AMTtfiSSS Moralist en vakman Arubanen kiezen voor of tegen onafhankelijkheid van hun eiland i»aer^a VATICAANS CONCILIE WIJZIGDE GRONDIG R.K. OPVATTING OVER GODSDIENSTVRIJHEID Mystiek en verleden kenmerken vraag naar theologische lectuur ite kerk wereld STAAT DER NEDERLANDEN S%% LENING 13"7"7 PER 137B/1332 OPVOLGER INDIRA GANDHI MORARJI DESAI KORTE METTEN BUITENLAND LEIDSE COURAN. VRIJDAG 25 MAART 1977 PAGINA .motor achter volksstemming. Oranjestad, Aruba De ruim 37.000 kiesge rechtigden op Aruba kunnen zich vrijdag uit spreken of ze al dan niet voor onafhankelijk heid van hun eiland zijn. Ze hebben de keuze uit twee mogelijkheden: Aruba onafhankelijk of Aruba deelstaat van een te vormen onafhan kelijke Antilliaanse federatie. Op 2 juli vorig jaar nam de Eilandsraad, te vergelijken met een gemeenteraad, van Aruba op voorstel van de Movimiento Electoral di Pueblo (MEP) een motie aan, waarin het be stuurscollege opdracht kreeg bij wijze van opi niepeiling een referendum te houden over onaf hankelijkheid van het eiland. De motie werd aangenomen met 13 stemmen voor (van de MEP) en acht tegen (van de AVP en PPA). De verhouding in de eilandsraad ligt nu wat an ders doordat onlangs drie leden van de MEP uit de partij traden. Ze richtten vorige week een nieuwe partij op, de Reformistanan uni pa bienestar di Aruba (RUBA). De RUBA is ook voor onafhankelijkheid van het eiland maar wil dat die rustig en volgens plan wordt voorbe reid. De MEP streeft naar onafhankelijkheid, omdat zij meent dat Aruba in het huidige bestel wordt overheerst door het grootste eiland van de Nederlandse Antillen, Curasao. Minister De Gaay Fortman van Antilliaanse zaken zei op 12 maart, na een bezoek aan de Antillen, dat hij twijfelde aan het doorgaan van het referendum. Hij plaatste vraagtekens bij een eventuele uitslag en de waarde die daar aan gehecht mag worden. „Stel dat 45 procent van de kiezers naar de stemlokalen van het „referendum" komt en dat van hen negentig procent ja zegt op de vraag, of Aruba onafhan kelijk moet worden, dan maak ik me sterk dat MEP-leider Croes daarna zal zeggen, dat negen tig procent zich voor de onafhankelijkheid heeft uitgesproken. De tegenpartij zal echter zeggen: slechts 45 procent van de kiezers heeft deelgenomen dus van een meerderheid kan geen sprake zijn", aldus de bewindsman. Hij noemde het „referendum" een interne zaak van de Nederlandse Antillen, omdat het gehouden wordt in de vorm van een opinieonderzoek en niet als volksraadpleging. Het Nederlands staatsrecht kent namelijk geen referendum. Ook het Tweede-Kamerlid Franssen (PvdA), voorzitter van de vaste Kamercommissie voor Antilliaanse zaken, noemde het een zaak die alleen de Antillen aangaat en legde er de nadruk op dat bij een eventueel voor Croes gunstig uitvallen van het „referendum" alleen het bestuurscollege Aruba onafhankelijk kan verklaren. Tegen een dergelijke beslissing zal volgens Franssen gezaghebber Tromp naar alle waarschijnlijkheid hoger beroep aantekenen. „Hij zal dan een redelijke kans hebben in het gelijk gesteld te worden", aldus het Kamerlid. Premier Evertsz van de Nederlandse Antillen verklaarde bij een recent bezoek aan Neder land, dat hij verwacht dat op 25 maart blijkt dat meer dan de helft van de Arubaanse bevolking tegen onafhankelijkheid van dit ei land is. Hij zei ook dat geen enkel land een onafhankelijk Aruba zal steunen. Op Aruba is overigens niet alles even vlekke loos verlopen. Zo hebben de AVP en PPA hun kiezers het advies gegeven thuis te blijven. Ook werd van veel kanten te kennen gegeven dat men het hele „referendum" ziet als een duidelij ke MEP-zaak. Om deze