Holthaus Premières. Bij P&
Werken van H. Augustinus
woord voor woord ontleed
Peek&Cloppenburg
KORTE METTEN
kerk
wereld
Prof. Karl Rahner:
KERKLEIDING MOE!
MEER PROFETISCI
EN MINDER
DOCTRINAIR WORI
1
359.-
PAGINA .8
LEIDSE COURANT
DONDERDAG 17 MAA?T
In Eindhoven is kort feleden een eerste
uitgave van een zogenaamd „Augusti
nus-woordenboek" verschenen. Des
kundigen hechten aan dit boek een
universeel historisch-wetenschappelij-
ke waarde. De sociale werkplaats van
de gemeente Eindhoven heeft het boek
gedrukt en uitgegeven. Het initiatief
tot de uitgave werd ongeveer tien jaar
geleden genomen door onder anderen
pater dr. J. Wilderheek.
Aan het eerste woordenboek hebben
vier werknemers van de sociale werk
plaats sinds 1968 gewerkt. Uitgangspunt
vormt de door de Belgische firma Bree-
pols verzorgde heruitgave van de 122
boeken van de kerkvader Augustinus.
Van de eerste editie van deze heruitga
ve zijn alle bladzijden gefotokopieerd.
Van elke pagina werden net zoveel af
drukken gemaakt als er woorden op
staan. Elk" afzonderlijk woord werd
daarna bovenaan de kopij geschreven.
Na alfabetische rangschikking van die
kopieën, en dat waren er twee en een
half miljoen, ontstond een kaartsysteem
aan de hand waarvan het woordenboek
kon worden samengesteld. Met behulp
van dat boek kan nu vrij snel worden
nagegaan op welke bladzijde een be
paald woord voorkomt. Om het opzoe
ken te vergemakkelijken geeft het
woordenboek ook nog aan op welke
regel het woord staa.
Een dergelijk woordenboek is, volgens
pater Wilderbeek, een goed hulpmiddel
om de werken van Augustinus te bestu
deren. Nagegaan kan worden op welke
manier de kerkvader bepaalde woorden
gebruikte en in welke betekenis deze
woorden werden toegepast. Een derge
lijk hulpmiddel is volgens ,de pater niet
alleen van onschatbare waarde voor
studies vanuit filosofische of theologi
sche optiek, maar ook voor louter taal
kundige studies.
Het is de eerste keer in de geschiedenis
dat een dergelijk boek is samengesteld.
In het verleden werden wel soortgelijke
boeken uitgegeven, maar daarin werd
slechts een aantal woorden opgenomen,
die volgens pater Wilderbeek willekeu
rig werden gekozen. In het Eindhovense
„Augustinus-woordenboek" komen alle
woorden voor met uitzondering van het
woordje „en".
Van het eerste woordenboek zijn zes
honderd exemplaren gedrukt waarvoor,
aldus pater Wilderbeek, nu al grote
belangstelling bestaat vanuit de gehele
wereld. Met name verschillende grote
universiteiten hebben er al een besteld.
Volgens pater Wilderbeek zou een der
gelijke uitgave nooit mogelijk zijn ge
weest als de gemeente Eindhoven daar
bij niet had geholpen. Het samenstellen
is een waar monnikenwerk en derhalve
erg duur.
„Kerk en school"
neemt afstand van
overwegingen
Namens de hervormde raad
voor voor kerk en school heb
ben voorzitter J. W. Jansen,
Voorburg, en adviseur dr. R.
J. Mooi afstand genomen van
de overwegingen van de hand
van de heer B. Buddingh over
de positie van de raad ten
overstaan van de onderwijssi
tuatie, het onderwijsbeleid en
de schoolkeuze. (Zie Kerk en
Wereld van gisteren)
In een korte verklaring zeggen
zij dat de overwegingen niet
voor rekening van de raad ko
men. Het betreft n.l. een parti
culiere standpuntbepaling van
één van de leden van de raad,
de heer B. Buddingh, thans
waarnemend secretaris van
„Kerk en School".
Volgens de geschorste tradi
tionalistische aartsbisschop
Levebvre valt er van de hui
dige paus geen heil meer te
verwachten. Hij hoopt dat een
nieuwe paus orde op zaken zal
stellen in de kerk, zo zei hij
in Clermont Ferrand. Hij ver
wacht, dat de opvolger van
paus Paulus de traditionalis
ten gunstig gezind zal zijn,
want „vele bisschoppen ge
hoorzamen thans aan Rome
zonder het echter eens te zijn
met de nieuwe kerk."
