burgerpersoneel) en funcl
"larissen van de legervoorlichtingsdienst
Nog steeds is het euvel van ontploffende frisdrankflessen niet
uit de wereld. De consumentenorganisaties ontvangen nog
maandelijks berichten over deze exploderende flessen en de
letsels die men daarbij oploopt.
Ook komen er veel klachten over de manier waarop de
frisdrankfabrikanten de schade vergoeden. Hoewel deze zich
gezamenlijk hebben verzekerd, worden zij, die om schadever
goeding of smartegeld komen aankloppen met een kluitje in
het riet gestuurd. Er wordt dikwijls gezegd dat men generlei
juridische aansprakelijkheid aanvaardt of er wordt betwist dat
de schade is veroorzaakt door een fles uit die fabriek. Ook
doet men de klacht af met de opmerking dat de fles wel zal
zijn gesprongen door verkeerd gebruik. In één geval, toen het
ging om een fles die al geopend was, werd zelfs gezegd:
„Iedereen weet, dat je met een aangebroken fles voorzichtiger
moet zijn". Veelal wordt de schade niet of nauwelijks vergoed,
aldus de Consumentenbond, die eist dat hierin drastisch veran
dering wordt gebracht en voorts wenst dat frisdrankflessen
een waarschuwingsetiket krijgen. Hierop dienen aanwijzingen
te staan zoals: stel de fles niet bloot aan hoge temperaturen;
zet hem niet in de zon of in een auto die in de zon staat
geparkeerd; ook grote temperatuurverschillen zijn gevaarlijk;
pas op met flessen die al open zijn geweest er is dan een
grotere kans op gisting; zet frisdranken nooit neer op ooghoog
te en probeer ze niet open te krijgen met een nijptang of ander
daartoe ongeschikt gereedschap. Bewaar in geval van ploffen
de flesscherven. Ten eerste om aan te tonen welk merk
frisdrank het was en voorts om deskundigen de mogelijkheid
te geven vast te stellen of de fles spontaan is geëxplodeerd.
GEVAARLIJK SPEELGOED
Er zijn speeltjes van een bepaalde kunststof (PVC) die bij
kinderen bijzonder populair zijn. Het zijn kleine „monsters"
die er zeer levensecht uitzien en zeer beweeglijk zijn (spinnen,
slangen, hagedissen en andere „enge" beesten). De beweeglijk
heid is te danken aan een weekmaker die in de PVC is
verwerkt. Juist deze weekmaker maakt de speeltjes voor
kinderen nogal gevaarlijk. Zelfs grotere kinderen stoppen gauw
iets in hun mond. Hoe gemakkelijk wordt er dan niet iets van
afgebeten en verdwijnt er een stukje in de maag. Wanneer zo'n
stukje wordt doorgeslikt kan er veel ellende ontstaan. In de
maag verliest het namelijk een deel van de weekmaker, waarna
het PVC bikkelhard wordt. Afhankelijk van de vorm (puntig
of niet) kan het lelijke verwondingen van de darmen veroorza
ken. In 1962 is er een Duits kind aan zulke verwondingen
overleden.
Kinderen jongen dan zes jaar mogen
niet voorin de auto; kinderen tussen
zes en twaalf jaar mogen dat wel mits
zij een heupgordel (en geen driepunts
gordel) dragen. Er zijn vele fabrikan
ten die voorzieningen aanbieden om
de kinderen achterin de auto een
gemakkelijke zitplaats aan te bieden.
De Consumentenbond onderzocht de
ze voorzieningen samen met consu
mentenorganisaties in België, Enge
land en Noorwegen.
Voor kinderen van 0 tot 9 maanden
zijn er gordels om de reiswieg of de
bak van de kinderwagen goed vast te
zetten aan de carrosserie van de auto.
Van de drie onderzochte merken - KL
Jeenay A 17, MG Securelit en Mother-
care 7458 - kwam de eerste als beste
uit de bus zowel qua veiligheid als
voor wat betreft de makkelijkste ma
nier van bedienen.