reden trokken vertegen woordigers van de handel en geestelijkheid zich terug uit het hoofdstembureau. Volgens minis ter De Gaay Fortman heeft men „de grootste moeite gehad" het hoofdstembureau bevolkt te krijgen. MEP-leider Croes zei onlangs dat hij erop rekent dat 65 procent van de stemmen ten gunste van de onafhankelijkheid zal worden uitgebrachtAls mijn standpunt geen meerder heid vindt zal ik mij uit de politiek terugtrek ken", aldus Betico Croes. Met de komst van de olieindustrie begon al voor de jaren dertig het onafhankelijkheidsstre ven van een deel van de Arubaanse bevolking. aartTBO roep H m-m_\ idse^™" De olie bracht een zekere vorm van welvaaL naar het eiland. Vanaf die tijd wilde een groep Arubanen een grotere mate van onafhankelijk- I heid van het hoofdeiland van de Nederlandse" Antillen, Curacao, waar de centrale regering zetelt. In 1946 ontstond op Aruba een afscheidingsbe weging onder leiding van Heman. Een jaar'® later kwam van Aruba het verzoek aan Neder-1111 land om een staatsrechtelijke afscheiding van0 het eiland van de rest van de NederlandseMosk Antillen. Aruba zou dan rechtstreeks onder de Nederlandse regering moeten staan. Over de*6' fr bestuursvormen zouden Nederland en Aruba P01"61 het onderling eens moeten worden. Nederland k ging niet op dat verzoek in. De centrale regering in Willemstad ging in 1968 f1 00 over tot centralisatie van het kiesstelsel en deI)mst wetgeving inzake het wegverkeer. Die zaken werden tot die tijd overgelaten aan de eilands- MM gebieden. De voorstanders van een onafhanke- i lijk Aruba zagen in die maatregel opnieuw een reden door te gaan met hun streven. Op 9 februari 1971 werd op Aruba de Movi- lD6- miento Electoral di Pueblo (MEP) opgericht Aanvankelijk was de partij voorstander van fltS' een federatie van de Nederlandse Antillen. L Later wijzigde ze haar standpunt en wilde een K|*i aparte status voor Aruba (status aparte). Ne- der land heeft vanaf het begin afwijzend ge- .op staan tegenover dit plan. w xbeic nek ^eley van tte di ce d Nutsspaarbank West-Nederland verhoogt zijn hypotheekrente AMSTERDAM Na de Amro- bank, gaat nu ook de Nuts spaarbank West Nederland pro beren de vraag naar hypothe ken af te remmen door middel van een renteverhoging. De rente voor gewone hypothe ken is van 8 3/4 tot 9 1/4 ge bracht. Voorts staakt de bank het verlenen van extra-hypothe ken boven de 95 pet. van de executiewaarde. ADVERTENTIE. bedrag koers rente aflossing tweede uitgifte open bedrag (vaststelling na de inschrijving) 100% jaarlijks op 15 maart in 15 jaarlijkse termijnen van 15 maart 1978 af vervroegde aflossing is van 15 maart 1987 af mogelijk tegen de koers van 103% schuldbewijzen nominaal 1.000 (CF of K) schuldregisterinschrijvingen van tenminste 100.000 dooreenleverbaar met eerste uitgifte inschrijving 29 maart 1977 van 9 tot 15 uur door tussenkomst van bank of commissionair in effecten storting prospectus op 2 mei 1977, onder bijbetaling van 47 dagen lopende rente kosteloos bij banken en commissionairs (Van onze correspondent Martin Woollacott) Nieuw Delhi Toen Morarji Desai in 1966 de strijd tegen Indira Gandhi om het leiderschap van de Congrespartij had aangebonden stak hij niet onder stoelen of banken dat hij zichzelf veel geschikter vond dan zijn tegenstandster die hij „niet meer dan een schoolmeisje" vond. Het schoolmeisje bleef elf jaar aan de macht, maar daar is nu toch een einde aan gekomen. Morarji Desai, haar aartsvijand, is haar nu opgevolgd als premier van India. Morarji Desai's vroegere pogingen premier te worden hebben steeds een belangrijke rol in de politiek van India na Nchroe gespeeld. Maar