Voor de eerste keer sinds ja
ren is het aantal praktizerende
katholieken in het aartsbis
dom New Yok weer gestegen.
Vooral in het afgelopen jaar
was een toeneming te consta
teren, zowel bij de zondagse
kerkgangers als bij hen, die
actief aan het parochieleven
deelnemen.
De militaire regering van
Ethiopië heeft het Lutherse
radiostation „De stem van het
evangelie" in beslag genomen.
Het station, dat zestien jaar
heeft uitgezonden naar Afrika
Madagascar, het Midden-Oos
ten en India werd door solda
ten bezet en genationaliseerd.
Het radiostation, waaraan
tweehonderd mensen werk
ten, is omgedoopt in „De stem
van de revolutie".
Youth for Christ is van plan
in het najaar een nieuwe opzet
te geven aan de koffiebars, die
het in de afgelopen tien jaar
in honderd plaatsen in het
land heeft opgezet als middel
om in contact te komen met
jonge mensen. Men wil de bars
minder consumptief maken
door bijvoorbeeld discussie
avonden en cabaret met deel
neming van het publiek te or
ganiseren. Overigens meent de
adjunct-direkteur van Youth
for Christ, drs. J. F. Vink, dat
jonge mensen minder bereid
lijken tot gesprek dan enkele
jaren geleden: „Er is een ge
voel van onmacht gegroeid,
dat praten toch niet helpt. Te
gelijkertijd is er een schreeu
wende behoefte aan persoon
lijk contact maar de jongeren
hebben veel moeite om echte
relaties op te bouwen."
De pastoor van Aquilares in
El Salvador, de jezuiet Rutilio
Grande Garcia (48) is, samen
met twee boeren, op weg naar
zijn kerk doodgeschoten. Pa
ter Grande was vorige week
door de autoriteiten ervan
verwittigd, dat hij waar
schijnlijk zou worden uitge
wezen. De regering verdacht
de pater ervan communist te
zijn.
Het leerambt van de katholie
ke kerk zal zich, naar de me
ning van de Duitse theoloog
prof. Karl Rahner, spoedig
aanzienlijk meer dan tot nu
bezig moeten houden met de
fundamentele vragen van het
christelijk geloof en zich de
vraag moeten stellen hoe de
essentie van het geloof onver
kort aan de mensheid kan
worden doorgegeven.
In een lezing over „theologie
en leerambt" voor de Katholie
ke Academie in Berlijn zei
Rahner, dat het kerkelijk leer
ambt zich te lang met randg-
bieden heeft beziggehouden,
dan wel de vroomheid heeft
bevorderd, maar de zorg voor
de essentie aan de theologen
heeft overgelaten.
De leiding van de kerk moet
volgens hem niet langer doc
trinair zijn maar profetisch
worden. De groeiende pluri
formiteit dwingt daartoe. Het
wordt steeds moeilijker alle
stromingen in een enkele theo
logie te integreren. Vandaar
dat het leerambt zich meer
dan ooit moet toeleggen een
actueel getuigenis van de kern
van het christelijk geloof te
formuleren. Op straffe van het
verlies aan doelmatigheid zal
het leerambt er niet om heen
kunnen vele afzonderlijke
theologische problemen „lan
ger en geduldiger aan de theo
logen over te laten".
Rahner stelde verder, dat het
leerambt zonder theologie niet
kan bestaan. De laatste brengt
het leerambt ertoe niet alleen
maar het oude te herhalen,
maar ook nieuwe dingen te
zeggen. Hij vroeg om een ech
te bereidheid tot dii
beide kanten.
Het leerambt zou al
ner duidelijk moete
welke graad van vé
aan de gepubliceerc
ringen moet wordt
kend.
Dit juist wordt do<
meinse congregatie vj
loofsleer veelvuldig
daardoor wekt het
van de congregatie i
niet oprecht gemeen
Ten dienste van zowel weten
schappelijke onderzoeker als
belangstellende lezer is ver
schenen het eerste nummer
van het „Documentatieblad
voor de Nederlandse Kerkge
schiedenis van de negentiende
eeuw'".
