ADRIANUS
LAGERWAARD:
„Mensen hebben, naast weriten,
recht op eten, drinken en plezier"
Zal Carter Liddy gratie verlenen?
ZWAARST GESTRAFT OM WATERGATE
26
VGEI
wag
eraaDEN HAAG Adje Lagerwaard, alias Lagor
.Waard, de knaap met de wilde haren die in de jaren
zestig de gezapige rust in Den Haag placht te
:USVerstoren, is niet meer. Adrianus Lagerwaard, re-
^ancreatie-adviseur, rustiger, maar nog steeds een
fantast, bedachtzamer, is er voor teruggekomen. Op
q dyrij sensationele manier met een groots plan: Een
gigantisch pretpark dat op grond van de gemeente
Rotterdam en met geld van de Clingendaelgroep
n uit Den Haag (horeca-specialisten) en Polyzathe uit
2potterdam (bouwers) op de noordelijke Maasoever
steujvan de grond moet komen.
Jkdje Lagerwaard, Lagor Waard: een Haagse nostal-
w T&fi'e. In zijn provo-tijd haalde hij de Haagse jazz uit
rsteipet rokcostuum en het publiek uit de verduisterde
10rerzaal en de pluchen stoelen („Jazz moet swingen,
ialjaweet ie web de mensen moeten zingen, een beetje
■I3;schuiven. een beetje kletsen, pilsje drinken en zo").
Hij begon een eigen jazzclub en organiseerde happe
nings met al 5 gasten en grote trekpleisters, ludieke
Br |jjongens als Johnny de Selfkicker, Bart Hughes (met
ieradat gaatje in zijn hoofd) en Simon Vinkenoog; Adje
introduceerde de miss-verkiezingen in Scheveningen
en hield zich ook nog een tijdje bezig met beat-festij-
nen. „Maar daar ben ik mee opgehouden. Een
groots afscheid van mijn publiek. Wie heeft dat lef
Dm er bijtijds mee te stoppen? Niet dat het niet
goed ging. In een stad als Den Haag, de stad der
Jdeine zielen, kun je met die grappen eeuwig door
gaan, en het publiek blijft tevreden. Geen concur
rentie".
smaldje's laatste jeugdige stuiptrekking was de poging
{en'boek te schrijven, waarvan hij zelf in 1968 zei:
HDit najaar gaan twee boeken de toon aangeven,
iet rode boekje van Mao en mijn boek. Ik ben te
vergelijken met Shakespeare. Tussen hem en mij
s er niets van belang". Het boekwerk werd echter
ets vaags dat in de verte verwantschap vertoonde
net „Ik, Jan Cremer" en weinigen zullen „Lagor
Paard, amen" op de boekenplank hebben staan.
)aama is het lange tijd stil geweest rond het
iaagse lieverdje. Tot hij terugkwam met zijn sensa-
ionele bedenksels voor Europa's grootste pretpark.
Een park dat Rotterdam ook aantrekkelijk moet
naken voor hen die niet bovenmatig, geïnteresseerd
djn in het havengebeuren, voor Ajax-supporters en
•oor degenen die niet zo dol zijn op de geur van
Ie Botlek.
Joze tongen beweren echter, dat het plan al bij
•oorbaat van de baan is. Nog voordat het Rotter-
lamse college van B en W en de gemeenteraad zich
irover hebben uitgesproken. Nu zou al bekend zijn,
lat het merendeel van de gemeenteraad over twee
maanden tegen stemt. De hoofdwoordvoerder, ene
socialist Bakema, zoon van de professor, gemeente
raadslid, noemt het hele plan „onbenullige kitsch".
„Waar haalt die man het lef vandaan? Twee jaar
lang is er door zeer bekwame lieden op de plannen
gestudeerd. Er zijn door het internationaal goed
bekend staande bureau GIRA uit Genève markton-
derzoekingen gedaan. De beheerders van Disney
land, die weten dat ze in Europa toch geen poot
aan de grond krijgen, hebben ons van allerlei
nuttige adviezen en suggesties voorzien. Er is enorm
veel geld gestoken in de voorbereidingen. En dan
komt Bakema, die binnen vijf minuten zijn oordeel
klaar heeft: het hele plan is niets waard en het
merendeel der gemeenteraadsleden zal tegenstem
men. Ik kan ook zeven tegenstanders opbellen en
die voor zichzelf laten spreken. Maar je moet er
vijfenveertig bellen, dan krijg je een aardig beeld.