steeds viste hij precies achter het net, en dat was niet altijd te wijten aan mevrouw Gandhi. De nu 81-jarige Desai is een van die diep ernstige politici, bezield met een missie geest, die soms enorm groot en soms enorm vreemd lijken. Zijn bijzondere gave is: iedereen tegen zich in het harnas te jagen en dat maakt dat zulke typen alleen in heel uitzonderlijke gevallen een hoge macht spositie kunnen bereiken. Zelfs uiterlijk straalt Desai een absolute zelfverzeker- heid uit, die nu eens bewonderenswaardig overkomt, dein weer weerzinwekkend. Desai lijkt op een man als Montgomery, vermenging van een domineeszoon en een soldaat. Hij is groot van postuur en zit, loopt en staat met kaarsrechte rug. Het kortgeknipte haar doet Desai nog meer op een soldaat lijken. Desai is werke lijk een „strijder Gods", bijna zo als de puritein Cromwell dat was, hoewel Desai als volgeling van de oude Gandhi niet in geweld gelooft. Maar hij weet zeker dat hij dicht bij de godheid staat. „Ik heb geen wil. Ik ben slechts een instrument van God", zegt hij, en hij voegt er aan toe dat maar een uiterst klein deel van de mensheid in wezen moreel is, en dat hij tot die piepkleine minderheid behoort. Het is niet gemak kelijk Desai in het kort te beschrijven maar misschien zijn de woorden wel juist van een Amerikaan die zei: „Als De Gaulle een hindoe geweest was, dan zou hij Morarji Desai geweest zijn". Desai gelooft in een gezonde geest in een gezond lichaam en in een gezond dieet voor lichaam en ziel. In zijn politieke overtuiging komt dat ook wel naar voren. Hij volgt zelf een strikt vegetarisch dieet, is geheelonthouder, rookt niet en heeft zich zelfs sinds 1925 onthouden van sexuele omgang. Elke dag begint hij met yoga-oefeningen en met bidden, en hij probeert elke dag tijd te vinden om op zijn minst een meter of wat draad op zijn chakkra, het Indiase spinnewiel, te maken. Daarmee is hij een van de weinig overgeble ven Indiërs die de aanwijzingen van Gandhi op dit gebied nog opvolgt. Natuurlijk draagt hij alleen kledij van thuis gesponnen khadi. Morarji is een puritein, maar op elegante wijze. Zijn khadi is van de beste kwaliteit. Zijn sobere maaltijden bestaan uit de fijnste fluitsoorten waarbij hij verse melk drinkt, gezoet met heldere honing. Als toetje neemt hij vaak een paar stukken Zwitserse chocola. Desai is trots op zijn uitstekende gezondheid en bijna atletische postuur, zeer zeker uitzonderlijk voor een man van zijn leeftijd, en zijn nog bijna volledige haartooi. Hij was ambtenaar, vroege strijder in de vrijheidsbe weging, en een van de beste leiders van de Congrespar tij in de provincie. Toen hij in 1956 naar Delhi kwam, had hij dus al een gevestigde reputatie. Toen acht jaar later Nehroe stierf werden Desai en Lal Bahadoer Sjastri genoemd als de voornaamste kanshebbers Neh roe op te volgen. Maar Morar was al te onbuigzaam, vond zichzelf beter en moreler dan wie dan ook, beter zelfs dan Nehroe, en daarmee verspeelde hij zijn kansen. Hij moest zich terugtrekken. Na de dood van Sjastri daagde Morarji mevrouw Gandhi uit voor een confrontatie en verloor prompt op overtuigende wijze bij een partijstemming. In 1967 probeerde hij nogmaals Indira Gandhi uit het zadel te wippen. Mevrouw Gandhi stond toen in een vrij zwakke positie, want de verkiezingsuitslagen van dat jaar waren nogal tegen gevallen. Maar de partijtop kwam tussenbeide en het resultaat was een compromis: Gandhi bleef aan als premier en Desai als minister van financiën en later als vice-premier. In 1969 pro beerde Desai het weer, ditmaal met enige bondgenoten die vroeger zijn rivalen geweest waren. Het kwam tot