Het blad, dat twee tot drie
maal per jaar zal verschijnen
en de periode van 1975 tot
1908 wil bestrijken, wil onder
meer plaats bieden aan biblio
grafieën, verslagen van onder
zoek, beschrijving van archie
ven en mededelingen over stu
dies. Eens per twee jaar wil
Documentatieblad
kerkgeschiedenis
negentiende eeuw
men een symposium organise
ren, waar een belangrijk on
derdeel van de negentiende-
eeuwse vaderlandse kerkge
schiedenis aan de orde wordt
gesteld, de eerste keer waar
schijnlijk voorjaar 1978.
De redactie bestaat uit prof.
dr. J. A. Bornewasser (theolo
gische faculteit Tilburg), drs.
J. van Gelderen (the
hogeschool Kampen)*
Groot (theologische
Utrecht), dr. A. C.
(theologische facultei
ningen), prof. dr.
(theologische hoges'
Kampen), dr. J. H. F;
Documentatie Centre
gen), dr. P. L. Schr.
Universiteit Amster
prof. W. van 't Spijké
gische hogeschool A(
Het redactie-secreta
rust bij dr. P. L. Sc
U. De Boelelaan 1105
dam-Buitenveldert
I Automarkt
diaalbanden. beschermd met
ML-tectylbehandeling. ingeruild
wegens overstapje naar groter
type. (Nieuwprijs in deze uitvoe
ring. wegklaar plm. 12.000,-.
Vaste prijs 9250.-). 3 Maanden
100% dealergarantie. Autobe
drijf Broertjes, Datsun-dealer.
Oranjelaan 74, Lisse. Texaco-
station. Tel. 02521-14616.
DATSUN 100A Cherry 1975. de
fameuze 100A 2-deurs luxe in
welhaast nog nieuwe staat, su
per luxe en optimaal veilig met
zonwerend glas, kooicarrosse-
rie, aangebouwde hoofdsteu
nen, verstelbare rugleuningen
en achterruitverwarming, vanaf
de 1e kilometer tegen roest be
schermd met ML-tectyl. overi
gens zonder het minste schram
metje. kleur zilvergrijs, extra
met vinyldak. 8450,-. Autobe
drijf Broertjes BV. Datsun-dea
ler. Hoofdstraat 158, Sassen-
heim. tel. 02522-12921/10041.
MAZDA 929 Coupé '76 13.500,
Austin Allegro '76 ƒ8950. Ci
troen 2 CV6 74 ƒ4950. Opel
Kadett '76 9750. Renault R12
TS '73 5950. Citroen Dyane '76
ƒ7650. Renautt R4 '75 ƒ7450..
Renault R6 '74 6850. Toyota
Corolla Combi '74 6750. Simca
1100 '75 7950. Ford Escort '73
4750. Bovag-garantiebewijs.
ANWB-keurirvg toegestaan. Ga
rage van Berge Henegouwen,
Hoge Woerd 56-58, Leiden, tel.
120206.
DATSUN 160B 4-deurs, superlu
xe. een echte Japanse klasse
auto, in uitzonderlijk mooie
staat en in de meest perfecte
conditie, extra met vinyldak,
steo cassettespeler en electroni-
sche toerenteller, optimaal veilig
met kooicarrosserie, kreukelzo-
nes en met zonwerend glas,
achterruitverwarming, verstelba
re rugleuningen met hoofdsteu
nen etc. 3 Maanden 100% dea
lergarantie. 5950,-. Autobedr.
Broertjes. Datsun-dealer, Hoofd
straat 158. Sassenheim. Tel.
02522-12921/10041.
DATSUN 1200 COUP$ de Luxe
1974, nauwelijks van nieuw te
onderscheiden, kleur okergeel,
wegens het sportieve en de
overdaad aan luxe nog steeds
een super populair type. vaak
gevraagd, maar zelden ter over
name aangeboden. Een topper
uit het Datsun-assortiment. Een
interessante aanbieding voor de
ware liefhebber. Vraagprijs
7450,-. 3 Maanden volledige
dealergarantie. Autobedr. Broer
tjes BV, Datsun-dealer. Oranje
laan 74. Lisse. Texaco-station.
Tel. 02521-14616. Incl. radio,
stereo cassetterec. en extra
mistlampen.
SIMCA 1100 SPECIAL 4-deurs.
okt. 1973, type 1974, een mooie
auto, kleur bronsbruin metallic
en technisch in de allerbeste
conditie, een auto, die van A tot
Z geheel volgens fabrieksvoor-
schrift is onderhouden. Het po
pulaire Simca-type, mede dank
zij de perfecte wegligging
voortreffelijke rij-eigenschappen
met zijn voorwielaandrijving,
royale leefruimte en functionele
laadklep. Een perfecte occasion,
die zijn geld dubbel en dwars
waard is. 5250,-. 3 Maanden
garantie met Bovag-bewijs. Au
tobedrijf Broertjes. Oranje 74,
Lisse, Texaco-station.