Wat die meneer Bakema te vertellen heeft, valt
onder de categorie kretologie, zoals ze dat tegen
woordig, geloof ik, noemen".
Minachtend maar ook nijdig haalt Adrianus Lager
waard zijn schouders op. „Die man en de zijnen
mogen uiteraard hun mening hebben. Dat is hun
goed recht. Maar meneer Bakema spreekt natuur
lijk wel alleen voor zichzelf en niet namens de
inwoners van Rotterdam. Hij houdt niet van brood
en spelen", zegt 'ie. Hij wil huizen neerzetten op
dat in april vrijkomende terrein van de drinkwater
leiding. Rotterdam heeft woningen nodig, zegt 'ie.
Rotterdam loopt leeg. Het terrein benutten voor
recreatie is onbenullig. Die woningen, dat is alle
maal mooi en aardig, maar dat moet niet ten koste
gaan van het plezier van de bevolking. Die man
moet goed beseffen, dat hij alleen voor zichzelf
spreekt, maar ook dat hij met zijn uitlatingen
miljoenen mensen op hun hart trapt Miljoenen
mensen die zo'n park willen bezoeken. Ze zouden
in Rotterdam een referendum moeten houden om
te zien wat de mensen willen".
„Trouwens, die Rotterdamse raadsleden die tegen
een recreatiepark zijn, moeten wel goed bedenken
dat wij niet (zoals iemand dat als „geintje" meende
te moeten zeggen) de handige kapitalisten zijn, die
met een slim plan bij de gemeente Rotterdam zijn
komen aankloppen. Nee, de gemeente kwam met
de hoed in de hand bij ons. Al jaren geleden is
dat terrein door de gemeenteraad bestemd als ge
bied, waar recreatiemogelijkheden moesten komen.
Of wij daar iets van konden maken, vroegen ze twee
jaar geleden. Ik had overigens dat hele Lagorama-
plan al zes jaar geleden gedeponeerd bij een Haagse
notaris. Ja, dat was nog een grapje van ouwe Adje.
Bij een notaris! Had natuurlijk geen enkele zin. Als
de een of ander er een torentje aan veranderde was
de energie: van vuursteen tot kernenergie. Ik laat
ze de rijstwereld zien in een show terwijl ze met
vijfhonderd man nassi zitten te eten. Ze verlaten
dan 's avonds het park met een lach, maar ook
met het idee: dat was interessant Ze hebben dan
iets om over na te denken".
„De entreeprijzen houden we laag. Het moet voor
iedereen betaalbaar zijn. Ook voor de man met de
kleine portemonnee en voor die mevrouw van 65
die nou het is godgeklaagd 7,50 piek moet
betalen voor een bioscoopje. Straks kan ze voor
dezelfde drie knaken een hele dag doorbrengen in
het Lagorama. Tussen lachende mensen en spelende
kinderen, kan ze op een bankje in het zonnetje
zitten; met de monorail door het hele park rijden
en genieten van de meeste attracties. Bij ons straks
overigens geen gehalveerde toegangsprijzen voor
bejaarden. We doen niet aan discriminatie van
welke groep dan ook".
„Waarom ik me in dit miljoenen-project heb ge
stort? Ik wil in 1979-1980 het applaus van miljoenen
mensen. Niet uit zelfverheerlijking, maar als bewijs
dat het Lagorama inderdaad voorziet in een behoef
te; dat het biedt wat hardwerkende mensen nodig
hebben: plezier, wat vrijblijvende educatie en de
mogelijkheid tot contact met duizenden andere la
chende mensen".
Nog een ander punt van kritiek dat deze week werd
geuit: Voor een park, dat Disneyland moet kunnen
evenaren, zal meer dan de geplande 70 miljoen
moeten worden uitgetrokken. De heer J. Verwoerdt,
president-directeur van de Clingendael Groep: „Wij
willen in Rotterdam geen Disneyland neerzetten. In
Amerika zal de electronische apparatuur alleen al
zo'n 70 miljoen hebben gekost. Iets dergelijks zijn
wij niet van plan. Het zal wat dat betreft goedkoper
zijn, maar het Lagorama zal dezelfde allure hebben.