een scheuring van de Congrespartij, maar de meerder heid van de partij schaarde zich achter Gandhi. De laatste poging Gandhi te onttronen begon eigenlijk al in 1974, toen Desai een anti-corruptiecampagne begon in zijn thuis-staat Goejerat, in navolging van J. P. Narajans campagne in Bihar. Via de rechterlijke beslissing van Allahabad, waarin Indira Gandhi van ontoelaatbare praktijken beticht werd, leidden deze anti-corruptiecampagnes tot het uitroepen van de nood toestand, en dus indirect tot de val van Gandhi. ge- an m iel TAM Morarji heeft 18 maanden gevangen gezeten, een die hij doorbracht met spinnen en mediteren, h Gandhi was volgens hem een „verwend meisje" i hij zegt haar geen kwaad hart toe te dragen. Wef0 hij verschillende onderzoeken laten instellen schandalen waarmee zowel Indira als haar zoon Sa mee gemoeid zouden zijn. „Als ze aanblijft als op tieleidster", zegt Desai van mevrouw Gandhi, fit/1 zullen we haar behandelen met het grootste res We zullen haar niet behandelen zoals zij ons behandeld.". Hoewel Morarji door zijn landgenoten als koel wT* beschouwd, zonder de warmte van zijn leerme< Gandhi, heeft hij toch zijn innemende trekjes, neemt op kalme wijze als vanzelfsprekend aan c oude Gandhi niet zijn leermeester was, gelijke die toevallig dezelfde ideeën had als hij,^ veronderstelling is typerend voor zijn eenvoudig ei Desai houdt niet van communisten en staat wat me trouwig tegenover politici - inclusief Naraian - ri ijfcht o] enige verbintenis met de communistische partij hó^ gehad. Niettemin verdient hij met zijn visie op e&urd. mische organisatie nauwelijks het stempel van ka» m0 listisch politicus, een stempel dat hij vaak gem H opgedrukt kreeg. Kapitalisten, volgens Desai, pro<m de ren te veel, zijn hebzuchtig, en misbruiken macht.de arme man heeft meer deugden dan een rijke trdeei Bedienden bijvoorbeeld stelen zelden. Maar de rinade leven van de misdaad. Hoe kan iemand anders end a worden?" zegt Morarji- yaar< India heeft een morele wederopleving hard nodij P. Narajan is fysiek uitgerangeerd, en misschië Desai de enige die voor een dergelijke opleving t zorgen. Alseerste minister van Bombay voerde hijjKU drooglegging in, en probeerde zelfs de naakte beel in de stad „aan te kleden", maar vervolgde ookjp/" verbazingwekkend aantal (bijna 1000) politie-officiil^v wegens corruptie en misdragingen tegenover de b ling. „India", vertelt hij, „moet vrij zijn. Maar bovC^I vrij van angsten. In Europa begrijpt u dat niet. r31 kent men allerlei angsten, vooral angst voor de i ring". Als Morarji die angsten inderdaad kan be ren, en de regering weer, zoals hij zegt van pla ®e zijn, eerlijk kan maken, dan zal het nieuwe beginP d( India, gezien de verkiezingsuitslagen, vast van pla1 de te maken, niet voor niets geweest zijn. Copyright The Guarc gele Er zal bij de komende vredes conferentie in Moskou van 6 tot 19 juni op worden aange drongen de vrijheid van gods dienst te onderstrepen als een belangrijke factor voor vrede tussen mensen en volkeren, aldus een resolutie, aangeno men op het eerste wereldcon gres voor godsdienstvrijheid, dat georganiseerd door de internationale vereniging ter bevordering van de gods dienstvrijheid deze week in Amsterdam werd gehouden. In de resolutie worden de sponsors van het congres on dermeer verzocht een brede commissie samen te stellen, waarvan de leden afkomstig zijn uit verschillende gods dienstige en niet-godsdienstige tradities met als opdracht de situatie ten aanzien van vrij heid van godsdienst nauwkeu rig te inventariseren en daar na aanbevelingen te doen ter oplossing van specifieke pro blemen. Op het congres