Voor kinderen tot ongeveer drie jaar
zijn er kinderzitjes. De Consumenten
bond onderzocht alleen de zitjes die
met gordels aan de carrosserie moe
ten worden vastgemaakt. Stoeltjes
met een buizenframe, die tussen leu
ning en zitting worden geklemd of
met een beugel over de leuning wor
den gehangen zijn in vorige onderzoe
ken waardeloos gebleken op het punt
van veiligheid en zijn in dit onder
zoek niet betrokken. De zitjes van de
merken Corbeau, Cidico, Jolly en
vooral Herla 200 en 300 blijken te
smal voor kinderen die de leeftijd
van drie jaar naderen. De rugleunin
gen van de zitjes van Corbeau zijn
bovendien te kort om een kind nog
hoofdsteun te geven bij een aanrij
ding van achteren. Er kwamen uit het
onderzoek twee zitjes naar voren die
op alle punten voldoen aan de eisen
die er aan mogen worden gesteld
(veiligheid, hoogte van rugleuning,
zithoogte, slaapmogelijkheden, beves
tiging, handelbaarheid bij het inzet
ten en uitnemen en het comfort). Van
de zeventien onderzochte merken wa
ren dat Storchemtthle Jet SM 02 en
Coenen KZA.
Ook werden twaalf autogordels voor
kinderen tussen drie en zes jaar on
derzocht. Hier werd eveneens duide
lijk dat een gordel, bevestigd aan de
carrosserie het veiligst is. De best
gordels zijn: Kangol CSH 1, Klippan
Junior 3 en Schroth Kai 4009. Een
uitgebreid onderzoekresultaat is ge
publiceerd in de vandaag verschij
nende Consumentengids.
warmwatervoorziening op electriciteit Is bij de hui
dige tarieven nog aanzienlijk duurder dan op gas.
In het algemeen zal men daarom met een gastoestel
goedkoper uit zijn dan met een electrisch warmwate
rapparaat.
Dat zegt de Stichting Vergelijkend Warenonderzoek
naar aanleiding van proeven met de zogenaamde
kombi-toestellen: warmwater-apparaten gekoppeld
aan de centrale verwarming. Die apparaten zijn
alleen in bijzondere omstandigheden aan te raden.
De kombi-apparaten hebben over het algemeen een
iets hoger rendement dan afzonderlijke gasboilers.
Daar staat echter tegenover, dat de installatiekosten
vrij hoog zijn. De kombi's zijn dan ook alleen
rendabel als men bijvoorbeeld nog geen centrale
verwarming heeft maar van plan is een installatie
aan te leggen. Want bij dit apparaat wordt meestal
een cv-ketel bijgeleverd. De apparaten hebben behal
ve het hogere rendement nog het voordeel, dat zij
weinig onderhoud vergen. De kans op ketelsteen is
bovendien geringer door de lagere en gelijkmatiger
watertemperatuur. Uit die koppeling vloeit echter
ook een van de nadelen voort: men zit èn in een
koud huis, zonder warm water als de cv-ketel
defect raakt.
Geen
geleuter
in
advertenties
De Commissie tot Handha
ving van de Nederlandse Code
voor het Reclamewezen pro
beert niet alleen misleiding,
maar ook geleuter in adver
tenties tegen te gaan. Zo heeft
zij het gebruik van een „in
houdsloze" tekst door Alimpo
BV in Den Haag veroordeeld.
Deze auto-importeur had in
een advertentie voor zijn BM
W's gesteld: „Het is een onver
mijdelijke constatering, dat
een automobiel van deze klas
se slechts voorbehouden is
aan een beperkt aantal veelei
sende, financieel draagkrach
tige automobilisten. Evenzeer
echter is het een feit, dat tot
deze kring vooral die mensen
behoren, waarvan de maat
schappelijke prestaties veelal
hun inkomen overtreffen". De
laatste zin is, aldus de code
commissie, onbegrijpelijk en
zowel op het eerste gezicht als
bij nadere lezing volkomen in
houdsloos.
Inhoudsloze tekst wordt vol
gens de codecommissie ook
gebruikt door bepaalde zaken
in matrassen. Zij maken ge
bruik van wat de „Stichting
Slaapvoorlichting" te Biltho-
ven in haar advertenties zegt,
namelijk: „De overheid zou
eens aan uw nachtrust moeten
denken. De overheid geeft
jaarlijks miljarden uit voor
de gezondheidszorg. Toch laat
zij straffeloos toe, dat zo'n 80
procent van de in Nederland
verkochte bedden uw gezond
heid min of meer ernstig in
gevaar brengt". Deze tekst is
in strijd met de waarheid, ap
pelleert aan angstgevoelens
en is inhoudsloos.
Maatschappelijk misplaatste
humor noemt de codecommis
sie de advertentie van een
Amsterdamse woninginrich
tingszaak, waarin werd ge
steld: „Heuga tegels gisteren
gestolen, vandaag al in de
handel".