Een trekpleister, die evenzeer ten goede zal komen
aan de omliggende gemeenten". Of, zoals de 34-jari-
ge Adrianus het uitdrukt: „Naar Madurodam ga je
hooguit een keer per jaar. Blijven er 51 weekeinden
over voor andere attracties".
De samenwerking tussen Clingendael en Polyzathe
enerzijds en Adrianus anderzijds: die is uitstekend.
„Adrianus is een enorme fantast, maar evenzogoed
een van de weinigen, die in staat is om zo'n plan
uit te denken. Voor aparte dingen heb je aparte
mensen nodig", aldus de heer Verwoerdt.
Van de met beide benen op de grond staande
managers van Clingendael en Polyzathe mag Adria
nus gerust met zijn hoofd in de wolken lopen. Zij
zorgen er dan wel voor, dat het bij zijn hoofd blijft;
dat zijn plannen niet in de mist verdwijnen, maar
te verwezenlijken blijven.
LONNEKE VAN KOOT
het zijn plan. Wist Adje veel. Maar goed. Ik wist
dat ik het eens zou kunnen gebruiken, dat pretpark-
plan. Ik heb wat dat betreft mijn hele leven mazzel
gehad. Op de juiste tijd met de juiste ideën bij de
juiste mensen komen. Twee jaar geleden kwam dat
plan dus op tafel, twee jaar lang hebben ze ons
er aan laten dokteren, omdat de gemeente Rotter
dam een recreatieoord op zijn terrein wil hebben.
En dan komt er opeens een stelletje raadsleden, die
woningen op die grond willen bouwen omdat ze niet
van een recreatiepark houden. Zelfs een beetje
burgermansfatsoen is er niet bij".
„Gefundeerde kritiek op het plan: akkoord. Ze
mogen het zelfs al is dat natuurlijk niet leuk
daarop afkeuren. Maar ze moeten niet met huizen
aankomen".
„Hoe het ook zij: Rotterdam (wat heeft het nou?
Een diergaarde, de Euromast en Spido) heeft een
injectie nodig. De Randstad, het Nederlandse toeris
me heeft een trekpleister als het Lagorama nodig.
Het is goed voor de werkgelegenheid, de toelever
ingsbedrijven, voor het centrum van Rotterdam,
voor de hele omgeving, die van het massatoerisme
(we verwachten 2,5 miljoen bezoekers per jaar)
zullen profiteren. Kortom: het is goed voor everybo
dy".
„Bovendien hebben de mensen, naast werken, recht
op eten, drinken en plezier. Wat valt er tegenwoor
dig nog te lachen. Volgens mij zijn de flats de grote
boosdoeners. Elke flat telt een lachend mens min
der. Al die begonia-gluurders, die flatbewoners,
leven ongewild langs mekaar heen. En we hebben
elkaar zo nodig. Daardoor is indertijd bij mij het
idee van een pretpark ontstaan, een park dat de
mensen via een lach weer bij elkaar kan brengen.
Het hele Lagorama staat dan ook in het teken van
de vriendschap, de verbroedering. Deze filosofie heb
ik zo'n zes jaar geleden op papier gezet. Er is in
die tijd veel veranderd aan de eerste opzet. Ik ben
verstandiger geworden, de plannen zijn meer ge
rijpt En nu is het voorlopig het Lagorama zoals
het vorige week werd gepresenteerd".
„Een park, verdeeld in allerlei „werelden"; recrea
tief met allerlei kermis- en aanverwante attracties
en voorts een pluk educatie. Zoals over de energie
door de jaren heen, de wereld van de rijst (miljoe
nen mensen eten dat), de wereldreligies en nog een
paar van dat soort onderwerpen. Onbenullig zeiden
ze hé? Kun je dat soort dingen onbenullig noemen?
Misschien is het de manier waarop ik het breng.