is ook gespro ken door mgr. Pietro Pavan, als consultor verbonden aan de Romeinse congregatie voor de bisschoppen en lid van de pauselijke commissies voor de leken en voor het gezin. De praktijk van de totalitaire staten in Oost-Europa vergelij- kend met die van de r.k. kerk vóór het tweede Vaticaanse concilie in de zestiger jaren, verklaarde hij: „Deze staten die het christendom vijandig gezind zijn eisen het recht op om zich vrij te kunnen uiten en om vrij te kunnen handelen in gebieden, waar zij in de minderheid zijn, terwijl zij in hun eigen land anderen die vrijheid onthouden". Hij wees erop, dat de r.k. kerk voorheen dezelfde redenering volgde, maar dat daarin een grondige verandering is ge bracht door het tweede Vati caanse concilie in zijn verkla ring over de rechten van de mens. Mgr. Pavan, die aan de totstandkoming van die ver klaring zelf meewerkte als ex pert van het concilie, zette ui teen wat de gevolgen van die verklaring voor de r.k. kerk zelf zijn geweest. Ook bij de kerkelijke "hiërar chie, zo zei hij, is een duidelij ker overtuiging gegroeid, dat gezag moet worden uitgeoe fend in dienstbaarheid en dat bestraffende discipline moet worden verminderd. Een ge volg achtte hij ook, dat de verhoudingen tussen de leken en de hiërarchie en tussen de verschillende lagen van de "hië rarchie zelf dienen te worden herzien, zodat een grotere vrij heid voor alle leden van de kerk mogelijk wordt en zij be wuster en actiever hun taak in de kerk kunnen vervullen. In de vooruitgang, die geboekt is op oecumenisch terrein, zag mgr. Pavan een vierde positief resultaat van de Vaticaanse verklaring over de rechten van de mens. „Dit is vooral van betekenis", zo verklaarde hij. „omdat daardoor de stelling- name die lange tijd gangbaar was en zelfs als de officiële positie werd beschouwd, door broken werd, namelijk dat katholieken in die landen, waar zij in de meerderheid zijn er bij de burgerlijke auto riteiten op moeten aandringen, dat geen vrijheid van gods dienst wordt verleend". De opvattingen zijn grondig veranderd, zei mgr. Pavan, die erop wees, dat het niet de taak van de overheid is een oordeel uit te spreken over de religieu ze overtuiging van haar onder danen. Het is eerder haar taak om het recht op godsdienst vrijheid te waarborgen en een situatie te scheppen, waarin de burgers in alle vrijheid hun religieuze plichten kunnen ver vullen. De organisatie Kerk in Nood (Oostpriesterhulp) heeft vorig jaar 8,5 procent meer ontvan gen dan in 1975. De totale inkomsten bedroegen bijna 23 miljoen dollar (57,5 miljoen gulden), waarvan uit Neder land ruim 3,5 miljoen gulden. Het grootste deel (75,3 pro cent) kwam van lezers van „Echo der Liefde", het twee maandelijkse tijdschrift dat in zes talen verschijnt en gra tis wordt gezonden aan meer dan een half miljoen dona teurs in dertien landen. Het tijdschrift voor missiolo- gie „Wereld en Zending", ge dragen door de Nederlandse Zendingsraad en de Neder landse Missieraad is ingrij pend gewijzigd. Het blad wil meegroeien met de jongste ontwilckelingen op missionair gebied. Nederland, zo wordt steeds meer beseft, is zelf een zendings- of missieveld. Dat vraagt een missionaire ge meente, die ook zelf missionair is in de eigen omgeving. De redactie heeft nieuwe leden aangetrokken, die nauw bij deze ontwikkelingen in eigen land zijn betrokken. Eindre dacteur is tijdelijk dr. C. H. Koetsier, redactiesecretaris is dr. J. van Lin. Het hooggerechtshof in Seoel (Zuid-Korea) heeft de vonnis sen bevestigd van achttien katholieken en protestanten, die in het zg. Myong-proces veroordeeld rijn tot gevange nisstraffen van een tot