02521-14616.
FORD TAUNUS 1600L 4-deurs
1973, alsof het een splinternieu
we auto is, 37.000 km gebruikt
en op nieuwe radiaaibanden,
kleur rood met zwarte skaybe-
kleding en zwarte moquette
vloerbedekking. Bespaar
zenden guldens, want u rijdt als
het ware in een nieuwe auto.
Vraagprijs 8550.-, 100% ga
rantie met h6t bekende Bovag-
certificaat. Autobedrijf Broertjes,
Hoofdstraat 158, Sassenheim.
Tel. 02522-12921/10041.
FIAT 127 nov. 1974, een extra
mooie auto. zonder de minste
beschadiging en vanaf de Ie km
beschermd met ML-tectyl, kleur
donkerrood met bruine kunstle-,
deren bekleding, niet van
te onderscheiden en technisch
in topconditie, 5950,-.
Maanden volledige garantie met
BOVAG-bewijs. Autobedrijf
Broertjes. Datsun-dealer. Hoofd
straat 158, Sassenheim,
02522-12921/10041.
(OV tef
Elegant kostuum van Zuiver Scheerwol.
Met de nieuwe haakrevers. die weer
smaller zijn dan in'76. In beige.'
Zuiver scheerwollen kostuum. Met
opgestikte klepzakken.
fijn gedessineerd. In beige.
Sportief tweed kolbert. Met leerapplikaties en
opgestikte stolpplooizakken. |QQ
Zuiver Scheerwol. In beige en groen. 1
Pantalon ook van Zuiver Scheerwol.
In beige. 1UV"
Te koop aangeboden zo goed
als nieuwe standaard MOBY-
LETTE EEG. Tel. 071-151230 na
17.30 uur.
TOYOTA-DEALER Vlasveld. Lei
den. Waldeck Pyrmontstr. Tel.
14.28.55. Binnenkort naast
Groenoordhal.
DATSUN 120Y 2-deurs. dec.
1975. zo goed als nieuw en ook
niet van nieuw te onderschei
den, nog geen 27.000 km gelo
pen, kleur rood met zwarte be
kleding, een auto met veilig-
heidskooicarrosserie, slaapstoe
len, rembekrachtiger en op ra-
Te koop BESTEL EEND AK 400
1972 58.000 km. ƒ1800. Noord
einde 114, Leimuiden, tel.
01721-9184.
Te koop aangeboden RENAULT
4. bouwjr. '69. tel. 01711-10878.
na 18.00 uur.
Te koop JAVELIN AMC bj. 74.
8 cil. autom. met gas, kl. geel.
leren dak. nwe banden, radio en
trekhaak. i.z.g.st. Slechts
9500.-. Inruil kleinere auto
mogelijk. Koningstraat 29, Lei-
Inruilauto's CITROÉN 2 CV4 '72
2250. Ford Taunus 1600 '71
ƒ2450. Simca 1301 '71 ƒ1750.
Garage van Berge, Henegou
wen, Hoge Woerd 56-58, Leiden,
tel. 120206.
V.W. eind 1969, technisch 100%
ƒ250,-. Mari^npoelstraat 19A,
Leiden.
Te koop EEND, bouwjaar '70.
kenteken '72, vr.prijs 750,-.
Reigersingel 13, Roelofarends-
veen, na 18 uur
Te koop MERCEDES 220D.
bouwjaar 71. in goede staat.
Prijs nader overeen te komen.
Wesselman, Zuideinde 46, Roe-
lofarendsveen. Tel. 01713-2676.
Te koop TRIUMPH HERALD
12/50 met afneembaar dak. Te
bevr. Doezastraat 28 2h.. Lei-
Auto Meyknecht vraagt SCHA
DEVRIJE AUTO'S te koop van
recente bouwjaren. Inf. Leidse-
weg 388a, Voorschoten, tel. 071-
763850.
Te koop oranje SIMCA 1000
Rallye, bouwjaar nov. '71. met
radio, kuipstoelen en mistlam
pen, i.z.g.st., vraagpr. 2250.-.
Te bevr. Joseph Elststr. 3, Sas-
senheim.