Iets nieuws. Niet die droge saaie manier waarop
het de mensen altijd maar wordt voorgeschoteld en
waarvan de gewone man geen woord begrijpt. Nee,
ik zet de mensen op een fiets op een lopende band
en laat ze rijden door de fantastische wereld van
(Van onze correspondent Bert van Velzen)
WASHINGTON Gerald Ford, die zijn
voorganger Richard M. Nixon met een
pennestreek heeft gevrijwaard tegen straf
vervolging voor alle misdrijven die hij als
peetvader van de Witte Huis-Mafia heeft
gepleegd, verlaat het Witte Huis zonder
de overige Watergate-samenzweerders zijn
presidentiële absolutie te schenken. Voor
zijn opvolger Jimmy Carter is er weinig
aanleiding om te voorkomen dat mannen
als John Mitchell, John Ehrlichman en
Bob Haldeman de gevangenis ingaan,
maar het zou hem volgens velen niet
misstaan gratie te verlenen aan de zwaar-
gestrafte G. Gordon Liddy, een van de
voormannen van het inbrekersteam dat
het hoofdkwartier van de democratische
partij in Washington binnendrong en de
dossiers van Daniël Ellsberg lichtte uit de
archieven van diens psychiater.
Zelfs de Washington Post, als geen andere
Amerikaanse krant verantwoordelijk voor
het blootleggen van de Watergate-schanda-
len, pleitte kortgeleden in een hoofdartikel
voor de vrijlating van Gordon Liddy, die
dankzij de weigering om de motieven van
zijn meesters te verraden een draconisch
vonnis van 20 jaar gevangenisstraf kreeg,
plus achttien maanden omdat hij, onder
een garantie van immuniteit, van strafver
volging, geen lust had om een grand jury
van onderzoek in te wijden in de geheime
nissen van Watergate.
Gordon Liddy is een vreemde vogel, die
zijn „hardheid" in vriendenkring demon
streerde door met sigaretten brandwonden
te veroorzaken op zijn handen. Hij heeft
ooit verklaard dat hij bereid was op een
straathoek in Washington te worden neer
geschoten, wanneer dat in het belang was
voor de veiligheid van de bedreigde natie.
Rechter John Sirica legde Liddy het zware
vonnis op om de muur van stilzwijgen
rond de Watergate-inbrekers te doorbre
ken. De mannen die in de zomer van 1972
in het Watergate-gebouw werden gearres
teerd, waren bereid zwijgend de gevange
nis in te gaan: er zou voor hun gezinnen
worden gezorgd. Howard Hunt collecteer
de zwijggeld en ze zouden binnen korte tijd
worden losgelaten.
De maatregel van rechter Sirica werkte
echter: James Mc Cord begon als een
kanarie te zingen. De Watergate-vulkaan
kwam tot uitbarsting. G. Gordon Liddy
heeft inmiddels al 44 maanden gezeten.
Geen van de Watergate-samenzweerders is
zo zwaar gestraft. De hoofdrolspelers Mit
chell, Haldeman en Ehrlichman kregen elk
8 jaar, evenals Howard Hunt. De andere
Watergate-zondaars kregen straffen die va
rieerden van 15 tot 6 jaar. Geen van hen
zal zo lang gevangen zitten als Liddy, die
pas over vier jaar in aanmerking komt
voor voorwaardelijke invrijheidstelling.
Gordon Liddy was, tijdens de hoogtijdagen
van Richard Nixons bewind, bereid alles
te doen om de oppositie tegen de president
het leven zuur te maken. Hij ontwierp
krankzinnige plannen voor de ontvoering
van „vijanden van het Witte Huis", en het
chanteren van democratische politici met
behulp van dure call girls. Hij voelde zich
een superpatriot in een kruistocht tegen
verderfelijke, staatsondermijnende activi
teiten.
Belangrijker figuren dan Liddy in het com
plex van Watergate uitspattingen, zoals
John Dean, zijn na een kort verblijf in
doorgaans luxe penitentiaire inrichtingen
teruggekeerd in de maatschappij om hun
Watergate-ervaringen duur te verkopen.
Liddy zwijgt en kan pas in 1981 worden
vrijgelaten, wanneer zijn gedrag in de ge
vangenis even voorbeeldig blijft als in de
afgelopen 44 maanden. De enige man die
hem uit zijn zinloos geworden gevangenis
straf kan verlossen is Jimmy Carter.
James McCord: zingen als een kanarie....
Gordon Liddy:
lodschieten"