vijf jaar. Vorig jaar maart lieten zij in de kathedraal van Seoel (de MTONG'Dongkathedraal) een verklaring voorlezen, waarin rij het herstel van de democratie in Zuid-Korea eis ten. De bekrachtiging van de vonnissen wordt gezien als een reactie van het bewind op de kritiek van de Amerikaan se president Carter op de schending van de mensenrech ten in Zuid-Korea. Om jonge mensen van vijftien tot vijfentwintig jaar te be trekken bij de komende Ka merverkiezingen wordt op 5, 6 en 7 mei in het provinciehuis te Den Bosch onder het motto „Kieskeurig" een manifestatie gehouden. Er is een serie kranten verschenen van de stichting Levensvorming Jeugd en Jongeren met onder werpen die ook aan de orde worden gesteld via toneel, film en discussies. Vertegenwoordi gers van politieke partijen, on der anderen lijsttrekkers en ook Kamervoorzitter Vonde ling worden verwacht Liederen, mystiek en eigen historisch verleden zijn de drie tonen, die de muziek ma ken in de wereld van het theo logische boek. Dit constateert de Amsterdamse antiquair Ton Bolland, die dinsdag 29 maart aan de Prinsengracht 493 wederom theologische werken veilt Bolland is de enige antiquair, die halfjaarlijks in protes tants-kerkelijk Nederland uit sluitend theologische werken in veiling brengt. Die boeken komen hoofdzakelijk uit zoge noemde domineesbibliothe ken: boekenverzamelingen van overleden hoogleraren en pre dikanten. Ook ziet Bolland di kwijls kans boeken uit kloos ters in Frankrijk en Duitsland te veilen. Bolland meent de herleefde belangstelling vooral voor de vijftiende en zestiende eeuwse psalm- en gezangboeken te kunnen verklaren uit de in vloed van de liturgische bewe ging. Er is een hang - zo zegt hij - naar de zuivere en oor spronkelijke zeggingskracht van de liederen, die in woelige tijden geboren zijn. Ook bespeurt Bolland een hang naar mystiek, zowel ge zien als werk van de Heilige Geest (vooral in de kringen van de charismatische bewe ging) als in de individuele be leving. Boeken van en over de Duitse mysticus Jacob Boeh- me zijn bijzonder schaars en dan slechts tegen hoge prijzen verkrijgbaar. Ten dele acht Bolland hieruit ook de ver hoogde belangstelling voor H. F. Kohlbrugge verklaarbaar. Als reactie op de oecumeni sche beweging waarschijnlijk is binnen het protestantse deel van kerkelijk Nederland ook een groeiende belangstelling voor perioden als reformatie en afscheiding (respectievelijk 16e en 19e eeuw) waar te ne men. In de golfbeweging van theologische ontwikkelingen vindt Bolland het interessant te zien, dat men probeert het experimenteel toekomstgericht denken op historische basis te schragen. Dat is volgens Bol land iets wat veel vernieu wingsbewegingen in het verle den te weinig beseft hebben. De veilingkataloog van Bol land, die ongeveer twee ton omzet zal draaien met ditmaal slechts achthonderd nummers, fer< levert ook veel bestellingen ord uit Zuid-Afrika en Nooi ink Amerika. De kerken zijn doo et s gaans wat behoudender dein n i Nederland en kopen vaak i bbe werken op, die in het progn sievere Nederland mind *d gangbaar worden. 'ver maf Nog steeds is volgens Bollai ver de tendens waarneembaar d Imc rooms-katholieke en prott nm tantse universiteitsbiblioth and ken en professoren boeken ki lev pen uit de sfeer van de relig e se van de ander om zo op unr hoogte te komen van elkaai ien verleden. De oecumene daar wel niet vreemd aan zijl escl aldus Bolland, die in het anglfcng canisme een belangrijke iOe vloedrijke figuur als Newtottsm aanwijst als toppper op theoloarei gisch terrein. ers Jaar ""en.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1977 | | pagina 10